de dood het gevolg was. Daar uit
kei getuigenverhoor de beide feiten
voldoende werden bewezen geacht,
vorderde bet O. M. Yoor dezen jeug
digen dierenkweller een welverdiende
straf en wel 6 weken gevangenisstraf,
D. Koster alhier verkeerde op
18 December in staat van dronken
schap. en dan weet men dikwyls niet
wat men doet. Dat was met beklaagde
dien avond ook het geval.
Eerst had by Maria Öchrama aan
gehouden en gevraagd of zy met hem
mede wilde gaan om een glaasje cog
nac te drinken. En toen deze er har
telijk voor bedankte met een dronken
jongen mede te gaan, bad beklaagde
haar parapluie afgenomen om ze zoo
doende mede te lokkeu. Doch daar
het meisje daarin volstrekt geen zin
had, is beklaagde in bet bezit van
de parapluie gebleven, die by later
voor f 0.40 had verkocht
Daar beklaagde veel misbruik maakt
van sterken drank, en als een uit
gaander bekend staat, die zijne moeder
veel verdriet aandoet, vorherde net
O. M. voor deze verduistering 1 maaud
gevangenisstraf.
Uitspraken.
H. Smink albier werd wegens
verduistering veroordeeld tot 9 maan
den.
De eisch was 9 aaanden gevange
nisstraf.
T. H. van Tent. tegen wien we
gens diefstal 6 maanden gevangenis
straf was gevorderd, werd veroordeeld
overeenkomstig den eisch tot 6 mnd.
A. Joosten te Yelsen werd we
gens diefstal van een portemonnaie
veroordeeld tot 4 maanden gevange
nisstraf.
De eisch was 4 maanden.
A. J. Walewyu alhier werd we
gens het ontvreemden van 2 kachels
ten nadeele van zijnen patroon, den
heer H. Dijken, veroordeeld tot 6
maanden.
De eisch was 9 maanden gevange
nisstraf.
L. Geel werd wegens mishan
deling veroordeeld tot 14 dagen hech
tenis.
De eisch was 6 weken.
P. Thoma tegen wien wegens
diefstal 8 maanden gevangenisstraf
was gevorderd, werd veroordeeld tot
6 maanden.
C. Scholte te Hillegom werd
wegens zaakbeschadiging veroordeeld
tot f 5 boete subs. 5 dagen.
De eisch was f 10 boete, snbs. 10
dagen hechtenis.
G. Schaap te Landsmeer, tegen
wien wegeus wederspannigheid tegen
een ambtenaar in functie 1 maand
gevangenisstraf was geeischt, werd
veroordeeld tot 8 dagen hechtenis.
C- van Berge en G. van Berge,
te Oostzaan, tegen wie wegens dief
stal van visch nit fuiken, voor ieder
4 maanden gevangenisstraf was ge
eischt. werden van het hun ten laste
gelegde vrijgesproken.
Stedelijk Museum.
ld het afgeloopen jaar is bet stede
lijk museum van schilderijen en oud
heden op het Raadhuis bezocht door
5499 personen tegen betaling en door
4 "59 personen zonder betaling.
Op de groote zaal van het museum
is uitgezet eene tentoonstelling vantee-
keningen en gravuren door Cornells
van Noorde, voorbanden in den atlas
van Haarlem en omstreken.
Des Zondags is de toegang vrij.
Bij vonnis van de Arrondissements
Rechtbank te Haarlem dd. 19 Januari
1899 is in staat van faillissement
verklaard Jacob Jokau van Mourik,
schoenmaker en koopman te Heem
stede.
Rechter Commissaris Mr. J. de
Clercqvan Weel, Curator Mr. F. A.
Bijvoet, advocaat en proourenr te
Haarlem.
Het bestuur van de Toynbee-lezing
deelt ons mede, dat de lezing welke
5ehoudeu zou worden Woensdag 25
auuari a.s. verplaatst is op Donder
dag 26 Januari.
la deze lezing zal, zooals reeds
werd medegedeeld, als spreker optre
den de heer H. P. Berlage, de bouw
meester van de nieuwe Beurs te
Amsterdam. De lezing zal opgeluisterd
morden door lichtbeelden.
Het bestaur der Toynbeevereeniging
reld geworden een toeval had hem
er mee in aanraking gebracht maar
thuis gevoelde hij. er zich nooit. Waar
om zou hij er dus in terug keeren.
Wanneer hij zich met Annie en de
kinderen naar het kerkhof begaf, waar
Griotte. en zijn vrouw uitrustten van htm
moeilijk leven dan vergat hij nooit
rechts af dc platanónlaan in. te slaan,
aan wier einde Brandes begraven lag.
Tnsschen de grafheuvels van de klei
ne prinses en dien van haar vader groei
de' een acacia, nu nog jong en zwak;
haar fijne blaadjes werden; zachtkens
door den wind heen en weer bewogen
en als de zon haar hoogste punt be
reikt had,, viel haar schaduw op de bei
de graven. Elk jaar werd de acacia
grooter en forscher en de kinderen ver
heugden er zich over; eenmaal zou de
boom groot genoeg zijn om de heuvels
tegen weer en wind te beschutten.
Wanneer Konrad en zijn vrouw weer
naar huis gingen, lagen de graven een
zaam en verlaten.
Zij. die daar rustten, waren door de
wereld reeds vergeten. En de l>ezoekers
die de graven passeerden verwonderden
zich over dc twee namen, die in de
kruizen gebeiteld waren en volstrekt
niet bij elkaar schenen to passen:
„Geoigo Brandes.
„Katharine, prinses von Reichenberg."
EINDE.
hoopt dat deze lezing veel belang
stelling zal wekken, in bet byzonder
die van de werklieden by de bouw
vakken.
BINNENLAND.
Uit de .Staatscourant".
Koninklijke Besluiten.
Yoor den tyd van vyf jaren, ge
rekend van 22 Dec. 1898, benoemd
by het personeel van den geneeskun
digen dienst der landmacht,tot reserve
officier van gez. 2de klasse, de heer
R. van Wering, arts.
Ingevolge de burgerlijke pensioen
wet, de navolgende pensioenen ver
leend, als aanD. Engelen, ontvan
ger der directe belastingen enz.,
f 1916A. Diesel, kommies 2de klasse
by 's Ryks belastingen, f263; E. A.
Canneman, hoofdcommies by het de
partement van financiën, f I860P.
Duyts, kommies lsto klasse bij 's Ryks
belastingen, f639.
De kapitein op non-activiteit J. C.
öwaving, van het wapen der artillerie,
op zyn aanvrage met iDgang van 1
Februari 1899 op pensioen gesteld en
het bedrag van het pensioen bepaald
op f1257.
Met ingang van 15 Mei 1899 aan
den directeur van het postkantoor te
Tilburg, jhr. J. L. L. P. M. van
Sasse van Ysselt op zyn verzoek
eervol ODtslag verleend uit 's-Ryks
dienst.
Het sanatorium
„Oranje-Nassau's-Oord."
H. M. de Koningin-Moeder heeft
eene commissie benoemd om H. M.
voor te lichten by de voorbereiding
en oprichting van het sanatorium te
Oraiije-NassaaVOord, en by alles
wat hiermede verband hoadt. De hee-
ren, welke namens Hare Majesteit
zyn nitgenoodigd in deze commissie
van advies zitting te nemen, hebben
zich allen gaarne bereid verklaard aan
deze eervolle oproeping gevolg te
geven.
De commissie bestaat uit de heeren:
dr. J. J. Homoet te Arnhem, dr. H.
A. Kooyker, hoogleeraar te Gronin
gen, jhr. mr. S. M. S. de Savornin
Lobman, lid van de Algemeene Re
kenkamer, mr. J. P. R. M. de Nerée
van Babberich, lid van den Raad van
State, jhr. S. M. S. de Ranitz, inten
dant van Hr. Ms. Hais, en dr. G. H.
Roessingh, geneesheer directeur van
het gemeente-ziekenhuis te 's Graven-1
hage.
Het panislamisme in
onze Oost.
Dö correspondent van de N. B. Ct.
te Koostantinopel schreef 16 Januari:
De Turksche couranten meldden
gisteren dat de moslims te Batavia
aan de regeering van den Sultan ver
gunning hebben gevraagd voor de
plaatsing van dertig jongelieden van
Java in onderwijsinrichtingen bier ter
stede, en dat de Padisjah dit verzoek
heeft toegestaan. Die jougelui worden
nog in den loop van dit jaar (d. w. z.
in den loop van 1314, eindigende den
30en Zilhidje is gelyk 10 Mei '99),
hier verwacht. Dit opzienbarend be
richt bevestigt ten volle de mede-
deelingeu van mr. Ph. S. de Laat de
Kauter in het Bataviaasch Nieuws
blad en vult dat van de Turksche
couranten van den 4 dezer aan.
Een zoutlaagje.
Met welke groote kracht de storm
van verleden week ook op zee gewoed
moet hebben en hoeveel water daarait
opgewaaid is, kan blyken uit het feit,
dat ver landwaarts in alle voorwer
pen, zooals de glasruiten der wonin
gen, behalve met stof en zand ook
bedekt waren met fijne droppels zont
water, die niet droogden lang nadat
de regen opgehouden had. Op tal van
plaatsen in Noord-Holland, o.a. in de
stad Haarlem, kon men deze waarne
ming doen en zelfs aan de overzijde
der Haarlemmermeer, o. a. in Aals
meer. waren de takken der boom^n
en heesters nog lang vochtig en glinste
rend door het zeewater, dat niet op
droogde tengevolge van bet gehalte
aan keukenzout en chloormagnesinm.
Daar was de zoute smaak aan de
takjes duidelyk waarneembaar. Komt
dit verschijnsel in den zomer voor,
dan lijdt het groen door dit zout veel,
wordt zwart en verschrompeltnu
bepaalt zich het nadeel tot het eenigs-
zins zout smaken van het tijdens den
storm opgevangen water.
N. B. Ct.
Yolgens door de politie te Delft
genomen informaliën is het bedrag
der by den heer R. ie Bcrkel gestolen
effecten f 17,19 '.50.
Een aanhouding.
Dezer dagen is in den schouwburg
lo Rotterdam aangehouden de vroege
re chef der ontbonden Amsterdam-
sche bankiersfirma H. de Y. en Co.
Omtrent de aanleiding schrijft men:
Een ingezetene van Bennebroek
kreeg door tussckenkorast van den
heer Louis D. J. te Amsterdam op
een door hem geteekend accept gel
den ter leen van mr. F. A. v. H. te
Amsterdam, firma S. en Yan H. te
Utrecht. Het bedrag werd den geld-
opnemer niet uitbetaald in bankpapier
ot contanten, maar in ter beurze te
Parys hoog genoteerde aandeelen
spoorweg Chalons—Orleans. Om die
aandeelen te gelde te maken ver
voegde de heer J. zich namens den
ingezetene van Bennebroek bij de firma
Keureoaer en Co. te 's Gravenhage
ten einde ze te beleen-n voor f7000.
Daar dit fonds hier te lande niet
wordt verhandeld, zond de firma de
aandeelen vooraf ter verificatie aan
de directie van de Maatschappij Cha
lons—Orleans, en gaf zij slechts een
klein voorschot op de gevraagde som.
Het antwoord der maatschappij
luidde„saus valeur." De heer J.
werd hiervan in kennis gesteldby
waarschuwde den Bennebroeker, die
reeds het accept voor het ter leen ont
vangen bedrag had af te geven, en
van hem kreeg de firma Keurenaer
haar voorschot terug.
De vermoedelijk ten gevolge van
introkking of conversie waardeloos
geworden aandeelen waren, zooals bij
verder onderzoek bleek, den heer van
H. in betaling gegeven door H. en
de justitie heeft termen gevonden
laatstgenoemde aan te houden als
verdacht van de waardeloosheid der
aandeelen te hebben gekend.
Een stroopersbond.
Naar aanleiding van het oprichten
van een stroopersbond op Zuid-Beve
land, met het doel, om, by eventneele
veroordeeling na bekeuring wegens
stroopery, uit de door hen te betalen
contributiën de boeten enz. te voldoen',
hebben eenige grondeigenaars en
verpachters van hofsteden en lande
rijen in die streken een bespreking
gehouden over een te nemen maat
regel tegen de strooperyeD, die in den
laatsten tyd op groote schaal plaats
hadden. Zy hebben daarbij overwogeD
het opnemen in de huurcontracten
van een pachtvoorwaarde, waarbij
de pachter of eeD van zijne'onderge
schikten, indien hy wegens stroopery
wordt veroordeeld verplicht wordt
f 100 boete te betalen ten behoeve
van de armen der gemeente waarin
hy woont, binnen 8 dagen na de ver
oordeeling te voldoen.
Een snoepende koe.
's Morgens by het opstaan miste
men by een boer te Oirsbeek (L.) de
koe in den stal en, gedachtig aan de
berichten omtrent iubraak en dieverij,
bracht men 't verdwijnen van het
beest in verband met diefstal.
Toch was dit niet het geval.
De koe had trek in een versnape
ring gekregen, zich in de provisieka
mer begeven en gesnoept van den
meelzak, en daarna had ze, daar het
meel toch eigenlijk wel wat droeg
eten was voor een koe, in groote teugen
haar dorst geleschtweinige uren later
lei ze dood op den rag; het meel en
water waren in de maag opgezet tot
het arme dier stikte, en zoo haar
snoeplust met den dood moest be-
koopen.
NGEZONDEN MEDEDEE-
LINGEN.
30 cents per regel.
William's Pleisters.
Beste, snelstwerkende en krach
tigste uitwendig geneesmiddel te
gen verkoudheid en aandoening
van de borst, bronchitis, asthma,
pijn in de zijde en rug, stijven
nek. ontsteking der spieren. Uit
muntend kalmeerend middel voor
alle pijnen. Het gebruik i zeer
gemakkelijk en zindelijk, daar
't de ongemakken niet heeft van
olie of zalf.
Verkrijgbaar bij G. I. R. v. d.
GAAY Zn., Groenmarkt *27,
's-Gravenhage; M. CLEBAN Co.,
Heiligenweg 42, Amsterdam.
Spo^t en Mfedstrydeii.
Hockey.
Zondag 22 Jan. a.s. speelt de Am-
sterdamsche Hockey en Bandy-club
haar le kl. competitiematcn te Heem
stede tegen de Haarlemsche Hockey
en Bandy-club, terwyl in den Haag
de Haagsche Hockey en Bandy-club
de Velser club voor de comp.-wed-
stryden ontmoet.
RECHTSZAKEN.
De „stekert".
Terugdenkend aan het begin van
dezen winter, dat zich te Amsterdam
kenmerkte door verschillende aanran
dingen op meisjes, za' men zich her
inneren het geval, 12 December j.l.
gebeurd in de Yan Hogendor pst raat
aldaar. Een 17-jarige kantoorbediende,
J. P. Andersen, was in den avond
aan bet wandelen met een paar meisjes,
dezen waren wat plagerig uitgevallen
en maakten aardigheden op de ver
dachte kleeding van hun geleider, die
^deukhoed met manteljas" droeg. Een
jongen, döor de meisjes daartoe over
gehaald, wierp don hoed van Andersen
af. Bovendien werd hy aanhoudend
door de meisjes uitgescholden. Einde
lijk liep do maat over. A. groep woe
dend naar zyn mes en stak er een
der plaagsters mede.
Het meisje begon natuurlijk te gillen
hoewel de wond niet erg was. De
jonge man wierp zyn mes weg in de
richting van het water en vluchtte.
Men weet hoe de dader, vreezende
dat men hem voor den „stekert" zou
aanzien, by z\jn arrestatie al maar
riep „dat hy het niet was".
Het O. M. voor de rechtbank achtte
Donderdag het geval van weinig be
lang. Hier kon slechts sprake zyn
van eenvoudige mishandeling; Groote
schuld hadden, naast beklaagde, de
meisjes, die aanhoudend sarden. Daar
om eischte het een geldboete van
f 25.
Voor de rechtbank te Rotterdam
stond Donderdag terecht S. Hen, die
verleden week door de rechtbank al
hier tot 1 jaar werd veroordeeld en
ontzetting ait de vaderlijke macht
wegens mishandeling van zyne vrouw.
Wegens landloopery werd 12 dagen
hechtenis tegen hem gerequireerd.
5EMENGQ NIEUWS.
Een speelhol..
Een eeht „speelhol® zal België wel
dra rijk zyn. Er heeft zich te Brus
sel een vennootschap gevormd meteen
kapitaal van 1.200,001) francs, die de
bekende grotten van Rochefort elec-
trisch zal verlichten en er gelegen
heid geven om in een luisterrijk casi
no, dat er wordt ingericht, aan ha
zardspel dool te nemen.
Een Jack the Ripper.
Brussel heeft zyn Jack the Ripper,
die in den laatsten tyd herhaalde
malen aanslagen op jonge meisjes
heeft gepleegd en Dinsdagavond een
moordaanslag heeft gewaagd op de
17-jarige Elisa Massart. Dit meisje
begaf zich Dinsdagavond naar huis,
toen zij in de Allée Verte, op het
gebied van Laeken, werd aangespro
ken door een onbekende van middel
bare grootte. Eerst greep by bet
meisje van achteren by de taille;
daarna ging by voor haar staan en
voegde haar in het Vlaamsch.met sterk
Brusselsch accent, toe: „De beurs of
het leren!" Vervolgens trok hy een
mes en bracht zyn slachtoffer daar
mede een steek toe in den buik en
een tweede in de rechterdijby de
worsteling, welke ontstond, kreeg
Elisa Massart nog een derde wonde.
Niettegenstaande haar ernstige kwet
suren wist het meisje te ontkomen,
achtervolgd door den moordenaar, die
zyn vervolging niet eerder opgafdaD
aan de deur der woning van het
meisje.
De geneesheer, wiens hulp werd
ingeroepen, constateerde dat de won
den eenige centimeters diep zyn.
De justitie is er nog Diet in ge
slaagd een spoor van den dader te
ontdekken.
Een nieuwe geneeswijze van
de tering?
„Bij alle ontdekkingen en uitvin
dingen die een omwenteling in de be
staande begrippen of methoden teweeg
brengen, spreekt het vanzelf dat zij
in 't eerst veel meer wantrouwen
vinden dan geloof nog onlangs na
de ontdekking der Röntgenstralen, is
dat zoo gegaan en men doet ver
keerd een bericht over zulk een nieuw
feit te verwerpen, alleen omdat het
ongeloofe'ijk klinkt.
Aldus schrijft de N. B. Ct. naar
aanleiding van een bericht haar uit
Berlijn geseind, nml. dat Tesla er in
geslaagd is met een sterkeu electri-
schen stroom tuberkel-bacillen te doo-
den. Dit bericht heeft tevens geleid
tot een interview met den hoog-
leeraar Moritz Benedikt, de voor
naamste autoriteit voor pathologie en
electro-therapie, te Weenen.
Hij zegt: „Ik zelf werk met stroo
men van Tesla sedert Pasehen 1897
en deed de ondervinding op dat de
toepassing van die methode bij ziek
ten van het voedingsstelsel, in het bij
zonder bii jicht, en ook in een reeds
gevorderd stadium van jeuk veroor-
oorzakende huidaandoeningen bepaald
schitterende uitkomsten gaf. Myno
proefnemingen op gevallen van de
grauwe ataar en by verschillende
zenuwziekten zijn nog niet afgeloo
pen maar ik koester er goede ver
wachtingen van. By vormen van sui
kerziekte zyn de uitkomsten reeds
bevredigend.
Tot dusver is het aan Tesla Dog
slechts gelukt tuberkel-bacillen te
dooden in zyn laboratoriumof hij
het ook zal kunnen doen in het men-
schelyk lichaam moest de ondervin
ding nitwijzeo. Ik voor my heb geen
reden het te betwijfelen. In elk geval
kan men nu reeds zeggen dat voor de
sterke electrisehe stroomeu van Tesla
voor de toepassing in de geneeskunde
eene groote toekomst schijnt te zyn
weggelegd".
Het over 't geheel gunstig schijnen
de getuigenis van prof. Benedikt heeft
eigenlijk geen betrekking op Tesla's
zoogenaamde nieuwe therapie van de
tering. Daarenboven er zijn juist ten
opzichte vau het genezen der tering
reeds zooveel verwachtingen opgewekt
die na korten of langen tijd op niet»
bleken te berusten, dat men by elke
splinternieuwe methode wel een sterk
voorbehoud mag maken.
Wat sedert 1890 met Koch's tuber-
culiue, is in de laatste twee jaar met
Koch's Tuborculine R. gebeurd is, kan
als een sprekend voorbeeld gelden.
En toch is prof. Kocb een groot ge
leerde, wiens gezag zeker niet minder
is dan dat van prof. Benedikt.
In het April-nummer 1897 van de
Deutsche Medicinische Woch&nschrift
verraste Robert Koch de wereld met
mededeeling overeen nieuwe soort
van tuberculine, voorloopig „Tuber-
culiue R." genoemd, die de nadeeleu
aan, vroegere preparaten van dien
aard verbonden, slechts in zeer be
perkte mate scheen te bezitten, en
„beslist immuciseerend" werkte. On
der den indruk van Koch's artikel
meenden wy in dit blad (N. R. Ct.
2 April 1897J te mogen schrijven:
„Deze uitwerking van de tuberculine
R. is in een groot aantal gevallen
vastgesteld, zoodat geen twyfei meer
kan bestaan aangaande de juistheid
van Koeh's waaruerningeu". Wy
voegden er echter bij dat „aileen de
ervaring, by het ziekbed opgedaan,
zal kunnen uitmaken of deze uit
komsten werkelijk groote waarde heb
ben ter bestrijding van tering," enz.
Nu, die ervaring liet niet op zich
wachten. Dr. Pinkhof heeft de dis
cussie over de resultaten van de ver
dere proefnemingen, met de Tuber
culine R. ingesteld, nog niet langge
leden in het weekblad van het Tijd
schrift voor Geneeskunde saamgevat
(16 Juli 1898), en wat de uitkomst
van dat overzicht was, kan men op
maken nit de woorden aan het slot
van dat artikel„Onder den indruk
der twijfelingen, door het hier be
schreven debat gewekt, meent Ref.
zich voorloopig te moeten onthouden
van verdere teruggave van klinische
waarnemingen met de T. R Komen
betere tyden voor het middel dagen,
dan kan men ze altijd weer opzoeken
zoo niet, dan is vergeten beter."
Ook nu wachten wij af, wat verder
medegedeeld wordt over de verdelging
der gevreesde tuberkel-bacillen door
electrocutie, zegt de N. B. Cl. ten
s lotte.
Onlusten op Samoa.
Een telegram uit Samoa, van 12 de
zer gedagteekend, meldt het uitbreken
van de onlusten die gevreesd werden.
Zoodra de opperrechter beslist had
ten gunste van Maüetoa, ontstonden
er vechtpartijen tusscheu diens aan
hangers en de volgelingen van den
andoren candidaat naar het koning
schap, Mataafa.
Naar 't schijnt hebben Mataafa';
mannen in de eerste gevechten de
overhand behouden men spreekt van
73 dooden en gowondeD.
Er worden oorlogsschepen naar de
eilanden gezondeD.
Het verluidt, dat drie Engelsciie
oorlogsschepen van het Australische
eskader last hebben gekregen naar
Samoa te gaan, zoo ook een Aroeri-
kaansch oorlogsschip van Honoloeloe.
Onderzeesclie torpedo's.
De Daily News heeft al dezer
dagea de waarde van de Fransche
ouderzeesche torpedoboot, de Gustave-
Zédé. betwijfeld, en in de Times van
Woensdag stelt een inzender de toe
komstige vijanden van Fraokryk over
het gevaar, dat hen van de Gustave-
Zédé's dreigt gerust. Hy herinnert
daartoe wat er in Spanje met de Peral,
een dergelijk vaartuig gebeurd is. De
Peral liep in September 1888 te water;
zy werd uitgerust met een dubbele
schroef, een eleetrischeu motor on een
toestel voor het werpen vau torpedo's.
Zy kon zoo ver onder de oppervlakte
zinken, dat alleen de vlaggestok boven
water stak. De proeftochten gelukten
en de Peral liet een oud schip met
een torpedo, van onderen afgevuurd,
in de lucht vliegen. Algemeen zong
men den lof van de onderzeesche
boot, en in Spanje werd, gelijk nu
in de Matin voor een tweede Gustavo-
Zédé geschiedt, een inschrijving ge
opend om nog een vaartuig als de
Peral te bouwen. Sedert dien beeft
men van de heele zaak nooit meer
iets gehoord. Indertijd wist men won
deren te vertellen van de Goubet en
de Gym note; onderzeesche torpedo
booten van de Fransche marine; wat
is er van dien roem gebleven?
Brieven uit Berlijn.
Particuliere correspondentie.
Een praatje over de „Berliner
Theater".
Berlijn, Januari 1899.
Wanneer men als pas uitgekomen
„baar" 's avonds naar de comedie wil
gaan en voor een van, de reclamezuilen,
staat om uit de vele programma's een
keus te doen, is liet niet zoo gemakke
lijk, in den chaos van aankondigingen
van comedies, opera's, café-chantants,
concerten en publieke bals den weg te
vinden. Voor een liefhebber 'van, ver
makelijkheden, een j.embarras de ri-
chesse" om van te watertanden.
Daar hebt gij in de eerste plaats de
Koninklijke schouwburgen, waai- de hof-
intendant Graaf Hochberg den scep
ter voert. Heit zijn het „Königliche
Schauspielhaus'1 aan den Gendarmen-
markt, het „KgL Opernhaus", TJnter
den Linden, en het „Neue Opern-The-
ater'\ het zoogenaamd1© >,Kroll'sche)"
Etablissement aan den Königsplatz.
Deze drie schouwburgen worden ge
subsidieerd uit de civiele lijst van den
Keizer. Al de overige schouwburgen,
en er zijn er zeer veel, moeten zichzelf
bedruipen, vandaar, dat een tuimeling
niet tot de zeldzaamheden behooi-t. Dat
aan de monteering der stukken in de
hofschouwburgen groote zorg besteed
wordt, spreekt van zelf. De stukken
zelve zijn natuurlijk aan een gestrenge
censuur onderworpen. Menig stuk, dat
later elders grooten opgang maakte,
wordt gewogen en te licht bevonden
de intendance is uit den aard der zaak
conservatief en weert elk stuk, d'at zij
door aard en strekking voor een konink
lijken schouwburg niet geschikt acht.
Vandaar dat stukken als „Magda", „Die
Ehr," en ..Johannes" van Sudermann,
„Versunkene Glocke", ..Hannele's Him-
mdfahrt, „Die Web er," „Puhrmann
Henschel" van Hauptmann, stukken die
aJs het ware in alle schouwburgen der
beschaafde wereld opgevoerd worden,
niet in. de „Koninklijke," maai" in an-
cbre Berlijnsche theaters voor het eerst
„iiber die Blotter gegangen" zijn.
In het Kgl. Schauspielhaus worden
voornamelijk klassieke stukken gege
ven.
Rosa Poppe als Maria, Stuart te zien
is een. groot genot. Van de moderne
stukken komen vooral blijspelen op het
repertoire.
Over het algemeen kan men niet
zeggen, dat de Berlijnsche schouwbur
gen imposante gebouwen zijn. Het
„Schauspielhaus" maakt een deftigen,
statigen indruk met zijn breeden statie
trap, daarentegen ziet de opera, ex- van
buiten al bijzonder nuchter uit inwen
dig zijn beide schouwburgen rijk ver
sierd, hoewel ze voor het Burgtheater
met zijn onvergelijkelijk mooien foyer
en voor liet Opernhaus in Weenen de
vlag moeten strijken.
liet eenige „mooie" theater in dén
besten zin van het woord is het „The
ater des Westeris", dat een paar jaar
geleden in Cliarlotteuburg, vlak bij het
station „Thiergarten" van de Stadtbahn
gebouwd is. In het eerste jaar van zijn
bestaan is het jammerlijk „verkracht,'1
maar de tegenwoordige directie heeft
meer succes en brengt er voornamelijk
opera's met uitstekende krachten te®
gehoore. De particuliere schouwburgen,
die alle op c-igen krachten drijven, kan
men in twee categoriën verdoelenin
de serieuse waar degelijke stukken
gegeven worden en in de niet-seriouse
die uitsluitend lichte blijspelen en opf
retten opvoeren.
Onder de serieuse schouwburgen hei
„Deutsch.es Theater", „Berliner Thea
ter, „Lessing Theater" en „Neues The
ter," bekleedt het „Deutsclies Theater"
in de Schumannstrasse ontegenzeggelijk
een eerste plaats.
Hier werd' Sudermann's „.Johannes"
voor het eerst opgevoerd! met Kainz «als
de Dooper, en Agnes Sorma «als Salome.
Zooals men misschien weet, was de
opvoering van dit stuk eerst door den
Polizeiprasident verboden, doch op her-
haalde reclames van de directie werd
dit verboel ingetrokken. Agnes Sorma,
die de rol van Salome gecreëerd heeft,
is sinds eenige maanden op een kunst
reis in Amerika, de goudmagneet, waar
aan maar weinig kunstenaars weerstand
kunnen bieden, en Jozef Kainz, die ia
een ander nieuw stuk, ..Cyrano dc
Bergerac" van Rostand, dat hier eea
verbazende» opgang gemaakt heeft,
eveneens de hoofdrol vervult, verlaat
binnenkort het Deutsclies Theater, daai
hij zich aan het Burgtheater in Weenen 1
verbonden heeft.
Gelukkig beschikt de directie
over een aantal uitstekende krachten!
Anders zou de opvoering van een stuk
als Fuhrmaun Henschel, het nieuw
ste drama van Gerhard Hauptmann, j
niet mogelijk zijn. Dit kunstwerk, dat
uit het leven gegrepen is, maakt een
diepen indruk, zoowel wat inhoud, als
voortreffelijke vertolking door de ax-
tisten aang.oat.
De inhoud van bet stuk, dat ongeveer
in 1860 in Silezië speelt, is hoogst een
voudig, en zal waarschijnlijk aan vele
lezers van Haarlem's Dagblad reeds be
kend zijn.
De vrouw van den „bode" Henschel
die een flink bestaan heeft in de par
terrewoning van een landelijk hotel, ligt
op sterven.
Hanne, die potige dienstmeid, eec
ruwe boerendeern, doet nu het huishou
den. Zij is doof voor de klachten van
de arme vrouw Henschel, die met den
dood worstelt, en snauwt haar af, wan
neer ze met haar alleen is. Een bang
voorgevoel zegt vrouw Henschel, dat
haai- man ter wille van zijn bedrijf na
haar dood Hanne, die flink poot aan
kan spelen, tot vrouw zal nemen.
Op haar sterfbed neemt zij hem de
belofte af, dat hij Hanne, wier vaLsch
en heersehzuchtig karakter zij doorziet,
niet zal trouwen.
Vrouw Henschel sterft. Het bedrijf
van haar man, die onder zijn verlies
gebukt gaat. gaat hollend «achteruit
Overal mist. hij zijn vrouw. Op aanra
den van goede vrienden besluit bij ein
delijk te hertrouwen. Het eenvoudigste
zou zijn, als hij Hanne tot vrouw nam,
maar zijn belofte verbiedt hem dit.
De hotelhouder, dit het goed met
hem meent, praat hem dit uit het hoofd
en zegt hem, dat hij die belofte niet zco
letterlijk moest opvatten en nu huwt
hij Hanne, die zicb op sluwe wijze on
misbaar heeft weiten. te maken. Na
haar huwelijk met Henschel komt Han
nes ware aard boven. Zij bedriegt haar
man.
Van het voorkind, dat Henschel in
huis heeft genomen, wil zij niets weten.
Toevallig komt Henschel in de gelagka
mer van het hotel, waar door stamgasten
druk over de ontrouw van vrouw Han
ne gepraat wordt.
Hij wil niet aan de schuld van zijn
vrouw gelooven, doch als Hanne. ter
verantwoording geroepen, zwijgt, is het
met de rust van Henschel gedaan. Hij
ziet in Hanno's ontrouw de straf voor
dö verbreking van de beloftt. aan zijn
eerste vrouw gedaan. Hij raakt aan
het malen en, in zijn wanhoop maakt, hij
een einde aan zijn leven.
De vertolking der beide hoofdfiguren,
den „Biedermann" Henschel en de slu
we Hanne is meesterlijk, maar ook de
bijpersonen zijn uitstekend getypeerd.
Aan de monteering van dit aangrijpende
stuk is tot in dè kleinste bijzonderheden
groote zorg besteed.
Van de overige schouwburgen komen
het „Berliner Theater" „het Lessing-
Theater" en het „Neue Theater, na het
„Deutsche Theater" het eerst in aan
merking. Alle drie schouwburgen be
schikken over uitstekende krachten.
Jenny Gross en de lieer Gunthery van
het Lessing Theater als Josepha Vogl-
huber en de lampenfabrikant Giesecko
in liet „Weis.se Rössl" (In den liggende»
Os) zijn- eênig.
Sinds October is het „Neue Theater'
onder d» directie van een dame, Frau
Nuscha. pButze. Zoover ik weet. zijn de
ze da,mei en Sarab Bernhardt, die het
Renaissance theatre in Parijs bestuurt,
de eenige schouwburg-directrices. In het
Lessing-Thcater trad Madame Rejane
uit Parijs met haar troep in do laatste
week van December op. Zij moest zich
met een succes d'estimo tevreden stel
len. De kritiek stelt hier zeer hoog?
eischen.
Wanneer men niet van zware stuk
ken houdt en eens flink wil lachen doet
men het best, het „Resid'enz Theater"
te bezoeken, waar meestal vertaaide
Fransche stukken als „Toupinel-zaliger3
en dergelijke gegeven worden. De beste
tooneelspeler van dit theater en onte
genzeggelijk een der beste komieken v®n
geheel Berlijn is Alexander. Het pu
bliek begint reeds te lachen, wanneer
hij op het tooneel komt.
Iu het „Gentral-Theater" en het
„Metropol Theater" het vroegere
Theater Unter den Linden worde©
operetten gegeven. In het eerste weer
klinken nog steeds i ©deren .avond de
wegslepende melocliën van Mimosa Sa»
uit The' Goishau
H
oeni
jebe
stuk
Del
Am
Bef
alle:
bun
V?<
ge
d!
