stichting van een ^ereenigd Zuid-
Afrika was thans daar.
Het Transvaalsche volkslied werd
gezongen en de nieuwe burgers reden
gewapend door bet lager. Luide wer
den zy al gaande toegejuicht. Een
groot aantal dames warén tegenwoor
dig en veel werd er geweend...... Be
nieuwe burgers zuilen bedennamiddag
hunne eigen officieren kiezen.
STADSNIEUWS
Haarlem, 9 Jan 1900
De politie ontdekte in den afge-
loopen nacht een begin van brand
by den groentenkoopman Busé In de
Barteljorisstraat. Een petroleumlicht
dat in de slaapkamer stond was in
brand geraaktde vlam werd door
den bewoner met een kleedingstuk
gedoofd.
De politie blusckte Maandag nog
twee schoorsteenbrandjes des morgens
by J. v. Deursen op den Kruisweg
en des avonds by D. de Saayer in
de Brouwersstraat.
Ceram.
Maandag is door den penningmees
ter van het centraal comité tot onder
steuning van noodlijdenden door de
aardbeving en vloedgolf Ceram voor
de tweede maal föOOO naar Indië
overgemaakt, door tusschenkomst van
den minister van koloniën.
De „Herzog".
Te 's-Gravenhage is bericht ont
vangen, dat de Nederlandsche ambu
lance, aan boord van de „Herzog",
te Durban zeer beleefd wordt behan
deld en bejegend door de Engelscbe
autoriteiten.
H. M. de Koningin-Moeder beeft
Zondag onmiddellijk na het bekend
worden vau de aanhouding van de
„Herzog" inlichtingen doen inwinnen
by den voorzitter van 't hoofdcomité
van 't Ned. Roode Kruis over het lot
van het personeel der tweede Neder
landsche ambulance aan boord van
dat scbip.
Naar aanleiding vau liet opbreugen
van de „Herzog", ging te s-Graveu-
bage het gerucht., dat de Nederland
sche ambulance de tusschenkomst van
het in Delagoabaai gestationneerde
Aftrek voor noodzakelijk
levensonderhoud.
Door den heer W. A. J. van de oorlogsschip aerNederlandschemarine,
Kamp is aan den Raad onzer gemeente j „Frieslaud" zou hebben ingeroepen,
bel volgende voorstel ingediend j Aan het Departemeni van Marine
Overwegende: dat met de thans is geen bericht hoegenaamd ontvangen
geldende verordening op de heffing i dat dit gerucht bevestigde, of van
der plaatselijke directe belasting naareenig optreden van dat oorlogsschip
het inkomen het belastbaar inkomen (e dezer zake.
wordt verkregen door van bet inko-j
men af te trekken een bedrag van; Nodorland
f 450 voor noodzakelijk levensonder- Engeland on jneae. lana
boud ongeacht of de belasting-Men seinde ons Maandagavond uit
plichtige is of een vrygezel of een1 Amsterdam
hoofd van eeo groot gezin dat dusDe N. Arnh. Courant deelt uit ver-
de af te trekken som voor alle aan-1 trouwbare Eugelsche bron mede dat
geslagenen gelijk is, en hoegenaamdde Hollandsche kruiser „Friesland
leen rekening wordt gehouden met1 gesommeerd werd door een Eogelsch
de samenstelling van het gezin; 'schip bij Delagoabaai. De coinman-
Besluiï: voor elk der overige leden'
van het gezin een aftrek toe te staan
van f 50.
Haarlem, 9 Jan. 1900.
Op 31 December 1899 waren in
deze gemeente gevestigd 37 ge
neeskundigen, 14 apotheken, 9 vroed
vrouwen en 4 tandmeesters.
dant van de „Friesland" weigerde
de Engelschmau schoot daarop en
vernielde de brug van de „Fries
land" en dooide eeo officier. De
„Friesland" schoot terug en ver
nielde den boeg van bet Eugelsche
schip.
(De „Friesland" is een onzer groot
ste pantserschepen is gewapend mot
28 stukken geschut en heeft een wa-
Ter vervulling van de Raadsvaca- terverplaatsing van 3900 vierk. Meter,
ture ontstaan door het overlijden van j R.ed. H. D.)
den heer A. van der Steur Jr., wor- d0 „Haagsche Courant" meldt:
den tcaus reeds genoemd de namen j Het gerucht- loopt, sedert Zaterdag,
van de neeren J. A. G. van der Steur, da/t in de Delagoabaai een. ernstig voor-
H. J. GeyL JCzn. en W. Kilppers. J val heeft plaats gehad.
I Een Engel sch oorlogsschip zou om
r Volksbond. welke reden weet men niet onze
r-v i i a ..Friesland" hebben gesommeerd', bijte
De leden der atdeeling „Haarlem m J
i x- i, ir Tr/iu"u„„j draaien. Toon deze eisch. waaraan geen
J„eI1 *ed' 5' ^:,„L0l;'tSbrhht: n-rinesoh.p heeft te -Sdoen, d<xA<v
gaderden Maandepvondm de tfroo e oenvffudlg werd be,mt-
zaal der sociëteit de Kroon Als met ,t vertooZ vin d» Neder-
spreker trad op de neer Kok nit Am-
sterdam. die in een breedvoerig betoog a°d^ha vkS. ~u de Eogelschman
de noodzakelijkheid van vaSorganisa-fe.
tie aantoonde. Tevens wees spr. op
het groote cut van een weerstandskas,
die alle vakvereenigingen van denR.K.
Volksbond moesten li-bben.om in ty-
den van nood te kunnen stomen. Met
applaus werd sprekers voordracht
begroet.
Ten slotte deelde de voorzitter nog
mede, dat de vergadering betreffende
Zondagsrust zal gehouden worden op
Donderdag 18 dezer iu het Bondsge-
bouw op de Oude Gracht. Vereenigin-
gen, die op de vergadering niet waren
gerucht, zoodanig, dat de brug van ons
oorlogsschip beschhdigd en de luite
nant teo- zee 2e kl. P. gedood werd.
Hierop zon de ktommamdamfc van de
„Friesland"' hebben geantwoord met
een kogel, die het Britsohe schip bene
den de waterlijn, trof. zoodat het alleen
door de waterdichte schotten drijven
de werd gehouden.
Is het gelucht juist? Vanwege het
departement van Marine werd' het niet
bevestigd, malar toch ook niet tegen
gesproken. En de bijzonderheden zijn
Transvaal en de Oranie-
Vrij staat.
Uit een brief van dr. G. W. S.
Lingbeek, den leider van de eerste
ambulance van het Nederlandsche
Roode Kruis aan boord van de „Kö-
nig" nabij Lourengo-Marques aan bet
hoofdcomité geschreven, blijkt, dat
allen behouden en wel in Afrika zyn
aangekomen zonder eenige ziekte van
beteekenis onder bet personeel der
ambulance, en dat allen met moed
en vertrouwen den arbeid tegemoet
gaan. Daar het uit- en overladen te
Lourengo Marques wegens de *261
kisten waarschijnlijk te lang zal duren,
zou de leider met het personeel eerst
naar Pretoria doorgaan, terwijl do
heer Rissik met een der verplegers
en de kisten zoo spoedig mogelijk zou
volgen. Te Pretoria zou by met den
Nederlandschen consui-generaal Do-
mela Nieuwenhuis en de regeering i
der Z.-A. Republiek overleggen wat
verder te doen.
Uit Napels ontving het hoofdcomite
van het Nederl. Roode Kruis vau dr.
Van Ryckevorsel, die met bet stoom-
schip „Kanzier" naar Zuid-Afrika
onderweg is als leider van het aan-
vullingsmaterieel. bericht dat alles in
orde is en zy goedsmoeds vertiokken.
Prof. G. J. Gunning, f
Op den huize „Groot-Zande", naby
Deutichem overleed_ Maandagnacht in
den ouderdom van 72 jaar de heer dr.
G. J. Gunning, oud-hoogleeraar in J
de chemie aan de Universiteit te Am
sterdam.
verkeer tusschen Monnikendam en
het eiland Marken geen belemmering
meer ondervindt. De gemeenschap
heeft weder met den botter plaats.
In de Zuiderzee, schrijft men van
Urk, bevindt zich nog veel ijs. Groote
ijsvelden ziet men met deu stroom op
en neer drijven, en door de heerschen-
de. doch zwakke zuidelijke winden
verplaatste het ijs zich langzaam
Noordzeewaarts.
Urkervisschers werden Zaterdag op
hun tocht van Nieuwediep naar Urk
zeer belemmerd. Meermalen geraakten
hun vaartuigen vast in het ijs. of moest
men een anderen koers volgen. Enkele
vaartuigen kondeu de Urkerhaven niet
eens bereiken.
vartetfenwóordM.eo dit tuaDS oog weo - j ,da? '?en "{f*81 Z°r'
scben, kannen'daartoe tmn verlangenl2"^1 dwlk™ ka" "'J ho^
aan den secretaris, den heer Broek-°°k reden om to dat
huizen, te kennen geven enznlienals ,6.la r» f
dan non eenc oitcoodigiog on, vaneen
j ding volkomen correct geweest.; want
-b sa ïL m «1 Os jde handelingen van het Britsclie schip
zouden dan in lijnrechten strijd min
Parlementaire Praatjes. geweest met de eischen der neutraliteit
CisterenavoBd (8 Jan. te half negen)'<?geoov«r Nederland als bevriende nw>-
had op 't Binnenhof in Deo Haag, in 'godheid.
de Eerste Kamer, een „voorposten- j Laten we djus vertrouwen, dat de
gevecht" neen, eigenlijk maar een Britsohe regeering de daad van den
klei ne „wacbtparade" plaats. De leden kommandamt van haar schip zal afkeu-
kwamen bijeen om heden en volgende rein «n dlaarmedo den schijn zal wegne-
dagen met 't onderzoek van de Staats- men, als zocht Engeland naar een mid-1
begrooting voor 1900 enz. een begin del om Nederland in den oorlog te
te maken. Zy ontyiugen meteen roede- trekken. En nog beter: dart. het ge-,
deeling van eenige ingekomen stukken, a-ucht onwaar moge blijken. I
boeken en sollicitaties 'reeds bebeud) Uit den Haag ontvangen wij. op ons
naar het ambt van commies-griffier, verzoek de volgende inlichtingenI
In de volgende openbare zitting, ver- Rdchtstreekichie berichten va#i de
moedeiyk iu den avond van 29 dezer, Friesland" kunnen hier te lande niet
tot welk tijdstip de Kamer, voor het worden ontvangen, doch ook te Lon-
publiek, is gescheiden, zal bepaald den werd geen bericht ontvangen, al-
worden wanneer en op welk trakte- thans officieel. In officieele kringen in
ment de commies-griffier zal worden den llaag noemt men het verhaal pure
benoemd. fantasie.
G. JR.
Te Delft is een twintigjarig meisje
dat de gewoonte bad met een brei
naald in den neus te komen, en daar
door een wondje had gekregen, ge
storven tengevolge van bloedvergifti
ging-
Een slecht begin.
De „Asser Ct." schrijft:
Het had den schijn, alsof Oude
jaarsavoud en Nieuwjaarsdag inDrente
rustig waren voorbijgegaan, zonder
dat manslag of zware mishandeliug
hadden plaats gehad. Helaashet
mocht niet zoo zijn, d« provincie
Dreute heeft haren treurigen naam
op dit gebied wederom gehandhaafd.
Zondag is de wachtmeester der
Kon. marechaussée alhier met dokter
De Boer naar DondereD, gemeente
Vries, vertrokken, waar vermoedelijk
iemand ten gevolge van eene mis
handeling, op Nienwjaarsdag onder
gaan, is overleden. De heer De Boer
heeft met den geneesheer te Vries,
den heer Bcrinerias van Schaik, eene
gerechtelijke schouwing gehouden van
het lijk van den mishandelde, den
dienstknecht Vrijer aldaar.
Te Schoonoord moest de politie met
de blanke sabel optreden, te Havelte,
Schoonoord, Zuiöwolde, Zuiderop-
gaande, Nieuw-Amsterdam, Valthe
en Oudemolen werden ruiten verbrij
zeld, te Ruinerwold, Valthe en Weer-
diDgerveen werden personen verwond,
te Drogt werd een formeele veldslag
geleverd, waarbij een 'n blauw oog,
een ander een gat in 't hoofd kreeg
en een derde een der armen werd
stuk geslageD, te Hollandscbeveld
ontving iemand eene snede in het been
en eene in den rug.
Te Koevorden kregen twee perso
nen twist om een meisje, waarvan het
gevolg was, dat G. Snijders door H.
Berendsen van de Vossebelt, gem.
Dalen, met een mes werd gesneden
in gezicht én bals, zoodat er gevaar
bestaat voor zyn leveD.
Pogingen tot brandstichting*
Door den commissaris van politie
te Hilversum is Zondag na een scherp
verhoor aangehouden de landbouwers
zoon E. T., aldaar woonachtig, die
volledige bekentenis heeft afgelegd,
in den nacht van het Oude- op het
Nieuwejaar, pogingen te hebben ge
daan tot opzettelijke brandstichting
met begin van uitvoering op de erven
der landbouwers Bait van Wingen,
iu de Naarderstraat, en Gerrit Vos,
aan bet Korte Achterom, met de be
doeling schrik aan te jagen, ten einde
den Gemeenteraad te bewegen de af
geschafte kermis weer in te stellen.
Hij is Maandagmorgen op bevel van
genoemden hulpofficier van justitie
naar Amsterdam overgebracht.
IJs.
Maandagnacht is al bet ijs in de
Gouwzee weggedreven, zoodat het
Godsdienstwaanzin.
Een jonge maD, ingezetene van
Ruinen, werd de vorige week plotse
ling door godsdienstwaanzin aange
grepen. Daar men vreesde, dat hy in
een kwaadaardigen bui gevaarlijk kon
worden, werden zyn handen geboeid.
Toch wist by in eeu onbewaakt oogen-
blik gevolg te geven aau zyn voorne
men om op Oud-Testamentische wijze
God een brandoffer te brengen door
zijn moeder' op het haardvuur te
werpen.
Slechts met veel moeite gelukte het
aan de oude vrouw zich los te rukken
en te ontvluchten. Een paar wollen
dekens, door den krankzinnige ook op
het vuur ge worpen, smeulden, toen de
buren te "hulp schoten en daardoor
stellig groote onheilen voorkwamen.
Zoo spoedig mogelijk is de ongelukkige
onder geleide naar 't krankzinnigen
gesticht te Zutphen vervoerd.
NGZONDEN MEDEDE
LINGEN.
30 cent per regel.
Eerste Nederlandsche Fabriek
van
Kunstbloemen.
P. L. ENGELENBERG,
Anegang 8.
Speciaal Magazijn van
Kunstbloemen.
BOUQUETTEN, PALMEN.
KRANSEN, enz.
Bloemen Fournituren
in de grootste sorteering.
ANEGANG No. 8.
QEMEmtM BÉfiEUWS.
De krijgsgevangenen der
Boeren.
Men toonde ons 2 welgeslaagde phot>
graphieën van bet bioneDkomen der
Engelscben gevangene te Pretoria. Op
de eene ziet men „die rooineks" uit
den trein komen. Het zyn er onge
veer 500. Bovendien waren er's mor
gens al 46 officieren gearriveerd. Ach
teraf staan de bagagewagens waarin
ze aankwamen.
De gevangenen marcheeren tus
schen de gewapende Boeren en de
politie-agenten door.
Op de tweede photografie zyn de
gevangenen op weg na&r de renbaan,
waai ze, zooals men weet. opgesloten
zitten. Daar worden zegoed bewaakt,
maar tevens goed verzorgd. Vele Boe
reu hebben het in het veld niet zoo
als hunne gevangenen.
Op beide foto's kan men zien, hoe
vol het op straat was. Heereo, dames,
werklieden en kaffers, krioelen door
een. Op een dak staat een photograaf,
en neemt een „kiekje". Nergeüs ech
ter een demonstratie. Zelfs staan vele
gezichten ernstig!
De balling Déroulède.
Paul Déronlèie is Zondagmiddag
te Genua aangekomen. Hij zon zich
Maandag waarschijnlijk naar Barce
lona inschepen.
Indianen opstand.
De Yaqui- Indianen aau den Yaqui-
stroom in Mexico zyn in vollen op
stand. Zy hebben zich ten getale van
15'00 in de bosschen teruggetrokken,
vau waar zij herhaaldelijk de blanken
bestoken en verontrusten. Generaal
Torres is tegen hen uitgezonden, doch
heeft reeds verschillende kleine tegen
spoeden gehad tegeD den doortasten
den, moedigen vyand. De Yaqui's
vechten liefst een guerillaoorlog.
De pest in Portugal.
Sedert het uitbreken van de pest
in Oporto beeft men daar 297 geval
len geconstateerd, waarvan 108 met
doodelijken afloop.
In de vorige week waren de cijfers
3 gevallen met 1 sterfgeval.
Er is weer eeü Duitsche geneesheer
ter plaatse aangekomen om de ziekte
te bestudeeren.
Uit Columbia.
Naar men ons uit New-Vork meldt,
zyn te Kingston berichten aangeko
men uit Columbia, meldende het over
lijden van den president der republiek
M. A. SaDclemente. De politioke toe
stand wordt als zeer ernstig be
schouwd.
Twee bevorderingen.
Kapitein Freystaetter, wiens wak
ker eu moedig gedrag in de Dreyfus-
campagne nog wel eens in herinne
ring gebracht mag worden, is tot
commandant benoemd.
Een verhooging in rang is eveneens
te beurt gevallen aan Marchand, die
by zyn 4e regiment marine-infanterie
tot luitenant-kolonel is benoemd.
De staking te St. Etienne.
Uit St. Etienue seint men ons dat
Maandagmorgen by het hervatten van
bet werk geen incidenten plaats gre-
peD.
INGEZONDEN.
Voor den inhoud dezer rubriek stelt de
redactie zich niet a nsprakelijk.
T an ingezonden stukken, geplaatst of niet
geplaatstwordt de copy niet aan den
inzender teruggegeven.
Geachte Redactie!
Naar bet mij voorkomt is uwe meo-
ning, als zouden zy, die by aanneming
vau ons voorstel, om het oedrag voor
noodzakelijk levensonderhoud in onze
gem. belastingverordening te wijzigen
en te brengen van f 450 op f 500, niet
tot gevolg hebben, dat verschillende
personen bun kiesrecht voor den gem.
Raad zouden verliezen, omdM ?e toch
als woningkiezer dit recht hoogst
waarschijnlijk zouden behouden, on
juist, daar het woningkiezer zyn, vol
gens de wet niets met het kiesrecht
voor den gem. raad heeft uittestaan.
In art 7 toch staat uitdrukkelijk, „dat
„zy, die niet vallen onder art. la, over
„het volle laatstverloopen dienstjaar
„in de gemeente moeten zyn aange
slagen in een plaatselijke directe-
belasting" enz. Tóch ben ik mèt U
van meening. dat het met het ver
moorden onzer eigen kiezers zoo'n
vaart niet zal loopen, omdat, naar het
my voorkomt, de meesten wèl vallen
onder art. la der kieswet.
Hoogachtend,
L. MODOO.
Haarlem8 Jan. 1900.
De geachte iDzeuder komt dus,
waar hy ons bestrijdt, tot dezelfde
slotsom, zy het ook op andere gronden.
Red.
Sport en Wedgirijden.
Schaatsenrijden.
Naar de „N. S." verneemt is de bond
van ysclubs te Hamburg-Altona voor
nemens, indien deelnemiDg vaD eenige
goede ryders zeker is, 21 eu 22 dezer
internationale wedstrijden voor be-
roepsryders te laten plaats hebben op
de Heiligen Geistfeld Eisbahn. (Dub
bele baau ter lengte van 500 meter
met twee bochten).
Er zal gereden worden onder de
reglementen van den Duitscben Bond
over de volgende afstanden 21 Ja
nuari 500 en 1500 M., 22 Januari
5000 M., en wel op tijd en in paren
ov.r de twee laatstgenoemde afstan
den. By 500 M. gaat iedero rijder al
leen op tyd over de baan.
Te Davos worden nog vele Eugel
sche rijders verwacht, om zicb daar
te oefenen Yoor de aanstaande groote
kampioenschappen. Behalve dé heer
J. C. Grave uit Nederland, zijn reeds
aangekomenGroote, Günther, Sey-
ler, Wittgestein van den „I. B.C. D.,"
Vollen weider, van St. Petersburg
Edgiugton van OxfordSeyer uit
Londen, alsmede Collingwood, Dinn chtii
en Readhead. che!
fweü
Wielrijden. [l «R
Meyers heeft Vrijdag te Jacksous-I^-
ville weer een merkwaardige over-j
winning behaald. Van een match metBfï
Tommaselli en Banker, in 3afdeeliu-j
gen was namelijk de uitsla?
le afd.: l Meyers, 2 Tommaselli |jj a
3 Banker. [j.
2de afd.: 1 Meyers, 2 Banker, 3U
Tommaselli. LCPi(
3de afd.1 Tommaselli, 2 Banker, st,hoi
3 Meyers.
Meyers beeft ook het plaatselijk»
mijlrecord, met gaugmaking, op 1 m.F
57 1/5 sec. gebracht.
Schermen.
Vanwege - den Nederl.-Bcbermbond L§e"
wordt op 20 en 21 dezer een natio- rf
nale scherm wedstrijd gehouden te f
Hoorn. Da wedstrijd zal bestaan in:
coloDne-wedstrijd geweer, carré lange
stok, korpsvvedstrijd.
do
Hockey.
Zondag speelden te Velsen deHaar-
emsche en Velserclubs. De eerste
won met 42. Haarlem was lang niet
compleet.
i-efterem en &unst.
Verschenen is het eerste nummer
van „Het CluborgaaG", maandblad
van de Nederlandsche Onderwijzers
Propaganda-Club (voor drankbestrij
ding). Uitgever is de heer J. Kuiken
Jr. te St. Anna Parochie.
Voorts werd ons ter kennismaking
toegezonden „De Week", (uitgevers
maatschappij „Elsevier") hoofdredac
teur dr. H. E. van Gelder, redactie
commissie mr. J. Simon van der Aa,
mr. H. P. Berlage, F. Lapidotb, mr.
A. J. Cohen Stuart.
In „De Week" wordt in den meest
beknopten vorm te lezen gegeven, al
wat in binnen- en buitenland waard
is de belangstelling op te wekken van
den Nederlander, die op de hoogte wil
en moet blijven van de gebeurtenissen
en feiten van den dag.
Wat men verzuimde te lezen wat
men slechts vluchtig kon nagaan
Tyat men gaarne nog eens overziet
dat alles vindt men, aan hot eind der
week, onder de verschillende rubrie
ken van „De Week" kort en duidelijk
terug, ontdaan van kritiek en beschou
wing, eenvoudig en overzichtelijk.
„Het Eeuwig Evangelie" van het
zendingsveld orgaan der Salatiga-zen-
ding, bevat in het jongste Dommer
fragmenten ontleend aan de brieven
van de broeders Kühnen te Kalitjereh
Gericke te Ambarawa, van Engelen
te Kalitjeretbenevens eeD kort over
zicht van de voorwaarden tot opname
in het zendingshuis te Neukirchen
bij Moers (Pruissen) en kleine mede-
deelingen.
In het nummer is opgenomen eeu
afbeelding van drie Javanen, die bezig
zyn opium te schuiven.
Mascagni.
De beroemde componist is in ernstig
conflict gekomen met den gemeente
raad van Pesaro, die vindt dat hij als
directeur van het conservatorium te
vaak zyu post verlaat om concerten
te dirigeeren of premières zijner opera
voor te bereideo, zij stellen daarom
voor zyn traktement van 10,000 lire
tot de helft te verminderen.
Nu heeft Mascagni aan den burge
meester geschreven dat zijn voortdu
rende tegenwoordigheid aan het con
servatorium niet noodzakelijk is en
dat by die 10,000 lire niet beschouwde
als een traktement, maar als een gra
tificatie yoor den glans die door zyn
persoonlijkheid en zyn naam aan het
conservatorium wordt verleend.
Het is hem onverschillig of hij dat
geld kry'gt of niet, want wanneer by
een paar weken op reis is verdient
hy het driedubbele, maar met of
zondergratificatie zal hy voortgaau
ziju post te Pesaro te vervallen.
V erdi.
Het tehuis voor musici dat Yerdi
te Milaan heeft gesticht is in de
Kerstdagen door den prijzen meester
bezocht. Als bestuurders heeft hij o.a.
benoemd Boïto, de componist libret
tist, de senator Neggi en de uitgever
Ricordi. Hij beeft voor dat doel zyn
hik
heden, waarde lezers, zal misschien aan
re Ion onzer liet eeuwig stilzwijgen op
gelegd zijnzajl mijn pen waarschijn
lijk niet meer over het papier gaan
zullen velen vain, n de oogen hebben
gesloten. En veertien jaren geleden,
waren wellicht velen vain u nog niet
geboren. Ja, 't is zoo gemakkelijk, niet
waar, om van tien en twintig en der
tig j.natr geleden te sprekenmaar wat
is er in dien tijd1 ai niet gebeurd. En
in de iets meer dan veertien jaren, die
wij overslaan, namelijk van 8 Augus
tus 1S81 tot 30 December 1895 heeft
er heel wat in Zuid-Afrika plaats ge
vonden, en vooral in de Zuid-Afrikaanr
ache Republiek. En vorandkiringen had
den daar plaat? gevonden, die zoo ont
zaglijk waren, dht de mensclüieid ei*
van verstomd was. Toen de Republiek
weder hersteld waa op 8 Augustus 1881
was de groote vraagwaar zullen wij
het geld krijgen om het land te be
sturen En waarlijk vijf jaar lang was
d't een moeieüjke taak; President en
Volksraad zaten soms met de handen
in het haar, de Boer had nauwelijks
genoeg om van te leven; zijne prodaik-
ten kan hij aan gieten e markt brengen;
zelfs de belastingen kon hij ternauwer
nood aan den Staat betalen.
Baar. ontdekte me» de Bar her ion
goudvelden, en ca- kwam een zweem
van hoop daar kwam de tijding dat
er goud gevonden was op de Witwatars-
rand, en binnen zes maanden wals alle
vrees verdwenen.
Het toovergoed goud liadl alles
in één oogen blik veranderd. Op de kale
heuvels van Witwatersrand, waar vrtie-
ger bijna geen dier kost kon vinden,
daar verrees gebouw oj> gebouw; daar
ontstond en breidde zich op ongekende
wijze uit de wonderstad Johannes
burg' de steenhoop op Paardekrajal lag
niet meer langer daar in eenzaamheid
en stilte. Xeen, het zag over de ijzeren
d aiken en de hooge schoorsteen en van
stoommachine*?"uit allle lichtingen
hoorde men dat dof clongdongdong
van de stampers, die dag en nacht
doorwerkten om het goudkwarts te ver
malen. Waai- in 1881 geen twintig men-
schen woonden, daar liepen thans in
1895 daie duizend maal ziooveel mien-
schelijke wezens rond, allen jagttnde
naar- rijkdomallen bezig, allen trach
tende om 'hun deel -flam de schatten
der aarde, hetzij middellijk hetzij on
middellijk te verkii jgen. Koortsig,
haastig, verterend was dat leven der
menschende millioeoim; ppndien, die
uit dé aarde vfcOT-tkwamen, en die elk
jaar in aantal vermeerderden kond!en
hem nog niet bevredigen. Gouddorst,
onverzadelijko gouddorst maakte zich
van allen meester; eer, eerlijkheid',
liefde, vriendschap, trouw, en alles wat
gfed en deugdzaam was en is, werd em
wordt opgeofferd aam den Mammon, 't
Gouden Kalf, en er scheen geen Mozes
te zullen komen om dat Gouden Kalf
te verba-ij zelen en een einde te maken
aan den verdorven toestand.
Moeitevol was het leven vam Skepha-
nus Johamnes PauÜus Krugex, Presi
dent deu- Zuid-Afrikaamsche Republiek
geweest, in tijden toen geld schaarsch
was, toen de schatkist leeg en uitgeput
wasmenigem nacht had hij, slapeloos
doorgebracht om te zorgen dat geldge
brek niet de oorzaak van den val der
Republiek ztoui zijn. En nu was dat
kwaad verholpen en. waren de Staats-
koffers tot aan den rand vol. Maar er
was een andier kwaad ontstaan, en dat
was veroorzaakt dotor die zelfde redenen
die het eerste kwaad hadden verhol
pen. Het vinden van goud had eeaie
nieuwe bevolking in het land doen
stroiomen, eene bevolking die niet in
sympaifchie was met de oude bevolking;
die zelfs zeer spoedig bleek vijandig ge
zind1 te zijn. Die bevolking bestond uit
vreemden, meest menschen die geheel
cmbekend waren met <2e Transvaal, met
hare inwoners of hare geschiedenis, zij
kwamen daar om geld te maken de
meesten hadden het plan om wanneer
zij humme zakken gevuld hadden, we
der terug te gaan naar de landen vam
waar zij gekomen waren.
En wat zeideai de Transvaal en bare
President tot. hen? Dit: „Gij zijit wel
kom vreemdelingen! verrijkt u; graaft
het goud; werkt te uwen voordeel e,
maar* onderwerpt u aam de wetten van
liet land, even als omzo inwoners".
Een paar jaar lang ging liet goed
toen begon liet gemor. „Geef ons bur
gerlijke rechten," vroegen de nieuwe
inkomelingen. „Goed," antwoordde de
Transvaalsche Regeering, „als gij zoo
vele jaren in het land zijt geweest, em
dan den eed vam getrouwheid aan ons
lamd wilt afleggen, dan kunt gij; liet
s'omrecht bekomen, en zelfs eenige ja
ren daarna een aandeel hebben in de
Regoering."
Maar wat. was nu het geval Bijna
drie vierde vam die nieuwe bevolking
waren- Eugelsohen. en een Engelschman
doet nooit afstand van zijn nationali
teit. Hij wil steeds een tweeledige rol
spelen; hij wil Ebgefech onderdaan
blijven, en tegelijk al de voordeelen ge
nieten van het burgerschap in het
nieuwe waar hij zich vestigt
En .daarvan wilde de Transvaalsche
Regeering niets wetenmen, had on
dervinding genoeg van wat Engelsche
onderdanen, in 1876 en 1877 hadden
gedaan. Neen, Paul Kariger had gezwo
ren. de onafhankelijkheid van de Re
publiek te bewaren en dien eedi zou
hij houdenzoodra er gevaür bestond'
voor de onafhankelijkheid van zijn
land, begreep hij dat, hij voorzichtig,
zelfs zeer voorzichtig moest zijn.
Johannesburg kreeg alle mogelijke
bescherming; men wijzigde de goud-
wet. naar hun zinmen gaf hun een
gezondlieidsbestuur. die in vele geval
len een recht van zelfbestuur meende
men liet eeu hospitaal bouwen; men
gaf duizenden en tienduizenden uit om
voor een goede rechtradministratie te
zorgen zoowel als voor politie.
Maar' dat alles bevredigde Johannes
burg nog niet. „Als wij maar de En
gelsche Regeering hier hadden," zucht
ten eern aam tal Johannesburgeractn
nieuwsbladen zooals de „Sta|r" durfdém
dat ook openlijk zeggen; jai het ge
peupel ging zoover dat men zelfs toen
President Kruger Joluinnesburg een
bezoek bracht in 1891 men de Trams-
vaallsche vlag neerhaalde en Z.H.Ed.
beieedigdè.
1 Et' werd een soort yam politieke
'bond: te Johannesburg gevormd, die
zich dc. Nationale Unie noemde, on
1 deze stelde zich nu aan liet hoofd van
zaken. Zij trachtte op alle mogelijke
manieren het volk op te ruienzij
ontzag zich niet valsche -Voorstellingen
to maken, en vtalsohe petities bij den
Raad in te zenden, met/ geen ander
doel dam om Engeland vooral en obk
de rest vam het buitomland te doem ge-
looven dat men hier in de Transvaal
vreeselijk verdrulct werd. Geen. gele-
genheid werdl verzuimd om waar moge
lijk de EngelsohC Regeering invloed
te doen uitoefenen op de Regeering der
Republiek, zooals bv. in het geval toem
mea.i een aam ta l Vreemdelingen opkom-
mandeerde voor den Malapock oorlog.
Het laat zich zeer gemakkelijk begrijp
pen dat Engeland vreeselijk spijt had,
dat het in zijne zoogenaamde groot
moedigheid (sic!) de onafhankelijkheid
aam do Transvaal had terug gegeven.
(Wordt vervolgd.)
