NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD.
Bericht,
Meestgelezen. Dagblad, in Haarlem en Omstreken.
ABONNEMENTSPRIJS j
18e Jaargang.
Donderdag 27 September 1900.
HAARLEM
No. 5290
Yoor Haarlem per 3 maanden
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd ia (kom der gemeente),
per 3 maanden t" y a •-
Franco door liet geheele Rijk, per 3 maandenf'f V V
Afzonderlijke nummers|"f|
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem, per 3 maandeni
de ometreken en franco per post
- V* n
ƒ1.20
1.80
H 1.65
0.02^
0.37K
0.45
ADYERTENTIËN
Van 1—5 regels 50 Cts.; iedere regel meer 10 Cts. Buiten bet Arrondissement Haarlem
is de prijs der Advertenticn van 15 regels 0.75, elke regel meer 015.
Groote letters naar plaatsruimte. Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Reclames 30 Cent per regel.
Bureaux: Gebouw Het Spaarne, Kampersingol 70, vlak big do Turfmarkt.
Telefoonnummer der Redactie OOO, Telefoonnummer der Administratie 122ó
Intercommunale aansluiting.
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur: J. C. PEEREBOOM.
Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door onze Agenten en door alle Boekhandelaren en Courantiers. Met uitzondering van het Arrondissement Haarlem is het uitsluitend recht tot plaatsing van Advertentiea
en Reolame3 betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, opgedragen aan het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Azn. to Amsterdam.
Dit blad verschijnt dagelijhs, behalve op Zon- en Feestdagen
Hoofdagenten, voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangère G. L. DAUBE Co. JOHN F. JONESSuccParijs Sftij Faubourg Montmartre.
Bij dit nummer behoort
een Bijvoegsel.
Het is ondergeteekende aange
naam te kunnen mededeelen, dat
hij aan dit blad een nieuwe Pre
mie-uitgave heeft kunnen verbin
den, bestaande uit een zeer goed
koop, maar niettemin zeer fraaie
Modejournaal voor Dames.
Nadere bijzonderheden vindt
men in ons volgend nummer.
J. G. PEEREBOOM.
Directeur.
Haarlem's Dagblad van 27 Sept.
bevat o. a.Lord Roberts' tele
grammen, Amerika gaat niet mee
met Duitschland's voorstellen. Het
Socialisteucongres in Parijs, In
naam der beschaving, Volksleger,
f 20.000, De oogen der schooljeugd,
Parlementaire Praatjes,Muitatuli's
Vorstenschool, Ibsen's Gespeaster,
Gemeenteraad van Haarlem, Onze
nieuwe Gasfabriek,
Politiek Overzicht.
Snel achter elkaar volgen de te
legrammen van Lord Roberts, de
Engelsche successen in Zuid-Afrika
meldend, elkaar op.
Bij Spitskop, te Devil's Knucles
en bij Lijdenburg hebben zich bur
gers overgegeven en het Engelsche
detachement uit Roodeval Spruit
opende vuur op ecnige Boeren die
den spoorweg overtrokken, en von
den twee wagens, een vol dyna
miet, die de Boeren achtergelaten
hadden. Dynamiet was ook op ver
scheiden plaatsen onder den spoor
weg gelegd, maar de Boeren wa
ren met zooveel overhaasting ge
vlucht dat zij geen schade hadden
kunnen doen.
De koloniale divisie, die tus-
schen Heilbron en Lindley rond
trekt, maakte 4 wagens, 2000 scha
pen en 120 stuks vee buit.
Zaterdagmorgen vroeg viel een
afdeeling Boeren, tot het comman
do van Erasmus behoorende, het
station Elandsrivier aan. Hun gra
naten beschadigden eenige gebou
wen en een van onze menschen
werd gewond, maar het kleine gar
nizoen verdreef, zonder versterking
Ontvangen te hebben, den vijand,
en ik denk dat de Boeren het be
treurd hebben dat zij hun kamp
verlieten, want in hun afwezig
heid is dat door Paget veroverd,
seint Roberts.
Hij maakte 's nachts een geforceer-
den marsch van 40 K.M. met het
West Riding regiment, twee com
pagnieën van de Wiltshires, twee
compagnieën Munster Fusiliers,
de batterij van de Londensehe vrij
willigers en twee kanonnen van 13
cm., veroverde het kamp van Eras
mus, 2500 stuks vee, 6000 schapen,
50 paarden, 12 gevangenen, 20 ge
weren en wat ammunitie.
Methuen trok den 20en naar
Rietpan, 75 K.M. ten Oosten van
het station van Vrijburg, en dreef
een afdeeling Boeren voor zich uit;
hij maakte 634 stuks vee buit, 3000
schapen, 29 paarden en 24 ezels.
Ook heeft Lord Roberts de be
zetting van Komatipoort bevestigd.
Intusschen is men in Engeland
nog steeds druk in den weer met
de verkiezingscampagne.
Chamberlain's redevoering te
Birmingham, waarvan we reeds
met een enkel woord melding
maakten, is in de „Westm. Gazet-
te" door Francis Gould in een zij
ner cartons in beeld gebracht; de
minister wordt als een aardappel-
hoer voorgesteld, die als 'n echte
marktschreeuwer zijn waar aan
prijst. Inderdaad heeft de snorken
de redevoering daar veel gelijke
nis mee getoond.
Hij heeft daarbij der liberale par
tij geen kleinen dienst gedaan. De
„Westm. Gazette" begint zelfs een
hoofdartikel met een hartelijke
'dankbetuiging, want als er iets
noodig was om de liberale partij
op de been te brengen, dan was
het een redevoering als Chamber
lain Zaterdag te Birmingham hield.
Hij beweerde, dat de ont
binding van het parlement nood
zakelijk geworden was, -omdat
de Regeering voor het uitbreken
van den oorlog en tijdens den strijd
in Zuid-Afrika voortdurend gehin
derd en in haar handelingen be
lemmerd was door een „klein deel
des volks, de Little Englanders,
de vrienden van elk land, behalve
van het eigene, die gepoogd hebben
onze staatkunde tegen te werken
niet door openlijke en loyale mid
delen, niet door critiek in het Par
lement, maar door mededeelingen
aan de vijanden van dit land." Zoo
werden de liberalen door Cham
berlain voor „landverraders" uit
gemaakt en om zijn slechte zaak
goed te praten kon hij niet veel
anders doen dan schelden en op
snijden.
De „Westm. Gazette" kan niet
gelooven, dat twee-derden der li
beralen zich klakkeloos zullen la
ten uitschelden voor landverraders,
en dat de overigen erbij zullen
staan, zonder iets te doen.
De speech van Chamberlain heeft
de liberale partij hereenigd en haar
een gemeenschappelijk program
gegeven, zegt de „Westm. Ga-
zette."
Lord Rosebery heeft een mani
fest uitgevaardigd, waarin hij het
Unionistisch-imperalistische kabi
net noemt „het zwakste bewind,
dat hij zich herinneren kan." Hij
zegt daarin, dat het de buitenland-
sche aangelegenheden behandeld
heeft op een wijze, die alle be
schaafde natiën van Engeland
moest vervreemden, en dat het
door gebrek aan vooruitziendheid
en het verwaarloozen van alle mi
litaire toebereidselen het land aan
groote gevaren heeft blootgesteld.
John Morley heeft een manifest
tot zijn kiezers gericht, waarin
hij spreekt van de „illusies en te
leurstellingen der laatste 12 maan
den"; Lord Durham heeft thans 't
oogerrblik gunstig geacht om me
de te doelen, dat hij zich volkomen
aansluit bij de liberale partij... en
al deze mannen vereenigen zich
in afkeuring van de daden der re
geering, die „de buitenlandsche
aangelegenheden heeft geleid op
een wijze waardoor de vreemde
natiën van Engeland zijn ver
vreemd, en die in het binnenland
een storm van ongerustheid en
wantrouwen heeft gewekt."
Dit is het program van de libe
rale partij, zegt de „Westm. Ga-
zette". Engeland moet staatslieden
hebben, die de kosten berekenen
voordat zij ernstige operaties gaan
ondernemen, die hun staatkunde
helder voor zich zien, en die niet
de openbare meening opwinden
voordat zij zelfs nog maar gedacht
hebben over wat zij verder zullen
doen.
In Duitsche politieke kringen
rekent men niet meer op de hulp
van de Vereenigde Staten bij de
oplossing der Ghineesche kwestie,
enziet men het met onverschillig
heid aan, dat Amerika zich terug
trekt, zegt het „Berl. Tageblatt."
Een officieuse mededeeling der
Regeering te Berlijn zegt„De
Regeering der V.-S. wil China
zachter behandelenmaar men
zou verkeerd doen als men meende
dat de Amerikaansche belangen
:n China minder krachtig "be
schermd moeten worden dan die
der andere beschaafde naties. Ame-
rika's belang eischt even krachtig
de bestraffing der schuldigen, als
dat der andere volken. Maar Ame-
ka is tot toegevendheid genood
zaakt door den ongunstigen toe
stand die on de Philippijnen ont
staan is door het zenden van troe
pen naar China.
„Voor de mogendheden maakt
het echter geen verschil of Ameri
ka verder meegaat of niet. Er blij
ven nog krachten genoeg over, om
do boete, die de geheele beschaaf-
wereld eischt, te verkrijgen."
De antwoorden van Japan en
van Engeland moeten geheel in
toestemmenden geest zijn en moet
Rusland het Duitsche voorstel in
beginsel aannemen.
Buitenlandsch Nieuws.
Hot EociaIi8tencongras.
Zondag ls te Parijs liet vijfde inter
nationaal congres van socialisten geo
pend. Dertig jaar geleden, in 1S78, is
de eerste poging mislukt, omdat de
Fransche regeering het congres der
„Internationale" verbood. Elf jaar la
ter, in 1889, ging het andershet con
gres werd niet verhinderd en alle groe
pen vergaderden te zamen en er werd
besloten tot deelneming aan de verkie
zingen. In Brussel begon in 1891 de
strijd tusschen de voor- en tegenstan
ders van de „politieke actie" en te Zu
rich werd in 1893 een besluit genomen
ten gunste der eersten. Toen men in
1896 te Londen weder vergaderde, ont
stond een heftige strijd over dit besluit.
De „parlementairen" beweerden dat de
tegenstanders er door waren uitgeslo
ten; men kon het niet eens worden en
het gevolg was dat de Fransclien zich
op het congres in twee groepen scheid
den. Tot het congres dat nu is geopend,
zijn door de commissie van voorberei
ding, die te Londen was benoemd, uit
drukkelijk enkel opgeroepen de groe-
pen die vóór de politieke actie, zij 't
ook in beperkte mate, zijn. Daarom zijn
vele Fransche arbeidersverenigingen
en de communisten en anarchisten
weggebleven.
Als onderwerpen van behandeling
zijn o. a. gesteldbepei-king van den
arbeidsduur en de mogelijkheid van
een laagste loon opheffing dor staan
de legers koloniale staatkunde orga
nisatie der zeelieden enz. gemeentelijk
socialisme verbonden met de burger
partijen de le Mei en de trusts.
Uit Nederland hebben in het congres-
bestuur zitting de Kamerleden Van
Kol en Troelstra.
In de eerste algemeene vergadering
van het congres te Parijs werd huid.
gebracht aan de nagedachtenis van
Liebknecht en voerden de afgevaai--
digden van verschillende landen het
woord. O. a. hield mr. Troelstra een
rede welke door den heer Van Kol in
het Fransch werd vertaald. Hij be
richtte dat in Nederland de socialisti
sche fracties zich vereenigd hadden en
vermaande, evenals trouwens anderen
reeds hadden gedaan, de Franschen dit
voorbeeld te volgen. Een Engelsch af
gevaardigde brandmerkte het „impe
rialisme" en den „rooftocht" in Zuid-
Afrika.
Recht voor Finland.
Het Archiv für öhentliches Recht
(1900), blz. 435 e. v. bevat een artikel
van de Nederlandsche hoogleeraren in
het publiek recht, mrs. J, Oppenheim,
J. de Louter, W. Reiger en L. do Har-
tog, over Die finnische Frage, in den
vorm van een rapport, waarin zij be-
toogen lo. dat keizer Alexander I aan
Finland niet alleen zijn vroegere pri
vaatrechtelijke, maar ook zijn politieke
rechten en constitutioneele instellingen
heeft gelaten, en dat die door al zijn
opvolgers zijn bekrachtigd, ten deele
zelfs uitgebreid 2o. dat het Russische
rijk volkenrechtelijk een enkel ondeel
baar internationaal rechtssubject is,
maar staatsrechtelijk bestaat uit twee
ongelijke deele a, die onder één kroon
vereenigd elk volgens eigen wetten en
beschikkingen worden bestuurd, en
waarvan bovendien het eene gedeelte
tevens liet uitsluitend recht bezit om
den samengestelden staat als rechts
persoon te vertegenwoordigen en zijn
internationale belangen te behartigen
3o. dat de bestaande toestand alleen in
overeenstemming met de Finsche
grondwetten kan worden gewijzigd, en
dat het manifest van 15 Februari 1899
in openlijke tegenspraak is met de con
stitutioneele rechten van Finland.
De schrijvers hebben nog hoop voor
de toekomst*
Algemaeno berichten.
DE OORLOG IN ZUID-AFRIKA.
De correspondent van de Daily Tele
graph te Lorenco Marque-s geeft te ken
nen dat de Engelsche consul en de
Portugeesche gouverneur door onder
handelingen verkregen dat de Boe
ren op Portugeesch gebied kwamen.
Kruger's woord redde de brug te Koma
tipoort. De gouverneur en een Engel
sche consulaire agent gaan daarheen.
Kruger vertrekt pas over twee weken
met de Gelderland.
Volgens den correspondent van de
Daily Mail te Loarengo Marques staan
nog ten minste zevenduizend Boeren te
velde, waaronder Steyn en Reitz. Tach
tig spoorwagens en dergelijke zijn te
Lourengo aangekomen. De correspon
dent van do Daily Telegraph beweert
dat de geïnterneerde Boeren zich vrij
mogen bewegen en geenszins als ge
vangenen worden behandeld* Velen
bivakeeren in de open lucht..
CHINa.
Prins Toean's benoeming tot presi
dent van den Grooten Raad is officieel
bevestigd. Deze tartende ontmaskering
van de houding der Chineesche over
heidspersonen wordt opgevat als
een slag in het gezicht van die mogend
heden welke bereid zouden zijn, dade
lijk met China te onderhandelen.
Waarschijnlijk staat hiermede ook het
jongste besluit der Amerikaansche re
geering in verband, om 1500 man te
Peking to laten.
Den 29en gaat van Takoe een expedi
tie op weg naar Pao-ting, de hoofdstad
van Tsji-li.
Officieel wordt te Washington mede
gedeeld, dat aan generaal Chaffee de
instructie is gezonden om gedurende
de onderhandelingen voor de regeling
aan het gezantschap te Peking, een
wacht van een regiment infanterie, vier
troepen eskadrons) cavalerie en een
lichte batterij achter te laten onder zijn
bevel en de rest der Amerikaansche
troepen naar Manilla te zenden.
Te Bucharest loopt het gerucht, dat
Bulgarije voornemens is in het Ru-
meensch-Bulgaarsche geschil het
scheidsgerecht in te roepen van keizer
Wilhelm,
In Newhaven, Connecticut, heeft een
jong geestelijke bij zijn eersten preek
van den kansel de mededeeling
daan, dat hij afstand wilde doen van
zijn vermogen en hij zijn millioenen
aan weldadige doeleinden wilde af
staan.
De Duitsche gezant in Parijs heeft
een officieelo klacht bij de Fransche
regeering ingediend tegen het gedrag
van het 37ste Fransche linieregiment,
dat gedurende de laatste manoeuvres
met opzet over de Duitsche grens trok
on beleedigende woorden op de grens
palen schreef.
Inmiddels zijn reeds een dertig sol
daten tot zestig dagen gevangenisstraf
veroordeeld, die zich in weerwil van de
screnge bevelen van commandant Ba
der op vreemd grondgebied hadden
begeven. Een aantal keerden op uit-
noodiging der douaniers terug, doch
het dertigtal werd aangehouden. Men
nam hun regimentsnummers op en en
kele Duitsche officieren, die daar In de
buurt ook op manoeuvre waren, photo-
grapheerden hen. Deze stukken wer
den aan do militaire overheid van
Nancy ter hand gesteld, waarop de ge
noemde straffen volgden.
Zaterdagavond is te Berlijn een feest
banket gehouden om het tot stand ko
men van de eerste kabelverbinding
tusschen Duitschland en de Vereenig
de Staten te vieren, een werk dat, hoe
wel met de voorbereiding ervan negen
jaren gemoeid zijn geweest, in zeven
tien dagen is uitgevoerd. De Staats
secretaris van posterijen Podbielski en
vele regeeringsambtenaren, woonden
de feestelijkheid bij. Aan den feest
maaltijd werden groeten en gelukwen-
schen gewisseld met vele Amerikaan
sche steden, de ambtenaren op de Azo
ren enz.; de antwoorden kwamen alle
binnen korten tijd in, ten bewijze dat
de kabel goed werkte. Levendig toege
juicht werd een telegram van Karl
Schurz, die zeide dat hij den kabel als
een nieuwen band tusschen Duitsch
land en de .Vereenigde Staten be
schouwde.
De regeering heeft besloten, een
groot kanaal te laten graven, dat Rome
met de zee zal verbinden. Gelijk men
weet, is de Tiber bij de monding ver
zand, en is de handel van Rome ge
noodzaakt van ver verwijderde havens
gebruik te maken.
Stadsnieuws
Haarlem, 26 Sept. 1900.
Onze nieuwe Gasfabriek.
De gemeente Haarlem is niet geluk
kig geweest met haar gasfabriek. Toen
de Raad indertijd tot de oprich
ting besloot, waren alle bouwmateria
len laag. Steen, ijzer, hout er -las wa
ren zoo goedkoop als ze nooit te voren
waren geweest. Zich daarop baseeren-
da rekende de gascommissie onder
voorlichting van den heer v. d. Horst
de kosten van de nieuwe fabriek uit.
Toen vergeleek zij gemeenten als Arn
hem en Groningen bij Haarlem, be
cijferde uit de van die steden bekende
sommen de winsten, die Haarlem kon
behalen en grondde zich natuurlijk op
de toenmalige kolenprijzen. Sedert 7;m
ook de steenkolen naar de hoogte ge
vlogen.
Het is dus niet overdreven, te zeereen
dat Haarlem niet gelukkig is geweest.
Het zal duurder moeten bouwen en
minder verdienen, althans wanneer de
prijzen blijven zooals ze nu zijn.
't Is waar, het ijzer schijnt neifing
te vertoonen om weer te •Jolen, maar
van beteekenis is dat nog niet. Hout,
steen en glas blijven op hunne hoogte
en er schijnt allerminst kans dat voor
eerst de kolenprijs naar beneden gaan
zal wel het tegendeel.
Geen wonder, dat menigen belasting
schuldige de schrik om 't hart geslagen
is. Vooral nu de plannen tot verlich
ting van onze gemeente zoo ~~ooten
vlucht hebben <xcnomen en er ook een
electrische fabriek aan zal worden toe
gevoegd. „Wij zullen," zoo klagen zH
„nu hebben een dure gasfabriek die
dure kolen stoken moet en. krachtens
vroeger gedane beloften, het gas lager
zal moeten leveren, dan nu de Imperial
doetverder een fabriek van electrisch
licht, die, naar de verklaring van alle
deskundigen, in Haarlem meer een
zaak van weelde, dan een bron van
winst zal zijn."
Uit hunne hoofden is een nieuw
denkbeeld voortgekomen. De concessie
loopt einde 1902 af „maar," zoo vra
gen zij, „moet de gemeente dan ge
reed zijn met haar nieuwe fabriek?
Kan zij niet, met het oog op de hooge
prijzen van materialen en kolen, nog
een paar jaar wachten en de Impe
rial voor dien tijd nog concessie blij
ven verleenen? Zoodoende profiteert
de gemeente van een bestaanden toe
stand, van een fabriek die er is, bindt
zich niet voor langen tijd en kan rustig
de kat uit den boom kijken."
Maar de reeds gekochte gronden dan
en de aangestelde ambtenaren?
Die rente en die salarissen zou de
Imperial moeten betalen. Misschien
zou zij, zonder tot de vroegere voorstel
len terug te keeren, ook nog wel een
verlaging van den gasprr* en een som
aan de gemeentekas willen toestaan in
ruil voor een paar jaar bijslag op de
concessie.
Nu moet men ons goed hesriinen.
Wij raden niets aan en zijn altijd
nog voorstanders van eigen exploita
tie gebleven. Immers, 't kan óók gebeu
ren, dat einde 1904 de materialen nóg
weer duurder zijn geworden, dan te
genwoordig en in dat geval zou na
tuurlijk uitstel nadaelig wezen. Hoe
nu de kansen van hooger of lager
staan, kunnen wij niet beoordeelen,
dat is do taak van anderen, die er da
gelij kscho studio van maken.
't Kan ook wezen, dat er zijn die zeg
gen: „maken we niet een mal figuur,
als we weer concessie verleenen? Kun
nen we dat, redelijkerwijs, na al wat
er gezegd en geschreven, onderhandeld
en besproken is, nog wel doen?"
Dat is een gevoolsquaestie en die
komt, zullen anderen beweren, bn een
zaak als deze niet te pas. De gemeente
gaat niet een eigen fabriek bouwen,
omdat liet deftig cn gekleed staat,
maar omdat ze meende er veel geld aan
te kunnen verdienen. Wat zou er nu
tegen zijn, om den bouw een paar jaar
uit te stellen, wanneer zij zich door dat
uitstel financieel bevoordeelen kan?
't Is eenig en alleen een financieele
quacstie. En aangezien wij, belasting
betalende ingezetenen, daarbij allen
belang hebHn, brengen wij de zaak
eens ter sprake en noodigen ieder, die
er wat over te zeggen heeft, uit dat
niet onder zich te iiouden. De kolom
men van ons blad staan er voor open.
Naar wij vernemen worden hier ter
stede pogingen in liet werk gesteld om
eene Gymnastiek-wedstrijd te houdei
waaraan alleen te Haarlem gevestigd!
Gymnastiek-vereenigingen kunnen dog
nemen. Het initiatief daartoe is gene
men door de Gymnastiek- en Schernf
vereenigingen „Kracht door Oefening
en „Concordia".
Vootbal.
A. s. Zondag zal de HaarlemschA
Football-club op haar terrein aan
de Spaniaardslaan het seizoen feeSi
telijk openen, 's Morgens om 10'
uur zullen onderlinge wedstrijdeij
in goalschieten, hardloopen, touw1'
trekken worden gehouden, terwijl
des middags te 2 uur een voetbal
wedstrijd tusschen „Haarlem" en
H. F. G. zal worden gespeeld.
Wanneer het weder nu maar
medewerkt, dan belooft het ongo-,
twijfeld een mooie dag te worden,
waarop sportliefhebbers volop kun
nen genieten.
Bij vonnis van de Arr. Recht?
bank alhier, dd. 25 September
1900, is in staat van faillissement
verklaard Roelof Zwart, winkelie/
in huishoudelijke artikelen, wo
nende te Purmerend.
Rechter-Commissaris Mr. G. G.
von Reeken.
Naar men verneemt zal de avon#
teekenschool der Vereeniging vaifi
den H. Vincentius h Paulo a. s.
Dinsdagavond aanvangen met 70
leerlingen.
Met 1 Januari 1901 zal het 25 ja
ren geleden zijn, dat de heer Jt
Molenaar in betrekking trad als
bode ter provinciale griffie.
Naar men verneemt, zal de heer
Mr. A. A. Pólerin, officier van
justitie alhier, eerstdaags met ven
lof gaan wegens gezondheidsrede
nen.
Naar men verneemt is hier tei
stede weder eene zangvereeniging
opgericht onder den naam „Vrien
denkring". Zij telt 26 leden en staat
voorloopig onder directie van den
heer P. Dekker, en vergadert in
een huis aan de Lourens Coster»
straat.
Schouwburg.
Gespenster van Ibsendoor
dr. Heinde, Ensemble.
Ibsen's dramatische personen zijn.
dragers van bij uitstek sombere levens
theorieën, die hier ter plaatse nu niet
kunnen worden uiteengezet. Maar een,
feit is het, dat die sombere, droefpein-r
zende menschen, geteekend in een
milieu als van trieste regendagen ofv
hevige Novemberstormen, die gedege-*
nereerde menschen, die zoo klein, zoo
droevig klein zijn tegen het groote Lot,
dat hen machteloos heeft neergesmaki
op de levensklippen, somber stemmen.
De grondtoon, ook in dit werk domi-
neerend, is de vraag van Pastor Man-
derswelk recht hebben wij menschen
op geluk Als men zoo'n work van Ib
sen heeft zien opvoeren, dan is 't bij
't vallen van het gordijn of een lange,
bange angstkreet zijn schrillen nagalm
door de ziel snijdt, en met het onbevre
digde gevoel, dat die snerpende gil van
levensleed achterlaat, gaat men heen,
en lang nog, ook onder zijn drukste
werk, trilt daar iets van na.
We mogen ons vrijelijk ontslagen re
kenen van den plicht om den inhoud
va.i dit werk to schetsen, daar die ge
noegzaam bekend kan worden veron
dersteld.
Van de opvoering ditDe hoofdrol,
die van Frau Helene Alving, was in
handen van mevrouw Reichers, die,
hoewel wij niet altijd hare houding
begrepen, ons toch heel mooi den zwa-
ren, moeilijken tweestrijd vertolkte rtlft
de echtgeuoote heeft gehad om de zon
den van haar man voor de buitenwe
reld en voor haar kind te bewaren. In
't stak zelf is ze feitelijk tot rust geka-
men en heeft dat leed allang gedragen*
en de tijd heeft weer wat kalmte in
haar ziel gebracht. Die rust, met op
flikkeringen van hevige passie als ze
aan pastor Mandors voor het eerst vaD
haar leven en aan hem alleen dat gan-
sche leven van opoffering en zwaren
strijd verhaalt, werd bijzonder goed
weergegeven. Mevrouw Reichei»
heeft door de uitbeelding en door het
