L weede üiau,
behoorende bij
HüHem's Dagblad'
van
Vrydag 28 Dec. 1900.
Ne. 5367
noegzaam getal paarden, van dat cali-
j ber als geschikt zyn om dezelve wagens
Berichten.
1 met passagiers en bagage binnen den
daartoe bepaalden tijd over te brengen."
Klaarblijkelijk werd er dus naar de
I geschiktheid der dieren gezien. In ge
wone omstandigheden moesten de \va-
gens altijd met 3 of 4 goede paarden
gereden worden, alleen bij vorst mocht
"i hierop een uitzondering worden c*-
1 maakt, zeer zeker met het oog op de
i harde en goed begaanbore wegen.
Dat men vo n .;or«> maatregel m tc-
URGEM. en WETHOUDERS omrüi.llen nam en niet ailes liet
Haarlem roepen bij deze op. aankomen cu» de veraTitwoordedr.heid
mannelijke ingezetenen, hun- van den re iernemer, blijkt hieruit,
wettige woonplaats hebbende dat elk kwartaal de wagens door aan
aen deze gemeente, die op den gestelde inspecteurs aan een keuring
Januari 1901 hun negentiende werden onderworpen, terwijl alleende
r zullen zijn ingetreden, en al- aangestelde voerman, gequalificeerde
diegenen, welke in het jaar voerlieden of bekwame en vigilante
2 zijn geboren, ten einde zich knegts" de wagens mochten rijden.
zoover zij niet binnen deze Deze laatste' moesten daartoe eene be-
leente geboren zijn, onder over- hoorlijke acte van bewaamheid, hen
van eene geboorte-akte, die door de wethouders afgegeven, kunnen
het gemeente-bestuur der ge- overleggen,
gratis is te bekomen); Overtreding van één der bovenge-
iv de Natonale Militie te doen noenide artikelen had voor de v >er-
chrijven waartoe zitting zal ijeden eene boeten va ntwaalf guldens
rden gehouden ten raadhuize ten gevoige.
gemeente (Afdeeling: Militie.; j.jet scijjjnt wej; dat de beleefdheid
ïuttenj enz.) te weten. 'tegenover de passagiers ook niet altijd
Donderdag, den 3en Januari gehandhaafd werd> en deze wel ,cns
ll, voor hen wier namen aan- keieedigd werden,want tegen dit,,wan-
)p6n Vrijdag ÏS taawi W "W
ren boeten van zes guldens gesteld voor
voor hen, wier namen aan-
agen met een de letters C, D, E e v
Tevens was het hun verboden op de
3pZaterdag, den 5en Januari wa?en tabak ,e r00ken' lcnzij alle Pas"
Ji, voor hen, wier namen aan- huIme toestemming mochten
ngen met een der letters G, H. seven.
j De plaatsen werden gegeven van no.
Maandag, den 7en Januari 1—8. waren er meer passagiers dan
voor hen, wier namen aan- moest voor dezen een chaise, fourgon,
ngen met de letters K en L; faëton of wagen van vieren" gehuurd
Op Dinsdag, den Ssten Januari worden, die in zulke gevallen gerequi-
01, voor hen, wier namen aan- reerd kon worden.
met een der letters 1V1, N Eigenaardig is het zeker dat men
en P: daags of dagen te voren plaatsen ko;
Op Woensdag, den 9en Januari bespreken, hiervoor ontving men een
101, voor hen, wier namen aan- lootje, 't welk 2 stuivers boven het ge-
met een der letters Q, R wone vrachtloon kostte. In gelijken
1 S geest dus als heden ten dage met het
Op Donderdag, den lOen Januari bespreken van plaatsen in schouwbur-
voor hen, wier namen aan- gen> enz-
met een der letters T, U was aan de voerlieden het rooken
en .1 verboden, evenmin mochten de passa-
Op Vrijdag, den Hen Januari
giers dat in den wagen doen, tenzij
voor hen, wier namen aan- weder> dat niemand der aanwezige pas-
met een der letters W, X iSagjers zjch er tegen verklaarde.
,.en -jj Het tarief voor passagiers bedroeg
van des voormiddags 10 tot toen.
van deze instelling schrijft er onze stad te over bekend, om nogmaals
van ,,En in de Bibliotheek [is] een ta- de aandacht op hem te vestigen en me-
melijke goede voorraad van de beste juffrouw Betsy Pielage, die zich als
uitgaven der klassieke schrijvers, zoo accompagnatrice een zeer goeden naam
Grieksche als Latijnsche, benevens verworven heeft. Een avond vol kunst-
eenige handschriften en eerste druk- genot dus!
ken van de Haarlemsche drukkerij,1"
van den beroemden Lourens Coster
[voorhanden]. Tot deze Bibliotheek
staat de toegang voor ieder open, mits
daarvoor in eens betalende eene som
van drie guldens, waarvoor men een
sleutel bekomt, en naar zijn welgeval
len alles bezien, naslaan en op de
plaats zelve, tot zijn oogmerk gebrui
ken kan
De Fransche tijd maakte een eind
aan haar organisatie. Den 12den Janu-
1812 moest aan den Maire van de
gemeente bericht worden, dat „de bi
bliotheek niet in kasten was opgesteld,
omdat er sedert geruimen tijd geen
behoorlijk locaal was geweest tot
plaatsing en daardoor veroorzaakt was
geworden dat deze thans gestapeld en
voor een ieder toegankelijk geheel ver
schoven lag op de zoldering van het
zoogenaamd Princen-Hof in deze stad
nemende zij [berichtgevers] dus bij
deze de vrijheid den Maire hieromtrent
ten sterksten instantien te doen, opdat
werdc voorgekomen dat niet eindelijk
een zo aanzienlijk als pretieus getal
boeken geheel een prooy worde van
ongedierte, regen, sneeuw, of wel van
roofzugtige menschenhanden."
Negen jaar later was daarin nog
geen verbetering gekomen integen
deel, Ds. A. de Vries, leeraar bij de
Doopsgezinde gemeente, vond de bi
bliotheek in den allertreurigsten toe
stand der ergste verwaarloozing. „Zij
had haar locaal moeten verlaten
was overgebragt naar den zolder van
een Pakhuis in de Zoetestraat en was
aldaar op eene plaats waarlangs de
doorgang liep tot zeker druk bezocht
vertrek, weggelegd, zonder eenig toe-
zigt of bewaking, aan vochtigheid,
lekkagie, wormen en dieven ten prooi!"
Het was dan ook voor het behoud van
de bibliotheek een voortreffelijk be
sluit, toen De Vries in 1821 tot biblio
thecaris benoemd werd, hij de verza
meling boeken ging ordenen en be
schrijven en van den voorraad bedrukt
papier een bibliotheek maakte de or
ganisatie en wetenschappelijke indee
ling die hij schiep, is nog altijd de vi-
geerende.
D. I. N. D. D. A.
Zaterdagavond 11. gaf het Neutraal
Gemengd Koor D. I. N. D. U. A. een
concert in „De Kroon", met welwillen
de medewerking van mej. Marie Stak-
man (pianiste), den heer C. M. v. M.,
(violoncellist) en van den directeur den
heer Carel Phlippeau (tenor).
Onder leiding van den heer Phlippeau
gaat het koor zeer goed. vooruit en
wordt het een genot een concert van
D. I. N. D. U. A. bij te wonen. Vooral
Ave Verum van Mozart, voor koor met
begeleiding van strijkkwartet en piano.
Werd zeer verdienstelijk gezongen en
gaf een hoog denkbeeld van 't kun
nen der vereeniging.
De solisten schonken ook veel muzi
kaal genot.
Een opmerking: men stake toch voor
al het rooken en gedrage zich rustig
tijdens de uitvoering.
(Wegens plaatsgebrek Maandag blij
ven liggen.)
Bij vonnis van de Arrondisse-
ments Rechtbank te Haarlem, dd.
24 December 1900, is in staat van
faillissement verklaard. Johannes
Hermanus Josephus Lohman, werk
man te Haarlem.
Rechtercommissaris Mr. C
von Reeken.
es middags 12 uur.
Haarlem tot in de Zandpoort f f
10
12
14
18
1
1 -
Eindelijk brengen Burgemeester
n Wethouders nog ter kennis van x
belanghebbenden, dat volgens Jdem J!
,rt. 25 der wet, het register van Jdem Xoorddrop
nschrijving voorloopig wordt ge- Idem Castncum
loten op den Sisten Januari 1901, Idem Dimmen
namiddags te 4 ure en dat vol- Idem Heiloo of Alkmaar
rens art. 22, diegenen, die mochten °e Beverwijk tot Alkmaar 16 -
hebben verruimd, zich in den We zien dus wel dat we tegenwoordig
oop der maand Jan. to doen in- vrij wat goedkooper reizen dan vroeger
alsnog zullen worden in- Voor goederen en brieven werd ook
ïeschrven tot den 31n Aug. 1901. een tarief aangegeven, dit tarief liep
des namiddags te 4 ure, doch van j_5 stuivers,
deze volgens art. 183 der wet In 1822 werd het personen- en vracht-
gestraft met eene boete van verVoer eenigszins verbeterd, toen door
0.50 tot 100 subsidiair hech- 2. M. bij besluit van den 27n Maart no.
van ten hoogste twintig d!a- jg concessie verleend werd tot rijden
r\ i van een postwagen op wederzijdsche
Haarlem, 24 Dec 1900. 'steden (Haarlem en Alkmaar) aan J.
BOREEL p- Quinter te Haarlem, en J. van dei-
Hagen te Alkmaar. Deze concessie werd
verleend o.a. op voorwaarde, dat het
De Secretaris,
J. W. v. BILDERBEEK, 1. s.
Een terugblik op Haarlem
in de 19de eeuw.
DOOR
W. P. j; O VERMEER.
(Slot.)
In de zitting van 25 October 1899
werd alleronverwachts tot directeur
van de geementelicbtfabrieken be
noemd de heer J. Blom, Directeur van
de gemeente-gasfabrieken te Arnhem.
Plaatsruimte belet mij hier uitvoerig
den verderen loop der verlichting en
uitbreiding der lantaarns mede te dee-
len: een enkel woord over den tegen-
woordigen toestand.
Op 31 Dec. 1899 bedroeg het aantal
lantaarns in dienst der straatverlich
ting 1307.
De kosten der verlichting bedroegen
totaal f 26813.64J, waaronder 25104,34
voor straatverlichting.
In verschillende lantaarns werd de
vleermuisbrander door gloeilicht ver
vangen.
j geheele traject in 3A uur zou worden
I afgelegd, dat er geen rijtuigen als de
gewone diligence zouden worden ge
bruikt, doch lichte rijtuigen op riemen
voor ten hoogste zes personen en die
door twee paarden konden worden ge
trokken.
De prijzen waren echter aanmerkelijk
hooger.
Het vervoer per schuit was in begin
sel aan dezelfde wetten onderworpen.
IETS OVER DE BRANDWEER VAN
VOOR ONGEVEER EENE EEUW.
In het begin der afgeloopen eeuw
was het korps brandblusschers te de
zer stede samengesteld uit 557 man,
ten dienste van zes spuiten binnen de
stad en een buiten-spuit. De staf be
stond uit een commandant en chef. een
2e commandant, een adjudant, een
aide-adjudant. Iedere compagnie uit
een kapitein, een le luitenant, een 2e
luitenant, een sergeant-majoor, vijf
sergeanten, benevens 70 geaffecteer-
den tezamen 79 man per compagnie.
Tweemaal per jaar hadden natte en
even zooveel maal drooge exercitiën
plaats.
Men bleef ook niet achterwege om
de vlugheid aan te moedigen, want
van de eerste spuit, welke water aan
den brand bracht ontvingen de geaf-
fecteerden eene premie van f 12, van
de tweede f 8 en van de derde f 5.
Extract uit het verbaal van de Kamer
van Wethouders der stad Haarlem op
23 December 1807
„Hij, op wiens aangifte of requisitie
de Brandklok geluid wordt, is verant
woordelijk en zal bij den koster der
Groote Kerk in bewaring moeten blij
ven, totdat de waarheid van zijn voor
geven volkomen zal zijn bewezen, of
zal onder Borgtogt van één of meerder
genoegzaam gequalificeerde en beken
de personen kunnen worden ontsla
gen."
DE STADSBIBLIOTHEEK IN 1800.
In het begin der 19e eeuw hadden
vier curatoren, waarvan de voorzitter
een leeraar der R. K. gemeente, de
twee anderen leeraren bij de Luther-
sche en Doopsgezinde gemeente en de
DE MIDDELEN VAN VERVOER IN
HET BEGIN DER 19e EEUW.
Het behoeft geen betoog dat de mid
delen van vervoer van vóór honderd
jaar en zelfs veel later, niet in de scha
duw kunnen staan van die van tegen
woordig.
Wordt tegenwoordig het vervoer van
passagiers en van goederen zeer ge
makkelijk gemaakt door de verschil
lende spoortreinen, trams, stoomboo-
ten, enz. enz., vroeger was dit geheel
anders. Men kende niet anders dan de
diligence, postwagen, trekschuit en
meer dergelijke primitieve vervoermid
delen.
Tusschen de verschillende plaatsen
■was echter verbinding, men noemde
dit wagen- en beurtveeren, die allen
behoorlijk gereglementeerd waren door i ,.^Vde een riistend' leeraar 'vü, het op-
de verschillende stedelijke regeeringen. zjcht over de stads-bibliotheek. Alstoen
Haarlem had ook haar wagen- en was jn gebruik de gedrukte catalogus
beurtveeren op verschillende plaatsen, van -^gg
als op Amsterdam, Alkmaar, Leiden,_>\an dezen catalogus heeft de heer
Utrecht, Zwolle, Middelburg, enz. Johannes Enschedé de grootvader
Laat ons de voorschriften beschou- van w|jlen onzen vorigen gemeente
wen, bv. van HaarlemAlkmaar (1805.) archivaris en bibliothecaris Mr. A. J.
Allereerst zien wij dat de voerlieden Enschedé ijverig geholpen hij het
verplicht waren de vereischte wagens vervaardigen er van, gelijk blijkt uit
te houden, en wel het soort dat toen- de voorrede.
G.
Velsen.
Gedeputeerde Staten dezer pro
vincie hebben de jaarwedde van
den Ontvanger dezer gemeente, met
ingang van 1 Januari 1901 ver
hoogd met f 50.en alzoo gebracht
op f 800.
Binnenland.
HAAGSC8E BRIEVfiN.
NAAMLIJST VAN EENIGE VERDIEN
STELIJKE STADGENOOTEN IN
DE 19e EEUW.
Jan van Walré. 17591837. Dichter
en letterkundige. Zeer bekwaam too-
neelspeler (als liefhebberin „Leerzaam
Vermaak"). Lid van het Koninkl. In
stituut en v. d. Maatsch. van Nederl.
letterk.
Klaas Sybrandi. 18071872. Godge
leerde en letterkundige. Doopsgezind
predikant te Haarlem.
Jhr. Mr. W. van Sypesteyn. 1778
1815. Secretaris der stad.
Abraham van Stralen. 182218
Lid'van den Gemeenteraad, lid van de
Provinciale en Gedep. Staten, van het
Prov. Kerkbestuur van Noord-Holland
en Hoogheemraad van Rijnland.
Jhr. L. J. Quarles van Ufford.1796
1872. Lid der Prov. Staten, Wethouder,
Voorzitter van de Kamer van Koop
handel. Onbekrompen weldoener der
armen en beschermer der schooiie kun
sten.
Leendert Overbeek. Schilder en tee
kenaar. Hij vond de kunst uit om met
goud of zilver of glas te etsen of tee-
tenen, doch nam het geheim dier
kunst mede in het graf.
Jan Nieuwenhuyzen. 1724180G.
Stichter der Maatschappij tot Nut van
't Algemeen.
Bernardus Meylink. Beroemd schei
kundige.
Vincent Loosjes. 1787=1841. Be
roemd letterkundige.
Cornelis Johannes de Bruyn Kops.
1791—1858. Burgemeester van Haar
lem.
Jhr. David Hoeufft. 17621836. Sche
pen, Raad en Burgemeester van Haar
lem.
Gerlings. Van dit geslacht hebben
zeer vele leden belangrijke en gewich
tige diensten aan onze stad bewezen
sedert de 17e eeuw als overheidsperso
nen. Voor deze eeuw noem ik wijlen
Mr. PI. J., IP. en C. Gerlings, en
onzen tegenwoordigen gemeente-ont
vanger den heer J. C. Gerlings (geb. in
1828), die reeds sedert 1858 aan onze
zich sterk ontwikkelende gemeente
vele en belangrijke diensten btwijst.
Mr. Johannes Enschedé. 1784—1866.
Had een belangrijk aandeel in de poli
tieke gebeurtenissen van 1813, voor
zoover Haarlem betrof, was gedurende
vele jaren lid van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal.
Mr. Adriaan Justus Enschedé. 1829
—1896. Archivaris en bibliothecaris der
gemeente Haarlem, die als zoodanig
het stedelijk archief, in zijn tegenwoor
dig geordenden toestand bracht.
Abraham Lodewijk Dyserinck. 1812
1886. Hoofd eener belangrijke handels
zaak, lid van den Gemeenteraad en
Provinciale Staten, president van de
Kamer van Koophandel alhier.
Stadsnieuws
Wij maken er onze lezers op attent,
dat Haarlemsch Gemengd Koor mor
gen, Viijdag 28 Dec. a.s. een concert
zal geven in de gTOote zaal der Socië
teit „De Kroon."
Daarop hebben hunne medewerking
verleend mej. Julia Culp, mezzo-so
praan te Amsterdam, welke voor het
Haarlemsch kunstminnend publiek
geen onbekende is. Wij herinneren ons
althans nog zeer goed hoe zij ons ten
vorigen jare heeft voldaan op een con
cert van Toonkunst en hoe uitstekend
Dat is een week van veel gebeurte
nissen geweest, die nu achter ons ligt.
De Tweede Kamer was in één hurrie
om gereed te komen met het begroo-
tingswerk, maar sloeg er zich, dank zij
verlengde en avondzittingen, kloek
door. Zij zou zelfs Vrijdagavond heb
ben kunnen uiteengaan, ware he,t niet
dat Zaterdagochtend de zg. „huwe
lijkswetten" in de afdeelingen moesten
onderzocht worden. Bij dit onderzoek
schijnt het denkbeeld op den voor
grond getreden, om den „hoogeu ge
maal" der Koningin, zooals Hertog
Hendrik in de stukken thans is ge
noemd (van een titel is daarbij geen
SDrake) aanstonds na zijn huwelijk
een dotatie te verleenen zooals vroeger
de kroonprins genoot.
De hertog kwam hier Maandagavond
jL aan en het was bepaald hartver
kwikkend om te zien, hoe lief en har
telijk zijn koninklijke bruid hem
de vestibule van het paleis opwachtte
en begroette. Natuurlijk zijn er in een
stad als „den Hèg" menschen die dat
erg „burgerlijk" vinden, maar de wer
kelijke burgers en dat zijn de bes
ten vinden 't eenvodig zooals 't wezen
moet, wanneer twee jonge menschen
elkander liefhebben. De Hertog bracht
ditmaal heel wat bagage mede, daaron
der ook 'n groot deel van zijn stal,met t
personeel tot verzorging daarvan. Ik
zag ten minste deze week een op z'n
Duitsck-militairs uitgedoschten koet
sier een viertal fraaie poney's mennen,
voor 'n leelijk afrij wagentje. Het heeft
mij getroffen dat de paarden van den
hertog ik zag die heel fraai zijn.
maar de „bullen", zooals de koetsiei's
zeggen, lang niet.
De dezer dagen vernomen bewering,
dat het huwelijk een beetje zou worden
uitgesteld, komt mij onjuist voor, en
ik heb goede redenen voor dat gevoe
len. Men heeft mij, dat in het midden
gelaten. ïntusschen verzekerd, dat het
huwelijk op een Donderdag zal worden
voltrokken. Omtreint de feestelijkhe
den is nog niets definitief bepaald. We
weten dus ook niet wanneer de aubade
zal plaats hebben, die de drie konink
lijke zangvereenigingen uit Den Haag,
Haarlem en Rotterdam, belangrijk ver
sterkt, naar ik hoor, ten uitvoer zullen
brengen. Jammer dat de Maastrichter
Staar" ook niet kan meedoen, maar
dat heeft eigenaardige bezwaren. Nu
komt men van tijd tot tijd een Ceci-
liaan tegen, die in zichzelf Hoi's Vlag-
genlied loopt te zingen of het „Nun
danket allen Gott," een wijze waarvoor
Dr. Schaepman een Hollandsch vers
heeft geschreven.
Ook van hetgeen de gemeente van
plan is te doen weten we nog niemen
dal. Alleen heeft de Raad in zijn jong
ste bijeenkomst aan het feestcomité
uit de burgerij een crediet van J 150C0
geopend. Dit is met een zeer groote
meerderheid, doch niet zonder verzet
geschied. Plet was de wethouder van
nanciën, jhr. Repelaer van Molenaars
graaf f, die deze redeneering volgde:
het comité is tot ons gekomen, omdat
de vrijwillige bijdragen der burgerij
niet voldoende waren. Geven wij nu
geld uit de gemeentekas, dan zetten wij
de bijdrage der belastingbetalers, die
zij niet vrijwillig schonken, in een ge-
dwongene om. Er is natuurlijk voor dit
stelsel wel wat te zeggen, maar daar
tegenover staat, dat die 15000 gulden
hoofdzakelijk bestemd zullen worden
voor onthaal van de schoolkinderen en
voor extra-bedeeling der armen, 'tgeen
wel eenig verschil maakt.
voor, dat na een zitting in comité-gene
raal die anderhalf uur duurde, bij de
benoeming van leeraren bij het Mid
delbaar Onderwijs tot tweemalen toe
werd afgeweken van de voordrachten.
De benoemden, die op 6 na algemeene
stemmen verwierven, waren tijdelijke
leeraren, die niet zijn voorgedragen,
hoewel hun tijdelijke aanstelling bij
herhaling was verlengd. Nu kon na
tuurlijk de vraag rijzen waarom hen
geen vaste aanstelling verleend? Van
dit gevoelen scheen 's Raads meerder
heid.
De tweede merkwaardigheid was het
ontbreken van den Burgemeester, die,
zooals een spotter beweerde, „zittende
bezigheden" had. Het was inderdaad
een even zeldzaam als bedroevend ge
zicht om den eersten magistraat van
Den Haag, met de ridderorde van den
Nederlandschen Leeuw in het knoops
gat, plaats te zien nemen op het bank
je der beklaagden, met den traditio-
neelen veldwachter achter zich. De
burgemeester is mij niet bijzonder
sympathiek en ik weet wel, dat allen
voor de wet gelijk staan, maar die
veldwachter was daar uit een decora
tief oogpunt verkeerd aangebracht.
Droevig was in zeker opzicht ook de
behandeling der zaak. Dat iemand die
in een waarneming gefaald heeft, dat
ruiterlijk erkent, kan slechts geappre
cieerd worden, ook al heeft zijn ver
keerde waarneming onaangename ge
volgen gehad voor een ander. Maar
dat een man van de intellectueele ont
wikkeling, den rang en den stand van
baron Van Plarinxma een dergelijke
betuiging aflegt, schoorvoetend en
eerst groot twee jaren na het gebeur
de, kan bezwaarlijk als een rehabili
tatie gelden er is niets verheffends
integendeel. Üok heeft het mij ge
frappeerd, dat mr. Thorbecke zich „ge
machtigd" noemde tot de verklaring,
dat H. M. de Koningin, bij de blijde
inkomst na de inhuldiging verzocht
bad om niet meer politievertoon dan
strikt noodig was. Nu. als dit juist is
en er is geen reden om het te be
twijfelen dan i9 het te hopen, dat
H. M. voor de huwelijksfeesten niet
een dergelijken wensch openbaart. In
de Septemberdagen van 1898 toch is
het geheele garnizoen er aan te pas ge
komen en zijn er tal van ongelukken
gebeurd. Dat moet dan zijn geweest
„zonder onnoodig machtsvertoon".
Stel u nu eens voor, dat een dergelijke
wensch uitblijft en verkeerd wordt uit
gelegd. Dan zal wellicht zelfs de twee
de ban van de schutterij worden opge
roepen en zal men in Februari de stra
ten der residentie misschien met ka
nonnen schoonvegen
H. A. GANUS Jr.
P. S. De Burgemeester wordt zeer
waarschijnlijk vrijgesproken, overeen
komstig het requisitoir van den subst.-
officier van Justitie. Men beweert even
wel. dat in dat geval de procureur-
generaal bij het gerechtshof den off.
van just, zal opdragen in hooger be
roep te gaan.
Liberale Unie.
Aan de kiesvereenigingen, leden dei-
Liberale Unie. heeft het bestuur het
volgende schrijven gericht
Met het oog op het naderend einde
der parlementaire periode 18971901
en de aanstaande verkiezingen hebben
wij het noodig geacht eene herziening
van het Hervormingsprogramma van
1896 voor te bereiden.
Terwijl toch sommige der daarin
verlangde wettelijke maatregelen zijn
tot stand gekomen, oordeelen wij wij
ziging of aanvulling van dat program
ma in enkele opzichten gewenscht.
Mitsdien hebben wij de eer, h.h. af
gevaardigden der kiesvereenigingen,
leden der Liberale Unie, op te roepen
tot bijwoning eener algemeene verga
dering der Liberale Unie, op Zaterda"
26 Januari 1901, ter behandeling der
punten op de hierachter volgende agen
da vermeld. Vaststelling van een pro
gramma van urgentie, als in 1896,
achten wij minder wenschelijk, wel
echter behoort, naar onze meening, de
algemeene vergadering met betrekking
tot het kiesrechtvraagstuk thans een
nader besluit te nemen. Ons voorstel
daartoe is onder no. 6 der agenda op
genomen.
Namens het Bestuur der Liberale Unie:
E. A. SMIDT, Voorzitter.
C. A. ZELVELDER, Secretaris.
De volgende punten van behande
ling zullen o.a, aan de orde worden
gesteld
Behandeling van het volgende voor
stel van het bestuur tot wijziging en
aanvulling van het hervormingspro
gramma van 1896;
Toe te voegen aan paragraaf 1, in
gevolge besluit van 2 Juni 1900 thans
luidende
„De Liberale Unie, handhavende haar
herhaaldelijk uitgesproken meening ten
gunste eener regeling van de kiesbe
voegdheid, los van eiken band met be
lastingen, is van oordeel, dat ter ve-
krijging daarvan wijziging der artike
len 80, 127 en 143 der Grondwet nood
zakelijk gebleken is, en dat deze wij
ziging behoort te geschieden in dien
zin, dat invoering van het algemeen
kiesrecht voor mannen en vrouwen
mogelijk wordt."
een tweede lid, luidende
„Indien en voor zooverre algemeen
kiesrecht wordt ingevoerd, acht zij
evenredige vertegenwoordiging door
de rechtvaardigheid geboden.
Achter paragraaf 1 in te voegen
„Paragraaf 2. Herziening van de
grondwettelijke bepalingen met betrek
king tot de verkiezing der leden van de
Eerste Kamer der Staten-Generaal.
Denommers der volgende paragrafen
met één te verhoogen.
Oud paragraaf 2. Regel 3 en 4 te doen
vervallen. In alinea 6 te doen vervallen
de woorden: ..zoo noodig."
Oud paragraaf 4. In alinea 2 te doen
vervallen het woord „ook".
vakonderwijs en bevordering van eene
practische richting bij het onderwijs."
Oud paragraaf 0. Te lezen als volgt:
„Behartiging van de ontwikkeling
van land- en tuinbouw, veeteelt, vis-
scherij, handel en nijverheid, niet door
beschermende rechten, maar door an
dere maatregelen, o. a. door verbete
ring van verkeers- en gemeenschaps
middelen. ook tusschen afgelegen stre
ken en de centra van bevolking door
bevordering van den afzet van Neder-
landsche producten naar het buiten
land en wat in het bijzonder den land
en tuinbouw aangaat, o. a. door ver
breiding van land- en tuinhouvv-onder-
wijs door bevordering van ontginning
van heidegronden en verbetering van
andere minder waardige gronden
door aanvulling der wettelijke maat
regelen tot bestrijding van veeziekten;
door herziening van de bepalingen op
het stuk van de jacht"
Oud paragraaf 7. Te lezen als volgt:
Ten aanzien van het defensiewezen
hij welks inrichting eenerzijds op
den voorgrond moet staan de verplich
ting om de onafhankelijkheid van den
staat afdoende te verzekeren, ander
zijds moet rekening worden gehouden
met de internationale verhoudingen,
die in redelijkheid kunnen worden
voorzien en met de financiëele lasten
regeling der levende strijdkrachten
op den grondslag van het stelsel der
persoonlijke vervulling van den dienst
plicht en met opheffing van de schut
terijen in haar tegenwoordigen vorm
nieuwe regeling van den rechtstoe
stand van den militair.
Oud paragraaf 10. Te lezen
B. Rijks-financiën een zuinig be
heer, ter voorkoming van belastingver-
hooging, sta op den voorgrond
waar niettemin ten behoeve van in
grijpende sociale hervormingen ver
sterking van middelen noodzakelijk
moet worden geacht, behooren hier
voor in aanmerking te komen, niet
accijnzen op eerste levensbehoeften,
maar andere middelen, met name
debietrechten en soortgelijke indi
recte heffingen op voorwerpen of ver
teringen van weelde
herziening der regeling van het suc
cessierecht en belasting op goederen
in de doode hand
hervorming in het samenstel der be
lastingen worde voortgezet, door, met
verlichting van den druk der minder
gegoeden, het beginsel van progressie,
ook bij de successiebelasting, ruimer
in toepassing te brengen."
Oud paragraaf 11. Als tweede alinea
in te voegen
„behartiging van de geestelijke en
stoffelijke ontwikkeling der bevolking";
Behandeling van een voorstel van
het bestuur om te nemen het volgende
besluit
„De Liberale Unie in hare algemee
ne vergadering van 26 Januari 1901
spreekt den wensch uit, dat bij de al
gemeene verkiezingen van 1901 op den
voorgrond trede de Grondwetsherzie
ning iu paragraaf 1 van haar „Hervor
mingsprogramma" genoemd en dat
van de te stellen candidaten worde ver
langd, niet enkel dat zij instemming
betuigen met de strekking van het ge
heele ..Hervormingsprogramma",maar
ook dat zij met volle overtuiging de
urgentie van den in paragraaf 1 ge
noemden maatregel erkennen."
Oatslag-Tissot van Patot.
Door d'ö afdeeling Amsterdam
van dien Bond van Nederlandsche
Onderwijzers, de Amsterdamsche
Gymnastiek-onderwijzersvereenig.,
het hoofdbestuur van den Bond van
Nederlandsche Onderwijzers, de
Vereeniging van Teekenonderwij
zers te Amsterdam, de afdeeling
Amsterdam III van het N. O. G.
en de afdeeling Amsterdam van de
S. D. O. V. is een adres aan Gede
puteerde Staten verzonden om den
gymnastiek-onderwijzer niet te ont
slaan.
Uit de Arbeiderswereld.
BUITENLAND.
De Duitsche ..Bakkerscouranfc"
maakt het ontwerp openbaar van
een verordening op de bakkerijen
welke bij den Duitschen Bondsraad
aanhangig is gemaakt in het belang
der gezondheid. Daarin komen de
volgende bepalingen voor
De werkplaats mag niet dieper
dan A meter onder den bcganen
giond zijn gelegen. Zij moet ten
minste 3 meter hoog en van een
voldoend aantal 'ruime vensters
voorzien zijn, die tot goede lucht-
verversching zijn ingericht. Zij
mag niet in rechtstreeksche ver
binding mot de privaten staan, en
de afvoerbuizen van deze mogen
niet- door de werkplaats gelegd
worden. Voor elk gezel moet ten
minste 15 kub. meter ruimte aan
wezig zi^n; alleen op bijzonder druk
ke dagen bepaaldelijk 's avonds
vóór Zon- en feestdagen, kan met
10 kub. meter worden volstaan.
De hitte mag niet boven 35 gra
den (Celsius) is gelijk 95 gr. Fahr.
gaan. In elke werkruimte behalve
de meelkamer. moet een thermo
meter hangen. De gezellen moeten
voldoende gelegenheid vinden om
zich te verkleeden en te wasschen.
op plaatsen die tochtvrij uit de
werkplaats zijn te bereiken en die
in den winter verwarmd moeten
worden. De werkplaats mag niet
tevens voor woning, slapen of was
schen gebezigd worden. In elke
ruimte moet een plakaat hangen
met opgaaf van hare afmetingen,
kubiekori inhoud en het getal per
sonen dat er volgens de voorschrif
ten mag werkzaam zijn. De slaap-
