J NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD. Meestgelezen Dagblad, in Haarlem en Omstreken. Arme Dora. I8e .laargang HAABL Vrijdag 22 Maart 1901. No. 5438 DAGBLAD ABONNEMENTSPRIJS Yoor Haarlem per 3 maanden1.20 Yoor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der gemeente), per 3 maanden1-30 Franco door het geheele Rijk, per 3 maanden1.65 Afzonderlijke nummers0.02% Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem, per 3 maanden0.37 de omstreken en franco per post0.45 ADVERTENTIËN Yan 1—5 regels 50 Ots.; iedere regel meer 10 Cts. Buiten liet Arrondissement Haarlem is de prijs der Advertentiën van 15 regels 0.75, elke regel meer 0.15. Groote letters naar plaatsruimte. Bij Abonnement aanzienlijk rabat. Reclames 30 Cent per regeL Bureaux: Gebouw Het Spoarne, Kampersingel 70, vlak bij de Turfmarkt. Telefoonnummer der Redactie 600. Telefoonnummer der Administratie 122. Intercommunale aansluiting. Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur: J. C. PEEREBOOM. Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door onze Agenten en door alle Boekhandelaren en Courantiers. Met uitzondering van het Arrondissement Haarlem is het uitsluitend recht tot plaatsing van Advertentiën en Reclames betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, opgedragen aan het Algemeen Advertentie-Bureau A. DB LA MAR Azn. te Amsterdam. Dit blad verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangöre G. L. DATJBE Co. JOHN F. JONES, Succ., Parijs 31W» Faubourg Montmartre. Haarlem's Dagblad van 22 Maart bevat o.a. De algemeene oorlogstoestand in Zuid-Afrika, De verschilpunten tusschen Engeland en Rusland, Parlementaire Praatjes, De Ko ningin en Prins Hendrik in de Residentie, Rede van Dr. Schaep man, Het Landelyk Hogerhuis comité. Politiek Overzicht. Dat Botha niet de vredesvoor waarden van Kitchener wil aanne men wijst natuurlijk op een nieuw stadium, dat de oorlog thans in treedt. En nu moge de „Times" komen vertellen, dat eigenlijk Bo tha zich wel wilde overgeven, maar overstemd werd door Kruger, Steyn en de anderen, dit maakt allemaal het feit niet ongedaan en de Engel schen zullen nu den oorlog met nieuwe, kracht moeien, gaan voort zetten, en weer aanzienlijke troe penmachten zenden, willen zij hun doel bereiken. Zoo van zelf, komt men te spre ken over de militaire positie 'en de sterkte der Boeren thans, nu geble ken is dat Chamberlain zijn land- g-enooten weer zoodanig bedrogen heeft in de zoete hoop, dat dei oor log bijna uit zou zij.*. Het schijnt, dat het noorden van Transvaal het tooneel van den strijd zal worden. De Engelschen schij nen reeds eenigen tijd het plan ge koesterd te hebben daar troepen heen te zencFen, doch zijn hierin waarschijnlijk verhinderd door de operaties tegen Botha. Van offensief optreden der Boe ren in deze streek hoort men zoo nu en dan1 eens. De Wet. we weten het, is in 't oosten van den Vrijstaat, met zijn „verstrooide" troepen, die, waar schijnlijk verstrooid zijn met ken nelijk opzet, om zich later weder te vereenigen. En dan nog weiten we van de mis lukte po gin- om Fourie te omsin gelen. Generaal French waadt door de klei in het district Utrecht en kan haast niet verder komen, door de vele regens belemmerd. In de Kaapkolonie is in de laat ste dagen de toestand weinig ver anderd. Maar er zijn in allen ge valle nog geen© teekenen waar te nemen, die er op wijzen, dat de Boeren er aan denken het vijande lijk grondgebied weer te verlaten en zij schijnen meer en meer het doel te behartigen waarvoor zij ge komen zijn, namelijk het verzame len van voorraad, waardoor tevens aan de Engelsche kolonisten zoo veel mogelijk schade wordt toege bracht en represailles worden ge nomen voor de verwoestingen in de beide republieken aangericht. Met de veiligheid van het ver voer langs den Delagoa-spoorweg is het voor de Engelschen nog al tijd even treurig gesteld. Den 17en dezer deden de Boeren nog een trein ontsporen, waarvan de gehee le lading in hunne handen viel. Wat heeft de tocht van French nu eigenlijk toch wel uitgewerkt Tot nog toe is generaal Walde-r- see's pogen om Russen en Engel schen te verzoenen, niet mogen ge lukken en wordt de toestand te Tientsin steeds onrustbarender.Vol gens de New-York Herald" zijn zelfs alle troepen onder die wape nen en liepen Framscbe soldaten te schreeuwen „Weg met de Engel schen". wat natuurlijk voor d'e Chi- neezen 'n hoogst stichtelijk schouw spel moet ziin. Wij hebben drie groote verschil punten tusschen Rusland en Enge land. waarover de Engelsche Re geering een beslist andere meening heeft dan de Russiscne. lo. Het rec-ht op het uitsluitend bezit van de Blonde- en Elliohellan den en van de daartoe behoorende wateren. 2o. Het recht om Engeland te be letten een zijlijn aan te leggen van den spoorweg van Tientsin naai* Petersburg. 3o. De Mantsjoerïjsch© quaestie. De correspondent van de „Ti mes" te Peking heeft een onder houd gehad met prins Tsji-ng. Deze bevestigde dat Rusland zijn eischen ten aanzien van monopoliën in Mongolië en Toerkestan heeft prijs gegeven, maar op een protectoraat over Mantsjoerije staan blijft, ter wijl in het gewijzigde artikel van de conventie nog staat, dat de Chi- n-eezen, dloor aan een Engelsche maatschappij concessie te verlee- nen voor den spoorweg van Sjan- hai-kwan naar Nioe-tsjwang, een vroeger met Rusland gesloten over eenkomst geschonden hebben. Wel ke overeenkomst, vraagt de corres pondent. Misschien het zoogenaam de Cassi-ni-v-erdrag Daarin moet Rusland oorspronkelijk alleen aan China bescherming toegezegd' heb ben tegen Japan, maar later zou op China's verlangen Rusland ook zijn bescherming tegenover andere mogendheden beloofd heibben.Tqen de Duitschers Kiao-tsjou inpalm den, deed China echter tevergeefs een beroep op Rusland:'s tusschen- komst. Hieruit mag voldoende blijken, hoe ernstig de Mantejoerijsche kwestie opgenomen wordt. Buitenlandsch Nieuws. De Russische troebelen. Het Russische regeeringsblad, bevat het streng officieel versb- van de onlusten. Den 4en Maart werden te Peters- burg gearresteerd 244 studenten, waaronder 128 vrouwen, die na op- schrijving van hun namen vrijgela ten zijn. Op denzelfden dag arrestatie van 136 studenten te Charkof, van wie 24 gevangen zijn gebleven. Den 8sten inhechtenisneming van 517 mannelijke en 101 vrouwelijke studenten vóór en in de universi teit van Moskou. Des avonds wer den die vrouwen vrijgelaten,, maar 8 van haar wilden van die vergun ning geen gebruik maken. Op den lOen 's avonds beging de menigte groote ongeregeldheden. Kozakken en dragonders chargeer den ze. Als voornaamste belhamels werden 17 studenten en 1 arts ge vangen genomen. Hee regeieringsverslag is omtrent de jongste betooging te St. Peters burg het uitvoerigst. In, dleni middag was de menigte vóór de Kazansche kerk tot 3000 personen aangegroeid. Zij weigerde uiteen te gaan. Eeni- ge studienten beproefden, roodie eai witte vlaggen, met verschillende op schriften te ontrollen. De onrust stokers gingen naar de kerk en wierpen kozakken en politie met allerlei voorwierpen. Aan d'e eene zijde van de kerk raakten de ko zakken met het volk in een ernsti ge botsing. De commandant van, de. kozakken werd door een' ijzeren' hamer aan het hoofd vekwetst. De manschappen stegen daarop af, slo ten de rustverstoorders in en na men ze voor een deel gevangen.. De overigen trokken de kerk binnen, maakten' daar geraas en rookten cigaretten, ofschoon er dienst werd gehouden. De geestelijke vermaan de hen zich te verwijderen. De po litie drong binnen en dwong ze naar het noli tiebur.eau mede te gaan. In het geheel werden gevat 339 studenten.. 377 vrouwen, bene vens 44 andere personen. Bij de gevechten tusschen het volk en de openbare macht zijn zwaar gewond: de commandant der kozakken en een commissaris van politiemin der zwaar20 politieagenten, 4 kozakken en 32 personen uit de menigte. Algemeene berichten. DE OORLOG IN ZUIP-AFRIEA De Britsche officier die den Hen Maart door de Boeren gevangen werd genomen maar ontsnapte, ver telt dat Kruitzingers commando prachtig bereden is. De mannen zijn allen gewapend' met Lee-Met- ford- of Lee-Enfieldrgeweren en hebben volop munitie. Drie Hollandsche kolonisten, van wie bewezen was dat ze schuldig zijn aan het vernielen van een trein bij Taaibosch, waarbij vijf man omkwamen, werden Dinsdag ter dood gebracht. Twee anderen, die bij deze zaak waren betrokken, werden veroordeeld1 tot vijf jaar gevan seni ss traf Naar de Portugeesehe bladen melden is het transportschip „Ben gala" met uitgezette Boeren aan boord te Kaap Verd'i aangekomen. De vrouwen en de kinderen der Boeren zullen: te Sagues Algarves blijven, de mannen zullen warden gekazerneerd in den citadel van Peniche. CHINA. Met het oog op den staat van za ken in China is de Fransche regee ring overwegende, het expeditie corps te verminderen en plannen opmakende, 10.000 man. naar huis terug te laten komen. De Fransche gezant Pichon denkt evenals het meerendeel van zijn collega's te Peking eenigen tijd vacantie te gaan nemen en reist de volgende maand naar Frankrijk. In verband met de hangende En- gelsch-Russische troebelen is dit vertrek nogal opmerkelijk. De Berlijnsche „Post" komt in een officeus artikeltje op tegen de uitdrukking dat graaf Waldersee zal interven,ieeren" ih het geschil tusschen Rusland en Engeland over het zijlijntje van den Mantsjoerij- schen, spoorweg. Het blad merkt op dat graaf Walderse niet meer zal doen dan zijn invloed als opperbe velhebber aanwenden om te ver krijgen dat beide partijen hun troe pen terugtrekken van het betwiste gebied, opdat den. Chineezen niet langer een beschamend voorbeeld zal worden gegeven van een twee dracht onder de verbonden, mogend heden. Deze tusschenko-mst van d'en opperbevelhebber heeft echter niets uit te staan met de eventueede op lossing van het geschil. De Zwits-ersche Nationale Raad heeft met algemeene stemmen het wetsontwerp tot verzekering van militairen tegen de gevolgen van ziekte en ongevallen goedgekeurd. Ee-n voorstel om d'e fabriekswet zoo te wijzigen, dat de werktijd voor vrouwen Zaterdagmiddag" met twee uur wordt verkort, werd verwor pen. Volgens de pas gehouden volks telling wonen er in Oostenrijk 26.107.304 riten-sch-e-n. Sinds de laat ste telling in 1890 is de bevolking met 9.3 pet. of 5.538.262 zielen toe genomen. De voorloopige uitslag van die volkstelling in de landen van de Hongaarsche Kroon, geeft voor Hon garije 16.792.399 en voor Kroatië- SLavonië 2.411.132, totaal 19.203.531 cf een toeneming van 9.96 pet. Stadsnieuws Haarlem, 21 Maart 1901. Rede van dr. Schaeprnan. Voor de R. K. Leesvereeniging te Haarlem sprak gisterenavond dr. Schaeprnan over onze Hollandsche kunst in het tijdperk der renaissance. Spreker zei dat men na de middel eeuwen twee schilderscholen zonder vrees voor tegenspraak de grootste en belangrijkste-noemen kan, dat zijn de Vlaamsche en Hollandsche schilder school. Maken de Italiaansche scholen eene afzonderlijke behandeling niet noo- dig, de Vlaamsche en Hollandsche lok ken een eigen karakteristiek uit. Alvorens tot de behandeling van die schilderscholen over te gaan, behan delde spreker eerst de vraag: wat is de renaissance en gaf daarop in breede trekken een antwoord, waaraan vooraf ging eene beschouwing van de Gothie- ke kunst, die de middeleeuwen be- heerschte, de kunst om de Christelijke ideeën in vormen aan de kunst ont leend, weer te geven. Hieraan voldoen bv. de schilderingen der catacomben. Maar de kunst heeft meer ten doel, nl. door schoonheid te bekoren en te boeien. Door lange reeks van ontwikkeling, door het Byzantijnsche en Romaan- sche heen, is een kunst ~nboren, die de Christelijke ideeën weergaf in verhef fende vormen. Die kunst was de Go- thiek en de idee was deze: men moest het ideaal teruggeven in de kunst, het hooge Christelijke ideaal, dat was de vereeniging van den mensch met God en door die vereeniging de heiliging van den mensch. Deze Emmanuel-ge- dachte wilde de Gothiek teruggeven. De zuiver zinnelijke schoonheidslijn verviel.Hun schilders en beeldhouwers maakten den menschelijken vorm tot de uitdrukking van die hooge en heilige dingen, die men hier berouw heet, daar geestesverrukking hier streven in de liefde, daar zaligheid in de vol komen liefde zelf en wat de Christe lijke zedeleer in hooge woorden en ver heven gedachten neerlegde, hebben zij trachten weer te geven in hun beelden, die werden tot een bijbel, die de minste man uit 't volk lezen kan. Maar hierna kwamen nieuwe beroe ringen onder de menschen. De klas sieke oudheid werd ontdekt. Het stren ge, groote machtige Christelijke leven moede, richtte men zich weer tot de Grieken, en op hun monumenten en bouwwerken afgaande, stelde men nieuwe regelen voor de kunst. In dat streven is een vermoeienis te zien om het nieuwe te zoeken in het oude, waarin toch niets nieuws te vinden is. En zoo beteekent de renais sance niets anders, dan voor de Ger- maansch-Christelijke kunst de oude in de plaats te stellen. Dr. Schaeprnan stelde toen in 't licht hoe in de Italiaansche kunst steeds een liefdevol navolgen der Grieksch- Romeinsche lijnen valt waar te nemen en zelfs hij de meesters als Michel An- gelo en Raphael een afwijken van het Christelijk ideaal valt op te merken en de lust tot de menschelijko schoon heid over de lust tot de glorie der God zaligheid heeft gezegevierd. Met voorbeelden dezer meesters toon de de spr. aan hoe de wijsgeerige grond- gedachtc der renaissance ligt in het uitdrukken van 't Christelijk ideaal in schoone menschelijke vormen. En het onderscheid tusschen deze kunst en de Christelijke valt ook aan te toonen uit de Hollandsche en Vlaam sche scholen. De Hollandsche en Vlaamsche kunst verschillen in dit opzicht, dat na de reformatie alle Christelijke kunst in de Hollandsche school verdwijnt en in de Vlaamsche nog blijft bestaan. Rubens leest het evangelie met Roonische oogen, Rembrandt leest den hijbei als protestant, en door dat eigen visioen heeft hij zijn kunst geschapen, uit wier mysteriën onze schilders nog als uit een rijken bron kunnen putten, die voort blijft gaan, zelfstandige leer lingen te vormen en te scheppen. Overeenkomst echter^ bestaat er ook tusschen deze scholen en wel deze dat beide vrij staan van alles wat men overlevering noemt, streven naai' ver heerlijkingvan de menschelijke schoon heid en zich in den kring van het na- tuurlijke ontwikkelen tot een verheven vorm. Wat de regenboog en Gods zon konden geven, hebben heide opgevan gen en weergegeven met hun penseel. Maar het groote onderscheid (usschen de twee is, dat de Vlaamsche school is gebleven en de Nederlandsche is ge worden een zuiver nationale. Vervolgens die schilderscholen in ty pen tegenover elkander stellend, toonde dr. Schaeprnan aan, dat men niet de twee reuzen Rembrandt en Rubens te genover elkander kan stellen. Er zijn echter twee andere meesters, Frans Hals en Van Dijck. In breede trekken stelde de begaafde redenaar deze meesters van het portret in overeenkomst en verschil tegenover eik aar. Van Dijck werd geteekend als cava lier en als schilder der cavalieren, van 't fluweel en brocaat. Hals, de vermetele, de robbedoes, die alles durfde en alles waagde en alles deed, wist het volksleven dat hem om ringde, terug te geven en heeft het on sterfelijk gemaakt; de levende, tinte lende schutterstukken, de statige, def tige regentenstukken. Na de pauze droeg dr. Schaeprnan. voor zijn gedicht: „Zelfbespiegeling van Frans Hals." Men zie onder de advertentiën De Grands Magasins du Prin- temps" van Parijs. Gisterenavond woei in de Louwrens- Costerstraat een pan van een der da ken en trof een ongeveer 19jarige dienst bode op het hoofd, zoodat zri bewuste loos ergens moest worden binnenge dragen. Landelijk Ho^erhuis-Comité. Vanwege dat comité werd Woens dagavond eene openbare vergadering gehouden in „de Kroon". Als sprekers traden op de heeren mr. P. J. Troelstra, F. W. N. Hugenholtz Jr. en Kerimpe Hogerhuis. Allereerst sprak de heer Ilugenholtz. Deze betoogde dat door de gratie of afslag van straf die de gebroeders Ho- Feuilleton. Vrij bewerkt naar het duitsch, 13) En onder zulke indrukken wildle ik reeds Reinhard te gemoet tre den en toelaten, dat hij mij omhels de, toen er iets vreeselijks ge beurde. Nooit, nooit zal ik het vergeten Plet was, alsof mij een mes in het hart gestooten werd. Ik zag mijn ouders ja ik moet het zoo neer schrijven, want het is de waarheid, vorschend, loerend, met gespannen uitdrukking op hét gelaat achter de deur staan. Papa gaf knikkend zijn ingenomenheid met Reinhard's woorden te kennen en ik las dui delijk op zijn gelaatstrekken Zoo, zoo was het goed Die toon was de ware, daaro^ zal zij Neen, ik schrijf niet verder wat er op dat oogenblik in. mijn ge moed omging, en wat mij thans wreedelijk dwingt nog verder voort te gaan Reinhard' moest de veranderde. snel afwisselende uitdrukking van mijn gelaat gezien hebben, want hij sloeg den arm om mij heen- en zeid'e teer en angstig Wat scheelt u, lieve Dora? Zijt gij niet wel? En daar stand' op eens Sophie voor mijn geest en ik hoorde- haar woorden van dien bewusfcen d'ag Al willen zij u ook nog zoo be praten, doe het nietdoe het niet en in mi in hart streed ik een hevi- gen 9trijd:. Reeds wilde ik hem toe roepen, neen, toeschreeuwen Ik kan niet, ik kan niet! ik wil niet, ik mag nietOm God'swil laat mij met vrede I toen- Re inhard' mij reed's aan zijn hart gedrukt, mij haastig gekust en mij nen binnentredende ouders toege roepen had Hier is mijn kleine, lieve verloofde maar wij moeten haar- rust geven. Het heeft haar sterk ontroerd'. Nietwaar, lieve schoonmoeder, u zult u over haar ontfermen Kom, geachte vriend, laten wij ons verwijderen. Een seconde later waren mama en ik alleen. Ik zonk als bewuste loos in haar armen en hoorde haar nog zeggen Wat scheelt u, wat scheelt u. mijn goede, lieve Dora? Wees bedaard, mijn kind. Het is /immers een groote, gewichtige dag, een vreugdedag voor ons allen En terwijl het woord: „Vreug dedag" mij steeds in de ooren gonsde, ik moest het zelfs te gen mijn wil gedurig zachtjes voor mij zeiven fluisteren ver loor ik het bewustzijn en kwam eerst weer bij onder mama's lief derijke oogen. Zoo ben ik dan Reinhard's verloofde geworden HOOFDSTUK XIII. Dus morgen Eindelijkzeide mevrouw Paulsen en diende den dokter die soep voor. Den volgenden dag werd1 het jonggetrouwde paar uit Italië te- rag vernacht, en niet alleen de naaste bloedverwant-en waren in afwachtende houding, neem, de hal ve stad' na-rn deel in de-ze gebeurte nis en kon nauwelijks haar geduld' bedwingen, Dora ais jonge vrouw te verwelkomen.. Terstond na de bruiloft, onmid dellijk na het groote diner bij Paul sen, waren de jongelui vertrokken. De wit zijden trouwjapon wan neer zou Dora ooit in de gelegen heid zijn hem weer aan te trek ken hing zelfs nog in mevrouw Paulsen's kleerkast, want haar dochter was uit het ouderlijke huis in de reiskoets gestapt, en zou eerst na de terugkomst, haar eigen, wo ning betrekken. Zoo nu en dan had mevrouw Paulsen een blik in Dora's kamertje geworpen, maar niet al te dikwijls. Een zonderlinge vrees hield haar terughet scheen beur toe, dat al de voorwerpen haar verwijtend aankeken zij werd innig bedroefd, wanneer zij in de verlaten ruimte blikte, waarin het jonge vrouwtje zoo gelukkige meisjesjaren door leefd had. Nu, het wordt ook tijd, zeide zij, het gesprek voortzettende, tot haar man. Het verlangen naar ons kind wordt mij al t.e sterk. Hier, Paulsen, hier is nog een mooie middelmoot, in het staart stuk zijn zooveel graten. Maar de dokter antwoordde he den niets hij was slecht gemutst. Scheelt u wat, man vraagde mevrouw Paulsen na het eten, en ging bij hem- staan. AHet is niets, zeide de aange sprokene eenigszins gemelijk, schudde het hoofd en streek mek de hand ove-r het voorhoofd. Ér kwam- mij van alles voor den geest. Dat was zoo zijn gewoonte, als hij bijzonder aangedaan was hij praatte d'anl ook niet gaarne. Do doktersvrouw wendde zich zuch tend van hem af en haar man ging naar boven om, volgens gewoonte, een middagslaapje te houden. Maar nog twee andere personen in Cappeln waren in een alles be halve opgewekte stemming. Hst waren de provisor en de bediende van den apotheker. Zij hadden- roe c'e, gemakkelijke dagen gehad; die waren, als Reinhard terugkeerde, voorbij. De eerste was een jongge zel die reeds iis verscheiden apo theken werkzaam- was geweest en reeds meer plaatsen had leeren ken nen dan menig handwerksgezel Dit scheen des te vreemder, om dat hij een bruikbaar, eerlijk en nauwgezet man was. Die getu ge ms had- hem dan ook als een be schermgeest twintig jaren lang ver gezeld gedurende welken tijd hij nu eens hier, dan weer daar or- toefd had. Het gelukte hem telkens een nieuwe betrekking te krijgen,! wanneer zijn zucht naar verande ring hem opnieuw voortdreefof eigenlijk was het ook dat niet, maar wel een hoop, die hij reedis lang in het geheim voedde. Hij meende op een andere plaats bete re vooruitzichten te zullen krijgen voor een plan, waarmee hij reeds jaren rondliep, ofschoon hij tot nog toe nooit de rechte stappen er voor gedaan had. Tibertius, zoo heette de provisor, wilde een che mische fabriek op-richten Dat was zijn groote geheim Hij had1 iets onbestemds in zijn wezen en iets zonderlings in zijn voorkomen. Uit een onverklaarbare gril droeg hn een zoogenaamden poolschen rok met een lange rij knoopen. Zijm halsdoek viel in lange slirmen bij den uitgesneden halskraag neer en onder de wespentaille (men zeide, dat hij een corset droeg) kwam zijn pantalon te voorschijn, van boven zeer wijd en beneden trechtervor mig spits toeloopend en met sous pieds. In ziin zaken vervulde hij nauwgezet zijn plichten, maar Ti bertius was een dweper, een dToo- mer. en in plaats van te handelen, bouwde hij steeds luchtkasteelen. Zrodoende was hij altijd afhanke lijk gebleven, niettegenstaande zijn tamelijk ver gevorderden leeftijd. Van den bediende Kordes viel minder te zeggen. Hij was een,.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1901 | | pagina 1