DE ZATERDAGAVOND
GRATIS BIJVOEGSEL VAN „HAARLEM'S DAGBLAD".
Van Je Bollenvelden.
Letterkundig Weekblad voor Jong en Oud.
Haarlemmer Halletjes.
No 32.
Zaterdag 13 April.
ISOI.
Meest gelezen Dagblad in Haarlem en Omstreken.
Een Zaterdagavondpraatje.
Wanneer dezen zomer mensch en
dier op straat dorst lijden, dan is dit
zonder eenigen twijfel hun eigen
schuld. De firma Van Keeken uit den
Haag levert tot lagen prijs een glaasje
limonade en aanverwante artikelen en
de gemeente harerzijds levert voor
niets een glas zuiver duinwater. Wie
bij al deze gelegenheden nog mocht
komen te versmachten, heeft dat zeker
aan zijn eigen onbenulligheid te wij
ten.
Intusschen zijn de limonadetentjes
van Van Keeken al gedeeltelijk opge
bouwd en in werking. Ik hoop, dat ze
nog opgeschilderd zullen worden, want
ze zien er nu nog uit als een soort van
geplukte kip. En dat moet natuurlijk
niet. Gelegenheden waar eet- en drink
waren te koop worden gepresenteerd,
moeten er uitzien alsof men er van
den grond zou kunnen eten. En in
verband daarmee verwondert het mij
wel wat, dat de kiosken's avonds met
een petroleumlamp worden verlicht.
Waarom neemt de ondernemer er geen
gasgloeilicht Dar. is toch veel helder
der, gemakkelijker en frisscher, om
nu van de petroleumgeur maar niet
eens te gewagen. Als hij een raad
van me aannemen wil, dan laat hij de
petroleum zoo spoedig mogelijk door
gasgloeilicht vervangen, een verande
ring, die des te gemakkelijker wezen
moet, omdat het gloeilicht zeker niet
duurder is dan de olie, misschien wel
andersom.
Het is wel mogelijk, dat Van Keeken J
zeggen zal dat de kousjes teveel van
den tocht hebben te lijden en dan is I
dat zeker wel het geval bij de kiosk
op de Groote Markt, waarvoor het
winderigste plekje is uitgekozen, dat
bij menschenmogelijkheid op dat plein
te vinden is. De tent staat namelijk
tegen de overdekte vischmarkt geleund,
tegen de steenen paaltjes aan en nu
weet iedereen, dat wanneer het overal
elders in de stad bladstil is, er op
die plek tusschen de paaltjes nog altijd
een halven storm waait. De ervaring
zal dan ook wel leeren, dat met die
plaatsing het gemeentebestuur, noch
Van Keeken, noch (wat erger is) het
publiek een dienst heeft gedaan. Als
Van Keeken zijn zaak goed begrijpt
dan hangt hij voor die kiosk bij de
paaltjes een flink plakkaat met de
woorden: Houdt uw hoed of pet
vast
Maar dan liefst in'degelijke, beproef
de, solide, ouderwetsche letters, want
die van de moderne richting zijn dik
wijls niet te lezen. Een schitterend
staaltje kan men daarvan vinden op
ons stationsperron. In de buurt van
de derde klasse wachtkamer is name
lijk een reclamebord opgehangen voor
een glasfabriek te Dordrecht. Vroeger I
was men van meening, dat een recla
me, vooral een op de publieke straat, I
die de menschen haastig voorbij loo-
pen, moest bestaan uit flinke, duide
lijke, leesbare letters, niet al te veel i
omdat ze dan door de quantiteit geen j
van allen meer in 't oog vielen. Tegen- j
woordig is dit ouderwetsche idee, als j
zoovele andere ouderwetsche begrip- i
pen, veracht en achter de Jbank ge-
schoven. Nu moet een letter gesty- j
leerd wezen en hoe hij er dan uitziet
blijkt voor ieder, die het bovenbedoelde I
reclamebord eens gaat bekijken. De
halen en krullen om de letters heen
maken ze nagenoeg alle onleesbaar en
vooral de naam van den fabrikant,
waarop het naar men denken zou nog
al aankomt, is een ware puzzle.
Voor diegenen die op het nippertje
hun trein missen en op den volgenden
moeten wachten, is het bord weliswaar
een heele uitredding, want de bestu-1
deering ervan zal hun allicht door een
anders taaie drie kwartier heen hel- j
pen. Op die manier is een puzzle nog I
ergens goed voor. En nu we het toch I
over puzzle's hebben zou ik wel eens!
aan den vriendelijken lezer willen
verzoeken, met mij de puzzle op te j
lossen, waar wij Haarlemmers als alle I
trein- en tramplannen doorgaan, voort
aan veilig zullen kunnen loopen. Er
zal, bij wijze van spreken, geen ruimte
meer overblijven om er onze voeten j
neer te zetten. Recht door het hart
van de stad strekt zich de paarden-1
tram uit, rond om haar heen kronkelt
zich de electrische tram met twee uit-1
loopers, een naar Zandvoort en een j
naar Bloemendaaldaarbij zal nog j
komen de tram van Anderheggen en j
Neumeijer, die op twee punten, bij de j
Turfmarkt en op den Koudenhorn de I
stad inkomtin aantocht is vervol-
gens nog een electrische spoorweg l
van Sanders, komende van Amsterdam
door de Haarlemmermeer naar Haar-1
lem. Mettertijd zal niemand, die eenig i
gevoel van eigenwaarde heeft, in Haar- j
lem meer in een straat willen wonen,
waar niet. minstens twee verschillende
maatschappijen hunne electrische
trams doorheen laten loopen.
Bij de bespreking van deze tram
aangelegenheden gaat de mensche-
lijke fantasie al gauw op electrische
manier de lucht in. Zoo denken
belangstellende menschen zich den
toekomsttoestand als volgtde elec
trische spoor-Sanders komt door den
polder heen recht op den weg naar
Heemstede aan en vindt haar eind
punt bij de buitenplaats van den heer
Victor. Op diezelfde plek vindt haar
haltepunt de Noord-Zuidhollandsche
stoomtram, die op deze wijze buiten
den eigenlijken Haarlemmerhout blij ft;
de haarlemsche paardentram, die in
tusschen ook electriscli geworden is,
wordt tot datzelfde punt doorgetrok
ken. Stel u .nu zoo'n spoorwegknoop
voor.
Maar clat is nog niet alles. Zooals
de kooplui op de markt gewoon zijn
te zeggen .,hou je geld in den zak,
er komt nog meer Wanneer die spoor
yan den heer Sanders eenmaal op
dat punt is gekomen, dan wil ze als
een rechtgeaarde spoor ook verder en
dan gaat de fantasie heelemaal de
lucht in. Ze zou dan niet meer of
minder dan naar Zandvoort willen.
Op een teekening is dat maar een
kleinigheid, dan trek je maar een
rechte streep van 't eene punt naar
't andere en klaar is de lijn. In de
werkelijkheid evenwel gaat dat zoo
heel gemakkelijk nu niet. Wanneer de
heer Sanders inderdaad naar Zand
voort wil, dan moet hij eerst meteen
viaduct over den straatweg heen, ver
volgens over bollenland, daarna weer
over den straatweg met een viaduct
en ten slotte nog weer eens met een
viaduct over de Hollandsche Spoor
heen. Als hij zoover is gaat hij onge
hinderd naar Zandvoort, zoodra hij
daar namelijk de benoodigde gronden
zal hebben verkregen,
Nu weet ik wel, dat men bij nieuwe
ondernemingen nooit al te bangelijk
of te zwaartillend wezen moet, maar
deze drie viaducten over straat- en
spoorwegen heen lijken, mij toch wel
wat zwaar op de hand. Ik geloof dan
ook, dat wanneer de heer Sanders we
zenlijk dit plan koestert, hij zich bij
nadere beschouwing, nog wel eens zal
bedenken .voordat hij met zijn denk
beelden zóó hoog de lucht ingaat.
Intusschen kan iemand die wil veel
tot stand brengen. Als 't- gewed was zou
ik dan ook veel liever probeeren om
die dide viaducten te helpen bouwen,
dan bijvoorbeeld probeeren om de
jeugd te leeren alleen te spelen op de
daarvoor nu officieel aangewezen
plaatsen. Dit namelijk houd ik voor
een 'volslagen onmogelijkheid. Zelfs
zou ik de stelling durven verkondigen,
dat er nog nooit zoo veel, zoo woest en
zoo druk op de openbare straat ge
speeld is, als sedert de vaststelling van
de officieele speelplaatsen. Verboden
j vrucht is nu eenmaal veel zoeter dan
de geoorloofde. Wie het niet gelooven J
I wil moet tusschen een en twee uur 's
I middags of na half vijf maar eens door
I de Haarlemsche straten gaan wandelen J
Overal waar het niet mag en een beetje
breed is, zijn de jongens aan 't spelen I
met allerhande soort van ballen en de
arglooze wandelaar, benevens de even-
arglooze wielrijder moet maar trachten i
zich te bergen, want de spelers genee-
ren zich al evenmin als de ballen en
botsen, als dat zoo uitkomt, met onge
nietbare snelheid en kracht tegen ie
mands neus of schenen.
Ik zal maar niet vragen of daaraan
niets te doen is, want als er wat aan te
doen was, dan zou het er door de po
litie wel aan gedaan worden. We kun
nen derhalve tot de conclusie komen,
dat er niets aan te doen is en dat we
ons maar zoo goed mogelijk aan dat
denkbeeld moeten trachten te gewen
nen. Men gewent eenmaal aan alles,
dus ook wel aan dezen toestand: ,,de
politie heeft de macht., maar machtiger
nog is de straatjeugd."
Van macht en machtigen gesproken;
een van onze gemeentelijke machtheb
bers gaat heen en moet vervangen wor
den. Het is Mr. A. C. Waller, die na een
dozijn jaren met het wethoudersbijltje
gehakt te hebben (langer dan de mees
ten het volhouden) dat. bijltje er bij
neerlegt. Aan wien de Raad het instru
ment nu aanbieden zal, valt moeilijk
te zeggen. In aanmerking komt zeker
Dr. H. D. Kruseman, de vroegere apo
theker, die den vorigen keer al ge
noemd is. 't Is alleen de vraag, of de
Raad het wenschelijk zal vinden dat
twee neven tegelijk wethouder zijn.
Toch staan, denk ik, zijn actiën het
hoogst, want er wordt ook wel over den
heer Modoo gesproken, maar ik zou
toch wel betwijfelen of deze een meer
derheid in den Raad zou yinden. En
andere aspiranten zou ik niet weten
op te noemen. Er zijn niet heel veel
liefhebbers voor 't baantje en dat ver
wondert me niet.
F1DELIO.
Lelietje der Dalen.
's weeks een prachtwerk, uitge
geven onder toezicht van het Hoofd
bestuur, veraanschouwelijkt den bui-
tenlandschen afnemer de producten
I der Haarlemsche cultuur op even doel
matige al£ smaakvolle wijze.
Voorts willen wij nog noemen den
Bond van Bloembollenhandelaren (voor
export) met een eigen informatie- en
incasso-bhreau (mr. Spoor) en het Hol-
landsch Bloembollenkweekers-genoot
schap, een Kweekersbond.
Hyaeint.henvelden m bloei, van de Firma Anton Roozen Zonen.
TINT EN GEUR.
Tusschen Haarlem en Leiden, aan
de binnenzijde van onze mooie, blonde
duinstreek is het koninkrijk der bol-
lenkweekers.
Van dit jaar was'het laat door het
schrale, koude weer, maar nu ook
beginnen overal de^regelmatige ruiten
van kleurige bloemenmozaïek te tin
ten.
Weldra misschien reeds morgen
zal het druk en woelig worden op de
open, zonnige wegen, vol dronkene
geuren. Heerlijk bedwelmend' is het
reukoffer dat de ontwakende aarde
hier doet opstijgen ter eere van de
lente. Wie ze nooit gezien heeft die
verre, verre velden, met al hun fris-
sche kleuren in fijne nuancen; wie
nooit heeft genoten van de. zeldzame
odeur onzer bloemenvelden, hij kan
zich zelfs door de levendigste be
schrijving daar geen voorstelling
van maken, en ook niet door de mooi
ste photograph ie of gekleurde prent
briefkaart. Want liet is zoo iets zeld
zaams in ons koud-gelijke, winderig-,
schrale land, waar alles je zoo gewoon
kan voorkomen, die felle Oostersche
kleurenpracht; die overdaad van de
natuur, die voor weinige centen met
handen vol wordt aangeboden, die zoo
overvloedig en rijk is dat ze niet is af
te zetten, niet is weg te geven zelfs,
maar vaak wordt gebruikt ter bemes
ting van het land.
DE CULTUUR,
van tulpen, hyacinthen, narcissen
enz. de geheele teelt van bol- en knol
gewassen, heeft zich verbazend uit
gebreid in de laatste tientallen jaren.
Tegenover 600 hectaren, die in 1882
met deze -gewassen .waren beplant,
stond voor hef jaar 1890 het getal van
700 hectaren aangegeven, liggende in
30 gemeenten van Noord- en Zuid-
Holland, het meest in Haarlem, Over-
veen en Bloemendaal, Hillegom, Sas-
senheim, Lisse en Noordwijk.
In 1899 was de oppervlakte met bol-1
len beplante grond 2.400 H.A., waar
van 800 in Noordholland en 1600 in j
Zuidholland.
Een lijst van kweekers in 1888 uit-
gegeven, bevatte reeds 2500 namen, 1
maar zeker is het getal nog aanzien-
lijk toegenomen, gedurende de laatste
jaren. De producten van die uitge-i
strekte velden worden hoofdzakelijk
verzonden naar Groot-Brittanië en j
Ierland, naar Frankrijk, naar Duitsch-1
land, Rusland enz.
En dat de uitvoer zeer belangrijk
is blijkt uit de volgende cijfers al- j
leen naar Noord-Amerika werd in j
1884-1885 voor een waarde van 85.360
dollars, in 18SS-1889 voor 174.970 dol- j
lars uitgevoerd-
- In 1899 werd totaal 6,780.364 KG. ver- j
bouwd.
DE VOORNAAMSTE OORZAAK dat
juist hier, in de duinstreek, de cultuur j
zoo'n hoogte heeft bereikt, is zeker de
bijzondere geschiktheid van den bo
dem voor die gewassenafgegraven j
duingrond. dus veen en zand, vragen
zij in de eerste plaats; daarbij komt I
veel zorg voor een goede draineering
zoodat de wortels veel vocht tot zich
kunnen nemen, maar de bollen zelf
niet in het water liggen. Voorts pleegt
elke. kweeker die soorten uit te zoeken
welke voor zijne gronden het best blij
ken te zijn; hij zorgt voor juisten wis
selbouw en voor het afwisselend ge
bruiken van lichteren en zwaarderen
grond. Zoo is het reeds gegaan van ge
slacht op geslacht; er zijn aldus
Frans Netscher in zijn karakter
schets van den heer Krelage, in de
Hollandsche Revue families, die j
sedert meer dan 100 jaar de cultuui j
uitoefenen en daardoor is de ervaring
en ondervinding zoo geworden, dat I
het anderen moeilijk valt de cultuur
tot zulk een hoogte te brengen.
Wel vindt men
OOK IN HET BUITENLAND,
bijv. om Berlijn heen, een tamelijk)
uitgebreide kweekerij van vroegereJ
soorten; maar met Haarlemsche bol
len kunnen deze toch niet in pracht
wedijveren. Tegenwoordig worden in
Haarlem kleine bollen gekocht van i
Hyacinthen bijv., die men dan om
Berlijn heen nog-een of twee jaar
cultiveert. Ook in Gent zijn vele ja
ren Hyacinthen gekweekt, in groot j
aantal; elk jaar echter moesten in
Holland bollen worden aangekocht om
de in de verzameling ontbrekende soor-
ten weer aan te vullen. Ten slotte
kunnen we ook nog Frankrijk en
Italië noemen, «maar waarheen we
ook de blikken wenden,
HOLLAND STAAT BOVEN AAN!
Men begrijpt dat door de gebonden
heid der bollencultuur aan de be
paalde streek, waar zij eenige eeuwen
achtereen gehuisd heeft, waar fami
lies van geslacht op geslacht in het
zelfde bedrijf zijn geboren en gestor
ven, waar alles voor of door de cul-
tfuur bestaat, waar de kweekers de
kleine koninkjes in hun rijkjes van
eonige hectaren gronds zijn, waar
hunne industrie den roem van uit
maakt, tot ver over de grenzen van ons
land dat schouder-aan-schouder
leven tusschen duin en stad der
Hollandsche kweekersgezinnen heeft
do bollenstreek van Holland tot een
Het kweeken van bolgewassen onder glas.
apart rijkje in het groote Ko
ninkrijk gemaakt.
De kweekers hebben ook
HUN EIGEN VEREENIGINGEN.
De vereeniging voor Bloembollencul
tuur werd opgericht in 1860, op zeer
bescheiden schaal, en bepaalde zich
in de eerste jaren van haar bestaan
tot het houden van huishoudelijke
tentoonstellingen Doch weldra breid
de zich de werkkring der Vereeniging
uit; hare tentoonstellingen werden
groote bloemenfeesten, die buitenlan
ders naar de Spaarnestad lokten; ha
re leden groepeerden zich in tiental
len van af deelingen, die elk in eigen
sfeer de belangen hunner leden be
vorderen; wetenschappelijk onder
zoek van plantenziekten werd op kos
ten der Vereeniging ondernomen;
oen druk bezochte Beurs vergemak
kelijkt in den exporttijd het zaken
doen der leden onderling; een eigen
orgaan der Vereeniging verschijnt een
goed deel van het jaar tweemaal
DURE BLOEMEN.
In het begin van de 17e eeuw was
de tulp (de waarde van het geld toen-
Gevelsteen ter herinnering aan den Tulpenhandel in het
midden der 1 Se eeuw.
Darwin-Tulpen.
