Prijsraadsels met Geldprijzen,
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD.
Meestgelezen Dagblad in Haarlem en Omstreken.
voor abonsés van Haarlem's Dagblad.
S. DE VHIES, Zuiderstraat 31, alhier,
W. I. C. HAESEKER, Harmenjansweg 37, alhier.
I9e Jaargang
Maandag 30 September 1901.
Nö. 5599
HARLEM'S DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS
Voor Haarlem per 3 maanden1.20
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent geveatigd is (kom der gemeente),
per 3 maanden1.30
Franco door het geheele Rijk, per 3 maanden1.65
Afzonderlijke nummers0.02%
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem, per 3 maanden0.37J£
de omatreken en franco per post 0.45
ADVERTENTIEN
Van 15 regels 50 Ots.; iedere regel meer 10 Cta. Buiten het Arrondissement Haarlem
is de prijs der Advertentiën van 15 regels 0.75, elke regel meer 0.15.
Groote letters naar plaatsruimte. Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Reclames 30 Cent per regel.
Bureaux: Gebouw Het Spaarne, Kampersingel 70, vlak bij de Turfmarkt.
Telefoonnummer der Redactie 600. Telefoonnummer der Administratie 123*
Intercommunale aansluiting.
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur: J. C. PEEREBOOM.
Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door onze Agenten en door alle Boekbandelaren en Courantiers. Met uitzondering van bet Arrondissement Haarlem is bet uitsluitend recht tot plaatsing van Advertentï
en Reclames betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, opgedragen aan het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Azn. te Amsterdam.
Dit blad verschijnt dagelijks» behalve op Zon- en Feestdagen
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangère G. L. DAUBE Co. JOHN F. JONESjSucc., Parijs 3P>" Faubourg Montrnotfre,
Ons eerste Prijsraadsel met geldprijzen had reeds een groot
succes. Niet minder dan 725 antwoorden waren ingekomen, waar
van 635 met de goede oplossing:
Bij gehouden loting werd de le prijs van TIEN GULDEN
toegewezen aan den Heer
en de tweede prijs zijnde: TWEE GULDEN VIJFTIG aan
den Heer
De prijzen kunnen van Maandag af ten onzen Bureele, Kam
persingel 70, tegen quitantie in ontvangst genomen worden.
Ons nieuwe prijsraadsel luidt als volgt
Mijn geheel bestaat uit 9 letters en is de naam van een En-
gelsch generaal, die zich in den Zuid-Afrikaanschen oorlog de
verachting van alle weidenkenden op den hals heeft gehaald.
Een 4, 6, 7, 3 is een koperen muntstuk.
Een 9, 8, 1 is een gymnastiek-toestel.
Een 5, 2, 3 is een soort van paard.
Bij de inzending moeten ook de onderdeelen vermeld worden.
Onder de Abonné's, die een goede oplossing inzenden, zullen
wederom worden verloot:
Een Eerste Prijs van TIEN GULDEN
en
Een Tweede Prijs van Twee Gulden Vijftig Cents.
Tevens herinneren wij er aan dat de volgende voorwaarden
zijn gesteld:
1°. Alleen die oplossers dingen mede, die uiterlijk Donderdag
avond hun brielje aan onze bureaux, Gebouw »Het Spaarne®,
Kampersingel 70, hebb n bezorgd
Geabonneerden, die buiten Haarlem en in een gemeente wonen
waar een Agent van dit Blad gevestigd is, kunnen hunne oplos
singen tot en met Donderdagavond bij dezen Agent bezorgen, die
met de opzending naar onze Bureaux belast is.
2°. In elk Zateidagavondnummer van de Courant worden de
namen van de winners van het Prijsraadsel van de vorige week
bekend gemaakt.
3°. Wanneer iemand een der beide prijzen heeft gewonnen,
komt hij gedurende twee weken voor een prijs niet in aanmerking.
In de derde week kan hij weder mededingen.
Gemakshalve gelieve men de oplossing in een enve-
loppe te doen en daarop te schrijvenPrijsraadsel
van Haarlem's Dagblad.
Hun, die ook voor de Prijsraadsels in de »Zaterdagavond« in
zenden, wordt verzocht deze oplossingen in eene afzonderlijke
enveloppe te doen met het op chrift: Prijsraadsel van de Zater
dagavond. Ingeval de twee verschillende oplossingen in één enve
loppe zijn gesloten, komen geen van beide in aanmerking.
Politiek Overzicht.
Zou Kitchener werke
lijk heengaan? Die vraag rijst
direct bij het lezen van een bericht
in de Daily News", waarbij mel
ding wordt gemaakt van een ge
rucht dat Donderdagavond liep in
de militaire clubs, (zie onder teleg.
vorig nummer), nl. dat de ,,held!"
van Khartoum zijn ontslag zou heb-
ben gevraagd als opperbevelheb
ber in Zuid-Afrika ten gevolge van
verschil van meening met den mi
nister Brodrick. De regeering zou
er op hebben aangedrongen dat
Kitchener op zijn besluit terug
kwam. Deze zou hebben geweigerd',
waarop de regeering de lusschen-
komst van een hooggeplaatst per
soon moet hebben ingeroepen.
Met dien hooggeplaatst,en per-
Dit nummer bestaat uit
tien bladzijden.
Haarlem's Dagblad van 30 Sept-
bevat o.a.:
Het al- of niet aftreden van
Kitchener, De sterfte in de con
centratie-kampen, EenGevecht in 't
Noorden, De V. S. en de Oorlog,
Besnoeide telegrammen. Frankrijk
en Turkije, Een halve week wereld
geschiedenis, Sportpraatje,Berlyn-
8che Brief, Haarl. Toynb» e Ver-
eeniging, De Tooneelwedstrijd -an
de letterlievende vereeuigiug
„J. J. Cremer."
Bovendien behoort bij dit nummer
onzer courant als gratis-bijvoe^^i no.
56 van De Zaterdagavond", letter
kundig weekblad voor Jong en Oud,
bevattende: Het Diaconie-huis (met
drie afbeeldingen), Een enthousiast
pro-Boer, (plaat van J. F. Nuyens),
Haarlemmer Halletjes, Rubriek voor
Dames, Makar, een verhaal uit. den
Kaukasus, Feuilleton: In betrekking,
De Lynchwet in Texas, benevens de
gewone rubriekenafbeeldingen
Schaakrubriek en Prijsraadsel.
soon" is natuurlijk koning Ed
ward bedoeld, 't Is echter d!e vraag
wat ervan waar is, hoewel de oor-
respondent van het ,,Hbld." ver
neemt dat het gerucht gegrond is,
al zal de regeering het waarschijn
lijk voorloonig tegenspreken. Af
wachten blijft 't consigne.
Er is Donderdag weer een stati
stiek openbaar gemaakt over d:e be
volking der concentratie-kampen
en de sterfte aldaar. De sterftecij
fers blijven, ondanks de hooge te
vredenheid der heeren J ingo's over
die kampen en de administratie er
van, verschrikkelijk in één woord.
De cijfers zijn de volgende
Qrajn j e*V rijstaat.
Sterf-
Siterf-
gev.
gev.
Bevolking.
in
per
Aug.
1000
p. jaar.
30
62
Vrouweni.... 13.381
82
73
Kindieren.... 24.415
510
251
Transvaal.
Mannen10.496
32
37
Vrouwen.... 22.036
185
101
Kinderen.... 25.983
1.014
463
Natai.
Vrouwen928
3
39
Kindenen.... 1.570
21
161
Kaapkolonie.
Mannen31
Vrouwen.... 82
1
146
Kinderen.... 257
Totaal van alle kampen
Mannen16.695
62
44
Vrouwen.... 36.427
271
89
Kinderen.... 52.225
1.545
357
Totaal...105.347 1.878 213
Dus een sterfte in de maand Aug.
onder de blanke bevolking der con
centratiekampen, gelijkstaande met
tweehonderd en dertien per duizend
per jaar. Nog veel vreeselijker is
het echter te moeten constateeren,
dat in de Engelsche moordhol en in
Zuid-Afrika de kindereterfte be
loopt drie honderd zeven-en-vijf tig
per 1000 per jaar. In de Transvaal-
sche kampen woedt de kindermoord
het hevigst, gelijk uit bovenstaan-'
de cijfers blijkt Daarin leven
25.983 kinderen, maar zij gaan er
dood met een snelheid van vier
honderd acht-en-zestig per jaar op
elke duizend. Dat 'wil zeggen, dat
van elke duizend Transvaalsche
kinderen nu jaarlijks bijna de helft
door de Engelschen wordt verdelgd
of anders uitgedrukt dat al
deze 25.983 Transvaalsche kinderen
bij voortduren van d'ezen toestand
over iets meer dan twee jaar door
Britsche moordlust uit den weg
zullen zim geruimd
Wij kunnen allen die wat voe
len voor de slachtoffers van Engel
sche wreedheid slechts toeroepen
Geeft, geeft met milde hand, om
het lijden van deze ongelukkigen
te verzachten en aldus Albion's toe
leg te verijdelen
Buitenlandseh Nieuws.
Een gevecht in 't Noorden.
Een gevecht heeft Donderdag
plaats gehad te Prospect Kataizo in
Zoeloeland. De Engelschen hadden
één doode en negen gekwetsten'die
Boeren trokken bij het valiemi van-
den dag terug.
Kitchener seint dd. 27 Sept. De
fabten Itala en Prospect op die grens
van Zoeloeland zijn gisteren dioor
die Boeren aangevallen, dlie in groe
ten getale waren, onder bevel, ver
moedelijk van Botha. Na ernstigen
wederstand' wierpen die garnizoe
nen de Boeren terug, hun krachtige
verliezen toebrengend. Andiers is
alles kalm op de grenzen van Natal.
Dat anders is alles kalm" is
niet kwaad gezegd
Een nieuwe leugen-
Volgens een telegram van' Kitche
ner uit Pretoria zou luitenant
Miers, van die Somerset Light In
fantry, den 25en zijn post te Ri-
viersd'raai hebben verlaten, gaan
de. naar drie Boeren die te paard
naderden onder de witte vlag. Na
eenige oogenblikkan ond'erhouds
tusscben hen, zou men gezien heb
ben hoe de Boeren Miers doodden.
In galop zouden de Boeren zijn
ontvlucht.
Kitchener seint dat hij een onder
zoek heeft ingesteld.
Besnoeide telegrammen.
De Engelsche avondbladen bevat
ten weinig ter aanvulling van het
gisteren in het Politiek Overzicht
vermelde telegram uit Dordrecht
over de bewegingen der Boeren ten
oosten van die stad. Dat telegram
was blijkbaar sterk besnoeid en
daardoor uit zijn verband gerukt,
wat echter slechts den indruk kan
bevestigen, dat het allesbehalve
pluis is voor de Engelschen in de
noordoostelijke Kaapkolonie. Een
telegram uit Middelburg over de
bewegingen der Boeren ia al even
vaag. De Boeren rukten den 21sten
tegen Elliott op. heet het daarin,
doch werden door de stadswacht
uit. hun koers gedreven. Zij trok
ken daarop oostwaarts. Den 22sten
had er een treffen tusschen de Boe
ren en de Engelsche colonnes
plaats. ,.maar bizonclerheden zijn
nog niet ontvangen". De gevolgtrek
king ligt voor de hand'.
Het al of niet aftreden van
Kitchener-
Reuters agontsc-hap verneemt dat
het door de Daily News" openbaar
gemaakte bericht, betreffende een
ontslag van Kitchener (zie ook Po
litiek Overzicht), geheel ongegrond
is.
De „Pall Mall Gazette" is even
wel van eene andere meening.
In zijn laatste editie deelt bet
blad mede, uit vertrouwbare bron
te hebben vernomen, dat Kitche
ner, van meening diat zijn handen
min of meer gebonden zijn, daar
het hem niet geoorloofd is elke re
delijke poging te beproeven om den
oorlog te beëindigen, ernstig over
het houdbare van zijn positie ma-
denkt. Hij wenscht de doodstraf
voor de rebellen, in stee van korte
gevangenisstraffen, die de rebellie
slechte aanmoedigen. Hij heeft
meer geharde troepen noodig en af
kondiging van d'e krijgswet te
Kaapstad en elders-
De ,,Pall Mali" voegt hieraan toe,
dat de Koning een lang en ernstig
onderhoud met Brodrick heeft ge
had over den staat van zaken te
velde, en ook over aanwerving en
de yeomanry. Er wordt te verstaan
gegeven dat vèrreikende hervormin
gen in het leger weldra zullen wor
den aangekondigd. Het werk van
het oogenblik is de voorbereiding
van groote versterkingen voor het
geval dat die noodig zijn.
De V. s en de oorlog.
De correspondent der „Daily
Chronicle" te Washington beweert,
op den besten grond liet volgende
te kunnen mededeelen over de ont
vangst, die een Boeren.srezantschap
eventueel zou vinden bij den nieu
wen President der Vereenigdie Sta
ten.
Een verzoek om tusschemkomst
zou volgens den correspondent, niet
d'e minste uitwerking hebben. Pre
sident Roosevelt zal het precedent
volgen, door Mac Kimtey gesteld
toen het Bóeren-gezantschap naar
Washington was gekomen. Hay
ontving toen de heeren alleen als
particulier. Roosevelt zal evenzoo
doen hij is vast besloten, zich niet
met deze kwestie in te laten, en in
geen geval een strikt onzijdige hou
ding op te geven (sic.) Indien hij
de gezanten ontvangt., dan zal 't al
leen zijn als aanzienlijke bezoekers,
geenszins als diplomatieke verte^
genwoordigers.
En indien aan Montagu White
instructies gegeven worden met het
oog op een hervatting der onderhan
delingen te dezer zake. zal dat 't
zelfde geval zijn. Roosevelt en Man
tagu White kennen elkaar per
soonlijk. maar d'e President zal in
geen enkel opzicht invloed op zich
laten uitoefenen wat de Zuid-Afri-
kaansche kwestie betreft. De heer
Kruger heeft niets te verwachten
van de Vereenigde Staten.
Frankrijk en Turkije.
De Fransche regeerimg heeft het
voorstel van de Porte tot regeling
van den eisch der Lorando's van de
hand gewezen en zal de Porte on
verwijld hare voorwaarde me
dedeelen Zij verlangt do betaling
van negen percent rente. Dat zou
den eisch tot 350.000 Turksche pon
den verhoogem. Men gelooft dat de
Porte zal toegeven. Ook is te voor
zien dat Frankrijk tegelijkertijd de
regeling van verscheidene sedert
lang hangende politieke vraagstuk
ken zal eisch en. eer het de diplo
matieke betrekkingen met Turkije
hervat.
De „Times" verneemt uit Kon-
stantinopel, dat een onmisbare
voorwaarde van Fransche zijdlo ge
steld. voor het hervatten der diplo
matieke betrekkingen tusschen
Frankrijk en Turkije, deze is, dat
de Porte het tractaat van Bairdo,
waarbij Tunis onder bescherming
van Frankrijk gesteld is, erkent.
De Sultan moet zich tot den Rus-
sischen gezant gewend' hebben, om
de tusschemkomst van den Czaar
te verkrijgen.
Men zegt dat de grootvizier bin
nenkort ontslag zal krijgen-
Te Marseille.
Donderdag is generaal Voyron,
da bevelhebber der Fransche troe
pen bij de expeditie naar China,
te MarseilLe met de noodige statie
ontvangen. De minister van marine,
de Lanessan, hield een ellenlange
redevoering, generaal Voyron ant
woordde kortalles ter verheerlij
king van do troepen, die aan de ex
peditie hebben deelgehad) en dege
nen, die tot het welslagen, der ex
peditie hebben bijgedragen. Ten
slotte de uitdeeling van ridderor
den en belooningen.
Op denzelfden dag is de Océaaiieni
met het lijk van prins Henrt van
Orléans tc Marseille binnengeko
men. Het lijk word Vrijdag naai
den wal overgebracht. Heden had
de begrafenis in den grootetem een
voud le Dreux plaats.
Tooneel wedstrijd der
letterlievende vereeuigiug
„J. J. Cremer".
Het twintigjarig tijdperk van bestaan
is voor onze Ilaarlemsche tooneelver-
eeniging „J. J. Cremer" een. glorieus
tijdvak geweest, en ieder die de kunst
in liet algemeen eu de tooneelspeel-
kunst in het bijzonder liefheeft, zal
de vereeniging dankbaar zijn voor
wat ze tot ontwikkeling van het artis
tieke leven in onze stad gedaan heeft.
Niet alleen heeft „Cremer" door de
stukken, die in die lange reeks van ja
ren in studie genomen zijn, de kennis
van vele goede producten uit vader-
landsche en buitenlandseh© tooneel-
litleratuur bij de werkende leden uit
gebreid en hen gevormd es geoefend
in de dramatische kunst, doch ook bij
de zeer groote scharen, die 's winters
genieten komen van „Cremer's"
voorstellingen den zin voor het schoo-
ne, het goede, het edele, geleid), geoe
fend en aldus talrijke avonden van
rijk kunstgenot geschonken.
Haarlem zou alleen om die reden
trotsch op „Cremer" mogen zijn.
Maar er is meer.
In dat glorieuse twintigjarige tijd
vak waarin „Cremer" een dilettanten-
gezelschap van beteekenis is geworden
is niet minder dan driemaal tooneel-
wedstrijd gehouden, en het twin
tigjarig bestaan, wist het bestuur
niet luisterrijker te vieren, dan door't
organiseeren van den vierden tooneel-
wedstrijd.
„Cremer" heeft met hefc uitschrijven
van dezen wedstrijd dus een goed en
nuttig werk gedaan, dat weer nieu
wen luister bijzet aan haar glorie
krans. dat haar roem in den lande
weer meer verhoogt en bevestigt.
Veel succes heeft het uitschrijven
van den wedstrijd reeds bekroond,
want niet minder acht vereenigln-
gen schreven in, n.l Kunst en Ge
noegen" van Amsterdam, „Jacob Cats"
van Leiden, „Eendracht" van Rotter
dam, ..Voorwaarts" van Purmerend,
..Kunst na den Arbeid" van 's-Graven-
hage, „Geestbeschaving", van Delft.
„Cecilia" van Breda: „De Burgervrien
den" var» Antwerpen (de verste ver
eeniging dus).
En we hebben in dit blad' ook reeds
uitvoerig vermeld hoe van allo zijden
medailles en geldprijzen zijn beschik
baar gesteld als een bewijs hoezeer de
ze wedstrijd allerwege instemming
vindt,
Dinsdag 1 October zal „Cremer" zelf
de openingsvoorstelling geven en
brengt dan voor het voetlicht „George
Lalaing, graaf van Rennenberg" het:
door Teylers Tweede Genootschap be
kroonde verzen-drama van D. T. van
Heyst.
En „Cremer" heeft hiermede een
waardige keuze gedaan. Het stuk is
mooi, welklinkend Hollandsch, dat
zeker bijzonder goed te zeggen
zal zijn. Een stuk ook van bij
zonder groote dramatische kracht,
waar een machtige bekoring van uit
gaat, dat door het mooie Hollandsch
tot luisteren dwingt en tot stijgende
belangstelling door den loop der ver
wikkeling en de goed opgezette tragi
sche ontknooping.
Men kent het stuk.
Het speelt in 1580 ten tijde van Ren-
nenberg's verraad van Groningen en
de bekende historische figuur, de
Graaf van Rennenberg is de hoofdfi
guur van dit drama.
De auteur, zoo getrouw mogelijk de
bister;6 vofgend, heeft geschetst het
nobele, maar zoo droevig weifelachti
ge karakter van Oranje's vriend, den
graaf van Rennenberg, den willoozen,
zwakken man, die, warm vriend van
Willem den Zwijger, zich door zijn
zuster Cornelia liet verleiden tot zijn
verraad. En het is meesterlijk gelukt
al het nobele dat er in den man was,
en waardoor hij zoo stormenderhand
de sympathie van alle harten wint, te
teekenen en daar donker tegen afste
kend de slagschaduw van zijn willoos
heid en zwakheid. Daar door heen ge
weven door den tragischen ondergang
van de hoofdfiguur is zijn idyllische
liefde voor Ida, de burgemeestersdoch
ter, een hooge. heilige liefde, waaruit
de adel van zijn karakter spreekt, en
die uïtglanst boven al het gekuip om
hem heen eu het harde, hooghartige
en hardvochtige van zijn konkelende
zuster.
Meesterlijk geteekend als de karak
ters, mooi als de opzet en kunstig
als de verwikkeling en ontknooping
van dit drama zijn, zal 't gespeeld zoo
als men dat van „Cremer" mig ver
wachten ook op den openings-avend
zijn groote bekoring doen gevoelen.
De Amstexdamsche vereeniging
„Kunst en Genoegen" treedt het eerst
in 't krijt, met het tooneelspel „Lij
densweg" („Der Dornenweg") van Fe
lix Philippi en met het blijspelletje
„In Politiek" van Gustav Kadelherg.
„Lijdensweg" is een stuk echte
Duitsche tooneel-romantiek met hier
en daar wat melodramatische frag
menten. Het is, wat men zou kunnen
noemen een ..huilerig" stuk.
Bulau zit onschuldig in de gevange
nis wegens diefstal omdat een moeder,
ten einde haar zoon, die de misdaad
gepleegd had, van de schande te red
den. gezwegen heeft, toen zijn zaak
behandeld werd en hem onschuldig
heeft laten veroordeelen. Ze heeft haar
schandelijk gedrag willen goed makm,
door Bulau's dochter Dorothea als ge-
zelscbaps-juffrouw aan te nemen oi
haar met weldaden te overladen.
Haar zoon Herbert, advocaat, wordt
op Dorothea, verliefd, en wanneer nu
Bulau zijn straftijd heeft uitgediend
en aan Herbert, komt vragen hem te
helpen recht te krijgen en zijn zaak
te herzien, begrijpt men dat hier de
belangen en gevoelens in hotsing ko
men.
Herbert's moeder wil alles doen om
het verledene goed te maken... alleen
niet voor het gerecht haar dwaling be
kennen ook niet ter wille van Egon,
den misdadigen zoondie is
teruggekeerd. Herbert, bezield met
plichtgevoel wil het recht zijn
loop laten en begrijpt alleen dan waar
dig te zijn. Dorothea's man te worden,
wanneer hij den vader met alle kracht
zijner juridieke bekwaamheid steunt
in het. verkrijgen van zijn rechten.
Dan komt er nog een kwasterige as
sessor bij, die een echte Duitsche
roman-figuur geweldig bezorgd is
over den familienaam, maar van den
waren adel van gemoed natuurlijk
niet het flauwste bagri» h~eïi.
Het slot is, dat de moeier besluit den
lijdensweg te gaan kii n.ct Bulau, die
in zijn laatste levensdagen niets an
ders verlangt dan zijn recht en zijn
recht alleen, den moeilijken wegnaar
het gerecht gaat.
Dezelfde overdrijving, A'w men aan
treft in Duitsche romans A la Weiner,
b.v. vindt men hlqr eveneens: onge
repte, nooit bezoedelde adeldom des gc-
moeds. geweldig hevige eerlijkheid,
jammerlijke smart, gezochte samen
loop van omstandigheden, zoetelijke
toon en veel, zooals Multatuli dat
noemde: deugdzaamachtigheid. En 't
zal juist voor ..Kunst en Genoegen" do
groote moeielijkheid zijn om hier de
overdrijving te ontgaan en door spel
teekening te geven aan de ka
rakters die of gansch niet geteekend
zijn, of in één richting dik aangelegd,
want de auteur heeft, op effect bere
kend, nog al met schelle kleuren ge
werkt.
Als blijspel volgt „In Politiek" van
den bekenden Kadelherg, een stukje
waar heel weinig in zit. en dat onver-
1) id del lijk de eisch stelt: vlugheid, licht
heid en fleurigheid van spel en veel
handigheid op 't tooneel, veel routine.
Wordt hieraan voldaan, dan geeft
het wel aardige momenten.