NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD. Meestgelezen Dagblad, in Haarlem en Omstreken. i9e Jaargang Woensdag 23 October 1901. No. 5619 HAARLEM'S DAGBLAD ABONNEMENTSPRIJS Voor Haarlem per 3 maanden1.20 Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der gemeente), per 3 maanden1-30 Franco door het geheele Rijk, per 3 maanden1.65 Afzonderlijke nummers0.02# Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem, per 3 maanden 0.37# de omstreken en franco per post0.45 ADVERTENTIEN Van 15 regels 50 Cts.; iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement Haarleiq is de prgs der Advertentiën van 15 regels 0.75, elke regel meer 0.15. Groote letters naar plaatsruimte. Bij Abonnement aanzienlijk rabat. Reclames 30 Cent per regel BureauxGebouw Het Spaarne, Kampersingel 70, vlak bij de Turfmarkt. Telefoonnummer der Redactie 600. Telefoonnummer der Administratie 122. Intercommunale aansluiting. Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur: J. C. PEEREBOOM. Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door onze Agenten en door alle Boekhandelaren en Courantiere. Met uitzondering van het Arrondissement Haarlem is het uitsluitend recht tot plaatsing van Advertenti en Reclames betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, opgedragen aan hek Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Azn. te Amsterdam. Dit blad "verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicitc Etrangèr§ Q. L. DAUBE Co. JOHN F. JONEQ Succ., Parijs 31*** Faubourg Montiï\Q£tr$. awjg i i HJHM man ^—u' Haarlem's Dagblad van 23 Oct. bevat o.a.: Eeu nieuw gevolg van den Z.-A. oorlog. De wascblyst van Kitche ner, De Boeren maken van hun doordringen tot de kust gebruik, Ontkomen, De kellner, De boycot der Eugelsche schepen na 31 Dec. 1901, Collecte voor de Boeren vrouwen en kinderen, Protestmee- ting. Politiek Overzicht. De oorlog in Zuid-Afrika heeft al vele en velerlei gevolgen gehad, maar het mooiste van alle is wat de Kaapstadsche briefschrijver van de Petit Bleu" vertelt. Het is niet d'e uitbreiding van den opstand' onder het Hollandschie ele ment deze zoude algemeen zijn als de Boeren maar geweren genoeg hadden om aan de« Hollandlsobe Ka penaars uit te reiken. In tegenstel ling met den eersten inval, toen voor 't grootste gedeelte slechts jon ge en ongehuwde lieden zich bij de republikeinen aansloten, nemen nu rijke Boeren, d'ie dikwijls groote gezinnen hebben, de wapenen op, en zetten hun l'e-ven, de toekomst hunner kinderen en al hun aardsch bezit op heb spel. Het nieuwe verschijnsel is iets andei's. 't Is de toenemende afkeer dpr Engetsche Kapenaars van het moederland'. Vroeger waren deze kolonisten tevreden met het Britsch bewind, gelijk zelfs een groot getal der Hollandschie Kapenaars, die ge loofden in de vrijheid ondier de Unii- on Jack en die blind vertrouwen hadden in de macht van het Rijk, die bewonderend' opzagen tegen het Engelsche leger en tegen! de vloot. Dat geloof en die bewondering zijn ernstig geschokt. Het despotisch op. treden der Engelschen, dei willekeu rige schending van alle rechten der inwoners door .,wreede luiitenan- tjes", de schending der constitutie, ie onmacht van het Engelsche le ger om een handvol invallers te ver drijven, voor wier verdrijving al dat. leed' noodzakelijk heette dat alles heeft de bewondering en de vaderlandsliefde der Engelsch'e Afri kaners aanmerkelijk bekoeld en ook bij hen de eenmaal zoo loyalen d'en wensch naar een vrij Zuid- Afrika, geheel los van Groot-Brittan- nië en vrij, van elke Europeesche voogdij doen ontstaan. De oorlog heeft, zegt de schrijver ten slotte, onverbreekbare banden geknoopt tuschen de Transvaalsche, de V-rijstaatsche en een deel der Kaapsche Boeren. De politiek, die Engeland reeds meer dan twee jaar in Zuid-Afrika volgt, brengt lang zaam, maai- zeker, tot- deze drie ele menten een vierdede Engelsche bevolking van Zuid-Afrika, welke zich dit deel der wereld voor goed tot woonplaats gekozen heeft. De dertig-jarige oorlog heeft van de Duitschers een volk gemaaktaeze oorlog zal heel Zuid-Afrika tot één groote, vrije natie vormen. Wij kunnen onze lezers ook weer verblijden met de waschlijst van Kitchener. De opperbevelhebber seinde Maandag uit PretoriaSedert den 14en zijn volgens de rapporten 25 Boeren gedood, 18 gewond, 190 ge vangen gemaakt, terwijl 50 zich hebben overgegeven. De commando's, die door Botha in het district Vrijheid waren sa mengebracht, zijn nu terug gedre ven naar het district Ermelo en d'e plaatselijke commando's zijn alle verspreid. Onze colonnes kregen voeling met hen. Het weer blijft ongedurig en maakt de bewegingen der colonnes zeer moeilijk. De lij nen van vaste posten zijn uitge breid in verschillende richtingen. Een patrouille van Pileher is bij Smithfield den 19en gevangen ge nomen door Boeren, die in khaki gekleed waren. In de Kaapkolonie, waar Smuts naar het noorden, van Graaff Rei niet wordt gedreven, is het midden en het zuiden overigens vrij van vijanden., met uitzondering van Penmant's en Scheepers comman do in de districten van Oudtsboorn en Lady smith. Rebellen uit Calvin ia, ver in het oosten opgedrongen, en Fouché, aan wien het mislukt is naar het zui den door te breken, zijn in de ber gen verstrooid. Het verdrijven van Smuts schijnt niet veel om 't lijf te hebben. De commandant heeft tenminste een aardig succes behaald'. E'en kleine afdeel'i ng van de dislrictstroepen van Somerset-Oost is door hem, na een kort gevecht te Doornbosch, bij Zwagersboek, gevangen genomen. Opmerkelijk is dat hier weder gesproken wordt van Scheepers' commando dat voor een paar diagen geheel verstrooid heette te zijn. De getrouwen van dien gevangen genomen commandant schijnen zich dus weer hersteld te hebben van hun schrik. Een telegram uit Matjesfomtein zegt dat Scheepers herstellende is. Men heeft tegen dien tijd al een von nis in gereedheid. Er is tenminste een' vervolglijst van twaalf sedert den 15en Septem ber gevangen genomen Boeren com mandanten uitgegeven, die mits dien tot levenslange verbanning zijn veroordeeld. De meest in het oog loopendie naam op deze lijst is die van Scheepers. Fouché moet een proclamatie heb ben uitgevaardigd, dat alle kaffers op de boerenplaatsen passen van hun meesters moeten hebben en bij gebreke daarvan als Engelsche spi onnen zullen worden doodgescho ten. De Boeren hebben reeds gebruik' gemaakt van hun doordringen tot de kust. Eenigen hunner hebben dezer da gen, op het strand van Saldanha- baai loopende, geschoten op een schip, dat bezig was zijn lading in de haven te verschepen. Een kanon neerboot werd ontboden en ver dreef de Boeren na een kort bom bardement. Een ander telegram uit Kaapstad maakt insgelijks melding van dit zelfde of een soortgelijk incident. Daarin wordt verteld, hoe een klein Boeren commando tot op twee uur afslands van Saldanhabaai was ge naderd. De bevolking werd toen zoo angstig, dat zij voorbijgaande schepen aanriep en op enkele daar van vonden de verschrikte inwo ners van het plaatsje inderdaad een toevlucht. Deze schepen kozen juist weer zee, toen een troep Boeren verscheen en begon te schieten. De schepen seinden daarop om; hulp naar een kanonneerboot In d'e buurt die onmiddellijk met volle vaart kwam aanzetten, en die Boeren on der vuur nam. Bij do eerste bom, d'ie in hun buurt viel, namen de Boeren de wijk (om later natuur lijk het spelletje te hervatten.) Buitenlandsch Nieuws. Wering van anarchisten. De correspondent van de „Morning Post" te Washington verzekert, dat het wetsontwerp tot wering van anar chisten reeds klaar is om bij het Con gres der Vereenigde Staten ingediend te worden, zoodra dit bijeenkomt. Geen vreemd anarchist zal in een der havens van de Unie toegelaten wor den, maar nadrukkelijk wordt be paald dat staatkundige uitgewekenen, die geen anarchist zijn, buiten deze wet vallen. Schijnt deze verzekering al overbodig de bijzonderheden van het bericht worden er niet aannemelij ker op, als men leest dat bij het on derzoek van immigranten verkla ring van een vreemde regeenng of van de buitenlandsche politie, dat iemand anarchist is, afdoende zal zijn het ligt dan toch voor de hand dat men in dat geval tallooze politieke vluch telingen op liet anarchistenlijstje zou aantreffen. De onlusten in Spanje. De Spaansche minister van marine, in deai Senaat ontwoordende op een vraag over de gebeurtenissen te Vigo, zeide, dat deze niet zoo ernstig waren als diie te Seville. Hij erkende even wel. dat de kwestie over de sardine- vïsscherij ernstig was. Graaf Galatra- va zeide, dat de oproerlingen be schermd werden door den minister van financiën, die voor Vigo in de Kamer zat. Ook in de Kamer hadden levendige discussiën plaats over de gebeurtenis sen te Vigo. Een der leden, beschuldig de den minister van financien, de op standelingen te beschermen. Een lid van de regeeringspartij zeide. dat de minister van financiën zijn ontslag be hoorde te vragen. Arbitrage. De correspondent der New-York Herald" te Washington meldt over de geruchten van een mogelijke tusschen- komst, die de Vereenigde Staten op de een of andere wijze ten behoeve der Boeren zou verleenen, dat in goed in gelichte kringen wordt gezegd, dat president. Roosevelt geheel instemt met Mc. Kinley's politiek ten aanzien van alle zaken die met den Zuid-Afri- kaanschen oorlog in verband staan, en dat voorzoover men weet geen der ambtenaren uit 's presidents naaste omgeving reden heeft te gelooven, dat de president ook in het minst van hou ding zal veranderen. Ook berichtte de correspondent, dat geen Europeesche mogendheid eenige vertoogen richtte tot de Vereenigde Staten over een tusschenkomst. Algemeen© berichten. DE OORLOG IN ZUID-AFRIKA. Gideon Haasbroek, ex-licl van den Vrijburgschein afdeelingsraad, is tot vijf jaar gevangenisstraf veroor deeld wegens zijn uitnoodiging aan de Boeren om een inval in het dis trict- te doen. Twee politieagenten te Vrijburg hebben een jaar gekre gen, omdat zij ondier de Boeren als stadswacht dienst hebben gedaan. De mensche-n in Zuid-Rhodesis en BetsjoeanaLand beginnen ook al op schadeloosstelling aan te dringen wegens d'oor het militair gezag ge- requireerde goederen en schade, door de troepen aangericht. Milner heeft eeni commissie van onderzoek benoemd. Milner wordit den 28steni dezer te Durban verwacht. De verliezeniijst van Zaterdag maakt melding van gevechten bij Rhenostenrivier, 13 Oct.Wakker- stroom-Nek, 17 Oct. Schanskopjes, 17 Oct.Zeerust, 14 en 15 Oct. In het laatste treffen heeft die Zuid- Af rikaansche politiemacht een ma joor en een manschap aan gesneu velden gekregen. Bij Rustenburg zijn den 17den twee sergeanten en 5 manschappen van de Scottish Horse gewond, benevens eero min dere van de 48ste comp. yeomanry op den 14den. Volgens een bericht uit Frank fort hebben zich „een aantal" Boe ren overgegeven aan de bezetting van een blokhuis tusschen Heilbron en Frankfort. Te Kroonstad zijn 14 gevangen Boeren aangebracht, die door ma joor Holmes' colonne te Rietvlei waren gevangen genomen. Onder hen bevonden zich commandant David Marais, wiens laager den lsten vermeesterd is, en een Vrij- staatsche artillerist. Kemp's commando trekt, naar men te Johannesburg gelooft, naar de vallei van de Elandsrivier om d'aar te gaan oogsten. Ook in som- mige deelen van de Magaliesbergen moet het door de Boeren gezaaide re was thans geschikt zijn om bin nengehaald te worden. Reuter seint uit Johannesburg, dat alles rustig is in den zuidweste lijken hoek van Transvaal. Voorts dat, volgens gevangen genomen Boeren, de la Rey een maand gele den de burgers toegesproken heeft, en hen geprezen voor hun volhar ding bij het voortzetten van den strijd. Eenige mannen met wagens die uit Patchef stroom gezonden waren om hout op te laden, hebben zich te ve-r gewaagd, en zijn „na eeni gen tegenstand" door de Boeren vermeesterd. De Engelschen had dein een doode. De Engelsche verliezen bij de overrompeling van het Boeren kamp ten noorden van Balmoral, waren 2 dooden en i officer en twee man gekwetst, allen Canadeezen. De dagelijksche verliezeniijst ver meldt een majoor en een mindere van de South African Constabulary gesneuveld bij Mooimeisjesfontein op 17 October1 doodo en 1 gewon de bij Rhenosterrivier, 13 Oct..1 gewonde bij Zeerust, 14 Oct.1 ge wonde bij Wakkerstroom den 17en. 2 bij Schanskopje op denzelfden d'ag, 1 bij Moreesburg 15 October. Uit Herschel, in den noordoosle- lijken hoeJc van de Kaapkolonie, wordt gemeld' dat Myburgh's com mando Vrijdagmiddag beschoten is in. den omtrek van Holspuiit. De opstandelingen trokken weldra in de richting van Karnemelkspruit te rug- De correspondent van de „Morning Leader" te Lissabon heeft uit Louren- Co Marques vernomen, dat de Boeren verscheidene versterkte Britsche pos ten langs de grens van Swaziland heb ben veroverd. Zij lieten do gevangenen weer los, maar behielden de voorra den en wat zij verder buit maakten. De „Morning Post" heeft een tele gram uit Pretoria, dat d'e la Rey „nog met kleine troepjes volgelingen op zijn oude plekjes rondzwerft." Dit beves tigt opnieuw het vermoeden, dat De la Rey en Kemp niet naai den Vrijstaat zijn getrokken, zooals sommigen uit bet bekende telegram uit Harrismith hebben opgemaakt. Ben afdeel ing van dl© bereden macht van het district Sutherland (zuidwestelijke Kaapkolonie) heeft in den nacht van den 14en een troep, je Boeren omsingeld' op een hoeve. Bij het aanbreken van den dag vie len de Engelschen d'e plaats aan, waarbij zij „verscheiden" Boeren wondden, negen gevangen namen en „eenige" paarden, negen gewe ren en 300 patronen builmaakten- Er doen voortdurend ongunstige berichten d'e ronde over de gezond heid van de Duitsche Keizerin. Czolgosz, de moordenaar van presi dent Mac Kinley, zal den 28en dezer terechtgesteld worden. Stefani's agentschap meldt: Het nieuws over een ongesteldheid van den Paus is geheel ongegrond. De Paus heeft sedert geruimen tiid gere geld zijne gewone audiënties gehou den. Maandag beeft hij nog een hon derd vreemdelingen ontvangen en bun zijn Pauselijken zegen geschonken. Stadsnieuws Haarlem, 22 Oct. 1901. Collecte voor de Boerenvrou wen en Kinderen op 24 October a.s. Maandagmiddag te 3 uur had in de bovenzaal van het Brougebouw een gecombineerde vergadering plaats van de dames-bestuursleden van het comité met de dames-collectriccs. Door den voorzitter Ds. Wempe, werden allen hartelijk welkom geheeten en werd* on middellijk aangevangen niet bet for- meereu der verschillende groepen, die de wijken der stad zuilen bezoeken. Daarna werd overgegaan tot het trek ken van de nummers, die de verschil lende wijken aangeven, in 't geheel zijn daarvoor aangewezen 88 jonge dames. Het plan om op de scholen zelf te collectceren. werd opgegeven, daarvoor iu de plaats zal bij liet uitgaan der acholen 's middags om 4 uur gelegen heid zijn voor de kinderen, die ook hun kleine gaven willen bijdragen, dit te doen. De dames-collectrices zullen zich Donderdag a.s. te 9 uur aan het Bron gebouw vervoegen, aldaar de bussen en liet herkemiingsteeken (een strik in de nationale, Transvaalsche en Vrij- staatsche kleuren) in ontvangst nemen, om daarna, met de collecte te half 10 aan te vangen. In de vergadering werd nog mede- deeling gedaan, dat behalve de reeds vermelde, de volgende giften zijn iu- gekomeu: van J. C. E., te S. 10; dooi bemiddeling van mevrouw D© Lanoy van N. N. 25; N. N. f 10; door bemid deling van nicvr. Swaan G Mark; van do Christel. Werk lieden-Ver. „Maar ten Luther" f 5.88: van kleine Nelly 1; w. 1. Bovendien werden een harmonica en 2 accoordcithers aan het comité aan geboden. welke ten bate van de col- locto verloot zullen worden. De ver gadering, welke door een honderdtal dames liezoclit werd, had een zeer ge animeerd verloop en werd niet een ernstig woord tot opwekking door den voorzitter te ongeveer 5 uur gesloten. De gemeentcbegrooting is thans in al de afdeelingen van den gemeente raad behandeld, de laatste vergaderde Maandagmiddag en had haar taak 's middags te kwart over drieën reeds beëindigd. Ter navolging. Gedachtig aan het spreekwoord: „Vel© kleintjes maken een groote', is men Maandagavond op de Burger avondschool aan de Nassaulaati, di recteur de heer Herman, J. die Vries, begonnen met imzameling van geld voor de Boeren-vrouwen en -kinderen. Elk deelnemer gaf niet meer dan één cent, werkelijk een bedrag dat nie mand zal begrooten. en ook zoo on beduidend lijkt. Maar als in bet ge heel e land. op alle scholen, ditzelfde wordt godlaan, dan zal er langzamer- band een aanzienlijke som bljeenko- Feuilleton. Het geheim van den Senator. Naar het Duitsch van F. ARNEPELDT, 35) De president liet den beklaagde naar voren treden, om te verklaren of dit de zaken waren d'ie hij. in 't. water had geworpen. Langenbruch antwoordde onmid dellijk van ja en toen d)e president opmerkte dat hij den koffer toch moest geopend) hebben toen hij er den revolver in wilde werpen, zei hij De sleutel was bevestigd aan een rinighij moet er bij het vallen afgesprongen zijn. Ik stel voor, te laten onderzoe ken, hoeveel schoten zich nog op dien revolver bevindener is een geweermaker aanwezig, zei Frits Herri ich. Ge schijnt voor alles gezorgd te hebben, mijnheer de verdediger, dit voorstel was niet nood'ig ge weest, antwoordde de president het voorhoofd' fronsend'. Een der rechters, dlie het wapen in de hand genomen en van alle kanten bekeken had, boog zich thans echter tot hern over, wees op den revolver en fluisterde hem iets in 't oor. Op dezen revolver zijn de let ters E. P. gegraveerd en verdler de firma Bookwall Brothers New-York, zei de president, nadat hij het wa pen nauwkeurig beschouwd! had'. De officier van justitie bezichtigde het even nauwkeurigtoen wildte een der gezworenen het zien vervolgens ging het van hand tot hand. Intusschen was James PLehn. die op de bank der getuigen had plaats genomen en weinig in zijn schik scheen met den loop die die behan deling der zaak nam, opgeroepen naar voren te treden, om zijn oor deel uit te spreken of de zaken in den koffer gevonden, en de koffer zelf, het eigendom van zijn vader waren geweest. Hij gaf dit direct toe, maar hij had nooit een revolver in het bezit van zijn vader gezien, beweerde hij. Het zou echter mogelijk kun nen zijn geweest dat deze, die zich te New-York naar Europa had in gescheept, daar een revolver kocht en mee op reis genomen had. De thans als deskundige gehoor de geweermaker verklaarde met groote zekerheid en bewees d'it op grond van verscheidene kenmer ken. dat de revolver van Ameri- kaanschen oorsprong was E'en zorgvuldig en zeer voorzichtig uit gevoerd onderzoek eindelijk bracht aan het licht, dat er twee schoten waren afgevuurd en er zich nog vier op den revolver bevonden- Er was thans geen twijfel meer of de revolver had den Amerikaan toebehoorddaarentegen was het nog altijd niet volkomen bewezen, dat Langenbruch geen wapen naai de plaats van samenkomst had meegenomen. Zijn over deze quaes- tie nogmaals verhoorde huisgenoo- ten kondien slechts verklaren, dat zij zulk een voorwerp nooit in zijn bezit hadden gezienhij was zijn l'even lang nooit sportman geweest Het getuigenverhoor was hier mede afgeloopen. De officier van justitie Liidecke stond op en nam zijn requisitoirer gleed' iets als een zonnestraal over Frits Herr- lich's gelaat. Eén overwinning was reeds behaald. De officier van ju stitie liet de aanklacht wegens moord gevolgd door diefstal, vallen en nam aan dat beklaagde het eigendom van den dooden Plehn slechts medegenomen had om de ontdekking te voorkomen. Daaren tegen bleef hij er bij, dat Langen bruch met het plan om den voor hem zxx) lastigen Plehn. uit den weg te ruimen, naar de plaats van samenkomst was gegaan, dat men hier dus te doen had met een' voor af beraamden en met overleg ge- pleegden moord dat men hier niet kon spreken van doodslag en nog minder van een daad uit noodweer. De officier van justitie had goed, logisch en op zijn wijze ook over tuigend gesproken, toch hadden zijn woorden slechts zeer geringen weerklank gevonden-. B'ehalve Ja mes Plehn en eenige erkende vij anden van Langenbruch, was er niemand, die hem biival betoonde, en ook de laatsten moesten bij zich zelf bekennen, dat Lüdecke's ba wijzen niet op vaste grondslagen rustten. Des te gemakkelijker taak had Frits Herrlich, wiens eigenlijk ver dedigingswerk in dit geval minder bestond in zijn rede, dan wel in datgene wat hij van te voren go- daan had'. Evenwel was zij in al haar eenvoud vurig en meeslee- pend. Punt voor punt weerlegde hij de aanklacht van den officier van justitie, zander erbarmen en fijn satiriek schilderde hij het ge drag van James Plehn in Lübeck. Toen vergeleek hij beide vrienden der jeugd, van wien de een wonden had toegebracht, de andier wonden had geheeld, van wie cle een zich aan zijn heiLigste verplich- tingen had onttrokken, de ander ze in zijn plaats had vervulden tot dank daarvoor was cfie andere ge komen. om het levenswerk, het. fa miliegeluk. de burgerlijke positie te verwoesten van den man dien hij haatte, omdat deze hem zoo ver overtrof in alles wai edel, goed en rechtschapen heet. Wat die rampzalige man eigenlijk in zijm schild heeft ge voerd toon hij weer naar Europa terugkeerde? vervolgde Frits Herr lich. of hij gedreven werd dcor een nooit geheel overwonnen heim wee naar zijn verlaten vrouw en het kind dat hij nooit had gezien, of hij ondanks zijn rijkdom een geldafpersing in d'en zin had, of al leen aan zijn haat en wraakzucht wilde voldoen, dat zal eeuwig een onopgelost raadsel blijven. Gesloten is zijn mond. die eenig en alleen opheldering daaromtrent zou kun nen geven. Hoe het echter ook zij, Robert Langenbruch zag zich door hem in zijn heiligste belangen bedreigd en het zou zeer natuurlijk zijn g&- weest. als do wensch bij hem was opgekomen, van zijn geluk- en vre deverstoorder ontslagen te kunnen worden, op een wijze, die eiken te rugkeer onmogelijk maakte; net zou verklaarbaar, schoon niet te verontschuldigen zijn geweetst. als deze wensch tot daad ware gewor den- Dit is bij Robert Langen* bruch niet geschied. Hij heeft ge daan wat in zijn macht was om het naderend onheil af te wenden. Geen geldelijk offer scheen hem te groot, hij vernederde e<r zich toe den man te voet te vallen, die als zijn schul denaar op die vlucht was gegaan, die zijn vrouw had verlaten, juist op het tijdstip, waarop zij het drin gendst hulp en bijstand noodisr

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1901 | | pagina 1