Lichtfabrieken.
aangebracht, zal toegekend worden
een belooning van f 5 tot f 25.
Vervroegde winkelsluiting.
Hot comité voor vervroegde winkel
sluiting '.te- Gravonhage houdt Vrij
dag 18 April a. s.. eene algemeene ver
gadering waarin o. a. zal worden
uitgebracht het verslag der bemidde-
lings-commissie en beraadslaagd over
hot volgend bestuursvoorstelDe Veree-
nlging voor vervroegde winkelsluiting
te 's-Gravenhage besluit Zich te ontbin
den ten einde een nieuwe Vöreeniging
ter Vfertorijging van wettelijke rege
ling Yoor het sluitingsuur van winkels
kantoren en magazijnen, gepaard met
beperking van den arbeidsduur en be
grenzing van den arbeidsdag der be
diende te vormen, onder bepa
ling dat het bestuur zal be
staan uit lavenv-eel patroons als
bedienden, met. een particulier als voor
zitter. Eindelijk staat op de agenda:
benoeming eerier coium!i9sie tot het
ontwerpen van statuten.
Uit de Hofstad.
De groote parade welke gehouden zal
worden ter gelegenheid van den verjaar
dag van Z. K. H. den Prins der Neder
landen op Zaterdag 19 April a. s.
zal gecommandeerd worden door kolo
nel Hoogerhuyze, commandant van het
2e regiment veld-artillerie. en geïnspec
teerd worden door den gouverneur der
residentie, generaal Van Ermel Scherer.
tegen dien tijd bij de vele aan den weg
gebouwde huizen alle lieden in de deur,
zelfs kinderen, die geschreeuw en ge-
jouw aanhieven toen Reudink voorbij
ging, terwijl juist veel menschen, die uit
de fabriek kwamen, ook passeerden.
Door de voorzorgsmaatregelen der po
litie gebeurde er overigens niet het min
ste, maar toch ging R. Dinsdagmiddag
niet weer aan het werk.
Acad. Examens.
Leiden. Geslaagd voor het voorberei
dend kerkelijk examen de heeren N. A.
Becht en J. de Bruin.
Utrecht. Cand. Rechten de heer A. O.
H. Teilegen.
7000 kievitseieren.
Te Sneek zijn Dinsdag aangevoerd
7000 kievitseiieren die' tegen den prijs
van 15 cent redelijken aftrek vonden.
De hevige regens van do laatste da
gen zijn oorzaak dat er vrij wat eieren
in de lage landen verloren zijn gegaan.
Ook zijn er tal van kieviten doodgegaan
Door ellende gestorven.
In een dwarsstraatje van de Wagen
straat te Amsterdam Is in zijn womng
dood gevonden een man. die selsrt ee-
nigen tijd zeer ziekelijk was. In een
schamel vertrek, waar de lucht bijna
ondragelijk was. lag de man bijna dood
op den grond: blijkbaar is hij dus door
L'. bpeik aan goede verzorging omge
komen.
Niet aangenaam
Voor sommige personen is de dubbele
moord in die Czaar Peterstraat te Am
sterdam al hotel onaangenaam. Zoo
werd Zondag een conducteur van den
Duitschen trein aan het station door
de pol'itie aangehouden en overge
bracht naar het politiebureau aan de
Kattenburgergracht, om in zake den
dobbelen moord te worden gehoord.
Nadat een giroot gedeelte van den
dag hiermede gemoeid was geweest
kon de man weder vertrekken, all'es
behalve er over gesticht, dat op deze
wijze zijn vrijie dag was vergald.
Opsporing gevraagd.
Bij de politie te Amsterdam is thans
de opsporing en aanhouding verzocht
van den postcommies C. R. van G. te
Venlo, verdacht van verduistering ten
nadeele van het riik.S'ignalement van
dien' verdachte wordt opgegeven als
een lang mager persoon, zeer bijzilen-
de. draagt een pruik en een groot wou
den lorgnet» V co-moedel ijk heeft hij zich
op een rijwiel uit Venlo verwijderd-
Op 'naccoordje.
In eene plattelandsgemeente in
Noordholland (zoo wordt etr gemeld)
zond eene vrouw twee rijksdaalders
en twee komijne-kazen aan het hootid
der school, om haar dochtertje te ont
slaan van de verplichtingen, bij de
leerplichtwet opgelegd.
Yoor de Boereiu
Ten behoeve van het Hulpfonds is bij
bet gezantschap der Zuid-Afrikaansche
Republiek gedurende de maand Maart
ontvangen: Uit Nederlandsch-Indië, door
bemiddeling van den heer Th. B. Pleyte,
Semarang, frs. 217; uit Nederland door
de Ned. Z.-A. Ver., Amsterdam, fr. 1230.70
ten kantore van den Staatspresident te
Utrecht uit Nederland door den heer S.
Heinsma, Christelijke Harmonie en Fan
fare corpsen te Berlikum fr. 207.50; N. N.
Utrecht fr. 11.52; uit Neder],-Indië door ds.
Boelman, Magelang, fr. 207.50.
Aanvaring.
Een logger, schipper M. Beekman
van den ree der B. van der Zwam. te
Scheveningen, is Zaterdag op dia Noord
zee door het fransche stoomschip Mi
chel aangevaren en dadelijk gezonken.
De bemanning wist nog bijtijds op het
stoomschip over te springen en is blij
kens telegram, bij den reeder ontvan-
gen, behouden te Bremen gebracht.
INGEZONDEN MEDEDEE-
LING EN.
30 cents per regel.
Andere middelen faalden.
Weest op Uwe hoede, het echte
preparaat te ontvangen.
Onderstaande feiten komen in tal
rijke huisgezinnen voor:
Peruwelz, 58 Grand' Rue. 5 April 1901.
Mijnoheeren, Tengevolge van eene
gevatte koude hoestte ik hevig, het
geen weldra zóó verergerde, dat het
in hronchitis ontaardde. De kwaal nam
onrustbarend tee, en men herkende
mli niet meer; ik was bLeek. zwak, had
geen eetlust en kon niet meea- slapen.
De middelen, die ik had aangewend
hadden mij niet gebaat, en ik besloot
een proef te nemen met Uwe Scotit's
Emulsion. Het doet mij genoegen U
Ambulances voor de Boeren.
Het lijdt thans geen twijfel meer of de
pogingen ook door Nederland aange
wend om eene uitzending van doctoren
»n ambulance-personeel van het Ned.
Roode Kruis naar het oorlogsterrein in
Zuid-Afrlka toe te laten en daaraan door
tocht te verzekeren, zijn afgestuit op be
zwaren van de Britsche regeering die
met eene weigering kunnen worden ge
acht gelijk te staan.
Rijksmusea enz.
De „St-Ct," bevat de volgende op
gaaf van het aantal bezoekers der mu
sea en monumenten, gedurende het
lste kwartaal 1902.
Het Rijks-museum te Amsterdam
24,137, het Koninklijk Kabinet van
Schilderijen te 's-Gravenhage 4618
het Museum Meetrmanno Westresnia-
num te 's-Gravenhage 52, het Konin
klijk Penningkabinet te 's-Gravenhage
43. het Rijks-museum van Oudheden
te Leiden 940, het Rijks-Ethnograp-
hisch Museum te Leiden 156, het. Rijks
museum van Natuurlijke Historie te
Leiden 29, de historische zaal van het
Prinsenhof te Delft 74-1, de Gevangen
poort te s-Gravenhage 1550, het Mui-
dcrslot 275, de Ruine van Bbederode
611. het Monument te Heiligerlee 128
bezoekers.
Misdadigers.
Tq Wouw (N.-B.) heeft Maandag
nacht een brutale diefstal plaats gehad
De vrouw van W. Kools, aldaar, werd
wakkdr, en, gerucht meenende te
hooren stond zij op om de lamp aan
te steken. Terwijl zij daarmede bezig
was, kreeg zij een slag op de hand,
die haar belette verder te gaan e:
Werd vastgegrepen. Inmiddels posteer
de een ander zich voor het béd en hield
don man een revolver voor. De ande
ren er waren er vier braken in
tusschen kasten en laden open en sta
len allies wat hun gad'ing was; zelfs het
spek van een pas geslacht varken heb
ben de inbrekersr medegenomen. De
twee oudjes zijn thans ziek van schrik-
Uitgejouwd.
Het volgende voorval had Dinsdagmid
dag te Enschedé plaats. Een der vaste ar
beiders, Reudink, wonende aan den Los-
serschen weg, was nog steeds aan het
dekenweven. Men had besloten, en dit
was der politie bekend, het den man te
twaalf uur lastig te maken. Nu stonden
Hy hield niet van soldaten.
Op 7 Juli speelde zich op de Gooi-
sche heide onder Huizen af het vol
gend „militair dramé", zooals het
Dinsdag voor het Gerechtshof te Am
sterdam genoemd werd door nir. B.
E. Asscher.
Een afdeeling manschappen van het
e regiment infanterie, gekampeerd
in de legerplaats bij Laren, hield oe
feningen waartoe behoorde dait met
losse patronen werd geschoten. Dit
geschiedde nabij „Huizeroog", een
villa'tje, zeide een dier Raadsheercn,
„een villa'tje van vijf hectaren"
zeidie de beklaagde, de heer Peter J.
K. B. Klep, die do eigenaar ervan was.
Deze heer stapte op de militairen
toe en zeide ongeveer het volgende:
„Wat zij" jullie voor kwAjongens;
wat haal jullie nou weer voor flauwe
kul uit, wat doe jullie toch voor on
zin."
Een sergeant beduidde hem dat hei
niet aanging de soldaten uit te schel
den. en zeide, op den heer Klep doe
lende, duidelijk hoorbaar: ,,dom indi
vidu."
Hierdoor was de heer Klep nog min
der gesticht, dan hij reeds was, en
toen nu de le luit. Van Hattem, die
de oefeningen leidde, op hem toe
kwam en zeide: „als n moeite hebt,
heeft u je tot mij te wenden", hernam
de heer Klep: „met jouw heb ik niets
te maken" en „als ik u tegen jou zeg,
kun jij u tegen mij zeggen". Hij
riep toen den officier achterna deze
toch liep achter zijn manschappen
aan, was dus liet dichtst bij, en had
ook het laatst met den heer Klep ge
sproken „leelijke, gemeene vent,
gemeene kerel."
Vandaar dat de heer Klep voor de
Rechtbank wer gedaagd, om
zich te verantwoorden ter zake
van beleediging van den 1 ©-lui
tenant der infanterie Van Hattem.
Beklaagfcte verscheen toen niet en
werd door de Rechtbank bij verstek
veroordeeld tot 10 dagen gevangenis
straf.
In de gevangenis had de heer Klep
weinig zin en daarom kwam hij te
gen de uitvoering van het vonnis in
verzet., en vervolgens van het vonnis,
waarbij dit verzet werd ongegrond'
verklaard, in hooger beroep.
Dinsdag diende de zaak dientenge
volge voor het gerechtshof te Amster
dam. Het getuigenverhoor leverde
geen nieuwe gezichtspunten op. Ge
hoord werden als geltuige A charge
de luitenant, een sergeantemajoor en
een korporaal.
De adv.-gen. requireerde bevesti
ging van het vonnis van de rechtbank
den te bezigen? Dan zou het toch heler
zijn, dunkt mij, het „vergeef hun" toe te
passen. I)at zou meer in overeenstem
ming zijn met het standpunt, hetv/tla
u meent te moeten innemen.
Maar als de inhoud u nu niet bekend
is, en u enkel afgaat op het op-c'r<;ft,
dan is dat zeer onverstandig en ge
lijk aan den stier, die een roode lap ziet
Had u echter goed nagedacht, wat u
schreef, dan zou u zelf hebben opge
merkt, dat uw ergernis u parten spelde.
Reden voor ons u volledige vergiffenis
te schenken.
Dankend voor de plaatsing.
Namens het Bestuur,
G. ELFERINK.
Uit de Arbeiderswereld
BINNENLAND
In Enschedé gaan nu en dan nieuwe
wevers aan het werk. Dit geeft aanlei
ding tot kleine opstootjes. Voor de sta
kers is aan collecten wederom 1594
ingekomen.
INGEZONDEN.
Voor den inhoud dezer rubriek stelt de
redactie zich niet aansprakelijk.
Van ingezonden stukkengeplaatst of
niet geplaatstwordt de kopy niet
aan den inzender teruggegeven.
Geachte Redactie!
Gelieve aan onderstaande verantwoor
ding van ingekomen gelden op de lijsten
van het Haarlemsch Arbeiders Secreta
riaat, een plaatsje in uw blad af te staan:
DE HEER JAN VAN DE STAALT.
nu te kunnen mededeelen. dat ik mij
reeds na bet gebruik der eerste flesch
veel beter gevoelde. Ik gebruikte dit
uitmuntend middel voortaan geregeld
de hoestbuien werden weldra minder
talrijken afmattend en ik voelde mijne
krachten' en eetlust teru^keieren. Ik
kan dus gerust zeggen, dat ik, dank
zij Uwe Scott's Emulsion, weer her
steld ben, en sterker dan ooit te voren.
Mat do meeste achtfing. (get). Jan
Van de Staalt.
Mocht de lezer dezer regelen de echte
Scott's Emulsion in zijn gezin aan
wenden dan zal hij ongetwijfeld de
zelfde goede resultaten zien als hier
boven beschreven.
Ziekte, onder welke verschijnselen
ook, kan elk huisgezin binnensluipen;
en liet Is eene geruststellende gedachte
om zoodra de ziekte zich vertoont een
middel te kennen, dat onfeilbaar is.
Scott's Emulsion is het eenige huis
middel, dat steeds vertrouwbaar is.
en teneinde van hare goede hoedanig
heden t8 kunnen profiteeren is het
aan te hevelen zich steeds te overtui
gen, dat men het echte preparaat ont
vangt. hetgeen kenbaar is aan ons Han
delsmerk: Een visscher met een groo-
ten kabeljauw op den rug. Depots:
The import Trading üm - Graven-
hage»
oe Heer Henri Sanders, Amsterdam,
de Heer F. F. van Santen Kolff, Rot
terdam.
de Heer A. Mulder, 's-Gravenhage.
de Heer J. H. I. Snabilié. Rotterdam,
de Heer A. van Tuijll. Paleistraat.
Amsterdam.
Mejuffrouw E .de Leeuw, drogist, 's-
Gravenhage.
T. P. VAN DEN BERGH en ZOON.
Heiligenweg, Utrecht.
J. VAN GUL1K, Haarlem.
Gebroeders BLOKPOEL. te 's-Graven
hage.
H. DE ZWART en Co., Utrecht.
Verkrijgbaar bij alle Apothekers en
Drogisten.
Lijst.
257
1.55
258
1.52'
179
1-35
73
4.52
143
1.80
256
1-20
91
1.20
89
1.25
262
1.90
259
2.60
263
1.50
193
0.55
255
1-35
233
1-30
178
0.80
86
1.70
88
0.35
331
0.95
148
1.25
195
2.80
Lood en Zinkwerkers
5.00
Typografen
2.35
Typografen Kleinenberg
1.85
N. N.
0.25
Rechtszaken.
De moord te Bnssum.
Voor de Amstordamsche Rechtbank
werd Dinsdag voortgezet de behandeling
van de zaak tegen J. van de Heijsteeg,
wonende te Bussum, thans gedetineerd,
beklaagd van doodslag van het 15jarige
meisje W. de Leeuw, gepleegd te Bus
sum in den nacht van 4 op 5 Februari
1.1.
De behandeling der zaak had Dinsdag
wederom plaats met gesloten deuren.
In de zitting van Dinsdag werden de
als getuigen gedagvaarde personen
omstreeks twintig gehoord.
Elsch levenslang.
Sport en Wedstrijden.
Wielernieuws.
De Zuid-HoUandsche Touringclub
heeft naar aanleiding van de aan den
gemeenteraad van 's-Gravenhage door
burgemeester en wethouders ingedien
de wijzigingen in de algemeene po
litieverordening, eenige opmerkingen
den Raad ter beo orde eling overgelegd.
Bouhours heeft op de Buffalo-baan
te Parijs twee records geslagen.
Achter een eenvoudige motocylette
heeft Bouhours de Kilometer in 49 1/5
sec. afgelegd'; do 500 M. deed hij 'in 24
1/5 sec.
Hdt Tecord over 500 M. stond met
29 3/5 sec. op naam van Lombard, dat
van den Kilometer (achter een drie
wieier) met 52 sec. op naam van Baugé.
De snelheid die Bouhours bij de 500
M. had was 74,380 M. in het uur.
De Koninklijke Nederlandsche Zeil- en
Roeivereeniging, beschermvrouwe H. M.
de Koningin, eere-voorzitteT Z. K. H. de
Prins der Nederlanden, Hertog van Meck
lenburg, heeft de aankondiging harer
voorjaars-zeilwedstrijden verzonden, die
worden gehouden voor liefhebbers op
het IJ voor Amsterdam, op Zaterdag 3,
10 en 24 Mei
Scherpe- en middenzwaardjachten: I.
Groot boven 3 tot en met 6 wedstrijdeen
heden. II. Groot boven 2 tot en met 3
wedstrijdeenheden. III. Groot tot en met
2 wedstrijdeenheden.
Uit de bepalingen blijkt onder meer het
volgende
Voor elke uitgeschreven klasse worden
drie wedstrijden gehouden, op 3, 10 en
24 Mei. Dezo drie wedstrijden worden
te zamen als één wedstrijd beschouwd.
De wedstrijden zijn internationaal en
worden gehouden onder de bepalingen
van het Reglement voor zeilwedstrijden
in Nederiand en België. De jachten wor
den uitsluitend bemand met heeren lief
hebbers, leden dezer of eener ultgenoo-
digde vereeniging. De lengte der baan
is ongeveer zes Engelsche zeemijlen. De
wijze van afvaart is vliegende start zon
der tijdopname. De afvaart heeft plaats
vóór de jachthaven. De meting geschiedt
op Vrijdag 2 Mei, en zoo noodig op Vrij
dag 9 en 23 Mei.
ORGELBESPELING
in de Groote- of St. Bavokerk alhier, op
Donderdag 17 April 1902, des namiddags
van 2 tot 3 uur door den W. EZERMAN.
PROGRAMMA.
1. Prélude et Fugue No. 1 Saint Saëns.
2. Concert Op 7 No. 3. H&ndel.
3. Le Déluge (Prélude) Saint-Saëns.
Vorspiel zu Parsifal R. Wagner.
Aria uit Paulus Mendelssohn.
Haarlem, 16 April 1902.
Op de heden gehouden kaasmarkt wa-
ren aangevoerd: 8, stapels kaas, te za
men uitmakende 1237 kazen, wegende
•2466 Kilogr., 27.50—/ 22.
Artikelen. Aangevoerd. Verkocht. Prijs.
Boter 122 KG. 110 KG. 1.45—fl. 40
Biggen 23 st. 19 st. 13—/ 9.
Schrammen 9 st. 9 st. 20—/16.
Totaal 40.89'
Tevens maak ik van de gelegenheid ge
bruik om mede te deelen, dat, nu ook
de uitsluiting der bouwvakarbeiders is
opgeheven, alle gelden voortaan naar
Enschedé gezonden zullen worden.
Met dank voor de opname, M. d. R.,
Achtend,
F. W. N. HUGENHOLTZ Jr.
Secr. H. A. S.
M. de R.I
Wil ii onderstaande, tgLs antwoord
aan den heer A. Pielage, plaatsen.
Het aanbieden van lectuur, zooals dat
j.L Zaterdag geschiedde, is door afge
vaardigden der vereenigïngen besproken
goedgevonden. Uw verwijt treft dus
de deelnemende vereenigïngen. U spreekt
in uw schrijven, dat wij alle begrip van
betamelijkheid hebben verloren,
indien we de weelde ervan ooit gekend
hebben. We zoeken echter tevergeefs
naar de weelde uwer betamelijkheid. U
spreekt immers van misselijkfiguur
en met viezigheid - bewerken,
straatvuil gooien. Waarom zoo
vragen wij - indien dit vragen betame
lijk is deze onbetamelijkheden neer
geschreven. U zal moeten toestemmen,
dat u niet hebt aangetoond, met geen
enkel woord zelfs, welke die viezigheden
enz. waren. Een rein gemoed zal daar
geen vTede mee kunnen hebben.
Het is toch niet afdoende te zeggen
Socialistische schrifturen hadden
overhand? Of omdat de boeken die te
koop waren, tot opschrift hadden: De
Jezuïeten" of „Het Kruis" van Eugèue
Sue.
U noemt dat ironisch: heerlijkhe-
den. Is de inhoud u ervan bekend, dat
u zoo verbolgen doet zijn? zoodat u er
toekomt, de door ons gespatieerde woor-
Marktnieuws.
Stoomvaartberichten.
Het stoomschip Koningin Wilhel-
inina, van Batavia naai- Amsterdam
passeerde 14 April Gibraltar.
Hel: stoomschip Priam, van Java
naar Amsterrdam. paseerde 14 April
des nam. 2 uur 35 minuten. Wight.
Het stoomschip Memnon, van Jav_
naar Amsterdam, arriveerde 13 April
te Londen.
Het stoomschip Oengaran. van Java
naai- Rotterdam, vertrok 14 April van
Port Said.
Het stoomschip Ardjoeno, van Rot
terdam naar Java, arriveerde 15 April
te Marseille.
Het stoomschip Salak arriveerde 15
April van Rotterdam te Batavia.
Het stoomschip Konling Willem II,
van Amsterdam naai- Batavia, arriveer
de 15 April te Port Said.
Het dubbctechrorjEstoomsclnp Rot
ten-dam van de HollandAmerika L'in,
van New-York naar Rotterdam, ver
trok 15 April des voormiddags 8 uur
30 minuten van Boulogne.
Ilet stoomschip Prins Willem V. ver
trok 15 April van Amsterdam naar
Paramaribo.
Vervolg Stadsnieuws.
Wie in enkele maanden niet op den
Ilarmenjansweg is geweest staat ver
baasd wanneer hij, den spoorwegover
gang passeerende, voor zich uit ziet naar
de terreinen van Haarlem's gemeentelij
ke lichtfabrieken. Hoog stuwen de vier
kante gebouwen hun steenmassaas de
lucht in, do kloeke schoorsteen schiet
uitdagend naar boven en niet ver van
daar liggen de benedengedeelten van de
gashouders, als zwarte circussen.
De vorige week was de hreede straat
weg, die naar 't terrein leidt, versmald
tot een geaccidenteerd voetpad tusschen
hoopen zand en modder: een groote
ploeg volk was er bezig de aansluiting te
maken voor de ringleiding van de gasfa
briek. „Er komen er twee", zeide ons de
heer Bellaar Spruijt, die vriendelijk op
zich genomen had ons te laten kijken
hoe 't werk stond, „er zijn er twee, een
aan eiken kant van den straatweg.
En toen het terrein op. Links wordt
een aardig gebouwtje afgewerkt: de wo
ning van den gasmeester, een belangrijk
persoon in de gasfabricatie, wiens tegen
woordigheid zoo voortdurend noodig is,
dat niemand hem zijn aardig huis en
zijn uitzicht over het Spaarne zal mis
gunnen. Wie het huis zal betrekken is
nog niet bekend, waarschijnlijk zullen
en W. weldra een benoeming doen.
Het naaste gebouw bevat het labora
torium, de donkere kamer, de lokalen
voor droge en natte reiniging. In het
voorbijgaan mag wel even gezegd wor
den, dat de zuiverkisten Hollandsch fa
brikaat zijn, want de fabriek heeft ten
onrechte den naam, dat bijna alles uit
Duitschland komt. Die kisten en de ex
hausters zijn van Louis Smulders uit
Utrecht. Straks komen we nog wel meer
Hollandsche industrie tegen.
Ditzelfde gebouwtje herbergt de locali-
teit veor de fabricage van geel bloed-
loogzout, een artikel dat in de goudmij
nen gebruikt wordt en dus nu, dank zij
den Zuidafrikaanschen oorlog, eenigs-
zlns kwijnend is.
Dit alles is vlak bij de haven, evenals
de salmiakfabriek; in het meterlo
kaal, waar do hoofdmeters komen te
staan, is een reusachtige muuropening
uitgespaard. Daaraan kan men zien van
welke kolossale afmetingen die meters
zullen wezen, want zij moeten door die
opening heen. Voorloopig komen er
twee. maar er is ruimte voor drie.
Het machinegebouw lieeft daarna ons
bezoek. Drie kolossale ketels liggen er
te wachten: de stoommachines hebben
een normale capaciteit van 250 p.k., een
maximale van 300. Hier is ook de bron
van de centrale verwarming in de
bouwen en de beweegkracht voor ver
schillende pompen. Ketels, machines en
loopkraan zijn van de firma Stork uit
Hengeloo.
Hier valt het oog op de mooie steen,
die in de machinekamer is aangebracht
en de bezoeker-belastingbetaler vraagt
zich zelf af, of dat niet anders, eenvou
diger en goedkooper kon geschieden.
Maar de heer Bellaar Spruijt voorziet den
rijzenden twijfol en geeft afdoende ex
plicatie. Keurig onderhoud van dé ma
chines is allereerst noodig voor zuiveren
gang en langdurig gebruik. Hoe sierlij
ker nu (natuurlijk zonder overdrijving)
de machinekamer er uitziet, des te meer
zorg wordt er besteed aan de machines
zelf. Inderdaad het laat zich hooren: nie
mand kan proper blijven in een slordige
omgeving en wij nemen met onzen zegs
man gaarne aan, dat de enkele guldens
aan de siersteenen uitgegeven, hunne
rente dubbel en dwars zullen opbrengen,
vooral ook omdat zij weinig of geen on-
d rhoud noodig hebben.
Nu een paar cijfers. Het schakelbord
van de Centrale meet 9 M. bij 2,50 wie
wil (en kan) moet dat maar eens op de
wanden van zijn huiskamer nameten;
daaronder komt het verdeelingstableau
voor de 180 pk., die voor de fabriek zelve
noodig kunnen wezen wel niet door
lopend, maar als de motoren voor bet
lossen van de kolen in werking worden
gesteld. Staan dezen stil, dan is 30 40
p.k. voldoende.
Maar wij wandelen verder rond, in
den killen wind, die ons het zand in
oogen en haren jaagt. De accumulato
renkamer, verdeeld in tweeën, wacht nog
op haar kostbare bewoners. De reusach
tige schoorsteen is af: hij is berekend op
5 ketels, terwijl er voor het tegenwoor
dig gebruik nóg maar 2 noodig zijn (d<
derde is reserve). Niet minder kloeken
indruk maken de gashouders, die nog
maar in hun oorsprong zijn en bestemd
om tot een hoogte van 40 M. op te klim
men. Naturlijk ontbreekt de timmermans
schilders- en smidswerkplaats niet. Een
zaam staat het regulateurhuisje daar.
Dan het administratiegebouw, ruim,
maar zonder eenigen overdaad aan gevel
of betimmering. Het bestaat uit
ruim lokaal voor het personeel, afzonder
lijke kamers voor directeur, onderdirec
teur, boekhouder en inspecteur en een
vertrek voor gasgloeilicht. Boven is het
geheel voor magazijn ingericht. Op mijn
vraag, of er in de stad zelf nog een kan
toortje en een „showroom" (tentoonstel
lingslokaal) zal worden ingericht, krij
gen we ten antwoord, dat zulks wel wen
schelijk geacht, maar nog niet besloten
is.
Teu slotte de stokerij, een van de groot
ste en wanneer alles gereed zal zijn
voor den bezoeker een van de interes
santste gebouwen.
De Haarlemsche Machinefabriek levert
daarvoor een los-inrichting, die aan de
haven wordt geplaatst en gedreven door
een motor van 75 p.k. Deze jjuyht-ini
brengt de kolen uit het schipfrtaar den
kolenbreker, die bij de loods wordt op
gesteld en die bewogen wordt door een
24 p. k. motor. Vandaar worden zij met
een wagentje over de loodsen verdeeld,
vervolgens geschiedt het transport van
de kolen naar de retorten met schommel
goten en Jacobsladders.
Er wordt nog hard gewerkt: het in
wendige van de stokerij is alleen langs
wiegelende planken te bereiken, waarop
de vastelandsjournalist maar aarzelend
de voeten zet hoog boven ons hoofd
werken er op smalle dwarsplanken; een
vloer is er nog niet, „kommt naeh'
Onze geleider inaakt ons attent op ga-
lerijtjes bij de ramen, die voor 't schoon
maken daarvan moeten dienen; onnoo-
dig te zeggen, dat er voor 't personeel
flinke bad- en schaftkamers aan de sto
kerij zijn verbonden.
We hebben ook ©en bezoek gebracht
aan de a. s. woning van den heer Bel
laar Spruijt zelf en die van den machi
nist en hebben toen afscheid genomen,
na een woord van dank aan onzen vrien-
delijken geleider, dat wij niet willen na
laten hier te herhalen.
Alles marcheert vlot, komt op tijd
klaar. We behoeven niet te vreezen, dat
in 't duister zullen moeten zitten,
zoodra de Imperial haar hoofdkraan
dichtdraait.
Typograf rin. Dinsdag-avond
ergaderden de Typografen in de bo
venzaal van café Smit Kleino Houtstr.
De Voorzitter opende de bijeenkomst
meit zijne tevifetdenihei'dl te betuigen
over dio drukke opkomst. Verder her
innerde spreker aan het ades door den
Typografenbond bij den Gemeenter aad;
ingekomen, waarop B. en W. ten slotte
een gunstig advies gegeven hebben.
En het gevolg is dan ook geweest, dat
do oir de bepalingen in de bestekken
de toestand hier en daar reeds is ver
beterd en wat meer zegt daardoot
wordt de ontevredenheid bij de Typo
graf en. die dit loon nog niet hebben
gaande gemaakt; en juist op die onte
vredenheid heeft liet bestuur bij het
adtes gespeculeerd, want alleen de on
tevredenheid maakt dat men wakker
wordt. En het 'is dan ook hoog noodig
dat de Typografen wakker worden
geschud en zij niet langer meer ge
noegen namen met het tegenwoordige
lage loon en den langen werktijd.
Daarna kraeg.de spreker van den
avond, de heer H. Spiekman van Rot
terdam het woord, wien het eveneens
verheugde dat de typografen in zulk
een groot aantal waren opgekomen.
Daaruit mag worden afgeleid dat een
voor den typograaf zeer belangrijke
zaak behandeld wordt. Li een tijd dat
wij lente en zo mei- tegemoet gaan. een
tijd die stemt tot nieuw leven en nieu
wen opgewektheid zi'eai wij ons desniet)
teniin genoodzaakt om bijeen te komen
om in onze maatschappelijke positie
langzamerhand verbetering te bren
gen. Zooals het in de natuur gaat, gaat
het ook in de Maatschappi jdaar ia
alles groei en vooruitgang.
De eene uitvinding wordt in de Maat
schappij door de andere gevolgd. De
techniek gaat met reu zen schreden
vooruit en daardoor ook de rijkdom.
Overal grijpt de strijd om meer le
ven, meer loon, ons aan. Er is in 't or
ganisatie-leven dei- Typografen veel!
donkers; op het oogenblik is de toe-'
stand zoo, dat er geen vak is dat meer
verbetering noodig heeft dan dat der
Typografen.
Hun vak staat zooveel hooger dan
andere vakketn en nog steeds poogt men
het vak te verheffen doch al deze po
gingen zullen niets uitwerken, zoolang
dio materieele zijde niet verbeterd is.
zoolang de typograaf nog geen bëtep
loon en arbeidsuur heeft. Vervolgens
ging spr. die misstanden tin het vak na.
Sterk hekelde spreker het stelsel der
rije concurrentie; waarvan met he|
kwaad bij aanbestedingen kan zien
Aan dien eisch goed, snel en goed
koop kan alleen worden voldaan, wan
neer men bezuinigt., en dieze bezuini
ging wordt altijd gevonden op het ééne
element „de levende arbeidskracht," op
ons dus. Datzelfde systeem is oorzaak,
d'at mannen bekwaam op technisch
gebied, beweren dat Nederland, dat
eerSt bovenaan stond op het gebied
der typografie, thans komt na Duitsch
land en Engeland.
Dit zit niet in het individu maar
in den slechten mateirieelen toestand
der Nedrlandsch Typografen. De treu
rige toestanden zijn gekomen, doordat
het vak is gewiardlen het object van
kapitali'Sldische exploitatie ;na de ja
ren 1858.
Wat in ons vak nog meer is af te
keuren, is de kinderarbeid, zeide spre
ker. Deze moest zoo geregeld worden
als in Duitschland het geval is dat op
3 gezellen slechts 1 leerling is.
Bovendien is het voor de kindereu
van het. grootste belang, dat zij in i'io
buitenlucht Vertoeven en niet moeten
arbeiden in een ongezond vale, waar
door hun krackj en levensgroei wordt
neergedrukt doch d'e patouns sloren
zich daai- niet aan. Om aan ae sterke
concurrentie het hoofd te kunnen bic-
den. exploiteoren zij kinderen, want
dan alleen is het mogelijk door goeu-
koope prijzen een zaai ingang tc- doen
vinden. Verkeerd is het ook dat de
arbeiders blij zijn, dat zij 1 uur langer
mogen werken om een naar centen
r te kunnen verdienen.
Wij moeten derhalve in de eerste
plaats bewerken, dat bet loon zoo wordt
dat wij in onze noodzakelijke levensbe
hoeften kunnen voorzien, zonder te
moettest overwerken, en ten tweede
moeten de werktijden worden inge
kort, hetgeen een zege zou zijn voor
de Typografen, die nu gelijk zijn aan
machines. Maar waarom zijn diie toe-,
standen zoo slecht gebleven?
Omdat nimmer een minimum-loon-
standaavd is ingevoerd. En dat kwam
omdat de Typografen zich nooit- flink
georganiseerd hebben; doch steeds
over verschillende vereenigingen vev-
drield zijn geweest, dra nooit een
dam hebben opgeworpen tegen de han
delingen der patroons. Wij zijn dus
daarin te kort geschoten en daardoor
staan de Nederlandsche Typografen
achter bij die van andere landen, waai
een vaste basis is vastgesteld.
Meit den toestand van slaven en zwoe
gen moet gebroken worden. En daarom
moet een standaard-loon in de eerste
plaats worden ingevoerd.
De gemeente Ls hier gelukkig voor
gegaa n; en spreker zou gaarne zien
dat ook de Rottordamsche gemeen, c
dit voorbeeld zou volgen, doch daar
aan kan spreker nog niet. gelooven. in
zulk een conservatieve s'tad.
Maar al geeft de gemeente het voor
beeld in de bestekken een minimum
loon vast te leggen, dan zijn wij nog
niet tevreden, zoolang de verschillen
de patroons dit nog niet hebben inge
voerd. De bedoeling is dan ook van
door hel geheele land een minimum
loonstanfdaard ling'Jvoerd te krijgen,
zoodat elke volwassene die behoorlijk
zijn arbeid doet, goed in zijn behoefte
kan voorzien.
In verschillende landein is het loon
en do arbeidstijd veel beter, dit is niet
bereikt door plaatselijke vereenigin
gen maar door groote landelijke orga
nisaties door centralisatie, dus juist
aan organisaties, die werken als de
Nederlandsche 'iVpografenbond.
En daarom moeien allen zich bij
dezen bond aansluiten. Dan alleen
komt men tot een minimum loon, dén
grondslag van elke verbetering in om
vak. (applaus).
Vervolgens werden nog eenige rneei
huishoudelijke zaken behandeld, waar
na de vergadering werd gesloten.
