Tweede Blad,
Congressen.
behoorende bij
„Haarlem's Dagblad"
van
Donderdag 22 Mei 1902.
No, 3794
Gemeente-werklieden.
In stemming gebracht wordt met 21 te
gen 4 stemmen besloten algemeen kies
recht in het programma op te nemen. De
tegenstemmers waren de afdeelingen
Dordrecht, Zaandam, Zwolle en Schie
dam.
Typografen
De „Algemeene Nederlandsclie Typo
grafenbond" heeft op de beide Pink
sterdagen t© Amsterdam zijn 36ste
jaaTlijlcsche algemeene. vergadering
gehouden onder leiding van den lieer
G. Snij delaar. Uit de onderscheidene
uitgebrachte jaarverslagen is het vol
gende gebleken. De Bond was op 31
December 1901 ruim 1100 leden sterk
verspreid over 34 afdeelingen. Men is
in ledental ietwa/t achteruitgegaan,
echter alleen door de slinking van 't
getal dér leden van ééns afdeeling, de
Amsterdamsche. De Bond heeft in
1901 ontvangen 10.590.24 en uitgege-
van f 11.448.54. Aan werkloozen werd
f 2040.37 uitgekeerd, f 500 meer dan
begroot was. liet pensioenfonds zag
f 1772.91 toevloeien en gaf f 608 uit.
Het bezit van dit fonds is thans geste
gen tot f 5049.31. Er zijn zeven gepen-
sionneerden.
Besloten werd dat de Bond zich als
zoodanig zal terugtrekken uit het co
mité voor algemeen kiesrecht, omdat
art. 23 der statuten dien bondl verbiedt
deel uit te maken van een politieke
vereeniging. De afdeelingen blijven
vrij. Het Bondsbestuur zal bij de re
geering aandringen op spoedige indie
ning van een wet, regelende de ar-
beids- en rusttijden van volwassen
personen. Aan de regeerihg zal wor
den gevraagd, den inspecteurs van
den arbeid op te dragen ruimer ge
bruik te maken van d'e hun verleende
bevoegdheid personen beneden den
16-jarigen leeftijd en wouwen uit
werkplaatsen te weren, waar door dien
aard van het bedrijf groot gevaar voor
verontreiniging der lucht met schade
lijke stoffen aanwezig is.
Onder verschillende besluiten be
treffende ingediende voorstellen tot
statutenwijziging, zijn er twee te ver
melden. Deze hebben tot gevolg, dat
.voortaan bondsleden, die door eigen
schuld werkloos worden, geen recht
op uitkeering uit die werkloosheidskas
en evenmin recht op reisgeld zullen
kunnen laten gelden, en dat bondsle
den, die door eigen schuld uit hunne
betrekking ontslagen werden, eerst
Weder een maand gewerkt en gecon
tribueerd zullen moéten hebben om
het recht op ©ene eventueel? uitkee
ring te herwinnen.
Een voorstel van het bondsbestuur
strekkende tot intrekking van het dooi
de vorige algemeene vergadering ge
nomen besluit tot het cDoen plaats vin-
dien van eene uitkeering aan de nabe
staanden van overleden bondsleden
werd verworpen; dat besluit en de
uitkeering zijn dus gehandhaafd:
Door drie afdeelingen was voorge
steld, dat de bond zich zou terugtrek
ken uit het Nat. Arbeidssecretariaat.
Aangevoerd wer,dl, dat de bond, die er
than,s niet zoo sterk bijstaat, he! geld
dat nu aan het N. A. S. wordi afgedra
gen, beter besteden loan; dat het N. A.
S. allengs het karakter eener politie
ke vereeniging heeft verkregen en dat
reeds, om deze reden de bond er geen
dieel meer van zou mogen uitmaken,
en dat het N. A .S. toch altoos nog
is een centrum voor alle vakorgani
saties, dat afscheiding de bet eekenis
van den bond zou verminderen, en
dat de afdracht aan het N. A. S. te
beschouwen was als een offer aan de
noodzakelijke solidariteit. Ook mocht
men niet zeggen, dat het N. A. S. van
de zuivere lijn der vakbeweging was
afgeweken en een politiek lichaam
was te noemen. Dan moesten de ar
beiders eindelijk eens inzien, hoe ver
keerd en schadelijk het voor hunne
beweging was, indien zij bleven voort
gaan telkens weder af te breken wat
te nauwernood was opgebouwd. Voorts
werd, gezegd, dat het telkens de soci
aal-democraten zijn, die op de afschei
ding aandringen en dit dit met bet
duidelijk doel het N. A. S. te vernie
tigen; vroeger vroegen zij de afschei
ding, omdat het N. A. S. niet den weg
der politiek bewandelde, en nu drin
gen zij op de uittreding aan,
omdat he,t N. A. S. wel een po
litiek lichaam geworden zou zijn. Door
elk jaar dit twistpunt op den beschrij
vingsbrief te brengen, jagen de soci
aal- democraten zeidie men de
werklieden tegen elkander in het har
nas; zij willen de vakorganisatie ma
ken tot slippen draagster der soc.-de-
mocr. arbeiderspartij. Met 24 tegen 11
stemmen en 2 in blanco werden die
voorstellen tot afscheiding verworpen
Horlogemakers.
De ,,Ned. Bond van Horlogemakers"
Meld een tentoonstelling, gevolgd door
eienl algemeene vergadering, in „De
Kroon."
Uit het jaarverslag over het tweede
hondsjaar- bleek o.a., dat het getal af
deelingen met zes was toegenomen,
nl. Breda, den Haag, Leeuwarden,
Tilburg, Alkmaar en Dordrecht, zoo-
dat dit getal thans 16 bedraagt met
343 ledan.
In zijn verslag gaf de secretaris als
zijn gevoelen te kennen, dat een daar
naar ingesteld' onderzoek aan het
licht bad gebracht, dat van het on
derwijs aan de ambachtsscholen Met
veel heil voor den bond te wachten is.
Uit het jaarverslag van den pen
ningmeester bleek, dat de ontvang
sten hadden bedragen f649, de uitga
ven f 496, zoodat er een batig saldo is
van f 153.
Een voorstel van het Dag. Bestuur
iom het Bondsbestuur op te dragen,
oen plan te ontwerpen en uit te voe
ren om in den zomer van 1903 een
examen te d'oen afleggen ter verwer
ving van een 'diploma als hoxiogema-
kersbediendé, Werd na kort debat in
beginsel aangenomen met 92 tegen
23 stemmen.
Textiel- arbeiders.
Het congres van den Algemeenen
Ned. Bond van Textielarbeiders werd
gehouden te Arnhem. Uit het jaarver
slag van d'en secretaris bleek, dat twee
afdeelingen zijn opgeheven, die te
Gouda en te Wieirdlen, en twee opge
richt,' tie Ledden en te Haarlem. De
Bond telt thans 11 afdeelingen met
1460 leden. Negen afdeelingen waren
vertegenwoordigd, nl. Enschede,
Hengelo, Almelo, Deventer, Goor,
Eibergen, Winterswijk, Arnhem en
Botterdam, samen negentien stemmen
uitbrengend.
Uit het verslag van den penning
meester blijkt, dat inkomsten hebben
'bedragen f2967.99, de uitgaven be
droegen f2630.54, zooat er een voor-
deelig saldb is van f33745.
De voorzitter deelde mede, dat eene
schrijven was ingekomen van de afd,
Haarlem, dJie geen afgevaardigde ge
zonden heeft, omdat tijd tot bespre
king van d'en beschrijvingsbrief heeft
ontbroken, en die; een. motie inzond,
welke zij gaarne zou aangenomen
zien, en waarin de inrichting van de
katoen-drukkerij te Haarlem ten zeer
ste wardlt afgekeurd en aangedrongen
op tusschenkomst dier re peering.
De wenseh van de afdeeling ia het
blij baar, dat een inspecteur van den
arbeid bij het bezoeken van een fa
briek z/ich o.a. zal doen vergezellen
van een arbeider, die hem op de ge
breken opmerkzaam zal maken en
dat hij daarna in een lokaal blad van
zijne bevinding verslag zal doen.
Besloten werd in overeenstemming
met deze motie in meer algemeenen
zin een adiés aan de regeering te rich
ten en aldus te verzoeken.
Van Hengelo was ingekomen een
voorstel: het congres besluite dat a.
eene aanvallende of verdedigende werk
staking ten minste 14 dagen voor den
tijd moet wordlen aangekondigd; het
hoofdbestuur tnedle zoo mogelijk ge
combineerd met andere oxiganiisaties of
bonden op;
b. uitkeietrlingen bij werkstakingen
worden bepaald) tot een maximum van
75 pet van het gemiddelde plaatselijk
loom; voor gehuwde lieden 25 cent
voor elk kimidl daarboven.
a werd! aangehouden; wat b betreft
dit werd1 aangenomen in dlien zin, dat
als maximum'75 pet. van het loon zal
uitgekeerd' worden, en 50 cent voor elk
kind, met diien verstan d'e evenwel, dat
daardloür da uitkeering niet boven het
loon mag komen.
Telegraafbeambteh.
De Ned. Bond van Post- en Tele
graaf--beambten „De Post" vergaderde
te Utrecht.
Vertegenwoordigd waren 63 afdee
lingen, uitbrengende 246 stemmen.
In zijn openingswoord' gewaagde de
voorzitter mot dankbaarheid! van die
tx-aktemènltsverho oginghij was ech
ter niet voldaan, met name was die
positie van brievengaarders en posh
boden niet verheiterd.
Devvergadering besloot, dlat de Bond
Fenilletoii.
Naar het Duitsch van
CLARA V1EBIG.
22.
Wat j<e tegenwoordig toch altijd
hebt? Mevrouw Langen steeg langza
merhand het bloed naar het hoofdl Al
tijd ui't je hrumeur, en vandaag weer
vooral 1 Hot is werkelijk ontzettend!
Bi ben bl'ij dat ik van mididiag vereeni
ging heb en van avond' bestuursverga
dering.
Alweer?
Excuseer, „alweer" is niet juist;
de laatste keer iis al 14 dagen geleden.
En wat heb ik dan nog meer? Ik heb
ook niets andiers op de wereld, voegde
zij tegen beter weten er bij.
Amalia, bezondig je niet! Hij was
ook rood geworden, nu stond bij op,
en ging over "het portaal, de trap op
naar zijn studeerkamer. Daar stond
hij laxxg aan het raam.
Van uit den tuin klonken de stem.
men dar kindleren. .Walther xnaakte
oen leven dat hooren en zx'en verging;
Lora hield zdch een beetje afgezon-
dei'dL Nu kwam ze langzaam dé txxin-
trap af, ze had een gele bloem in de
hand, en droeg die voor zich uit. Om
het hoofd had' zij een wingerdrank ge
bonden, de roodgloeiende bladen be
schaduwden haar oogen; haar kleedje
was wi't en nauw en hing haar tot op
de voeten. Stijf, kaarsrecht kwam ze
nader, wendde liet hoofd niet naar
x-echös of links. Die kleine, plechtige
gestalte zag er angstig uit in dien zon
neschijn.
Langen schoof ruw het raam open:
I.ora, kom hier!
Stoor ma ixi'et, vader, zed ze, en
langzaam sin™ ze verder.
Kom dadelijk boven! Kom dade
lijk hier! Een groote angst, een hevig
ongeduld lag in die woorden.
Lora was dien toon van haar vader
niet gewend, verschrikt liet ze de gele
bloem vallen; een oogenbli'k later stond
ze in de studeerkamer. Ze kwam haar
vader zoo <rroot voor, ze was in het
laatste halfjaar merkwaardig gegroeid
en opgeschoten; ze was nog zoo'n jong
kind en toch die oogen! zeldzaam
bewogen zag Langen op haar neer.
Wat speeldé je dlaar net? vroeg
hij.
Dood kindje, paatje, zei ze ern
stig. Weet u. i'k was het kindje, dat
een engeltje geworden is, en nu weer
naast 't officicele rapport, hetwelk de
Minister voornemens i-s samen tc stel
len betreffende de positie van dé post
beambten, een eigen rapport /.al op
maken betreffende dien lotustoesiand
van de brievengaarders en postboden.
Op voorstel van Arnhem en '11 an
dier e af dodingen, werd besloten te ver
zoeken de instelling van een examen
voor assistent. In 't bezit van een
diploma van dat examen zou men dan
volgens anciënniteit tot die betrekking
bevorderd dienen te worden.
Voor dit voorstel verklaarden zich
52 afdeelingen en 11 er tegen.
Uitvoerige besprekingen werdén ge
voerd over een voorstel van dé afdee
lingen Den Ilaag en Arnhem, om uit
art. 1 dier Bondsstatuten, die woorden
,.en politiek' 'weg te laten. De toelich
ting van dit voorstel luidde, dlat, moge
het bij dé oprichting van den Bond
noodzakelijk zijn geweest, dén Bond
niet in da politiek te mengen, thaxxs
die tijden veranderd zijn, en het nu
een eisch dies tij'dls géwordén is, ten
e indé met meer kracht naar buiten te
werken, ten eindie aldus een woordje
mee te kunnen spreken in de maat
schappelijke verhoudingen, met het
doel een mlenschwaardig bestaan te
verkrij gen.
Omdiat de algemeene stemming in
den Bond' is voor handhaving van neu
traliteit. trolc Dien Haag het voox-stel
in. Nadat die afdeeling Arnhem het
voorstel' nog verdédigd: had, hetgeen
veel bestrijding dier vergadering uit
lokte, trok ook dieze afdeeling heit voor
stel in.
Meubelmakers.
Het congres van den Algemeenen
Meubelmakersbond werd eveneens te
Utrecht gehouden:
Tien van die 11 afdeelingen hadden
afgevaardigden gezonden, vertegen
woordigende 538 van de 578 leden, die
de Bond telt.
Na opening van hef Congres door
den bondsvoorzitter, den heer Stolle
uit Rotterdam, deed de Bondspenning
meester verslag over den staat der fi
nanciën, waaruit blijkt, dat de ont
vangsten in het afgeloopen vereeni-
gingsjaar hebben bedragen f 1249,07
en d,e uitgaven f 1238,17 terwijl er nog
een tegoed is van f 300 aan achterstal
lige contributies, enz.
Aan het jaarverslag van den bohds-
secretaris is de mededeeling ont
leend, dat de Bond in het afgeloopen
jaar vooruit gegaan is en thans 11 af
deelingen telt m&t 578 ledftn tegen 8
afdeelingen met 555 leden in het vori
ge jaar en dat in Haarlem door den
Bond met behulp van die Kamer van
Arbeid, het loon in het meubelmakers
vak gebracht is op 22 cent. Ook deed
de bondssecretaxds verslag over de
vaktoestanden in d'e verschillende af
deelingen. Hot volgend jaar hoopt men
eenige statistische gegevens over te
leggen.
De vergadering wees den neer' Coe-
nen uit Amsterdam als leider va-rj het
congres kan.
Breedvoerige besprekingen voxiden
vervolgens plaats over een voorstel
van de afdeelingen Rotterdam en
Haarlem, bedoelende, dat de Bond
zich afscheid© van het Nederlandsch
Arbeidssecretariaat. Met 13 stemmen
tegen en 4 voor werd dit voorstel ver
worpen. Hierbij voerde het woord de
heer Baak, bestuurder van het Neder
landsch Arbeidssecretariaat.
Over een voorstal van de afdeelin
gen Haarlem en Groningen om het
jaarboekje van dén Bond niet meer uit
te geven, staakten de stemmen, zoodat
dit punt aan eexx referendum in den
Bond onderworpen zal worpen.
Met 12 tegen 5 stemmen verwierp
het Congres ©en voorstel van de af
deeling Rotterdam, beoogende dlat de
Bond zich aansluite bij het Landelijk
Comité voor algemeen kiesrecht.
Binne nland.
Verbruikersbond,
Het verslag van het Voorloopig Comité
van den Verbruikersbond van 28 Decem
ber 1901-17 Mei 1902, Zaterdag uitgebracht
door den secretaris mr. dr, H. S. Veld
man, luidt als volgt:
De vergadering van 28 December 1901,
waarop de Verbruikersbond werd opge
richt, machtigde het voorloopig comité
de zakexx van den Bond te willen behar
tigen totdat een definitief bestuur zou
zijn gekozen en voorts om te trachten de
Koninklijke goedkeuring op de Statuten,
desnoods na wijziging, te erlangen.
Ingevolge deze opdracht heeft het voor
loopig comité allereerst de Statuten ter
goedkeuring ingezonden en het is ge
lukt, nadat artt. 5 en 14 waren aange
vuld met een alinea, het K. B. van 11
naar zijn speelgoed komt, 's nachts,
als iedereen slaapt. Het draagt een
licht in dia hand! om ook te kunnen
zien.. Denk eens, hoe blij Lise en
Maxje zoudlan geweest, zijn! Die liggen
nog altijd i'n den poppenwagen,
Langen huivei'die tot in 't diepst van
zijn ziel, waar haalde lxet kind die
overspannen idééën vandaan? Wie
heeft je dlan van d'at dat hij kon
lxot niet uitspreken, van dat dioode, hij
zei maar: van dat kindje verteld?
Moeder?
Ik weet het niet! De onschuldige
kinderstem klonlc zeer blij. Ik heb het
gedroomd!, paatje. Ik droom altijd' zoo
mooi!
Beloof me. Lora, dat je d'at nooit
meer zult spelen. Hij" sloot haar be
wogen in zijm armen. Je moogt dat
niét spelen, hoor je, Lora?
Ze vroeg niet „waarom"; ze keek
hem maar met groote oogen venvon
der d! aan.
Hij liet haar los, hij berispte zich
zelf over zijn opgewondenheid wat
spelen kinderen al niet?! Hij was ze
nuwachtig. hii wist wel, vanmorgen
die bx-ieveax uit Berlijn, die hij op zijn
bureau vond, hadden hem heel e maal
in die war gemaakt. Zijn brieven wer
den altijd naar zijn bureau geadres
seerd! Amalia was zoo weetgierig.
April 1902 no. 56 uit te lokken, waarbij
de Statut u werden goedgekeurd.
Hei comité heeft vooral zijne aandacht
bepaald bij het verbreiden der beginse
len van den Bond, liet winnen van le
den en het vormen en voorbereiden van
afdeelingen. Dat het hierin geslaagd mag
heeten, blijkt uit het feit, dat het getal
leden van bijna 200 gestegen is tot ver
boven de 400, terwijl zich bovendien 13
vakvereenigingen, vertegenwoordigende
ongeveer 2000 leden, hebben aangesloten.
Wat het stichten van afdeelingen be
treft, zij opgemerkt, dat opgericht zijn 4
en wel in het Gooi, in Utrecht, in Haar,
lem en in Kampen. In verscheidene an
dere plaatsen wordt het vormen van af
deelingen voorbereid, zooals in Amster
dam, Den Haag, Leeuwarden, Gronin
gen, Zutfen.
Een vei'blijdend verschijnsel is, dat het
Nationaal Bureau voor Vrouwenarbeid
deze pogingen met kracht steunt en dat
op de in Juni te houden veigadering van
den Ned. R. K. Volksbond het voorstel
zal worden behandeld om in alle plaat
sen, waar de Volksbond afdeelingen
heeft, het stichten van afdeelingen van
den Verbruikersbond ter hand te nemen
of de reeds gestichte met alle kracht te
steunen, welk voorstel de volle instem
ming van het Centraal Bestuur weg
draagt.
Ten slotte zij medegedeeld, dat het co
mité connecties heeft aangeknoopt met
iemand, die beweert een procédé te heb
ben uitgevonden ter vervanging van het
zoo schadelijke loodwit. Over deze con
necties moet echter voorloopig nog een
sluier worden gespreid. Iedereen, die met
de loodwitvergiftiging bekend is, zal wel
in gespannen verwachting naar de re
sultaten van deze bemoeiing uitzien.
Wanneer het comité gaarne zijn dank
brengt aan allen, van wie het steun en
medewerking mocht ondervinden, kan
het niet nalaten zijn spijt uit te druk
ken over het feit, dat over het algemeen
de persorganen weinig medewerken.
Slechts zelden wordt het idee van den
Bond besproken, alsof het niet gold een
proefneming, die zeer gewichtige en in
grijpende gevolgen kan hebben. Waar
het comité van oordeel is, dat deze proef-
nemin gzal slagen, indien het publiek
en de vakvereenigingen krachtig mede
werken, vertrouwt het echter, dat gaan
deweg ook de houding der pers zal ver
anderen.
Thans legt het voorloopig comité zijn
taak neer om deze te zien opnemen door
het definitief bestuur, in de verwachting
dat het aan dit laatste zal gelukken een
krachtig aangroeiende belangstelling en
medewerking te verwekken.
Op de algemeene vergadering, te Am
sterdam Zaterdag gehouden werd o. a.
medegedeeld, dat de Ned. R. K. Volks
bond zich had aangesloten
Uit een overzicht van de financiën,
door mr. Veldman gegeven, bleek dat
door een belangstellende voor de eerste
uitgaven een som van f 300 aan den
Bond was geschonken, waarvan thans
nog ongeveer f 100 overbleven. De in
komsten aan contribjjtiën mogen jaar
lijks op f 600 worden geraamd.
Besloten werd een bezoldigd secreta
ris te benoemen, wiens salaris aan de
prudentie van het Hoofdbestuur werd
overgelaten.
Tot bestuursleden werden benoemd:
mej. H. W. Crommelin, te Utrecht; mej.
M. Bahlman, Bussum; en de heeren D.
de Clercq, Bloemendaal; mr. dr. H. S.
Veldman, Kampen; H. Luken, Zwolle; J.
Huizinga, Kampen en P. A. Nicolaas,
J. Zodij en T. Sanders, Amsterdam.
Uit de Arbeiderswereld
BINNENLAND.
De correspondent van liet Hbl. bracht
©en bezoek aan een dier leden van het
comité van ondierhandeling uit dé uit
gestotenen te Enschedé, ten einde die
factoren te weten, dié er toe leidden,
dat zij haar mandaat n,eerlegdle. Hem
werd! m-edegedéeld, dat twee zaken op
de stemming der uitgestotenen hebben
geïnfluenceerd, nl. lo. het laatste be
sluit dér dekenwevers, en 2o. de mede
deeling dat met het oog op de Pink-
stervergadei'ing allicht spoedig ruime-
re baten zullen vloeren en e-ene ver
hoogde uitkeering zeer waarschijnlijk
mogelijk zal zijn.
Tevens kwam bedoelde coiTespon-
dent tot dé overtuiging, dat lxet lid
Godschalk den brief aan de firma uit
eigen beweging heeft geschreven, in
die veronderstelling, dat dé andere le
dien na nedei'leggi'ng van liet mandaat,
het daarmede we] eens zouden zijn.
Den. laats ten tijd moeten dé uitkee-
ringen aan stakers en uitgestotenen de
inkomsten verre overtreffen.
In verband! met het adres van werk
lieden van de hoeren -Van Heek Co.
volgens haar meerling mochten man
en vrouw geen geheimen voor elkaar
hebben; ze wachtte met het openbre
ken niet, tot hij thuis kwam.
Met een zucht ging Langen aan zijn
schrijftafel zitten. Uit zijn borstzak
nam hij de brieven en legdé ze voor
zich neer; hij moest, ze nog eenk lezen.
Daar was eerst die brief van zijn moe
der. Ze klaagde niet, d'at deed ze niet.
uit liefde voor Lena, en ook, omdat
men haar had voorgeworpen, d'at zij
hot huwelijk in de hand! had gewerkt,
Maar een zekere onrust, een zorgvolle
onzekerheid sprak tusschen dé regels'
uit; die zoon voelde dlat wiel, en dat
diced hem meer leed dlan honderd klach
ten.
Maar nu Lena's brief! Neen, die wou
hij het laatst lezen; eerst dien van baar
man.
Een rood van ergernis verspreidde
zich over zijn gezicht, terwijl hij las.
De band, die het velletje vasthield, sid
derde. Bredenhofer schreef:
Waarde zwager!
Bij dé gezindheid, die gij tegenover
ons, en vooral tegenover mij koestert,
is het mij steeds zeer pijnlijk geweest,
tot beden toe iets van u tc hebben
moeten aannemen, Dat we dit déden,
was inderdaad van dien beginne af aan
te Enschedé, heeft d'e minister van
binnenlandse hé zaken den commissa
ris der Koningin in d'e provincie Over-
ijsel opgedragen een onderzoek ter
plaatse in te stellen.
In zake het verzoekschrift van Al-
denkamp, uitgesloten arbeider der fir
ma Van Heek, om op de kiezerslijst;
geplaatst te worden, nu het gemeen
tebestuur dit weigert, omdat do firma
de stukken van dienstbetrekking niet
kan teekenen. heeft de kantonrechter
beslist dat adi'essant door getuigen zal
mogen bewijzen, dat hij op 31 Januari
j.l. door d'e firma niet uit haar dienst
was ontslagen.
Gemengd Nieuws.
De heer Yan Kol.
In het Soer. Hbl." geeft dé heer
Van Kol het volgende gesprek weer, dat
hij had met toekoe Daoed:
Toekoe Moed'a Baid Daoed, hoofd
of oeloebalang te Seliméun, een man
van véél invloed en ontwikkeling, een
echte sluwe At.jeher, werd in 1825 ge
boren. Hij genoot cle vereering der
Polïms, die hem vreesden en ontza
gen, daar hij in Selirneun de vereeni
ging dei- kampongs wist te handha
ven en uit te breiden. Ofschoon wij
ziin prestige heben gehandhaafd en
zijn overgang zoo gemakkelijk mo
gelijk gemaakt om zijn aanzien te
handhaven in het oog der bevolking,
was hij in. vroeger jaren geenszins vrij
te pleiten van vexatiën en knevelarij.
Wanneer d'e havens gesloten waren
voor allen uitvoer, kocht toekoe Daoed
de peper op tegen spotprijzen. Ver
moedde hij dat eerlang de uitvoer weer
zou wordlen toegestaan, clan kocht hij
voor 20 a 40 dollars per kojang de pe
per, dlie hij latei- te Penang met enor
me winsten zou verkoopen. Thans is
zulk knevelen door ons toedoen on
mogelijk geworden en vreest die bevol
king hem niet meer, zoolang wij haar
slechts willen beschermen tegen zijn
grenzenlooze geldzucht. Met dézen
handigen Atjeher, een geboron rede
naar .ontspon zich het volgende ge
sprek in den vorm van vx-agen cn
antwoorden:
..Hoe was de toestand in dit land
vóór de ooi-log met de Keumpenie een
aanvang had genomen?"
Anarch ié héerschte ,de gx-ooten en de
kleiman haddien evenveel gezag, en elk
g-ing zijn eigen gang: „Seriboe oramg,
sex-iboe moeloet". Als men in het be
zit was van honderd dollar's, wals lxet
bouwen van een wachthuis noodig om
dlat geldi te beschermen. Werd een sa-
pie (koe) van twintig dollars gestolen,
dan moest men aan allerlei' hoofden
wel vijftig dollai-s uitkeeren om het
gestolen rund ten slotte toch niet te
rug: te krijgen
„Zijn rol gedurende onze eerste en
tweede expeditie?
Hij had aan den oorlog deelgeno
men, want „een kleinen haan kan het
ook wel eens winnen van een groot en";
doch het vruchtetooze van verder ver
zet inziend ,had hij zich in 1S80 bij "ge
neraal V.an der Heydén gemeld:
„Hoe was zijn houding nfi dén af
val van toekoé Oeniar irx 1S9S?"
Aan de beraadslagingen in de missf-
gif Moereëeu had hij Ijverig deelge
nomen.
Daar waren d'e voornaamste teung-
koes, panglima Polim en d'e sultan
aanwezig; toekoe Oemar echter was
er niet bij. Men besprak dé houding,
bij deze hernieuwde agressie aan te
nenxen; de teungkoes rieden, aan,
hardnekkig en ten doode te vechten
om den hemel te verdienen. Daoed
stemde daarmede in. want „wij wil
len allen wel den hemel verdienen,
doch d)e teungkoes moesten ons voor
gaan en niet alleen op aarde achter
blijven"
Polim sprak toen wrevelig van At-
jehers, die wel dender kaf fins
zouden willen vreten. Daoed ant
woordde. na veel plichtplegingen en
beleefdheidsformules tegenover zijn
doorluchtagen vorst, dat, dit niet noo
dig zou zijn, want dat hij, als werke
lijk de krijg werd hervat, voorzag,
dat velen der nu zoo hoog gestemden...
(volgde een ^uitdrukking, die we hier
niet kunnen laten staan, maar die op
angst, en benauwdheid duidde.)
„Was dé toestand nu beter dan vroe
ger? Waren de inwoners tevreden met
ons bestuur?"
De vogel, groot geworden in een bla-
deiioozen boom. die nooit in die scha
duw zat van lommerrijke bladeren,
voelt zich ook ddar „senang"; hij
heeft nooit anders gekend en voelt er
zich op zijn gemak.
Js hij overtuigd, dat de Keumpenie
dé volle vrijheid van godsdienst aan
allen waarborgt?'
Ja. Doch zij moest verder gaan en
de touwen aan hun godsdienstplichten
herinneren. Mocht zij echter ooit zijn
godsdienst aanranden, dan zou hij
zich liever dood vechten
„Is hervatting van dén oorlog denk
baar?"
Wanneer een vogel lang in oen kooi'
is opgesloten en men dé deur opent,
vliegt hij er wel eens uit, doch keert
spoedig weder in zijn kooi terug.
Den oorlog vergeleek toekoe Daoed
bij een boom. die zijn wortels slant in
de bergen, doch wiens takken hangen
in de vlakte. Generaal van der Ilcy-
tfcen snoeide den boom en sneed alle
uitspruitsel af; generaal van Hëutsz
tastte den boom bij den wortel aan."
..Wanneer hijzelf het gezag in han
den had, wat zou hij clan andfers wen-
schen?"
Als ik verandering wenschte, „dan
mag ik wel oud zijn van jaren en stijf
van ledematen ,toch zou ik nog kun
nen oniloopen. eon bestuur dat mij niet
beviel."
Daarmede was het gesprek ton einde
Aardbovingen.
De „Frankf. Ztng." somt de volgen-
die rampen van beteekenis op. waar
van in cte geschiedenis der laatste 3^
eeuwen als gevolg van vulkanische
uitbarstingen en aardbevingen gewag
gemaakt wordt.
1667. Schemacha in den Kaukasus.
verwtoést door aardschuddingen, dia
hrfrtst na drie maanden ophielden, en
aan 80.000 mensclien het leven deden
verliezen.
1G92. Port-Royal op Jamaica ver
woest 3000 doodén.
1693. Op Sicilië 54 steden en 300
dorpen verwoest; 100.000 lijken. O.a.
de stad Catanlia, aan den voet van do
Etna, vernield mot 18000 inwoners, die
bijna allen omkwamen.
1703. YedidSo in Japan verwoest;
200.000 dooden.
1731. Bij Peking, 100.000 personen
jdtaor een aardbeving omgekomen.
1746. Lima en Calloa (Pox-u) ver
woest 18-000 slachtoffers.
1751. Port-au-Prince op San Dom in-
go verwoest.
1755. Aardbeving te Quiila (Zuid-
Ameiika), en te Lissabon, waar een
vloedgolf in 8 minuien bijna alle hui
zen deed instorten en 50,000 mensclien
omkwamen.
1767. Aardbeving op Martinique.
1788. Id. op Santa Lucia. 9000
dooden.
1799. Aardbevingen in Midden- en
Zuid-Amerika tusschen Santa Fé en
Panama, Quito en Cuzco verwoest
40.000 slachtoffers.
1S12. Caracas (Venezuela) ver
woest 12.000 dooden.
1839. Aardbeving op Martinique
700 dooden te Port-Royal.
1842. Cap Haytien op San Domingo
vernield4000 doodon.
1843. Pointe Pitre op Guadeloupe
varnteld
1859. Qulito weder geteisterd5000
dooden.
1S68. In Peru door aardbevingen
Arequipa, Iquique, Tacna, en ander©
steden vernield 20000 lijken en een
schade van 700.000.000 gulden.
1SS3. Uitbarsting op Krakatau met
vloedgolf, die op de westkust van Java
en de Z-oosKkust van Sumatra aan
35.000 mensclien het leven kostte.
1S95. Kamaishi tin Japan vernield
ilOOO i dooden, vloedgolf, die 20.000
personen meesleepte.
1902. FebruariSchemacha in den
Kaukasus opnieuw bezocht. 2000 hui
zen verwoest en 4000 dooden.
April. Aardlxevingen 'in Guate
mala, die in een aantal steden ver
woestingen aanrichtten en honderden
slachtoffers maakte.
Mei: Uitbarstingen op Martini
que en St, Vincent
Geen interview.
De redacteur van de „Deutsche VVo-
chen-Zeitung" in clen Niederlandcn deelt
in zijn blad mede, dat hij een bezoek
heeft gebracht aan den minister van
binnenlandsche zaken dr. Kuyper, om
zijne meening te vragen over een Duitsch
Nederlandsche post-unie. De minister
verklaarde, dat deze kwestie in den mi
nisterraad nog niet was ter sprake ge
bracht, maar zijn ambtgenoot van wa
terstaat zou er wel meer van weten. De
heer De Marez Oyens was nu weliswaar
de vriendelijkheid in persoon en verze
kerde het werk van de persbijen hoog
te schatten, maar van een interview wil
de hij niets weten. Hij verklaarde dat
hij zich alleen liet interviewen door Hare
Majesteit de Koningin en door de Twee
de Kamer.
Aardbevingen.
In Academie van Wetenschappenis
deze week medegedeeld dat te Val-Joyeux
bij Parijs waar een inrichting is voor
meteorologische waarnemingen, de zelf
werkende toestel voor magnetische sto
ringen op den dag van de uitbarsting op
Martinique, een duidelijke kromming
opteekende, van 12 's middags tot 8 uur
's avonds. Dat was juist de tijd overeen
komende met dien waarop die vreeselij-
ke ramp voorviel, zoodat de magneti
sche werking blijkbaar met ongekende
snelheid zich voorl plant. Dergelijke waar
nemingen zijn ook in 1883 aan bijna alle
stations in Europa gedaan, Juist op het
tijdstip dat de vreeselijke uitbarsting van
Krakatau plaats had. Men zal thans na
gaan, of aan de andere stations de vo-
j een gevolg v.an overijldheid va n onzen
kant. We haddén moeten bedenken,
<i!at. alleen zulk een geschenk waarde
heeft. dia,t met pleizier, met liefdevol
hart gegeven wordt. Daarop kon dén
wij bij heit uv.- niét bogen.
Het is voor Lena erg pijnlijk ge
weest. uw tegenwoordigheid bij ons
huwelijk te moeten missen; zij zag
dé ar in een gebrek aan broederlijke
liefdé voor baar. en oen beleadiging
voor mij. Ze heeft c-rg gebukt gegaan
onder deze zware ontgoocheling. Door
haar liefde voor mij is zij lxet weer
(e boven gekomen. Thans is mijn lie
ve wouw met mij gelukkig in slaat, uw
verdere bijdragen in onze huishouding
dankend' af te wijzen.
Alleen spijt bet mij. d'at. ik op het
o ogenblik u nog niet d'e ontvangen bij
dragen kan teruggeven; maar ik hoop
ook dit zoo spoedig mogelijk te doen.
Met die beste wenschen voor u en
uw familie
RICIIARD BREDENHOFER.
Was do man dan heelemaal gek!
Langen greep naar zijn hoofdl: de
brief was nog voel onbeschofter, veel
beleed'ïgeiider' dan hij hem eerst had
toegeschenen! En zoo iete zou hij zich
laten aandoen, hij dé zooveel oudere!
door diien onriipen. groenen jongen!?
Een niet te bedwongen toorn greep hem
aan :liij was zelden heftig, maar nu
liet hij zijn hand. zwaar op het papier
val'len .hij had het liefst verkreukeld,
aan stukken gescheurd. Maar neen
Langen lachte bitter en minachtend
tegelijk dlat was do brief van een
schooljongen, daar had hij zich niet
druk over te maken.
Waardoor zouden ze toch in staat
zijn geworden, zijn hulp zoo ruw af
te wijzen? Had die oom misschien
zijn. milde hand geopend? Dat was
toch niet lxet geval; moeder schreef
toch immers juist in haar brief van
vandaag, dat de verhouding van de
jongeJui tegenover Richards familie
een zeer koele was. Waardoor mocht
deze verbetering van positie dan ge
komen zijn? Ook Lena's brief bracht
geen opheldering.
Hij las ook dezen nog eens aandach
tig. De letters waren haastig, zondoi
merkbax*e oogenblikken van herlezing
of overdenking, op het papier gewor
pen; ze was erg opgewonden geweest
bij het schrijven, dat kon men zien
aan een paar beverige aanhalingen
en strepen en hier - hier onder irx
den hoek moesten tranen op den nat
ten inkt gevallen zijn, de letters wa-
I xén gevloeid en gedeeltelijk opgelost.
