Tweede Blad,
beboorvwV hij
,p ff s®.-» !-*«?« 1 O»i0Elbis&?$M
v8i
Maand au 8 Sept. 11102.
JW*. 5387
Hanrlemsche Handels-
vereeniging.
OpetmSk. bij: Kon. Benluit van
12 Nov. No. 22, 1829.
De Haarlemsche Handelsvere&nüging
hier ter siede, opgericht 10 Mei 1892,
heeft, in den loop van den tijd wel
haar recht van bestaan bewezen. In
zeer veel gevallen, zaken van verschil
lenden aard betreffende, is zij opge
treden en. dikwijls met groot succes.
Jammer echter, dat men algemeen
niet meer blijk geeft, dit te waar-
deeren door als lid der vereeniging
toe te treden. Er zijn wel meer
dan 000 leden, maar dat is niet vol
doende'. Elk handelaar, ieder nering
doende. ja zelfs particulieren moesten
lid worden, om ten minste te laten ge
voelen. dat men het werk op prijs
stelt, dat de Haarlemsche Handedsver-
eeniging steeds opneemt als doende,
wat hare hand vindt om te doen.
De voordeelen, die de Vereeniging
builen hare bemoeiingen van verschil
lenen aard haren leden aanbiedt, zijn
zeer vele. en zeer groot tegenover de
geringe jaar lij ksche contributie van
f2.50. die gevraagd wordt.
De Haarlemsche Handelsvereeniging
bemoeit zich in de eenste plaats er
mede de belangen van hare leden te
bevorderen door onwillige betalers
voor hun tot betaling aan te manen,
en in f ornaat!.'ën voor hen in te winnen.
Bovendien, hebben de leden het recht
het hun gratis to verstrekken advies
van de rechtsgeleerde adviseurs der
Vereeniging te vragen, die ook in pro-
ceduren en 'faillissementen gratis voor
hen optreden, natuurlijk alleen voor
zaken betreffende den handel en het
bedrijf der leden.
Rechtsgeleerde adviseurs d'ër Ver
eeniging zijn de heetten Mrs. Th de
Haan Hugenholrtz en H. Ph de Kanter
ter. Spaarne 94, alhier.
Bankiers der Vereeniging zijn de
Heeren Laane en van Bemmel, Kruis
straat 51.
I-Iet bureau der Vereeniging is ge
vestigd Lange Begijnstraat 22.
Voor incasso's door bemiddeling der
Vereeniging wordt een vast recht van
2 pCt. diet vordering, voor incasso',s.
door bemiddeling der advocaten een
vast recht van 5 pCt. der vordering
berekend. Bovendien moet 10 c. voor
porto steeds worden bijgevoegd, bij in
zending van vorderingen door bemid
deling der advocaten te innen.
De kosten van information naar bui
ten de stad woonachtige personen be
dragen 60 ct. per informatie plus 5 ct,
porto vergo.eding. Information naar
binnen de stad wonende personen wor
den gratis verstrekt.
Pretention op buiten de stad woneo
de personen worden riiert behandeld,
wanneer niet 10 ct. voor portovergoe
ding is bijgevoegd.
Ruim 1450 informaties en rechtskun
dige adviezen werden in het afgeloo
pen jaar gegeven.
In de maanden Mei en Jun'i a. c.
fS?/o6LV0rderin«en tot een bedrag van
i -248.„6 behaald. 15 vorderingen wor
den afbetaald, en 18 vorderingen zijn
uitgesteld.
Volgens art. 7 dient het geheim der
lijsten van wanbetalers ongeschonden
bewaard te blijven.
Alle brieven, aanvragen, reclames,
of wat dan ook, moeten worden ge
adresseerd aan het bureau, dat ge
opend is dagelijks van 'smorgens 9
tot 1 uur. en 'snamiddags van 2 tot
4 uur, waar dan ook verdere inlich
tingen zijn te bekomen.
Finaiicieele rood in de
gemeenten.
In de April-aflevering 1901 van de
„V rage n d1 es T ij dl s" schreef de
heer C. U. W. Raedt een artikel,
waarin hij bezwaren opperde tegen de
gesplitste Rijks-inkomsten-belasting en
betoogde dat van een goed ingerichte
rijks-inkomsten-belasting ten minste
de dubbele opbrengst der bestaande
gesplitste belasting te verwachten
was.
De Minister heeft zich met een kort
antwoord' van de zaak afgemaakt en
daarom komt de heer- Raedt in de
laatste aflevering der „Vragen" er
uog eeais op terug, waarbij hij dan
allereerst die stelling opwerpt en met
statistieken staaft. dat, niettegen
staande d'e partileele vrij hooge hef
fing de opbrengst dier naamlooze ven
nootschappen slechts ongeveer 12 mil
lioen is. een opbrengst nog beneden
dievan dien accijns op die suiker.
En waar minister Pierson gewild
heeft diat de onderlinge verhouding
der heffing van vermogens- en inkom
sten-belasting zou zijn die van 1 0.61,
is men. door eenvoudige berekening
tot het treffend resultaat gekomen,
dat, over het °"eheele land die verhou-
din. in werkekijlheid was geworden
1 0.39.
Gedeeltelijk is dat in de war loopen
volgens den schrijver in de „V ragen
des T ij d: s" te wijten aan het meestal
lage uni'formtarief der bedrijfsbelas
ting. dat hij echter niet zou willen, op
voeren, omdat men d'e verwrongen ge
daante der gesplitste belasting niet
met nieuwe kleeren moet. smukken. In
den breedle somt de heer Raedt dan
de bezwaren van een gesplitste belas
ting' op. o a. het, gebrek aan contact
Bjisschen de tarieven der beide belas-
ungen; dat de factoren gezinsgrootte
en gemeente van aanslag overboord
geworpen worden; de noodzakelijkheid
van gefixeerde berekening van onroe
rende goederen; de geringe opbrengst
en teleurstelling dientengevolge en
den omslag o- bet, gebied) dei- admini.
strati e en dei- administratieve rechts
spraak.
Na dit een en ander uiteengezet te
hebben, komt die schrijver dian tot het
eigenlijke d'oel zijner beschouwing.
u.l. het betoog te leveren, diat die groo
te steden Amsterdam, Rotterdam en
wellicht meer andere op financieel ge
biedt de toiekomist met bezorgdheid 'te
gemoet. gaan.
De plaatselijke uitgaven toch stijgen
door verschillende rijkswetten op bui
tengewoon snelle wijze,
Onderwiis en armwezen o. a. zijn
twee takken van dienst, die telken jarc
in steedis toenemen die mate die gemeen
te-uitgaven onrustbarend bezwaren.
Amsterdam, dat Ln 1888 voor onder
wijs uitgaf f 1,995,1)00 en voor arm
wezen f 803,000 gaf in 1898 respect.
f 3,104,000 en f 1,194,000 en voor 1903
wordt begroot reap, f 4,480,000 en
1,718,000, om slechts ©em drietal staat
jes uit hert, lijstje te nemen, dat d'e heer
Raedt publiceert. In 15 jaar tijd's ste
gen dus de onderwijsuitgaven
hoofdzakelijk voor lager onderwijs
met 2.5 milboen. dlie voor het, armwe
zen met bijna f 1 millioen, te zamen
drie en een half millioen gulden.
Tegenover deze enorme vermeer die-
rine- van uitgaven staan in 1903 sinds
1888 ,eene hoogere rijksuitbeea'Lng van
13 ton en verschademdle hoogere bijdra
gen. hoofdzakelijk voor onderwijs van
bijna 3 ton.
Het ligt voor de hand, zegt die
schrijver, dat de inkomsten dier ge
meente in vijftien, jaar tijdis op de ge
wone wijze geen 2 millioen om bij
de genoemde diensttakken te blijven
konden stijgen. Vooral omdat de
vermeerdering dier bevolking in hoofd
zaak arbeidersbevolking betreft, die
dus weinig gemeente-belasting betalen,
wel rijksbelasting, en profiteeren van
onderwijs en armwezen, zoodat dus
het rijk de lusten en de gemeente al
leen die lasten heeft.
Het bleef dan ook niet uit of in Am.
sterdam moest, om de uitgaven te dlek-
ken. de bel-astingschroef verschillende
malen in vooruitgaand© beweging
wordlen gebracht.
Straatgeld was ingevoerd, d'e opeen-
ten op de personeel© beJastti'n- hereik-
ten een respectabel cijfer en het hef-
fingspercourtage dier plaatselijke in-
komsten-belaöbiing steeg van 2 3/4 op
4 1/2 terwijl die- gemeenteraad ge
dwongen zal zijn dit alweer te verhoo.
gen. Tol, nog -to© kan men hert voor
verhooging slechts vrijwaren, door
•eeds bij f 2300 inkomen 't volle pond
te vragen (voor Rotterdam is dit
f 5200) en door de kleinere inkomens
veel te zwaar te treffen.
De 13 ton hebben thans uitgewerkt
en die nood steekt, het. hoofd weer op.
Het voorstel wordt gedaan het per
centage dor in komsten-bel. te bren
gen op 5 1/4 en die on oen ten op cTe
personeel© belasting op 120.
Zulk een toestand is kritiek, zegt. die
heor Raedit. er moet verandering ko
men. Daarom moet d'e moeilijke hef
fing eener inkomsten-belasting in 's
rijks krachtige hand overgaan. Dit
hrengt, mede dat de plaatselijke om
slagen wordien vervangen waar
noodig door een beperkte opcenten-
heffing op die rijksbelasting.
binnen l an ei.
Hofbericht.
Men seint uit Apeldoorn.
Prins Hendrik keert den 15en Sept. op
Het Loo terug. Na de opening der Starten-
Generaal vertrekt Prins Hendrik voor 6
weken naar het Landgoed Dobbin. De
Koningin maakt de reis naar het buiten-
land niet, doch keert naar Het Loo terug.
De Koningin-Moeder komt in de twee
de helft van September voor geruimen
tijd op Het Loo.
De Minister van Koloniën.
De to es land van den minis tea- van
koloniën blijft uit den aard der zaak
na de maagoperatie, welke hij onder
ging, zorgelijk. Niettemin bracht jhr.
Van Asch van Wijck den nacht gun
stig dooi-.
Een nader bericht luidt
De minister van koloniën was lie
den middag naar omstandigheden re
delijk wel. Bij den leider wordt, zoo
als begrijpelijk is, tot usver niemand
toegelaten, en het bezoek van de mi
nisters van ooi-log en van financiën
gold heden! den directeur van het ge
meenteziekenhuis, hij wien zij omtrent
den toestand vau hun ambtenoot per
soonlijk informaties inwonnen.
Flora II te Amsterdam.
Naar het „N. v. N." verneemt, wordt
Flora te Amsterdam binnenkort afgebro
ken en weer geheel opgebouwd naar de
eischen des tijds.
De beer Evert Breman, die ook het
Rerabrandt-theater bouwde, is de archi
tect.
Congres voor blindenverpleging
Thans is verschenen een „Kort over
zicht van het Internationale tweede Con
gres voor de verbetering van bet lot der
blinden, gehouden te Brussel". Het over
zicht bewerkt door den heer H. J. Len
derink, directeur van het Blinden-insti-
tuut en afgevaardigde der Nederlandsche
regeering op het Congres.
Aan het congres was verbonden eene
tentoonstelling, waar ook uit Amsterdam
een en ander was. De beer Lenderink
zegt hiervan:
Met groote waardeering werd het door
het instituut te Amsterdam tentoonge
stelde besproken. Vooral had men be
wondering voor het fijne borstelwerk,
voor den smyrna-arbeid en voor bet uit
stroo en raffia gevlochten mandenwerk,
terwijl de inzending naaiwerk op de ma
chine eenig was, daar geen der inrich
tingen van het. buitenland dezen practi-
schen arbeid door hare blinde meisjes
nog deed beoefenen.
Het mag dan ook merkwaardig heeten,
dat in het buitenland, het vlechten van
manden van stroo en raffia, het maken
van smyrnakleedjes en het machine-
naaien en breien niet beoefend werd.
Als iets nieuws voor het maken van
fijne kleer- en haarborstels, met letters
er ingewerkt, werd door directeuren en
onderwijzers der buitenlandsche inrich
tingen de practische schaar bewonderd,
die den op zich zelf werkenden blinde
in staat stelt zijne borstels zelf op ver
schillende hoogten en gelijk te knippen.
Ook mocht onze methode voor het lee-
ren lezen waardëerin.g inoogsten.
Pedant en onwaar.
Heit Maandschi-ift tegen d,e Kwak
zalverij heeft zich, niet zondier pedan
terie, gezet aan de taalt om de Neder
landsche bladen te classificeeren naar
hunne houding tegenover de kwak
zalverij.
En wat zien daar onze oogen? Nietts
mindier dan dat Haarlem's Dagblad
gezet is in de laagste klasse, die der
diepverdorvenen, der laagst gezonlte-
nen. Wij staan, om helt ontzettende
maar niet langer voor onze lezers te
verhelen, wij staan op de zwarte lijst.
En waarom? vraagt de lezer. Hij
heeft heil riecht dat te weten. Op de
zwarte lijst staan:
„cl© nieuw,sbladlen, welke zich niét
„ontzien soms tot sSteun eener kwak-
„zall vers-annonce een redactioneel
„artikel ter aanprijzing te plaatsen
„of d'iie ingezonden waarschuwin
gen hebben geweigerd!.."
Nielfc waar? dat is een dubbele boos
heid, waar je van aan 't griezelen
raakt. Maar... jammer voor de be-
trouwbaai-heïdi van die classificatie...
wij maken ons aan geen van d'ietwee
boo,she dein schuldig. Onze lezers
vinden geen redactioneel© artike
len ter aanprijzing van kwakzalvers-
adverllenties en wij weigeren geen
ingezonden stukken tegen die annon
ces. Wel te verstaan, die stukken be
hoorlijk gesteld' en onderteekend zijn,
Wanneer die heele classificatie zoo
juist is als dit staaltje zou dloen ver
moeden, dan doet men wel haar cum
grano salis op te vatten. En mocht
ooit die pedanterie ons zoo te pakken
krijgen, dat wij een zwarte lïjisfc gin
gen aanleggen van menschen, die
maar wat. neerschrijven zonder voor
afgaand. behoorlijk onderzoek, dan
zullen wij den samensteller van de
bovenbedoelde lijst e,r op zetten met
een sterretje.
Moord.
In den vroegen ochtend van Vrij
dag heeft zich in een woning aan de
Hoefkade te 's-Gravenhage een dra
ma afgespeeld1.
Op no. 259 in die straat woont, zoo
als wij reeds meldden, een 25- k 26-
jarig wea-kman in de melkinrichting
der Verhruikersvereeniging De Hoop,
die. vroeger betrekkingen onderhield
met eene vrouw van ongeveer gelij
ken leeftijd'. De vrouw had hem een
tijd geled'en verlaten voor een ander,
maar in de laatste tijden is zij weder
met hem gaan leven.
Het schijnt dat hij de vrouw nooit
recht vergeven heeft, dat zij eens een
ander boven hem de voorkeur hadl ge
geven. Hij moet zich althans hebben
uitgelaten, dat hij den een of ande
ren dag wel met haar zou afrekenen..
Vrijdagochtend ging de vrouw dien
man afhalen aan de broodfabriek De
Hoop, om gezamenlijk met hem huis
waarts te gaan naar de Hoefkade.
Nauwelijks boven gekomen greep
hij, waarschijnlijk na slechts e&n zeer
kort© woordenwisseling, de vrouw
aan, wierp haar tegen dien grond,
greep haar bij de keel en worgde
haar.
Daarna bleef do moordienaar kalm
op zijn kamer zitten in afwachting
van de eventueele komst der politie,
die dan ook dra kwam, gewaar
schuwd door buren, die begrepen dat
hoven iets bijzonders was afgespeeld.
Latter kwam ook de commisaris der
le afdeeling, als hulpofficier van ju
stitie. die den man op zijn kamer in
kort, verhoor nam. H. bekende volle
dig 'de vrouw gedood' te hebben. Het
lijk lag nog op den grond. De com-
I missaris liet het liggen in do houding
waarin het gevonden was, ten einde
de justitie, onmiddellijk gewaar
schuwd, in de gelegenheid te stelkn
haar constateeringen te doen.
De moordenaar werd onder een
groorten volkstoeloop voorloopig over
gebracht naar het, commissariaat op
do Groenmarkt
Nader meldt m'en:
Omtrent den moord aan de Hoefka
de te's-Gravenhage verneemt men nog
daf de dader gepasporteerd militair
van het. Indisch leger is en dat hij
door jaloerschheid en wraakzucht ge
dreven de daad moet hebben gepleegd
in een opwelling van woede, aan
waanzin grenzende. Toen de vrouw
aan de fabriek kwam om den
man te halen, is hij niet met haar
naar de Hoefkade gegaan,maar zei'd'e
hij tot haar, later te zullen komen, en
toen hij later thuis kwam, moet hij
daar de vrouw hebben aangetroffen
in gezelschap van den persoon op
wien hij zekere vermeoodens had:
een gehuwd man en valder van een
talrijk gezin. Daarop is het treurige
feit gepleegd. De man heeft de vrouw
nog achtervolgd, daar zij door het
venster trachtte It© vluchten, waarbij
zij zich aan de glasruiten verwondde.
De naam van den verslagen© is Wit
haar. Zij was 27 jaar.
Begraven.
De korporaal der jagers, die verleden
week overleed na een mishandeling in
de Krayenhofstraat te Den Haag, werd
met militaire eerbewijzen en on
der veel deelneming op de Algemeene
Begraafplaats te Den Haag begraven.
,Een groot aantal kransen dekte de lijk
baar. Luitenant Eyssell van zijn batal
jon, hield aan het graf een toespraak.
Zwendel.
Het platteland in Friesland wordt
tegenwoordig afgereisd door een zich
noemend agent eener zeer voordeelige
en vertrouwde loterij. De man kau
heel best het woord doen als motief
voor de soliditeit der loterij deelt hij
mede, dat hij tevens medè-directeur-
reiziger eener credietbank in Holland
is. Door zijn voorspiegelingen weet
hij nog menschen te bewegen loten te
koopen. die eigenlijk f50 kasten, maai
bij contant© betaling voor f47.50 te be.
konten zijn.
Ook geeft hij gelegenheid de loten te
verkrijgen tegen een maandelijksche
afbetaling van f 5.
Iemand, die voo» f47.50 een lot
kocht, moest latei- ondervinden, dat
het papiertje zoo goed als geen waarde
had.
Natuurlijk was de agent reeds ver
dwenen en is hij in dat dorp niet meer
teruggezien.
Duizend te kort.
Een vreemd geval houdt te Zwart
slu'ts vele gemoederen bezig. Schipper
D. V., aldaar verblijf houdende, om
een nieuw schip in ontvangst ie ne
men, ontdekte bij het natellen van de
koopsom, dat daaraan pi. m. f1000
ontbrak, welk bedrag, volgens zijn be
weren, hem ontstolen moet zijn.
Volgens aanwijzing zou er eenige
verdenking kunnen ruisten op een ar
beider., doch een ingesteld onderzoek
heetf daaromtrent niets aan 't licht
gebracht en men ztiet eeniee ophelde
ring in deze zaak met belangstel. ;ng
tegemoet.
De Noorderpier te Scheveuingeii
Met het plaatsen der Noorderpier te
Scheveningen schijnt thanis goede
voortgang gemaakt te worden. Giste,
renmorgen is weder een caisson van
ITmuiden vertrokken nu gesleept door
de „Simson" der isleepbootreederij A.
D. Zur Mühlen en Co. te Amsterdam.
Door de ervaring opgedaan, met het
sleepen der eerste caisson dat onge
veer 27 uur geduurd heeft, is nu de
bemanning buitengaats van IJniuiden
van de ca'isson op de sleepboot „Sim
son" overgegaan.
Het plaatsen der eerste caisson heeft
niet veel oponthoud veroorzaakt.
Echter schijnt het niet areheel naar
wensch te zijn a'fgeloopen omdat ze nu
reeds teek enen van slagzijde begint te
geven.
Bij het vertrek van IJniuiden was de
wind westelijk, dus op een spoedige
aankomst te Sclieveumgen zal niet
gerekend kunnen worden.
Rijwielen bij Posterijen en
Telegraphie.
In de Kampioen lezen wij het vol
gende:
Het is wellicht eene aardige bijzon
derheid, die ik hier ga vertellen:
In 1868 ging de Administratie van
de Rijkstelegraaf er toe over om een
rijwiel, dalt zich ter herstellingswerk-
plaats te 'sf-Gravenhage befvond, op
proef te zenden naar helt tijdelijke
Rijkstelegraafkantoor op het Loo. Bij
de Posterijen waren toen nog geen
rijwielen zij werden destijds hael
deftig velocipèdieis gjenoemd
dienst genomen. De proef, die op net
Loo genomen zou worden, was het
gevolg van een wenk, door Z. M. Ko
ning Willem III gegeven. Deze wenk
werd door dien fungeerenden Direc
teur van het Koninklijke Kabinet op
bet Loo, baron Fagel, overgebracht,
waar zulks behoorde en niet lang
daarna werden dus, anno 1869, door
den 'telegrambesteller Jakoto Slijkhuis
de telegrammen pea- rijwiel besteld'.
Dat de proefneming naar 's Ko-
nings genoegen uiltviel, kan blijken
uit het volgende. Jakob, de besteller,
was op zekeren dag in de gelegenheid
op zijn rijwiel naast he't Koninklijk
rijtuig den weg van Apeldoorn naar
het Loo af te leggen en bij gelijktij
dige aankomst ten paleize (het tele
graafkantoor was in die dagen in een
vleugel va.n het paleis gevesltigd),
mocht hij uit een vriendelijk wui
ven me't de hand bemerken, dat Z.M.
het kunststukje me|t belangstelling
had gevolgd, te meer wijl koetsier
Klomp, de bedoeling zijns Koninklij
ken meesters hegi-ijpende, de paar
den volstrekt nielt had gespaard.
Sedlert genoemd jaar worden de
telegrammen op bet Loo per rijwiel
besteld) en werd d'e invoering van
rijwielen hij posterijen en telegrafie
een onderwerp van ernstige overwe
ging, doch eerst lang daarna van toe
passing!
We kunnen aan deze historische
bijzondei-hedien nog toevoegen, dat
baron Fagel den wenk des Konings
overbracht aan dien destijds fungee
renden Directeur van het Rijkstele-
graaflcantoor op het Loo, den heer J.
H. Nagel. Aan diens bijzondere ac
tiviteit was het te danken, d'alt aan
den wenk van Z. M. zoo spoedig ge
volg kon worden gegeven. De heer
Nagel, het laatst werkzaam alsd'irec-
teur van he't Telegraafkantoor te
Maastricht, mag er zich dan ook op
beroemen, dat hij de eerste en gerui
men tij-d de eenige directeur geweest
is. op wiens kantoor een diensttrijwiel
aanwezig was tot het bestellen der
telegrammen.
Misschien komt dit sltukje geschi v
dlenis over een paar maanden van
pas, bij de herdenking van he't 50-ja-
rig bestaan der Rijkstelegraaf.
gemaakt en derhalve verduisterd had.
Ten aanzien der vraag of van een geval
als dit de gewone rechter dan wel de
schuttersraad behoort kennis te nemen
verwees mr. Bosch van Oud-.Amelisweerd
officier, naar een arrest van het Leeuwar
der hof d.d. 19 Januari 1890 en naar een
vonnis van de rechtbank te Groningen,
d.d. 6 Maart 1890. Beide colleges beslisten
dat de kennisneming bij den gewonen
Techter behoort.
Leger en Vloot.
Ir. de maand. Augustus zijn bij het
Koloniaal Werfdepot voor den Indi
schen dienst aangenomen 91 perso
nenvan do verschillende korpsen
van het leger hier te lande werden
overgenomen 13 militairen, zoodat hert
totaal der werving 104 bedroeg. Aan
deze personen werd het handgeld uit
betaald van f 19,720.25. Naar Oos't-In-
dië vertrokken 2 detachementen onder
4 officieren, te zamen sterk 8 onder
officieren en 80 minreden naar West-
Indië vertrok geen detachement. Uit
O.-Indië repatrieerden geen militairen;
uit W.-Indië 5, biervan verlieten 4 met
paspoort den dienst, terwijl éen nog
militiepl'ichtig naar zijn korps terug
gezonden werd.
Koloniën.
Djambi.
Uit Djambi verneemt het „Bat. Nhl".
onder den datum van 29 Juli:
Op 23 dezer ondernam de kapitein van
den generalen staf Rietschoten, civiel
ezaghebber alhier, geëscorteerd door
dertig bajonetten, onder commando van
den tweede-luitenant Sporry, een tocht
naar de Koeboesdoesoens. Het doel van
dien tocht was aanraking met de bevol
king te krijgen in verband met eventueele
registratie der gronden. De tocht liep
zonder ongevallen af en had tot uitslag
dat aan de registratie aldaar spoedig kan
worden begonnen.
De eenige vijand tegen wien men hier
te kampen heeft, is de enorm lage water
stand. De opvoer van levensmiddelen en
troepen, welke tot voor enkele dagen
met hekwielstoomers en stoomsloepen
kon plaats hebben, geschiedt nu per sam
pan. Het is te begrijpen" dat naar dez.e
methode uiterst langzaam gewerkt wordt:
de afstanUden, met den hekwielstoomer
in twee dagen afgelegd, vorderen nu van
acht. tot tien dagen. Het is treurig, maar
wat hiertegen te doen? De stand van het
water is hier en daar niet hooger dan
twee voet. Waren de Djambiërs even
stoutmoedig in hun optreden als de At-
jehers,' geen enkele fuselier zou behou
den zijn bestemming bereiken, gezwegen
van munitie en andere goederen.
Naar ik uit Soeroelangoen verneem, is
den 25en Juli onder kapitein Kilian een
tocht ondernomen met 150 bajonetten.
Men denkt drie maanden weg te blijven.
Twintig prauwen met levensmiddelen
vergezellen de colonne, welke door étap
pe-posten met de rivier in verbinding
blijft.
Hec'htzaken.
Een schutter veroordeeld.
Voor de rechtbank te Amsterdam is 3
maanden gevangenisstraf geëischt tegen
een schutter, die eenige stukken zijner
uniform, de jas en broek, hem door de
gemeente in gebruik gegeven, te gelde
Een kijkje in Atjeh.
Temand. die een paar jaar in At.ieh
is geweest, vertelt, daar een en ander
van in die ...Tava-Bode." Het doel vari
den schrijver is niet in politieke be
schouwingen fe treden, hij wil enkel
over Atjeh eens babbelen. Wij larten
bier ©en gedeelte van zijn relaas
volgen.
Wie naar Atjeh gaat. begint ge
woonlijk met ie Oleh-leh aan wal te
slappen.
Van de reede gezien, doet het plaats
je zich niet onaardig voor. Men aan
schouwt zooveel huizen, dat men ge
looft voor een groote plaats t© liggen.
Toch bepaalt deze zich hoofdzakelijk
tot éen lange straat, evenwijdig aan
het strand. In het westelijkst gedeel
te, de z.g. landtong. he.efl men de ver
blijfplaatsen der militairen en de offi
cierswoningen. Daarna komen de
huizen d.er burgers, een Europeesche
toko, en de sociëteit. In het oostelijkst
gedeelte, zg. Oleh-leh-Oost bevinden
zich meest Chineezen en vreemde Oos
terlingen. Verder is er noe- icts. waar
door Oleh-leh Oost een goede reputatie
heeft, vooral bij zeelui
Wie echter wil uitgaan eu nog jong
is. blijft niet te Oleh-leh maar gaat
naar Kotaradja. Hij maakt daartoe
geen gebruik van den trein, ook niet.
van een der verschillende huurkarre
ts es. Hij .stapt op zijn fierts en rijdt
over den zeer schoonen weg. die de
beide plaatsen verbindt.
Dwazen, die den nieuweling willen
wijs maken, dat er 'in Atjeh niet ge
fietst kan worden. Het is een heerlijk
ritje, dat ik daar noemde, en men
(rijdt er veiliger dan op den weg van
Batavia naar Tandjong Priok. Na een
kwartiertje trappens komt men te Kot-
1aradja aan.
Wij maken een klein omwegje, eu
rijden ©eitel Nesoeh rond. Dit is een
vr ijgroote rechthoekige vlakte, om
geven door een mooie lommerrijke
laan. waarlangs zich de officierswo
ningen bevinden. Nesoeh ligt buiten
den z.g, kraton. Om daar te komen
rijden wij door een der poorten en
bevinden ons dan spoed'ie in het cen
trum van Kotaradja.
Hier vinden we de mooie gouver-
meurswonin- de verschillende kazer
nes. de huizen van officieren en bur
gers, verscheiden Eui-opeesche toko's
en, last not least, de sociëteit. Een
prachtige soos. die vooral tusschen
licht en donker uitnoodigt tot zitten
en genieten. Dan kan men daar de
meeste bewoners der plaats zien voor
bij wandelen of rijden of fietsen: dani
tot de overtuiging komen dat Kota-!
radja een groote, drukke, gezellige
plaats is dan soms pastoor Verbraak,
den eerbiedwaardige, zien voorbijwan-
del-en en opmerken, met welk een ach
ting hij door alle voorbijgangers wordt
gegroethoe troepjes soldaten, in luid-
rechtig gesprek, hij zijn nadering eens
klaps front maken, om hem het mili
tair saluut te brengen, niert gedreven
door dienstvoorschriften, maar door
de inspraak van hun hart.
Kotaradja is inderdaad een gezellige
plaats, en al hebben de militairen er
natuurlijk altijd verreweg de over
hand, de burger kan er zeer goed aar
den. Ook de buitenwijken, waar uit
den aard der zaak meest Chineezen
wonen, zijn mooi en prettig druk.
Maar wij trillen meer van hei gepa
cificeerde gedeelte van Groot-Atjeh zien
en wederom maken wij daartoe geen
gebruik van den trein, doch gaau op
de fiets. Buiten Kotaradja nog fiet.
is en, om de kans te loopen. in dat vij
andelijke land te worden aangevallen
of doodgeschoten Ja. kwalijk inge
richte. die misschien zoo dwaas zult
zijn uw rijwiel te v©rkoopen, als het
lot u naar Atjeh voert, koop dan een
nieuw, ga mee en word bekeerd
Daar is de weg naai- Lam Njang. een
kolfbaan gelijk. Hij volgt voor het
grootste gedeelte de, nu niet meer ge
bruikte spoorbaan. Hoe menigmaal
hebben wij dien weg in den namiddag
gereden en dan genoten van het heer
lijk schouwspel, dat de vlakte hier op
levert met de bergen op den achter
grond, door de ondergaande zon zoo
tooverachtig varlicht
Daar is d© weg naar- Lam Baroe,
een va-oegere post, ook zoo'n prachtige
rijweg, en ook ons telkens nopend tot
den uitroep hoe schoon is he't land.
hoe vreedzaam en bedrijvig de omge
ving Van hieruit kan men doorrij
den, heel tot Selimoen toe 1
Daar is de weg naar de benting Tjot
Goë, gelegen op een heuvel. Weer
gfian wij door de heerlijk schoone
vlakte, en doordat het eindpunt hoo-
gerop ligt. heeft de weg eenige ups en
downs, die den wielrijder niet onaan
genaam zijn.
Daar is de weg naar Lok Nja, naar
de westkust, door de prachtige en be
roemde kloof
Ook hier 'is de omgeving zóo. dat
icor z'.c-'h niet kan voorstellen, hoe in
18J6, tijdens den overloop van Toekoe
Oemar. hier nog zoo fel gevochten is.
Inderdaad een tochtje naar Lok
Nja iis wel in staat, om den vreemde
ling met het schrikbeeld. Atjeh te ver
zoenen. Er is niets, dat od een abnor-
malen ofon veiligen toestand wijst.
De bewoners gaan in zoo grooten ge
tale naar hun arbeid, of naar den pa
sar. het vee Taast zoo vredig tegen de
hellingen der bergen, rechts en link9
is de landbouwer zoo ijverig bezig
met het bewerken van den grond, dat
men rich overal elders waant, dan in
het land, dat door velen nog als een
gevaarlijke wildernis beschouwd
wordt.
Atjeh.
Het ,,B. N." ontv'lng den oen Aug.
het volgende telegram uit Kotaradja:
De afdeeling maréchaüssée welke
met generaal Van Heutsz naar Seu-
uagan vertrok, nam, nadat een bericht
over de nieuwe stelling rjes vijands
was binnen gekomen, een op een heu
vel gelegen benting van Radja Malem.
Radja Malertn zelf sneuvelde met
vijftien zijner volgelingen.
Het. bivak der colonne Matthes is
thans verplaatst naar Dj ©ram.
Patrouilles, in verschillende rïch-
tmgen, uitgezonden om het spoor te
zoeken van de bende, die de klewang-
aanvallen deed. vonden niets.
tt £id?n kapitel'n der infanterie E. K.
m i J linï- en,z is opdracht gegeven
met tachtig man het hoofd van Trang
op te ltchten en door Trang Tripa naar
Blang Pedir te marcheercn.
Generaal Van Heutsz zal. na een be
zoek aan d© andere bivakken ter West
kust, naar Kota Radja terugkeeren.
Ter aan vul Hing dezer telegrammen
ont.leen.en wij aan de „Java Ct." nog
het volgende, getrokken uit een van
den gewestelijk militairen comman
dant van Atjeh en Onderhoorigheden.
door de Regeering ontvangen telegi-am
van den darden dezer
Gouverneur Van Heutsz marcheerde
21 en 22 Juli jl. met drie brigades ma
réchaüssée en oen detachement van dë
mobiele colonne onder kapitein Ada-
ma van Scholtema naar Seunagan.
bivakkeerde 22 Juli te Dj er am. en kwam
den 25en te Poerto Teungoh aan bij de
colonne van majoor Matthes. Op het
bericht dart de vijandelijke bend© van
Radja Malem zich ophield bij Tjot. Pa-
roe, werden denzelfden avond maré
chaüssée brigades daarheen gezonden,
de bende had een benting bezet op een
heuvel, aan den rechteroever van de
Seunananmvier. ten noorden van Lho
Seuniotdeze werd aangevallen, de
vijand liet zestien dooden. waaronder
het hoofd, met munitie en blanke wa
pens in onze handen.
Een detachement onder kapitein
Scheltema, vertrok den 25sten Juli over
'1 jieré naar Boebon en legde een b'ivak
t© Ivarieung nergens werd tegenstand
ontmoet
25 en 26 Juli werd hert bivak van de
colonne Maithes verplaatst naar Dj©,
ram. In den avond van den 26sten
lueld de marechaussee een passencon-
trole in Roeloeh eu Ramhong Twee
vijanden sneuvelden, terwijl een in.
iandsch marechaussee gewond werd.
In den avond van 28 Juli rukten 80
bajonetten onder kapitein Plu'im Mentz
naar Trang, met opdracht, door Tripa
en Kong te inarcheeren naar Blang
Pidië.
's Morgens 28 Juli rukten marechaus
seebrigades uit met opdracht boschrijk
heuvelterrein tusschen Seunagan en
Meureuboe rivieren- te bezoeken, waai
de bende zich schuil houdt die do
overvallingen van 11 en 12 Juli deed.
30 Juli is de Gouverneur met gevolg
naar Meulaboh terug gegaan. Hij zou
nog de bivaks in Boven Boebon be
zoeken.
Kerknieuws.
Te Nijmegen iis Woensdag de vijf
tigste algemeene vergadering der Evan
gelische Maatschappij in den schouw
burg geopend door den vice-voorzitter.
den heer J. Quast Hzn.. predikant te
Utrocht. met een hartelijk welkomst
woord. Spr. noemt deze vijftigste
vergadering een heugelijk feest, hoe
wel het. vijftigjarig bestaan der maat
schappij door het houden eener buL
tengewone vergadering zal worden ge
vierd.
We zijn hier, zoo zegt spr., niet bij
een om een strijdplan op te maken,
doch door ons samenwerken sterk te
