H. LAMP
machtig te w orden. Bij de huiszoeking
zijn ook lessenaars van sociaaldemo
cratische leden van den rijksdag ge
opend. waartegen hot blad als oen 'in
breuk op de grondwet verzet aantee-
kent Krupp verklaart de bewering
van de Vorwarts voor een lasterlijke
leugen. De Vorwarts belooft daaren
tegen, met bewijsstukken in de rechts
zaal te zullen verschijnen.
Stadsnieuws.
Haarlem, 20 Nov. 1902.
Postspaarbank.
Wij ontvangen het verslag van de
Rijks-postspaarbank over 1901 met een
vergelijkende tabel, waaruit blijkt, dat
Nederland bovenaan staat wait betreft
het aantal boekjes per 1000 inwoners en
het gemiddeld tegoed der inleggers. Voor
ons land bedraagt dit n.l. 125 boekjes en
een tegoed van l 12.318 per duizend in
woners. Zweden, Engeland, Italië,
Frankrijk en Oostenrijk zijn allen lager;
Oostenrijk is de minste der broederen.
Daar zijn die cijfers resp. 54 en 1 2534.
Hoewel deze bijzonderheid niet nieuw
is (ze werd gememoreerd in een levens
beschrijving van den heer Armand Sas
sen in de Holl. Revue) mag ze hier toch
nog wel1 eens vermeld worden, omdat ze
pleit voor den geest van spaarzaamheid
bij ons volk en voor de uitnemend practi-
sche inrichting van de Rijks-postspaar
bank.
Op 1 Nov. j.l. had de spaarbank niet
minder dan 955.000 inleggers, wier saldo
tegoed toen (zonder den intrest over 1902)
ongeveer 90 raillioen .gulden bedroeg.
Wij kunnen bezwaarlijk onze lezers
met veel cijfers vermoeien, maar meenen
toch, dat zij belang stellen in die van
Haarlem en omliggende gemeenten. Zij
volgen hier voor wat betreft het aantal
boekjes, in omloop op 31 Dec. 1901 en 1
het saldo op dienzelfden datum;
dink, M v. d. Weele
len Amsterdam.
?n N. N. Wier da, al-
Boekjes. Saldo.
17345 79.894.67
564 1.504.15
26 1.660.71
Haarlem
ld. bijk. Bloemendaal
ld. bijk. Plein
Aalsmeer
Bennebroek
Beverwijk
Haarlemmermeer
Heemskerk
Heemstede
IJmuiden
Overveen
Sloterdijk
Spaarndam
Uitgeest
Velsen
Wijk aan Zee
Zandvoort
Zandvoort bijk. Passage 5
Deze cijfers leenen zich bij uitstek voor
vergelijkende beschouwingen omtrent
meerdere of mindere welvaart. Wij zul
len die evenwel aan den lezer zeiven
overlaten.
De eenige aanmerking, die wij op het
zeer uitvoerig verslag van die bank zou
den willen maken is deze, dat het wat
laat komt. Voor een jaarverslag over 1901
is 19 November 1902 als datum van ver
zending niet vroeg.
481 minus 982.—
725
f 6.157.11
1541
4.046.09'
869
8.626.80'
44
1.336.25
1100
1.485.02'
1237
18.295.72
344
3.884.97'
451
4.944.59
129
2.111.82
839
16.367.97'
297
8.508 64
50
229.79
452
907.92
P r o z a e n Poëzie. A. s. Zaterdag
geeft liet mannenkoor „Proza eai Poëzie,
directeur de heer C. Phlippe.au, eene soi-
róe met bal in den Schouwburg. Men zie
achterstaande advertentie.
Brand. Een brand, welke zich in
deai beginne een oogenblik ernstig liet
aanzien, brak Woensdagavond uit in
de kleine repetitiezaal van de Groole
Vauxhal in de Wijde Appelaarsteeg.
Omstreeks half zes was 't toen. do
vlammen tot groote schrik van de
buren eensklaps uit het dak sloe
gen en een vonkenregen op hunne wo
ningen neerdaalde. Spoedig werd nu
brandweer en politie gewaarschuwd
en weldra waren spuit 10 en de slan-
senwagen der politie aanwezig. Een
spuitgast en een burger waren nu in
een oogenblik op het dak van liet aan
grenzend perceel, en dra werden de-
eerste waterstralen in het brandende
perceel gespoten. Allengs begon het
vuur nu te minderen; de vlammen,
welke om het dak gespeeld hadden,
werden gedoofd', en toen ook met een
tweede waterstraal het bewuste per
ceel van binnen werd nat gehouden,
was de brand in korten tijd geneel
gebluscht.
Daarna bleek dat het vuur het he
vigst had gewoed in een steenkolen-
bergplaats waar ongeveer 10 HL. lag.
De trap naar den zolder is geheel ver
brand. terwijl de zolder en de wan
den schroeiden, Is de brandschade
derhalve niet zoo groot, de waterscha
de daarentegen is zeer belangTijk.
To-en de brand uitbrak was de eige
nares, de wed. T. Prinsen niet aanwe
zig. doch spoedig kwam zij opdagen,
waardoor groote verwoesting aan naar
perceel in de Wijde Appelaarsteeg
werd voorkomen, want juist toen zij
met den sleutel aankwam was men
van plan de voordeur met een bijl
open te hakken, om de brandweer
toegang tot het brandende perceel te
geven.
Het perceel was verzekerd bij
j.nrl 1-
langrijke wijzigingen ondergaan. Dei ven. Ook zag spr. een plant van het
rol van Napoleon was in handen van'geslacht Cicropias. die haar hollen
Hubert la Roche, die van sergeant Li
ffcvre, later Hertog van Danzig, in die
van Holtrop, doch beide acteurs, welke
ook hun goede hoedanigheden zijn.
konden ons de heeren Bouwmeester en
Henri de Vries niet doen vergeten. De
creatie van Napoleon door Louis Bouw
meester in alle stukken, waarin men
.,1e petit caporal" ten tooneele voert is
trouwens zoo populair, dat wij voor
Napöléön niet anders dan in de heni
door Bouwmeester verleende figuur
kunnen voorstellen en waar we zelfs
bij het zien van authentieke portretten
van dezen helden-keizer geneigd zijn,
deze als niet gelijkend te beschouwen,
'is het te begrijpen, dat Hubert la Ro
che in net geheel geen genade vindt
in onze oogen. Zijn figuur leende er
zich niet voor enkortom Bouw
meester maakte ar wat anders van.
Mevrouw Mann had groot succes.
Er is voor haar dan ook verbazend veel
moois in deze rol. Wij zouden vreezch
in herhalingen te vallen wanneer wij
gingen detailleeren, toch moeten wij
constateeren. dat zij telkens weer wat
beters van haar rol wist te maken en
dat zij die speelt met prijzenswaardige
frissche opgewektheid.
Onze lezers zullen opmer-l
ken. dat het in dit nummer voorkomen
de verslag van de beraadslagingen der
Tweede Kamer uitvoeriger is dan ge
woonlijk.
Wij zullen namelijk voortaan gere
geld1 deze stof uitvoeriger behandelen,
dan tot dusver en hebben dan ook, in
verband hiermee, den titel Parlemen
taire Praatjes veranderd in Kamer
oven-zicht.
Wildernis en Cultuur in
Suriname.
Op uitnoodiging van de commissie
voor het Koloniaal Museum sprak
Woensdagavond in het Brongebouw te
Haarlem dr. F. A. F. C. Went, hoog-
or. r. A. r. went. ftoog-
net perceel was verzekerd bij de ireraar in de plantenkunde aan de
Haarl. Brandwaarborgmaatschappij. I Rijksuniversiteit te Utrecht, over
1,.Wildernis en Cultuur" in Suriname.
IJ s. Het vriezende weer heeft aan-1 prof. Went is. zooals men weet.
gehouden, en alle wateren zijn met vóór eenigen tijd door de Nederland-
een ijsvlies bedekt. Op de slooten ziet j sChe Regeerine belast geweest met het
men reeds liefhebbers met schaatsen I 3
stengel aan de mieren tot woonplaats
biedt en tegelijkertijd in kussentjes
aan de basis harer bladeren voedsel
voor die insecten maakt.
Deze mieren voeren een heftigen
strijd tegen een andere miersoort. de
parasol-dragers genoemd, omdat zij de
bladeren stukvreten en op hun kop
wegdragen.
Hierna wees spr. er op dat hij bij
een tocht langs de Para-rivier ook
aangenaam verrast werd door neger
jongens, die het Hollandsch goed spra
ken en verstonden. 40 jaar geleden
was er bijna geen neger in Suriname
die Hollandsch kende, en thans hoort
men in alle kampen die taal spreken.
Vervolgens gaf spr. eene aanschou-
v> elijke voorstelling van de savannah's
en wijdde breedvoerig uit over de in
cultuur gebrachte gronden.
De lichtbeelden gaven 'n duidelijk be
wijs hoe bij de ontginning der woeste
gronden die vruchtbaarheid van den
bodem e>n de gunstige klimatologische
toestanden der planten krachtig te
hulp komen. All© landbouwonderne
mingen zijn gelegen in de lagere stre
ken. Zij zijn echter door het maken
van dammen duur in aanleg en on
derhoud, doch de bodem is zeer
vruchtbaar. De voornaamste culturen
zijn cacao koffie en suiker.
De grootst© kwaal is echter het ge-l
brek aan arbeidskrachten. Ook aan de
wetenschappelijke ontwikkeling van
den landbouw en daarmee gepaard
landbouwonderwijs moet veel meer ge
daan worden. Andere landen doen op
dit gebied veel meer voor hunne kolo
niën. en met recht mag dan ook ge
zegd worden dat Nederland Suriname,
in tegenstelling met Java, zeer stief
moederlijk bedeeld.
Meer belangstelling moet voor deze
kolonie, die veel voor de toekomst be
looft, getoond1 worden. Daartoe wekte
spr. allen op.
Een luid applaus steeg aan 't einde
der voordracht op, en was de tolk van
den dank van het auditorium.
Halfweg
Woensdagavond is alhier de machine
van dien avoudgoederentrein Amsterdam-
Rotterdam gederailleerd en van den
spoorbaan in den berm gereden, waar zij
thans diep in het zanid zit. Het ongeval
heeft zich als volgt toegedragen.
Die trein moest alhier, zooals meer ge
beurt, op zijspoor rijden, om een onmid
dellijk van dezelfde richting komende
personentrein te laten passeer en; wel zag
de machinist aan het station de roode
lantaarn en gaf het sein tot remmen,
«maar de vaart was zoo, dat zulks intijds
met een trein uit 52 wagens bestaande,
en met onvoldoend aantal remmers niet
mogelijk was; de machine reed als het
ware door het stootstuk heen en kwam
in de berm van den spoorweg; slechts
één wagen derailleerde, terwijl machi
nist e«n stoker slechts enkele lichte
kwetsuren bekwamen; die gewone trei
nenloop ondervond geen vertraging.
i aan de beetwortelsui-
kerfabriek „Holland" alhier zal reeds
de volgende week geëindigd zijn.
n n en land.
INGt/l IN lifsN «IhUEUEE-
1.1NGEN.
3D cents per rastel.
met schaatsen j on(ierZoêk naar de cultures in West
onder de voeten, van het ijs genieten, j iudië. zoodot alleen daarom reeds,
zooals op de Delft en het zal niet zj-jn re(je van groot belang was.
lang duren of ook de singels zullen j Ëen groot gezelschap dames en
aan de schaatsenrijders hun pleazier j heeren vulde dan ook de gezellige zaal
weer opleveren. De ijsbaan is nog niet' ,n het Brongebouw om de hoogst inte-
seheel in orde gebracht; een groot deel ressante voordracht, toegelicht met
is reeds onderwater gepompt, doch ookïnntaarnbeelden, bij te wonen,
nog een deel wat gewoon weiland is, j Rij den aanvang van zijn rede
doch dat zal hedenavond eveneensbracht spr. allereerst een woord van
klaar zijn. Als nu de vorst maar aam hulde aan wiilen den heer F. W. van
wilhouden zal de ijsbaan wellicht Za- Eeden, in leven directeur van het Ko
terdag, doch stellig Zondag voor de joniaaï Museum, voor hetgeen hij voor
leden geopend worden. Op het ver- Suriname gedaan heeft. Aan v. Eeden's
dronken land aan Schalkwijk kan ge-1 o-rnnt^ hpi9mcrc.t0iHn.cr - --
reden worden.
Het
R.K. Parochiaal Arm
bestuur van Haarlem deelt mede dat
opbrengst der gehouden Turf-
groote belangstelling voor Suriname is
het te danken geweest d'at ik de reis
daarheen gemaakt hebt, zeide spr. En
dat zal bij mii steeds in dankbar© her
innering blijven. Daarna vervolgde
hij zijn rede en schetste zijn reis, ver-
collecte bedraagt de som van 851.41. .leden jaar n>aar Suriname onderno-
men. speciaal met het d'oel zich op de
j hoogte te stellen van den tropischen
Hedenmiddag o m s t r e e ks plantengroei aldaar.
12 uur ontstond brand in de men-1 In een zeer boeiende voordracht gaf
belmakerswerkplaats van den heer spr. een denkbeeld zoowel van de we-
Boeree in de Helmbrekersteeg, door- reld der in 't wild groeiende planten
dat een pot was overkookte. als van de in cultuur gebrachte ge-
J$t P—1 t' fT l™§5%ees er op. dat men. in Suri-
Julius Wulff Co., werd de name reizende, voor 't oogenblik wel
brand, welke zich in den beginneriiet anders kan doen dan gebruik te
ernstig liet aanzien, spoedig ge- maken van d© rivieren, daar het bin
nenland nog totaal verstoken is van
spoor- en tramwegen en bruikbare we-
gen ook no? slechts zeer schaars wor-
het i] s gezakt. Heden- aangetroffen.
omdtreeks half negen had- j Alvorens de zaal in het duister werd
--- gehuld om de lichtbeelden goed te
trappen op" hetdoen uitkomen, gaf spreker op de
--a - kaart een overzicht van de terreinsge-
Collecte Boeren-Hulpfonds
25 November a.s.
!8 Morgens tasschen 9'/, en 1 nnr
Van de generaals Louis Botha, C.
R. de Wet en J. H. de Ia Reij kwam
ook tot den Burgemeester onzer ge-
meente het verzoek om, onder zijne den een paar jongmTde'aJrd.Vhom I ^Y2rens de 2aal in he'
leiding alhier eene Commissie tevor-| 0m gammeltie te aardl^heid gehuld 0111 de lichtbeelden
men, welke voor de ongelukkige zwakke iis oor, a ppen °P het doen o-Qf ^„„1,
stamverwanten in Zuid-Afrika geld j dier jongens zakte' ™lfSpoe"
bluscht.
D 0 0
morgen
Hiertoe uitgenoodigd verklaren wij ger op hnet^rogedgëteacht-Vd7jon1'1"
-et een nat
nemen onder het eerevoorzitterschap pak af.
van den Burgemleiesteir, die dit be
reidwillig aanvaardde. Gisteren avond
Wij komen thans met vertrouwen j meeting gehouden' iThett Sho^wW™ I dTzoiTvM
steldheid van het door hem bezochte
gedeelte. Suriname kan, wat deil
plantengroei betreft, verdeeld women
in eenige zones te weten: het voor een
groot deel onder water staande oer
woud. de Savannahs of grasvlakten,
het hoogere ook voor een groot deel
met oerwoud bedekte terrein, en langs
Barteljorisstr. 2224.
Steed* voorhanden
eengrootesorteering
u.
Tegelplaten, Itedkruiken.
Warniwaterstoven,
Tafelkomfooren enz.
Uil de Omstreken.
',-r "au KfUOUW We- I ""I UC i"ctn«TOv
1 ;ur X 6T1- Vfmwe&e de Christe-1 *!00£ zi.jne
lijke Zending van den heer
schillende tochten op de Suriname-rb
tot U.
De zekerheid bedtaat helaas met,
dat ook wij Haarlemmers, het voor
recht zullen hebben de Boerengene
raals in ons midden te zien, hen van
aangezicht tot aangezicht te aan
schouwen, die helden van Zuid-Afri-
ka dte door hun moed,vastberaden- zendelingen A. E. Mar-1 Van die onlzaigSjke^uOgëstrekweid
heid en vertrouwen de harten der burg, C. R. Polman en M. D. Vos- is slechts een zeer klein gedeelte in
volken hebben veroverd. Hoe gaarne kuil (vroeger staf-officieren van het cultuur gebracht,
zouden wij anders onze dankbare Leger des Heils) te luislteren. Het 1 Eigenaardig is het d'at in de tropen
doel wat sprekers hier in Haarlem de t>oomen ,hun wortels in het
trachten te verwezenlijken is om de zou^ water de dichL bij
mensrhen TTpf zee Kelef?en vloedbosschen en mangro-
volle Evangelie te ven geheel afhankelijk zijn van het
verkondigen. zoute water.
A,s. Zondag zullen er door dezelf-Niet alleen langs de zeekust maar
de personen wederom 2 meetingen ook de rivieroevers, voor zoover
'pn maar dan in St. daar_5°ut water staat, treft men die
„.e, movi j vier, de Para, die Commewijne, eenge-
Booth-Clibborn, voorheen leden van deel te van de Coppename, de bara-
het Leger des Heils in Nederiand en niacca, de Marowijne tot aan de Al-
België De groote zaal van het ge- bina-watem-allen en een gedeelte van
- _j. de Nickerie. was spr. m de gelegen-
bouw was met druk bezet, een dertig heid den plaBtenïroel in aI zlJne
personen ongeveer wlaren gekomen scheidenheid te l>estudieeren.
om naar de zendelingen A. E, Mn-r-1
burg, C. R. Polman
onze
hulde willen brengen aan de ridder
lijke figuren, van wier daden voor
de geheele menschheid een bezielen
de kracht uitgaat, die hooger waar
de heeft, dan alle goud en diamanten
van Zuid-Afrika.
Waar dê generaals niet naar Hol
land zijn gekomen omite worden toe
gejuicht, maar hun eenig doel is, ten
behoeve van rampzalige weduwen
weezen en hulpbehoevenden, wier
ellende alle beschrijving te boven
gaat, een beroep te doen op de Hol-
landsche liefdadigheid, daar hadden
wij gehoopt aan hen in onze eigen
stad een flink bedrag ter hand te
kunnen stellen als een treffend! be
wijs der Haarlemsche offervaardig
heid voor hun schoon en edel doel.
Maar ook al moeten wij wellicht
hët voorrecht missen de helden
ons midden te zien, wij moeten zorg
dragen hij de vele teleurstellingen,
die zij helaas reeds ondervonden,
niet nog deze te voegen, dat zij, die
zoo heldhaftig hebben gestreden, die
zooveel hebben geleden, tevergeefs
zullen hebben geleden.
Stamverwanten van de Generaals,
toont dat gij ook hun Geestverwanten
wilt zijn. Zij hebben voor onze arme
broeders alles over gehad, laat ons
er ook iets, laat ons er veel voor over
hebben.
HET COMITé.
worden gehouden,
Bavo.
directeur va
mangroven aan.
Zeer belangwekkend is ook het oer.
landschap. dat spr. bij een tocht,
n het M u -1 stroomopwaarts de Coppename-rivier,
seum van Kunstnijverheid alhier, de had aanschouwd. Slechts hier
heer E. A. von Saher, werd in de jong. was spr. er m geslaagd een kkizi cmu
ste algemeene vergadering tot eerelid ket oerwoud in te dringen en den over-
benoemd van den kring „de Scaldc-n"yeldigendto indruk van die natuur
Ie Antwerpen, een kunstkring, die zich ln z |G nemen. Alen kan zich,
do bevordering der versierende kun- het gezien te hebben, geen
sten en der kunstambachten ten doel denkbeeld vormen van de dichtheid en
I weelderigheid der Surmaamsche bos-
schen. welke daarin de oerwouden van
Java en Azië verre overtreffen. Men
„HetVolk" weetmede te de e- krijgt eep indruk van groen en niets
len, dat de heer v. d. Kamp gesollim-j dan groen, een mengelmoes van de
teerd heeft naar de becrékking van meest verschillende stammen, sten-
hoofdoprichter der gemeentereiniging! gels en lianen en een volkomen afwe-
alhier zighead) van. bloemen.
Vij hebben den heer v. d. Kamp j Alleen aan de toppen en aan aen
hiernaar gevraagd. Deze bevestigt de rand van het oerwoud treft men hioe-i
waarheidervan doch deelde tevens me-! men aan, want daar alleen vinden zij
de, dat hij gesolliciteerd'heeft voor den', het voor hen onmisbar© licht, ai
Heemstede.
Woensdagavond had' alhier in café
Landzicht een algemeene vergadering
plaats van de Noord-Hollandsche ver-
eeiuging Het Witte Kruis, afd. Heem
stede. Niettegenstaande deze afdeeling
omstreeks 130 leden telt, waren er
slechts enkelen opgekomen.
De Voorzitter, mr. D. E. van Lennep,
opende dieze bijeenkomst, waarna werd
overgegaan tot de voorgestelde werk
zaamheden.
Aan de leden werd gelegenheid
gegeven om inlichtingen te vragen aan
de afgevaardigden van de gehouden al
gemeene vergadering. Hier werd geen
gebruik van gemaakt.
Benoeming van drie leden voor het
nazien der rekening van den Penning
meester. Hiervoor werden bij stem
ming gekozen de heeren A. G. A. Col-
lot d'Escury, W. Adriani en E. van
Luyken.
3o. Beraadslaging over de agenda
der algemeene vergadering, welke ge
houden zal worden op 25 Nov. a.s. te
Amsterdam. Volgens beschrijvings
brief.
Aan de afgevaardigden werd opge
dragen mede te gaan met de gedane
voorstellen door het Hoofdbestuur om
trent het verkiezen van vier leden
voor het hoofdbestuur.
Na rondvraag van den voorzitter
werd deze vergadering onder dankbe
tuiging gesloten.
Kameroverzicht.
Ofschoon een gansche lange dag door
de Tweede Kamer gisteren werd besteed
aan de behandeling der Indische begroo
ting (algemeene beschouwingen) ging
het debat een groot deel van den dag bui
ten die begrooting om.
Zooals men wieet heeft de heer Van Kol
er de commissie van. rapporteurs en met
name den voorzitter dier commissie, den
heer Cremer, er «een verwijt van gemaakt,
dat een aantal zijner opmerkingen niet ir.
het voorloopig verslag werden, opgeno
men en heeft hij die opmerkingen alsnog
ondergelegd in een aan zijn medeleden
toegezonden circulaire.
Blijkbaar niet zonder voordacht kreeg
dus gisteren, bij de opening der algemee
ne beschouwingen, de heer Cremer het
eerst het woord om de aantijgingen van
den heer Van Kol te refuteeren. De Com
missie van Rapp. was geenszins van den
gewonen weg van handelen afgeweken
en had haar recht van critiek gehand
haafd, opmerkingen latende rusten, die
geen érond hadden en waardoor de Ka
mer zic-h belachelijk zou maken. Zij had
haar taak ernstig opgevat, en eerlijk.
Vervolgens toonde de spr. de onbetrouw
baarheid der nota-van Kol aan, in bij
zonderheden wijzende op het feit, dat
tal van opmerkingen en zaken die vol
gens den heer Van Kol verzwegen zijn,
in het V. V. voorkomen, zij het ook in
eenigszins anderen vorm. Andere
merkingen waren öf door de rapporteurs
niet vernomen óf onbelangrijk
deeld.
geoor-
Spaarndam.
Binnenkort zal door de genie te Haar
lem worden aanbesteed: Het maken van
aardwerken en betongebouwtjes voor ne
venbatterijen in de linie van Spaarndam.
De raming bedraagt 1 19400.
Examens vrije en ordeoefe-
ningen. Geëxamineerd 12 vrouwelijke
candidaten. Geslaagd de dames: C, O. v.
d. Frijhoef, J H. de Vries, T, K. Wieber-
tijd van een jaar.
Madame S a n s - G n e.
Ronduit gezegd, hadden wij niet ge
dacht dat dit toon eel spel. nog zoo veel
hezoek zoude Irekken. nadat het reeds
onmisbare licht. Ai de
planten voeren dan ook een strijd
om het licht. In het oerwoud vindt
men dan ook tal van planten, die u>e
hooge takken van de hoornen als
groeiplaats gebruiken.
Al de bloemen en planten zijn
ook van verschillende inrichtingen
sirrroeriTnb,ciee"?e'Dat«Sdat1 zijm
hl „1 l l Schouwburgdirectie streken kunnen leven. Zoo had spr.
een beteren kijk op deze zaken heeft. o. a. bij een tocht op de Marowijne-
vriik bUUUU up UO lVJLtUUWljne-
Do uitkomst heeft het bewezen, de rivier, een waterplant, veel overeen-
schouwburg was flink bezet en het komende met onze lagere levermossen,
spel werd met onverdeelde aandacht aangetroffen, die. doordat zij voorzien
gevolgd. (was van hechtschijfjes aan de wor-
De rolverdeeling heeft hier en daar tels, in de stroomversnelling kon le-
IJ muidon.
Gisterenavond ongeveer 9 uur werd
men hier opgeschrikt door brandgaroep
De brandspuit werd onmiddellijk te
voorschijn gehaald en naar de Con-
radstraat gereden, waar op een bo
venwoning een begin van brand was
ontstaan. Gelukkig kon men de vlam.
men spoedig stuiten zonder dat de
spuit water behoefde te geven. In de
woning moet meer schade aangericht
zijn door breken dan door brand of
water. Jammer genoeg moeten de be
woners, naar men verneemt, niet ge
assureerd zijn.
De aanvoer van Noorsch ijs is hier
tegenwoordig nogal aanzienlijk, zeker
ook door het verbranden van de groo
te ijsfabriek. Er liggen nu drie zeil
schepen en een stoomboot met dat ar
tikel in lossing, terwijl nog een zeil
schip op weg naar hier met schade in
Noorwegen binnengesleept is.
Ook de voorzitter meende dat 's hee
ren Van Kol's voorbeeld niet navolgens
waardig was. Maar toen de beer van
Karnebeek dit thema ook nog eens wilde
behandelen, meende de voorzitter er op
te moeten wijzen, dat de notavan Kol
eigenlijk niet tot de stukken behoorde.
En dat 't minder gewenscht was, dat an
deren daarover debatteerden.
Daarmede was de heer Van Kol zelf
natuurlijk niet bedoeld. Deze deelde me
de, hoe hij getracht had den rapporteur
zij«ner afdeeling op de hoogte te brengen
van zijn opmerkingen, doch hij was er
niet in geslaagd dezen in zoo koTten tijd
koloniaal op te voeden (gelach). Vandaar
dat in de stukken nu van Hindoes wordt
gesproken, waar Indo's worden bedoeld
(gelach). Zijn brochure was noodig ge
worden toen hem gebleken was-, dat de
heer Cremer vele zijner opmerkingen
maar wilde laten „zwemmen" en speci
aal datgene wat hem onaangenaam was
(De voorzitter verzocht den ,spr. niet be-
leedigend te zijn.) De heer Van Kol wees
vervolgens op de belangrijkheid der ver
kregen punten en zeide dat hij, kwam
het gebeurde nogmaals voor, evenzoo zou
handelen.
Toen wilde de heer Schaper nog een
duit in hetzelfde zakje gooien, natuurlijk
op zijn eigen wijs. Met het gevolg dat
zijn rede een soort van' dialoog werd met
■den voorzitter.
De Voorzitter merkte op, dat hij de zaak
der nota alleen door den heer Cremer en
den heer van Kol had laten bespreken.
De heer Schaper meende, dat het de
zaak niet is tusschen Van Kol en den heer
Cremer, maar van 't Ned. volk. Het moest
blijken en besproken worden wie gelijk
heeft, hij die de waarheid wil doen uit
schijnen, of hij die haar wil wegmoffe
len...
Haarlemmermeer.
Door de besturen der verschillende
volkskiesvereenigingen te Haarlem
mermeer is besloten een Centraal Co
mité in te stellen en te trachten meer.
dere zoodanige vereenigingen op te
richten in dat district; op een zes-tal
plaatsen zal daarvoor als spreker op-;
treden de heer J. Gerritz te Haarlem. I
De Voorzitter herhaalde, dat hij aeze
discussie niet kon toelaten.
De heer Schaper handhaafde daartoe
zijn recht nu de Voorzitter 't stuk een
onparlementair geschrift had genoemd.
Dq Voorzitter had dat niet gezegd; hij
noemde 't een stuk niet behoorende tot
de parlementaire stukken der Ind. begr.
Wilde de spt. enkele punten van 't ver
slag behandelen, hij zou 't toelaten.
De heer Schaper meende enkele punten1
te moeten bespreken ook om te zeggen,1
wat Van Kol uit bescheidenheid zelf niet
kan zeggen. Hij ging nu enkele punten
na en verdedigt, dat de heer Van Kol
Deli vet drukte omdat hij onder den in
druk was van den man van Deli
De Voorzitter verbood den spr. derge
lijke persoonlijkheden.
De heer Schaper zou zich bekorten en
constateerde nader, dat de commissie
haar taak niet onpartijdig heeft vervuld
maar onder den indruk van den Voor
zitter, die niet steeds onpartijdig is.
Daarna nam de heer Tydeman-, lid der
Comm. van Rapp. het nog eens voor die
commissie en speciaal voor den heer
Cremer op.
Over de Indische begrooting sprak de
heer Fock, die het optreden van den Min.
met genoegen zag en hem gaarne wilde
steunen, wanneer de Min. wilde streven
naar opheffing van de inlandsche bevol
king. Immers uit tal van stukken, inlich
tingen en berichten bleek dat in een
groot deel van Indië de toestand ach
teruitgang aanwees, Blijkbaar waren wij
in een ongunstig overgangstijdperk, maar
de tijd van daden was aangebroken. De
financieele toestand was mede ongunstig1
en nieuwe offers moesten gebracht wor
den, doch zonder de bevolking zwaarder
t-e treffen. Over de eereschuld sprak spr.
niet met of zonder erkpjining dier
schuld moest veel geschieden voor de be
volking, die geen ideale mocht heeten,
maar niet spaarzaam wezen kon onder
den druk van fiscus, dwangarbeid en
woeker. Als middelen tot opheffing der
bevolking noemde spr. landbouwcrediei,
irrigatiewerken; hij verlangde bespoedi
ging van het onderzoek naar den toe
stand der bevolking en wees er op, dat
het beter is te steunen op een binnen-
landischen vriend dan ons te wapenen
tegen een buitenlandschen vijand Krach
tig bevorderen van inlandsche nijverheid
werd door hem aangeprezen en ten slotte
gevraagd of Min. het decentralisatie-onj
werp van zijn voorganger handhaafde.
Do heer Pijnacker Hordijk, den Min.
vriendelijk tegemoet komend, vreesde]
dat aan de diefensie te veel ten koste zou
worden gelegd; ook door de nota-van
Vlijmen bekroop hem die vrees. Hij stel
de in het algemeen de oorzaken van den
achteruitgang der bevolking in het licht,
wees ook op de overbevolking op Java
en beval immigratie van landbouwers
naar de buitenbezittingen aan. De heer
Van Limburg Styrum vernachtte van den
Min, veel voor de zending. Ook hij achtte
een regeling van den financieelen toe
stand dringend noodig, voornamelijk in
het belang der bevolking, voor wie in
grijpende maatregelen noodig zijn. Op
de brochure in zake de behandeling van
Koelies op Deli vestigde hij de aandacht
en waarschuwde tegen onnoodige ge
weldpleging op Atjeli De heer van der
Zwaag verwachtte van dezen Min. niet
veel, omdat hij al dadelijk te veel wilde
doen voor de defensie, te militairistisch
en te imperialistisch was aangelegd. Wij
behoefden geen misstanden op Nieuw-
Guinea tegen te gaan, zoolang er genoeg
van dien aard waren op onze buitenbe
zittingen, zelfs nog slavernij. Wat Atjeh
betrof, drong hij op het -sluiten van vre
de aan. Voor Djaanbi rnoedt geen geld
meer worden toegestaan. Tegen immi
gratie kwam hij op ,en bepleitte het be
lang der bevolking, waarover ook de heer
Van Kol het in de eerste plaats had, al
voelde hij na zijn reis weinig lust tot
spreken. Want er was zeide de heer
van Kol geen belangstelling in het volk
dat door ons wanbeheer was veraimd.
Om dat goed te maken waren groote of
fers noodig. Daarom mo-est allereerst 't
imperialisme worden gekeerd en spr.
stelde dan ook met zijn partijgenooten
een motie van orde voor (nader te
behandelen) waarbij de At-jeh-oorlog als
imperialistisch wordt veroordeeld en
aangedrongen wordt op het sluiten van
vrede, waarbij de Sultan en de hoofden
hun onafhankelijkheid behouden. Uit
breiding van ons beheer in Djambi keur
de hij af, de expeditie naar Boven-Bor
neo ©en fout, de uitbreiding van ons ge
zag tot Nieuw-Guinea Toekeüoos, niet
minder ongemotiveerd de expeditie naar
Korintji. Langs den weg van moreeten
mvloed, niet door geweld, kon ons ge
zag worden uitgebreid. Niet tegen elke
uitbreiding daarvan had spr. bezwaar;
op Bali was ons bestuur een weldaad
Doch dergelijke uitbreiding van gezag
was te bereiken door vriendschappelijke
aanraking met de hoofden. Vooral moest
geld voor expedities - faits accomplis
meest - geweigerd worden, omdat de
••'"•■•-an dat betalen moest en dus door
onze schuld verarmde. Wat was daarte
gen te doen? Spr. ontwikkelde verschil
lende middelen tot verheffing van de
productiviteit des lands en van de oeco-
nomische kracht van Java, ook door de
centralisatie en het tegengaan van bu-
•eaucratie, betere bezoldiging tevens van
inlandsche ambtenaren, bevordering van
het welzijn der Indo's die in groote el
lende verkeeren,
De heer Van Kol zal heden zijn reeds
zeer lange rede nog voortzetten.
Kamer verkiezing
In de gisteravond door den Christte-
lijkrHLstorisehe Kiezersbond, afdee
ling Amsterdam, district III, gehou
den vergadering, is met algemeene
stemmen tot candidaat voor de
Tweede Kamer, vacature-Den Hertog
gesteld de heer H. Groenewegen, al
daar.
De Winter.
Men schrijft uit het Gooi;
Deze strenge winter met een aan
houdenden Oostenwind was niet te
voorzien, zoodat menigeen zijn knol
gewassen als; dahlia's, begonia's en
canna's nog in den grond hebbende,
ze er nit moes,t laten hakken. Ergear
is het evenwel met hoertjes die nog
geen tijd gehad hebben om aardap
pelen te rooien en bieten voor vee
voeder uit den grond te halen. Menig
daglooner, die een stukje grond heeft
gepacht voor winteraalrdappelen en
ze niett bijtijds uit den grond' heeft ge
haald, mist den hoofdschotel van
zijn winterprovisie'. Van de raapjes,
die zeer veel in de omstreken van
Huizen en Blaricum worden ver
bouwd, zal niet veel terecht komen,
zoodat menigeen met deze strenge
vorst gevoelige schade lijdt.
In Friesland zag men gisteren op
wijken en slooft-en hier en daar al
schaatsenrij ders.
De scheepvaart in de Friesche ve
nen is door ijs gestremd
Hlet Monnik end ammergat ligt ge
heel dicht, men loopt zelfs veilig in
en uit de haven. Hoewel de Gouwzee
nog vrij is, was het verkeer met het
eiland Marken heden verbroken. Zoo
snelle verandering en zoo vroeg weet
hier zich niemand 'te herinneren.
Kroger.
In een particulier schrijven van
ds. Van Broekhuizen aan een zijner
vrienden schrijft hij uit Mentone o.a.:
De president maakt het bijzonder
goed en zit eiken dag een paar uur
in den tuin, geniet van het heerlijke
