NIEUWS- EN ADYERTENTIEBLAF Meestgeleasen Dagblad in Haarlem en ÖoiLtreken. "AM» Maandag 9 Maart 1903. No. 6040 HUHLEHTC DAGBLAD Abonnementsprijs Voor Haarlem per 3 maandenf 1,20 Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der gemeente), per 3 maanden1.30 Franco door het geheele Rijk, per 3 maanden,,1.65 Afzonderlijke nummers0.021/* Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem, per 3 maanden0.371/» de omstreken en franco per post0.45 Aavertentiën a Van 1—5 regels 50 Cts.iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement Haarlem is de prijs der Advertentiën van 15 regels f 0.75, elke regel meer f 0.15. Groote letters naar plaatsruimte. Bij Abonnement aanzienlijk rabat. Reclames 30 Cent per regel. Bureaus: Zuider Buitenspaarne No. 6, Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 122, Groote Houtstraat No. 55. Telefoonnummer 724. Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur: J. C. PEEREBOOM. nementen en Advertentiën worden aangenomen door onze Agenten en door alle Boekhandelaren en Courantiers. Met uitzondering van het Arrondissement Haarlem is het uitsluitend recht tot plaatsing van Advertentiën en Reclames betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, opgedragen aan het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Azn. te Amsterdam. Dit blad vorsohljnt dagelijksbehalve op Zon- en Feestdagen Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicitê Etrangère G. L. DAD BE Co., JOHN F. JONES, Succ., Parijs 3 Ibis Faubourg Montmartre. R>it ns» aanroer toe&taai tall acht bJadxIjtitaR. Haarlem's Dagblad van 9 Maart bevat. 0. a Uit Zuid-Afrika, Het land in beroering Sportpraatje. Het Vor stelijk echtpaar te Waalsdorp, Een opeu schrijven. Bovendien behoort bij diiit nummer van, ons Wad als gratis-bijvoegsel no. 131 van „De Zaterdagavond", letterkundig week blad voor jong en oud, bevattende o.a.: Haarlemmer Halletjes, Rubriek voor Da mes. licht en Schaduw: Oude wrok, Brieven uit Engeland, Reizende Kome dianten, Marietta, benievenis de gewone rubrieken. u i ieii j 11 dsob N1 e u w& Züid-Afril a* Eem Reuter-telegram uit Kaapstad geeft verslag van een belangrijke toe spraak van Six Gordon Sprigg, gehou den tot een deputatie van „gematig den en tegenstanders van schorsing". Wat hij zei de komt op het volgende neer: Het Parlement zal bijeenkomen op het einde van Mei of het begin van Juni. Heit zal zich voornamelijk heiig houden met uitgaven voor openbare werken. In het bellang van de verzoe ning zullen er geen strijdvragen be handeld worden. De geldelijke toe- •stand van die kolonie is in orde. Wan neer de kolonie een leening wil plaat sen, kan zij wat lachen om Wanklyn en zijn boycot-voorstel. Op da tolbij- eenkomst zal de minister naar een tol verbond streven; dat is de grondslag voor federatie. Federatie moet van binnen uit komen. De minister zal zijn best doen om het leven minder duur te maken. Er zijn nog altijd lie den, die de grondwet geschorst wil len hebben. Het is moeilijk te rechtvaardigen oxü de politieke gevangenen nog altijd achter slot te houden. Want inderdaad! hebben zij minder misdreven dan zij die tot het eind hebben gevochten en alleen het kiesrecht hebben verloren. Na de volgende zitting zal het Par lement worden ontbonden. De alge- meene verkiezingen zullen op de nieu we kieslijst worden gehouden. Demi- nister wacht den uitslag gelijkmoedig af. Hij wenscht de meening van het volk zuiver uitgedrukt te zien. Het nieuwei Parlement zal waarschijnlijk niet voor Januari 1904 zitten. De mi nister verwacht veel goeds van Hof- meyr's beroep, dat in honderdduizend exemplaren over de kolonie wordt ver spreid. Een brief van den heer A. Kooy, on derwijzer te Zwartmodder in Duitsch Zuidwest Afrika, aan het Christelijk Schoolblad geeft eenig nieuws over het onderwijs in dat land. De brief is van 20 December en kwam den len Maart te Amsterdam aan. Aan het uit treksel van het Schoolblad ontleenen wij het volgende: De Boeren, die er wonen, zijn zul ke. die er reeds vóór den oorlog wa ren. en verder uitgewekenen of rebel len. De eerste groep is de talrijkste. Haast al die Boeren zijn Duitsche on derdanen geworden. De rebellen heb ben bijna allen geweigerd', van natio naliteit te veranderen en voelen zich in de Duitsche kolonie niet op hun plaats. De Boer Hendrik Smit, bij wien de heer A. Kooy school houdt, is rijk. Hij bezit 30.000 H.A. land, op zijn minst 600 runderen en pl.m. 3000 schapen en geiten. Paarden worden er weinig ge houden wegens een© gevreesde paar- denziekte. Vieel zorg behoeft dat vee niet. Het loopt dag en nacht, winter en zomer, buiten en voedt zich hoofd zakelijk rne/t wat het in het veld vindt Eens in de twee dagen komt het vee naar huis om te drinken. De school is een zeer net lokaal. Zij werd den lsten September geopend met 7 leerlingen. Sedert is het aantal tot 21 gestegen, wier leeftijd van 5 tot 22 jaar wisselt. En het onderwijs wordt grootend'eeis in het Duitsch ge geven. overeenkomstig het verlangen •der ouders en tengevolge van den drang der Duitsche Regeering. Zij zag ongaa.rn& die stichting eenier private school en een er kerkelijke gemeente en 'dacht, aan politieke bedoelingen. Den 5en December was die school ge ïnspecteerd door den Regierungsleh- rer van Gibeon, vergezeld cl'oor een po litieagent en een onderofficier. Die in spectie verliep in eone conversatie. Eene nadere inspectie had dien 8stén December door den plaatsvervangen- den Gouverneur, majoor von Esdorf, plaats. Daar dfezei zoowel een rooster, als een naamlijst der leerlingen. >en absentielijst en een „Lehrbericht" aantrof, en de vorderingen der leer lingen ook op te merken waren, be tuigde hij zich voldaan en noodigde den onderwijzer uit om in zijn tent, die hij op 50 M. afstand van de school had opgeslagen, thee te komen drinken •en in een kar, door acht ezels getrok ken, mede te rijden naar het politie station Scliürfpenz. In het onderhoud met den wn. gou verneur vernam de heer A. Kooy, dat ied'eir kind in de kolonie tusschen 8 en 13 jaar gedurende twee jaar eene re- geeringsschool bezoeken moet. Deze bepaling, die zeer zeker voor de school te Zwartmodder gevaarlijk kan word'en, is in strijd met de voorwaar den. waarop zich de Boeren in Duitsch Z.-W. Afrika gevestigd hebben. De wn. gouverneur spi'ak dat niet tegen. Het eigenlijke Hollandsche onder wijs is nu naar de avonduren en den Zondag verplaatst, Fraakryk Deloncle heeft in die Kamer een mo tie ingediend, strekkende om de regee ring uit te moedigen, de stukken be treffende d© betrekkingen met Abessi- nië, in den laatste® tijd, aam de Kamer mede te dJealen. Het spreekt vanzelf dat de regeering aan dieni wemsch niet zal kunnen vol doen, al is 't best mogelijk dat zij een jdeel van tdlie .diplomatieke stukken beleend maakt, om de ontevredenheid en ongerustheid te onderdrukken, die zich van lieverlede te dezer zake open baren. Deloncle beweert dat Menelik nooit begrepen heeft waarom de Fran- schen Fasjoda ontruimd) hebben ten behoeve van de Engelschen, en waar om zij de medewerking hebben gewed, gerdi van de 200,000 Abessyniërs, die hun werden aangeboden voor een krachtig optreden aan den Blauwen en den Witten NijlMenelik zag ech ter spoedig in, dat Engeland de vrije hand kreeg, en stelde zich nog slechts ten doel. de traoLition&ele grenzen van zijn rijk door Italië en Engeland te doen erkennenwat hem gelukt is, met geringe opofferingen zijnerzijds. Voorts moet de houding van de over heid te Dzjlboeti voor het begin van den Italiaansch-Abessinischen oorlog al zeer ongeschikt geweest zijn: men dacht diaar dat het rijk van den Ne gus zou uiteenvallen bij den eersten scholc; d»e verpletterende nederlaag, door de Italianen bii Adoea geleden, toonde al spoedig hoezeer de Fran- schiem zich vergist hadden. Deloncle geeft te verstaan, dat Menelik hun die opinie nooit vergeven heeft. Wat nu ook de bedoelingen van De loncle tegenover Delcassé mogen zijn, met het indienen van deze motie het was wel onvermijdelijk dat Frankrijk's prestige in dat deel van Afrika sterk moest dalen, na al wat er gebeurd is. Engeland. Italië en Rus land komen in Abe'ssinië en Soedan stjerk 00 den voorgrond; Frankrijk heeft daar niets dan zijn onbeduidende kolonie Obock, en al loopt thans van daar naar Abessinië een spoorweg, zoodat Dzjiboeti de natuurlijke zeeha ven geworden is van het groote rijk; dat kan toch niet opwegen tegen het verlies van Frankrijk's invloed aan het hof te Addis Alam. In Frankrijk wordt dat toegeschreven aan beleid bii Lagarde, den vertegenwoordiger aldaar. Het is mogelijk, maar wel licht moet Lagarde slechts tot zonde bok dienen. Het hangt samen met de verd'ee- l'inig van Noord- en Midden-Afrik a tus schen de mogendheden, voor eenige jaren tot stajid gekomen, dat het zwaartepunt van de Fransche belan gen in dat werelddeel naar het noor den en westen verschoven wordlt. Waarom wil zekere partij dan tóch den ouden invloed in het_ oosten be houden? Het schijnt inhali°- maar het binnenlandsche politieke drijven ver klaart veel. Zeker is) het intusschen dat La garde naar Frankriik terugkeert, met een verlof, dat wel onbepaald verlengd zal worden. ïluitschland. Prinses Louise. Tolstoi moet. een brief hebbeu ge schreven. waarin hij zijn leedwezen zou uiten ovet zijn vorige houding in zake het geval van de prinses van Saksen, waardoor hij deze heeft be leed igd. Hij beweert dat hij bij het afleggen zijner vroegere verklaring zeer ziek was. Verder zegt hij zeer goed te kunnen begrijpen, hoe het lcomt, dat Louise Antoinette is geval len. Hij ook heeft gezondigd en hij heeft geenszins het recht met steenen. te werpen naar een vrouw die lijdt. Men beweert, dat het onjuist is dat de Prinses zich aan den wil harer ouders of aan dien van het Saksische Hof heeft onderworpen. Zij zou integendeel geweigerd heb ben haar kind af te staan. Tegen het einde dei- maand zal zij Lindau verlaten! en zich naar het bui tenland begeven, d.w.z. zich in geen geval in Duitschland' of in Oostenrijk vestigen. De Berlijnsche Tagliche Rundschau hangt een fantastisch verhaal op over prins Rupprecht van Beileren en zijn gemalin, 'n zuster van prinses Al- bert van België. Het jonge paar heeft een paar maanden geleden een verre reis ondernomen en daarop ook een bezoek gebracht aan Fransch Indo- China. Daar zou nu de prinses op een uitstapje in de bergen door bloedzui gers aangevallen zijn en zulke won den hebben gekregen dat zij zware koorts kreeg; maar in weerwil van haren bedenkelijken toestand zou haar echtgenoot haar „kwaadwillig verlaten" hebben en zonder haar zijn reis voortgezet hebben. Wij maken alleen melding van deze vreemde geschiedenis, omdat zij nog wel' meer ter .sprake zal komen in de Duitsche pers. Voorshands lijkt zij ons, hoewel zij in de Rundschau staat dwaas en ongeloofwaardig. Marokko De berichten uit Marokko over de gevechten in den jongste®, tijd gele verd spreken elkander voortdurend te gen. Uit die berichten is af te leiden, dat de troepen van den sultan verrast werden door den overval van dén pretendent, en dat zij door den schrik in wanorde geraakten en op de vlucht sloegen, niet achterlating van meer dan vijftig doodèn en hon derd gewonden. De cavalerie van den Sultan wilde, om den aftocht der sultanstroepen te dekken, een steile hoogte nemen, die door de troepen van den pretendent bezet was. Maar deze wierpen zware rotsblokken naar beneden, waardoor •mensehen en paarden verpletterd wer den. Later echter slaagde de minister van oorlog. Kaid El Mehidi el Menebhi, die de sultanstroepen aanvoerde, er in deze te verzamelen en tot den aanval te leiden. Be rebellen werden toen verslagen en moesten vluchten naar het Sen-hasja-geber'gteook Boe-Ha mara leed toen zware verliezen. De troepen van den Sultan verloren drie heawame en hooggeplaatste offi cieren. Tengevolge van deze nederlaag deel de Boe-Hamara mede, dat hij voorloo- pig den tocht naar Fez heeft opgege- en. In het Sen-hasjagebergte heeft hij zijn troepen in. een versterkte ver dedigende stelling bijeengebracht, en daar wacht hij nu den nieuwen aanval van de sultanstroepen af. Inmiddels pogen zijn afgezanten nog meer stam men tot afval van den sultan te be wegen. In de omgeving van den Sultan wordt dit voor een soort bluf van Boe- Hamara gehouden, en beschouwt men zijn toestand als hoogst ernstig. De isultan heeft Santones afgezonden om de Sen-hasja-Kabylen over te halen de partij van den wettigen vorst te kiezen. Hoe met diit alles het bericht van een groote overwinning van Boe-Hamara over de troepen van den sultan is over een te brengen, is niet duidelijkten zij de overval van het kamp der sul tanstroepen door de rebellen, die aan vankelijk. iets van een aigeheele ne derlaag van den sultan had, door ijl boden naar Tanger gemeld, den grond slag van dit bericht in de Spaansche bladen, vormt. Stadsnieuws. Haarlem, 7 Maart 1903. Tuinbouww erklied.0 n. Op de huishoudelijke vergadering der afd. Haarlem van den Bond van Tuinboüw- werkliedcn, gehouden 5 Maart in de St. Bavo, is met algemeene stemmen de volgende motie aangenomen: De vergadering, kennis genomen heb bende van het plan der regeering tot uitvaardiging een-er wet, welke de vrij heid der arbeiders, in alle opzichten aan banden legt, protesteert tegen de invoering hiervan, en besluit bij even- tueele algemeene werkstaking deze be weging zoo krachtig mogelijk finan cieel te steunen en zich in alle opzich ten van onderkruipersdiensten te ont houden, Verder werd besloten f 15 uit te trek ken tot. steun voor het Comité van Ver weer. terwijl een collecte, gehouden ten bate van een gehuwd milicien (te vens lid) de som van f2.15 opbracht. De vereen, van Gegieente- werklieden „De Goede Verwachting"' beeft gisteravond met algemeene stem men besloten zich van het Haarl. Arb, Secretariaat af te scheiden. „Excelsior." Deze vereeniging heeft zich voorgenomen op den len Meidag oa. het lied! „Dageraad" ten gehoore te brengen. om co 10 T- H ,-H O lO I- t— 10 Gi lO Ifj moi 10 o co co o 00 «23> In handen van den Commissaris der Koningin in Noord-Holland is Vrijdag de eed afgelegd door mr. I. G. Jaxon Deelman, griffier van den Raad van Beroep te Amsterdam. Voor- loopig zal de griffie van den Raad van Beroep te Amsterdam gevestigd worden ter griffie van het Gerechts hof aldaar. Stilstand B 0 u w v a lc Niet allieen de timmerlieden en de loodgieters, de metselaars en opper lieden en de bakkers, die reedis een besluit daartoe genomen hebben, heb ben nu ook de stukadoors, de grond werkers en de steenhouwers besloten aan de staking deel te nemen, indien ze geproclameerd wordt. Vrijdagavond vergaderdien in St,- Bavo de metaalbewerkers, de meubel makers en de schilders. Hoewel wij het resultaat van deze vergaderingen nog niet ontvingen, twijfelen wij niet of ook deze bouwvakarbeiders zullen mede ondier schrijven het besluit der overigen, zoodat bij het proclameeren van eene staking nagenoeg het ge heele bouwvak kan worden stilgezet. In het douchebadhuis zijn in de afgeloopen week 617 baden ge nomen. Men schrijft ons: Verkiezing leden voor den Beroepsraad. Van de 472 patroons, die zich opgege ven hadden als kiezer voor de Beroeps- raden, hebben 360 de hun. toegezonden werkgeverskaart ingeleverd aain het co mité, dat zich met de leiding der verkie zing belastte. Bovendien waren door het comité te Halfweg 16 kaarten aan het comité toevertrouwd. Deze 376 kaarten 376 gaven recht tot verkiezing van 26 of 14 gemachtigden. Elke 4 gemachtig den wezen aan 1 lid van den Raad van Beroep en 1 plaatsvervangend, lid. Door de kiezers werden aangewezen als gemachtigden: L. M. Barnet Lyon, G. P. Beccari, J. W. A. Beijnes, P. Goedkoop Dz., H. J. D. Daudey, Mr. Joh. Enschedé, H. J Geyl JCz J. L. E. I. Kleijneniberg, E. Levert, C. G. Loomeljer Jr., J. Merens, A. Rinfkema, J. W. Veld heer, Rego Veth. Deze gemachtigden aanvaardden hun ne opdracht en in eene Vrijdagmiddag in de Aannemers-Societeit gehouden bij eenkomst, werden de volgende heeren gekozen, om voorgedragen te worden aan Gedeputeerde Staten, als leden van den Raad yen Beroep voor de provincie Noord-Holland, met uitzondering van Amsterdam, Tot leden L. M. Barnet Lyon, J. W. A. Beynes, H. J. Geyl JCz.; tot plaatsvervan gende ileden: E. Levert, A. Rinkema, Rego Veth. Indien enkele meerdere kaarten aan de commissie waren toegezonden, zou zij nog één lid ;en één plaatsvervangend lid hebben 'kunnen voordragen. Thans zal zij zich trachten te combi- neeren met andere commissies, om zoo mogelijk tot verdere aanwijzing te ko men. Misschien is de volgende staat, opge maakt uit de verzekeringspliohtige pa troons, belangwekkend voor uwe lezers. Niet Verz.pl. Opgeg. Opgeg. Aannemers 30 22 Bakkers 6 4 2 Behangers20 15 5 Bleekers en Stoom- ververij 24 17 7 Boekdrukkers- en bin ders 47 37 10 Horlögers en Goud smeden 9 8 1 Kopersl., Loodg. en Blikslagers 29 21 8 Metsel., Steenh. en Handelaars in Bouw materialen 23 12 11 Melkhandelaars C 3 3 Meubelmakers en Houtdraaiers 37 26 11 Rijtuig- en Wagen- geram akers 12 8 4 Rijwielreparateurs 10 6 4 Schilders 50 40 10 Schippers 10 8 2 Sigarenfabr. en Ta- bakskervers 9 8 1 Slagers 46 30 16 Smeden 135 24 11 Stalhouders 12 3 4 Stucadoors 11 6 5 Miner. Wateren, Bier handelaars 19 14 5 Timmerlieden68 53 15 Wetenschappelijke be roepen 19 17 2 Zadelmakers 13 10 2 Diverse beroepen66 39 27 Groot-Lndustrieelen 38 36 2 648 472 176 Nader vernemen wij, dat door het na komen van kaarten nog een gemachtigde is kunnen worden benoemd en wel de heer A. van Rossum, alhier. Het Ned'erlandsch Jonge lingsverbond zal in Mei a.s zijn 50- jarig bestaan herdenken. Klein begonnen, door 7 vereenigin- gen opgericht, zijn nu ruim 300 ver- eenigingen met ruim 8000 leden, bij het verbond' aangesloten. Thans heeft het een agent, die het geheele land doortrekt, om de jonge- lings vereend gingen te dienen van raad en om meerdere belangstelling voor dezen arbeid op te wekken. Het bestuur van het Verbond' acht het noodzakelijk dat een eigen ge bouw worde gesticht met het doel: lo. om vergadering met en in het belang van jour- mannen te houden; 2o. om jongelingen van buiten te herbergen; 3o. .om het bondsbureel te vestigen; 4o. om het bureau van het boeken fonds een plaats te geven. Uit financieel oogpunt beschouwd, zal het gebouw zoo meent het be stuur en wij gelooven het ook. mits goed ingericht, eene goede toekomst hebben, omdat iets dergelijke te Am sterdam ten eenenmale wordt gemist. Om nu nader tot dit doel te komen zal er een bazar gehouden worden te Amsterdam, waarvoor de heer Joh. Visser alhier giften en gaven in. ont vangst wil nemen. Ons dunkt 't elan moest nu maar eens doorgezet worden. De opbrengst van de bazar bestemd voor het ameu blement en voor het gebouw een flink kapitaal bijeengebracht om op een goe den stand zulk ee~ gebouw te stich ten of over te nemen. Als wij de namen van het ©ere- comiité eens goed aanzien, mannen van naam en rijk gezegend met aard- sche goederen, dan zegden we: 't is in goede handen en wij denken zoo, als er nu eens door deze heeren f 100,000 aan giften bijeengebracht werd en 100,000 geleend, dan konde de zaak op bescheiden voet goed aangepakt worden en dan norr een f 10,000 van den bazar voor de inrichting. Op deze wijze zoude het lang ge- wenschte en hoog noodige kunnen worden verkregen. (P. B.) Dinsdag a.s. zal in de kerk der Broedergemeente, de Vereeniging „Het Mosterdzaad" eene samenkomst houden onder leldir" van ds. Veen. Feestredenaar is ds. C. J. van Paas- sen. De bijeenkomst zal worden opge luisterd door „God is mijn Lied". De Vereenigin gheeft ten doel, bij voorkeur Protestentsche lijders en lij deressen aan vallende ziekte +0 Haar lem. en zoo mogelijk daarbuiten, voor hare rekeni-n - te doen verplegen in de inrichtingen, waar zoodanige lij ders worden verpleegd. Het bestuur bestaat uit de heeren ds. C. Veen, voorzitter; W. F. Pauli, 2e voorzitter, (tiidelijk), A. W. Huls hof f, secretaris en tevens penning meester. S. Piso, 2e secretaris en. H. M. Schouten, 2e penningmeester. Met het inzamelen der bijdragen zi jn belast de heeren J. W. Bredewolt, G. Walter, W. en A. van Marsbergen. In het o-eheel verzamelde de Ver eeniging f 5925,27 over 19011902, f 779.45. Tarief, Heden ontvingen wij het door de afrl Haarlem van den Ned. Aannemersbond en het. bestuur der afd. Haarlem van den Ned. Opperlie- denbond' vastgestelde tarief voor hel steendragen en kalkdrage-n bij gewone bouwwerken binnen de gemeente. Daar wij dit tarief in zG'n geheel gepubliceerd hebben in ons nummer van 5 Febr. 1.1., volstaan wij thans met deze mededeeling. Het Volksblad meldt Bij de slooping aan de oude gasfa briek kwam het Maandag tot een sta king. tengevolge van het verlangen van den aannemer van die slooping, dat. 's Zaterdags niet gewerkt zou worden. Dit nu vonden de werklie den wel goed. mits hun zes dagen werd uitbetaald. Hierin wilde de aannemer niet tre den, vandaar de staking. Dinsdag werd echter een vergelijk getroffen de werklieden zullen Zaterdags niet werken, zes dagen uitbetaald krijgen, doch daarvoor in de 5 dagen dat ge arbeid wordt, 'e middags om 4 uur. hun schafttijd eraan geven, met dien verstande, dat zij direct na het eten van hun stukje brood weer aan den arbeid gaan. De daar werkende Amsterdamsche werklieden komen 's morgens 5.40 uit Amsterdam en zijn 's avonds 6 uur al daar weer terug. De staking omvatte 'n 20 man. Het verzuim van Dinsdag zal hun worden vergoed. Gisteravond kwam eene vrouw bij een dokter vragen of hij bij een familie in het Ripperdapark wilde komen. Toen de dokter alvorens daar heen te gaan, zijn winterjas wilde aan trekken. was dit kleedingistuk uit de gang verdwenen. Ook bleek later, dat bedoelde boodschap een leugen was. Het friese toneel. De aanstaande toneelvoorstelling van de Friese vereniging in de schouw burg, de eerste die in lange tijd ook voor niat-ledèn of -gasten tegen intree toegankelik is, geeft ons gerede aan leiding om eens iets te vertellen over het eigenaardige van dat toneel. Allereerst, hert is van den beginne af "en liefhebberijtoneel geweest. De 'eerste van wie wij weten dat hij ak- teurs in 't Fries liet optreden was de Engels-Nederlandse' schrijver Jan Jansen Starter. In zijn „blyendich Truyrspel van Timbre de Cardone en de Feiücie van Messineï' voegt hij „een varmaecklijck sotte-clucht van, een Advocaet ende een Boer op 't plat Friesch" in. En daarmee 1618 is al onze oude toneelkennis uitgeput. I-lij heeft dit stuk laten opvoeren in zijn rederijkerskamer „Och, mocht het rijzen!" maai- daarna vernemen wij er niets van, totdat met de Hal- bertsma's na 1820 er nieuw leven be gint te konVem. Vooral na de oprich ting van het „Selskip for Fryske Tael- en Skriftekennisse". na het midden van de 19e eeuw, begint het toneel zich kostelik te ontwikkelen. Overal moést gespeeld worden, de bestaande rederijkerskamers gingen de talrijke Friese stukken opvoeren, nieuwe ,,sel- skippen" kwamen er bij. Er had zelfs omstreeks 1880 te Har- lingen en grote toneelwedstrijd plaats, waarbij in drama en kluchtspel de ver eniging door Thalia van Grouw de prijzen, perëoonlike zowel als verenl- gingsprijzen, op éne persoonlike na,

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1903 | | pagina 1