Brieven uit Engeland
it&ÉÉis,
ALLERLEI.
6
DB ZATERDAGAVOND.
Auteursrecht verzekerd.
Borrowash (Derbyshire)
20 April 1903.
NAAR DALE.
Gaat een Amsterdammer het hart
open wanneer hij hoort van Schollen-
brug of 't Kalfje, een Haarlemmer
van Bloemewdaal en Overveen of
Santpoort, den Derbyman klopt het
sneller als &r sprake is van Dale of
Matlock Bath. En tweede Paaschdag
is de gróóte dag.
Heeft de Engelseliman den eersten
Paaschdag aan zijne kerkelijke plich
ten voldaan, is hij thuis gebleven,
heeft psalmen gezongen, hoofdstuk
ken uit den Bijbel gelezen, ochtend^
of avondkerk bezocht... den tweeden
gaat hij. om het oude woord te ge
bruiken, uit ..spelevaren".
En Dale is zijn geliefkoosde plaats.
Geen wonder, het lieve plaatsje,
misschien honderd huizen groot, ge
legen tusschen de met bosch begroei
de heuvelen, is werkelijk een bezoek
waard. Rijtuigen... fietsen... automo
bielen zoeken zich een weg door de
honderden voetgangers en ruiters die
allen het kleine ,,dale" (dal) intrek
ken. Bij een der veelvuldige restau
rants wordt afgestegen, even uitgebla
zen of wat gedronken, en dan de heu
vels op.
Huismoeders met mandjes en barbie
zen... melk- en limonade-flesschen be
laden echter op. huisvaders die nog
even in het restaurant blijven ..omdat
ze wat dorstig zijn" kinderen die de
hoogten op en af rennen of langs de
hier en daar üitstekende rotswanden
trachten op te klimmen... het is een
Kalfjesachtig rumoer.
Bij de ,,bars" dansen de negerzan
gers... op de maat hunner mandoli
nes... guitaars en harpen, kinderen
met groezelige gezichten en vuile
schorten verdringen zich om hen...
trachtend de wijsjes op te vangen,
om ze thuis te kunnen uitgalmen.
Tegen ..theetijd" bedaart de drukte
wat ..als de katjes muizen, miauwen
zo niet!"
Wij kwamen juist tegen vieren
in groepjes zaten de kinderen bijeen,
en peuzelden hunne cakes of sandwi
ches en dronken uit de kogelflcsch-
jes, die moeder voor hen gedragen
had. 't Weer was prachtig we hadden
ee.n ritje te paard, dwars over de heu
vels. gewoonlijk Cowlane" (Koeien-
laan) genoemd, verkozen hoven een
fietstocht over den zonnigen breeden
landweg.
Na gestald te hebben, wandelden wij
naar de ruïne... En wat stond er nog
van?
Als Cromwell's ijzeren vuist ergens
geslagen had. was het ook immer
raak geweest,
In dit kleine vreedzame dal, waar
nu helaas do mijnpompen puffen en
zwarte hoopen steenkool en ijzererts
grove prozaïsche contrasten vormen
met de lief lachende heuvelen, stond
voor vier eeuwen een machtig kloos
ter.
Maar de monniken waren tegen
Cromwell's overheersching. herberg
den de vluchtende koningsgezinden.
verborgen ze in monnikenwaad... en
op een mooien Septembermorgen
glinsterden in het bosch de harnassen
der Rondkoppen... vier dagen daarna
deed eon hevige slag den omtrek
schudden... Cromwell's mannen had
den het klooster in de lucht laten
vliegen".
Van de monniken ontsnapte er
slechts één. de andoren kwamen allen
in de vlammen of door de zwaarden
der woestelingen om.
Alleen een boograam afgebrokkeld
en gescheurd, staat er noff als trofee
van vernieling,., maar ook als bewijs
van de grootschheid van dit middel-
eeuwsclie gebouw
Die oéne ontsnapte monnik bouwde
zich in oen rotswand een hut. donker
en koud. vijf stanpen lang. twen hreecl
en uit een klein venster zag hij lang
en droevig, dag in... dag uit op de
overgebleven fondamenten en liet
boograam, opstekende uit den hoop
van steengruis.
En nu op dezen Paaschdag zingen
op de mïne de negerzangers straat
liedjes. waar vroeger de vrome psal
men opklonkenstaan tegen het
boograam motorfietsen en kinderwa
gens... zwerven de weggeworpen vette
Modern Kinderspeelgoed.
Er is in den laatsten tijd druk ge- maar het is moeilijk zoodanig te be
klaagd over het gebrek aan geschikt
kinderspeelgoed. Vooral voor kinde
ren van de allereerste jeugd is het
grootste gedeelte van het bewaarde
speelgoed zee,r slecht. Dit betreft ook
de fijnere artikelen, waarbij een ze
kere raffinement valt op te merken.
Wij hebben het allen zelf ondervon
den. Wat ons als kinderen de meeste
vreugde gaf, waren meestal onaan
zienlijke. eenvoudige dingen ruw ge
sneden, maar karakteristiek duide
lijke. dierenfiguren, waaraan wij de
voorkeur geven, omdat zij onze ver-
boejiidingskracht grooter speelruimte
lieten. En ook nu nog ziet men de
kinderen de voorkeur geven aan de
bekende rose, blauw of groen geverf
de huisjes met de zwarte venster
tjes en roode daken, boven tot in bij
zonderheden fijn afgewerkte huizen,
aan ruw gesneden schnapjes hoven
met krullend wol bedekte diertjes.
Eenvoudig, duidelijk en zeker van
uitdrukking moet het speelgoed zijn.
denken, dat aan bovengenoemde
eischen voldoet.
Op de markt voor kunst en kunst-
nijverheid, die in 1901 te München
houdfen is bij gelegenheid van een
jubileum van de Vereeniging voor
Kunstnijverheid! aldaar, was in een
poppenkraam gesneden speelgoed uit
Obcrammiergau, uit het Grödeneir dal
en uit Saksen te zien, dat door zijn
kinderlijk eenvoudige en toch niet
belachelijke vormen zeer naar den
zin der kinderen was. Toch vond dit
speelgoed slechts weinig navolging,
tot onlangs een fabrikant te Dresden
tot. eenige kunstenaars het verzoek
richtte, speelgoed' te ontwerpen naar
het voorbeeld van het te München
tentoongestelde. Htet gevolg is ge
weest de namaak van speelgoed, als
waarvan de platen eenige afbeeldin
gen geven: een dashond, een jacht,
een hobbelpaard. En al deze artike
len hebben in Duitsehland heel vlug
veel vriendjes gevonden, zoodat reed
wil het de k'inderejn aantrekken, nieuwe modellen in ontwerp zijn.
boterham papier en en kogelfleschjes
tusschen de heilige fondamenten en
krassen kroegbazen (passez-moi le mot)
hunne namen op de grijze kluiswan-
den van de hut of steken prijslijsten
op de \ermolmde hinten van haar
venstor Bass beer" of .Scotch whis
ky". Ook hot kerkje heeft druk bezoek.
Het gebouwtje binnentredend reeds,
kwam ons de lucht, tegen van ver
molmd hout en oud- steen. Het is ook
het oudste van Engeland en de kos
ter. die het ons zien liet. vertelde dat
de groote roover Robin Mood er reeds
in getrouwd was. Dat was in do
veertieade eeuw. Een oude grafzerk,
van marmer gehouwen met een La-
tijnsche spreuk, vertoonde het jaartal
1250, en deze werd gebruikt hij het
optrekken van den preekstoel.
Mag ik er nog even bijvoegen, dat
ons een deur getoond werd (ik hoop
dat niemand het mij als snot zat aan
wrijven). nü met planken dicht ge
spijkerd. die regelrecht in de... lier-
berg uitkwam en in 1865 wegens ..te
druk gebruik" gesloten werd.
Het kerkje zelf was slechts 7 Meter
lang 6 breed en niet hooger dan vier
a vijf meter, verdoold in kleine bak
ken. elk aan eene bepaalde boeren
familie toebehoorende. De preekstoel
was door de jaren eenigszius op zij
gezakt... een orgel ontbrak geheel.
En nog steeds is dit kerkje in ge
bruik de oude balken kraken en har
sten... de muren scheuren, de ruitjes
zijn verweerd, maar geen Dalerboer
zou het kerkje waar zijn vader zijn
grootvader al zijne voorvaders in
trouwdein. willen ruilen voor een
..nieuwigheid"
De zon was langzaam naar het
Westen gedaald, do stedelingen trok
ken hij troepjes af... en na een laatsten
blik op de nu door avondzon rood ver
lichte inïne reden we het bosch in. en
over Cowlane" terug naar Borro
wash.
In Dale keerde stilteen rust terug.
de avondwind suisde door de jonguit-
loopende hoornen... dé lijster zette zich
herademd neer op den ouden eik hij
liet boograam en zone zijn avondlied,
dat ons nog verreverre nóklonk.
HENRI VAN WERMESKERKEN.
Zelfverdediging zonder
wapens.
Bij de Japanneezen bestaat eene
eigenaardige manier om zich tegen
aanvallen van gewapenden of ongewa-
penden te verweren, vooral wanneer
het een strijd wordt van man tegen
man. Deze methode heet Jiujutsu, en,
heeft niet alleen ten doel zich tegen
den aanvaller door groote vlugheid te
verdedigen maar ook hem te overwin
nen. Het woord „Jiujutsu" beteekent
..overwinning door groote lenigheiden
vlugheid" en duidt een worstelkamp
aan volgen Japansche regelen. De
Jiujutsumeester stelt zich niet ten doel
door sterke aanvallen zijn tegenstan
der af te matten, zooals de bokser.
Rustige waakzaamheid en een voort
durend uitwijken voor lichamelijke
aanraking en afmatting is het hoofd
doel. Wanneer de krachtsinspanning
van de tegenpartij zoo groot wordt,
dat een hotsing voor den ander ge
vaarlijk wordt, wordt zij behendig af
geweerd! zóó, dat de uitwerking op den
aanvaller zeiven terugvalt, en deze be
weging wordt vaak met zooveel be
hendigheid uitgevoerd, dat den aan
valler de schouder, een been of een
arm wordt ontwricht, ja. als het noodig
is. de nek wordt gebroken.
Het eerste voorschrift voo-r de Jiu-
jutsu-leerlingen is: buigzaamheid; de
ze beschermt zijn beenderen voor me
nige breuk en zijne spieren voor ver
rekking of kwetsuren. Bij de eerste
lichaamsoefeningen wordt den leer
ling getoond hoe hij den arm zijner
tegenpartij kan bemachtigen, hem
uitrekken en, nadat hij zijn eigen
.airm als standpunt onder het elle
booggewricht heeft gebracht. d!en arm
in den Pols moet terugbuigen. Dit
veroorzaakt onuitstaanbare pijn en
als clan d'e ander op de teenen danst
en niet gauw zich weet te verdedigen,
loopt hij kans dat hem den arm, wordt
gebroken.
Een andere methode is. den tegen
stander het evenwicht te doen ver
liezen en hem door een been om het
zijne heen te slaan op den grond' te
werpen, waardoor hij ook dikwijls de
kans loopt dat hem een arm of been
wordt gebroken.
De resultaten van de Jiujutsu zijn
verrassend. Niet zelden gebeurt het,
dat in de straten van Yokohama een
kleine bruine politieagent een strijd
lustig matroos van een vreemd oor
logsschip die hem in lichaamskracht
verre de haas is, door een Jiujut.su-
greep bedaard tot rede brengt en hem
kalmpjes naar zijn schip terugvoert
Huisdieren en kinderziekten
Heer. Als wij dien weg links in-
slaan, kunnen wij een groot stuk af
snijden,
Veldwachter. Denkt u eraan, hoe
ren. dat het hier liet koninklijk park
is en er niets afgesneden mag wor
den.
Onze huisdieren zijn dikwijls de
overbrengers van besmettelijke ziek
ten. Iloewel dit als algemeen bekend
mag worden beschouwd, wordt aan
het feit toch vaak te weinig aandacht
geschonken.
De kat, die zoo aanhalig is, brengt
dikwijls diphther'itis of roodvonk
over. Soms is zij zelf ziek, soms kle
ven de bacil-lem aan haar huid' en is
zij volkomen gezond.
Honden, die niet vrij van tubercu
lose schijnen te zijn, hrenp^m dik
wijls roodvonk, mazelen en kinkhoest
over. De hond wroet met zijn snuit
in allerlei vuil en draagt daardoor
in zijn neus vele eieren van darmpa
rasieten. De bacil van ozaena schijnt
soms door den hond te worden over-
ebracht. Vooral het likken van de
handen en het gelaat van hel kind
door honden is hoogst gevaarlijk.
Berucht is de hond als" drager van
de Tsaenia Echinococcus (lintworm).
Vogels, vooral papegaaien, sterven
veelvuldig aan tuberculose. Kippen,
die in de omgeving van sanatoria
voor longlijders losloopcn, lijden veel
aan tuberculose, vooral indien slacht
de hand wordt gehouden aan het
voorschrift, dat de lijders niet op den
grond mogen spuwen.
In 1897 kwam te Parijs een kleine
epidemie vijftig gevallen voor
van Psittacosis, een ziekte der pape
gaaien, die zeer besmettelijk is voor
den mensch.
In het algemeen behoort men voor
zichtig te zijn bij den omgang van
1 onze huisdieren met de kinderen, in
DB ZATERDAGAVOND.
3
DE KUNST OM WOORDEN VAN DE
LIPPEN TE LEZEN.
Geen lijden sluit den mensch zoo
zeer van het verkeer af dan hardhoo-
righeidl en doofheid. Wie diat uit
eigen ervaring weet en zwaar daar
onder geleden heeft mag zich geluk
kig rekenen een weg gevonden te heb
ben. waardoor het haar mogelijk
wordt dat lijden te verminderen. Zoo
las ik den volgenden brief van één
dier gelukkigen:
„Sinds 15 jaar lijd ik aan hardhoo-
righeid. Hoe onbeduidend het eerst
ook was, het werd voortdurend erger
en is nu bijna tot volslagen doofheid
overgegaan. Iedere behandeling door
oorartsen mocht niet baten. Ik leed
zwaar. Mijn lichamelijke en geeste
lijke tosstand was zoo gedrukt, dat ik
mij ellendig en terneergeslagen, ja
menschenschuw begon te voelen, of
schoon ik van nature niet tot zwaai'-
moedigheid overhel. Daar hoorde ik
eenigen tijd geleden van de kunst om 1
het gesproken woord van de lippen te
lezen, en ik besloot, wel is waar zon
der veel hoop op goeden uitslag, een
cursus tot het aanlceren van die
kunst hij Friedrich. Müller te Berlijn
te volgen. Reeds na het eerste uur
werd mijn hoop grooter. Ik kreeg de
zekerheid, dat het m-ogelijk is. met.
het oog te begrijpen, wat het oor niet
meer kan opnemen.
Het onderricht begint met het af
kijken van eenvoudige geluiden en
gaat verder met woorden en zinnen,
waaTbij steeds weer- herhalen en oefe
nen als hoofdzaak wordt aangemerkt.
Met eindeloos geduld worden dezelfde
woorden telkens weer voorgezegd, tot
dat het oog zich er aan gewend heeft
en telkens vlugger ziet welke klanken
voortgebracht zijn. Het vóórzeggen
mioet afwisselend door verschillende
personen geleid worden Daardoor ge
went het oog zich van den beginne af
aan verschillende lippen. De eerste
groote moeilijkheden worden in den
regel spoedie overwonnen Steeds
wordt bij het onderwijs op het eigen
aardige i-n het karakter van de lij
dende gelet. Is zij droefgeestig ge
stemd dan zorgt men voor een schert
send woord. Men krijgt weer levens
lust en levensmoed en steeds meer de
aangename gewaarwording dat men
weer in staat is zich met zijn mede-
menschen. te ondlerhouden. Dikwiils
schijnt het, alsof men het gesproken
woord gehoord had. zoo duidelijk kan
men het van de lippen afzien.
Na het vijf weken volgen van dien
cursus heb ik Berlijn als een geheel
ander mensch verlaten, van harte
strooming van het slachthuiswater
zal dat niet beter maken. Maar de
meerderheid van den Raad spotte
met dat bezwaar, ja lachte hen uit.
Kan ik het helpen, dat ik toen
aan onze pompen en aan
onze nitelkboeren dacht? De pom
pen moesten weg, want het water
deugde niet en schadelijk water moe
ten de mensch en niet drinken. De
melkboeren moesten duinwater ge
bruiken, want er waren er de boos
wichten! die hun vaatwerk wasch-
ten met wel- of pompwater en melk
uit. emmers, die met schadelijk water
waren schoongemaakt, moesten de
menschen niet binnenkrijgen. Ik heb
altijd die maatregelen geloofd en go-
prezen. Maar nu wil men menschen
en kinderen laten zwemmen in water
waarvan alle autoriteiten zeggen dat
het slecht water is: de directeur van
de waterleiding, die van openbare
werken en bovendien de heele Raad.
Och, ze krijgen maar een klein mond
je naar binnen, werd er gezegd. Ia-
wel! Heeft de Raad wel eens iemand
zien zwemmen? Dan moest hij toch
weten, dat de meeste zwemmers pre
cies als dolfijnen bij elke beweging
vóórwaarts water uitspuwen dat ze
binnengekregen hebben. De leden
vroolijk en dankbaar, dat ik met mijn
doofheid anderen niet meer zooals tot
nu toe tot last zou zijn omdat ik al
leen bij luid schreeuwen in mijn oor
hun woorden verstaan kon.
Dat is nu volmaakt anders. Natuur
lijk kan ik nog niet bij alle menschen
zien. wat zij meenen. maar ik kan
mij nu verder oefenen en kan nog
dagelijks vooruitgang opmerken. Dat
is een resultaat, zooals ik mij nooit
voorgesteld had.
Ik deel dit mee. in de hoop. dat
lotgenooten ook hiervan gebruik zul
len maken en daardoor groote ver
lichting ondervinden Als deze regelen
daartoe bijdragen dan zou mij dat
een groote belooning zijn. Slechts een
doove zelf weet. wat het zeggen wil
doof te zijn."
HET VIOOLTJE.
Wat maakt het kleine viooltje zoo
algemeen bemind bij jong en oud?
Vóór alles zijn heerlijke geur. Boven
dien is oen viooltje een der eerste voor
jaarsbloemen en verrukt het oog door
zijn prachtig, diep blauw. Omdat het
in het verborgene bloeit is het het
zinnebeeld van deemoed en beschei
denheid. Een Grieksche sage zegt ons.
wat de reden is van dat in 't verbor
gen bloeien. De Lichtgod Phoebus
vervolgde eons met een gloeiende
straal een schoone dochter van .Atlas.
Met vluchtende meisje wendde zich tot
Zeus en bad hem om steun. Zeus ver
hoorde de hecle van het schuchtere
meisje, veranderde haar in een viool
tje en beschutte haar voor de stralen
van Phoebus onder de bladeren der
hoornen. Zoo ontstond het viooltje en
het bleef altiirl in 't verborgene. Nog
lieden zijn or hijzonder veel viooltjes
in Griekenland
De groote dichter Goethe had ho
ven alles het welriekend- viooltje lief.
Toen hij in Weimar woonde, strooide
hij onder 't wandelen dikwijls viool
zaad uit. De inwoners van Weimar
noemen daarom nog lieden hun over
vloed van violen Goethe-violen.
HUISHOUDELIJKE WENKEN.
I. Om gaskachels schoon te maken
moet men een weinig arnoniak in het
water doen en dan op de gewone wij
ze reinigen. Zij worden dan gemak
kelijker schoon en worden niet bruin
II. Een recept voor citroenvla. Vier
eierdooiers kloppen en daardoor roe
ren het sap van twee citroenen en 1
ons suiker. Dat gezamenlijk op het
vuur zetten en steeds roeren, toe er
geen schuim meer op is. Dan van hot
vuur nemen en er langzaam het ge
klopte wit van- vier eieren doorroeren.
Slapen.
In een „Medische Kroniek" in 't Hbld.
schrijft Dr. Pijnappel het volgende over
..slapen":
Dr. P. schrijft dan over slapen:
Eén ding hoop ik voor allen, die
van den Raad gevoelden dat ook wel
en gingen bijna op hun hoofd staan,
om daze hygiënische zonde goed te
praten. De heer Schram zei dood
kalm, dat de kinderen uit die buurt
toch al gewend waren het Spaarne-
water op warme dagen uit hun hand
te drinken en de heer Thijssen gaf te
kennen, dat hij voor zoo'n enkel in-
fectïetje niet bang was. Waad zou
anders het harden blijven?
En waarom nu dit alles? Waarom
wrong men zijn hygiënisch geweten
in allerlei bochten, om toch maar te
kunnen komen tot goedkeuring van
een zwemschool op die plaats? Omdat
er op dit oogenblik geen beterfe voor
handen is. Hieruit blijkt dus alweer
dat de hygiëne geen absolute, maar
eein betrekkelijke wetenschap is.
Harfe beoefenaren houden rekening
met de omstandigheden. Zij zeggen
niet: „er is geen volmaakte zwem
plaats te krijgen, dus nu maar geen
zwemplaats gemaakt", maar zij re
deneeren zoo: „kunnen we niet pre
cies krijgen wat we wenschen, dan
moeten we het met een beetje minder
doen." Ik vind dat niet onverstandig,
ja ik wil zelfs heenstappen over die
enkele infectie van den heer Thijssen,
al hoop ik dat die hem noch mij,
in deze dagen van zenuwachtigheid!
en spanning eenige verantwoordelijk
heid te dragen hebben, dat zij rustig
kunnen slapen. Niets is er wat ons
zoo verkwikt en krachten geeft voor
nieuwe inspanning als een flinke, ge
zonde slaap. Maar niets ook wat ons
zoo ontzenuwt ©n krachteloos maakt
als het gemis daarvan. Wie zijn zor
gen en beslommeringen weet te ver
geten zoodra hij zijn slaapkamer be
treedt. is een gelukkig man. Hij kan
tegen een stootje, en wat extra werk
zal hem niet deren. Maar wie 'a nachts
op zijn bed al wat hij overdag door
leefde nog eens doormaakt en maar
niet kwijt kan raken, is er in moeilijke
tijdien slecht aan toe.
Het is een vreemd dine die slaap.
Wat hij is en onder welke voorwaar
den hij tot stand1 komt, weten wij al
tijd nog niet nauwkeurig Wel zoo
wat natuurlijk, maar niet precies,
zoodat men zeggen kan dat men alles
van d'e zaak begrijpt Maar er is toch
genoeg van bekend om er het een en
ander van te kunnen zeggen.
Overdag, als wij wakker zijn en in
bezigheid, vormen zich in het zenuw
stelsel en in de spieren stoffen, die
men Vermoeiingsstoffen heeft ge
noemd. De ophooping daarvan in de
spieren geeft ons het gevoel van licha
melijke vermoeidheid, in de hersenen
het gevoel van slaap. De eerste voelen
wij niet in gewone omstandigheden,
omdat het slagaderlijke bloed steeds
genoeg zuurstof in dlie spieren brensrt
om die stoffen in een toestand te bren
gen dat ze kunnen worden wegge
voerd.. Het proces heeft dan wel
plaats, maar men merkt het niet Als
men veel van zijne spieren vergt,
wordt de toestand anders. Het hart
doet wat het kan en zendt met ver
dubbelde kracht zijn inhoud naar d'e
plaats waar het hloed noodig is als
men loopt, heeft men van koude voe
ten geen last maar er komt een
oogenblik dat aan- en afvoer geen ge
lijken tred meer kan houden, en het
gevoel van vermoeidheid waarschuwt
ons als dit gekomen is Voor de spie
ren is deze gangvan zaken wel min of
meer vastgesteld en ook de aard van
die vermoeiingsstoffen niet geheel on
bekend. Ten opzichte van ons zenuw
stelsel besluiten wij er toe uit analogie,
maar is de juiste samenhang van al
les nog onbekend gebleven. Dat iets
dergelijks plaats grijpt, mag echter
wel worden aangenomen al moet er
aanstonds worden bijgevoegd dat alle
verschijnselen hierdoor nog niet wor
den verklaard.
Gedurende de slaap krijgen de her
senen minder bloed. Dat is bij dier
proeven gezien, maar ook bij den
mensch. als een enkele maal een ver
wonding gelegenheid «?af de hersenen
direct 1e bespieden, en dat is ook in
overeenstemming met wat wij dage
lijks waarnemen. Iemand die zeeziek
gaat worden, wordt bleek en slape
rig. en dezelfde bleekheid zien wij bij
iemand die flauw valt. Bij een eenigs-
zins ernstig bloedverlies gaat het be
wustzijn spoedig verloren. Er is dan
ook als gevolg van die geringen bloed-
toevoer een vermindering van de zuur-
maan liever aan een ander ten deel
mag vallen. Alleen wil ik er dit van
zeggen, dat het geval tot eenige hygië
nische bescheidenheid noopt. Mis
schien zullen melkboeren met pom
pen en particulieren met afgekeurd
welwater wel zeggen, dat het ge
meentebestuur zooal' geen water in
zijn wijn heeft gedaan, dan toch bac
teriën in zijn zwemwater/ heeft toe
gelaten.
Niets W wereld drijft zoo dikwijls
den spot. met dc theorie van de hy
giëne als de praktijk van het leven.
Toen er indiertijd in een dorp in
Noot d-Iiolland cholera heerschte, en
als bron van besmetting de dorps-
sloot duidelijk was aangewezen,
dronk een vrouw, dio eens wou laten
kijken dat zij aan dia meening niet
geloofde, oen hancivol water uit die
sloot, zonder dat zij daarvan eenige
overlast kreeg. Indertijd is het wel
water bij een particulier te Ilaarlom
afgekeurd, dat hi;j jaren lang zonder
schadie gedronken had. Een van zijn
kinderen, dat het als zuigefldng in de
melk gedronken had. is als kool op
gegroeid. maar zijn tweelingbroertje,
dat duinwater in de melk kreeg, is
overleden.
Nu weet ik wel, dat dit niets he-
stofopenming gedurende den slaap ge
constateerd Toch doen wij feitelijk in
den slaap onzen voorraad zuurstof op.
Er komt minder in. maar wij hebben
nog minder noodig. Alle organen ne
men hun rust. en het hart kan zorgen
dat allen door het bloed verwijderd
wordt wat weg moet. en kan zijn
werk. als het ware. nog op zijn slof
fen af.
Een zekere bloedleegte in de herse
nen geeft ons dus dagelijks het gevoel
van slaap. Het is alsof het hart, dat
zijn best heeft gedaan de vermoeiings-
stoffen geregeld te doen opruimen, den
strijd opgeeft en annonceert dat het
ook naar rust verlangt en wij de pro
ductie moeten staken. Maar nu komt
de groote moeielijkheid. wij moeten in
staat zijn de boodschap te vernemen,
en dat kunnen wij juist dikwijls niet.
Bij de gewone lichamelijke vermoeid
heid kan men soms ook al iets derge
lijks waarnemen. Als onze gedachten
te veel door iets anders in beslag ge
nomen worden, en vooral als gevaar-
driegt. voelen wij ze niet Bij geeste
lijke vermoeidheid kan dat veel lichter
voorkomen. De overprikkeling van de
hersenen, bij ingespannen geestesar
beid of bij zorgvolle gebeurtenissen
die onze gedachten steeds in beslag
nemen, maakt maar al gemakkelijk
dat de toestand van dat zelfde orgaan,
die ons in gewone omstandigheden
het gevoel van slaperigheid moet ge
ven. niet tot onze perceptie kan ko
men. Behoort men tot die gelukkigen
die maar het hoofd op het, kussen be
hoeven te leggen om al die andere
prikkels te elimineeren. en alleen de
gewaarwording van de slaperigheid
over e houden, dan is de zaak ge
zond. Men ziet op de klok dat het tijd
is, gaat naar bed, en slaapt. Maar voor
de anderen wordt het een heele toer.
Zij weten dat de vermoeiingstoffen er
zijn. maar het bloed maakt in hun
hoofd nog zoo'n drukte, dat zij ze niet
voelen kunnen, en dat maakt weer dat
steed's andere ceidachten rijzen, die den
bloedsomloop onderhouden, en de
bloedleegte .de noodzakelijke conditie
voor den slaap, niet tot stand komen
kan.
Zoo kan men zich de zaak althans
voorstellen, en van dit standpunt kan
men in ieder geval beproeven verbe
tering aan te brengen. Het bloed moet
uit onze hersenen weg, en alles wat
daartoe mee kan werken, moet ge
daan; al wat het bloed er houden kan.
vermeden worden Eenigen tijd vóór
men zich te slapen wil leggen, worde
dus alle inspannende hersenarbeid ge
staakt, Dat is moeilijk, want het is
alsof 's avonds laat het werk hoe lan
ger hoe beter gaat. Er ia geen lawaai
meer in huis of opstraat; al wat ons
daags zoo dikwijls afleidt, is verdwe
nen, en wij kunnen doorwerken, met
geen koffie- of etensuur dat een ge
dwongen einde maakt de heele on
eindigheid van den nacht in het ver
schiet. Maar juist dat genot van het
vlotte werken is een gevaar, het gaat
zoo gemakkelijker omdat men eigenlijk
hoe langer hoe wakkerder wordt. Als
men 's morgens maar naar verhou
ding langer slapen kan. is de zaak
duidt. Er kunnen voor dat verschil
tal van andere oorzaken zijn geweest.
Daarom wil ik er alleen deze conchi-
sie uit trekken, dat de leer der hy-
giène geen w-et is van Perzen ©n Me
den. liet voortbestaan van de Noord-
hollandsche dorpsvrouw is om zoo te
zeggen, een klap in het gezicht van
de theorie der hygiëne en dat is de
vestiging van de zwemplaats in het
Zuid'er Buitenspaame ook.
Wat do praktijk betreft, ik denk die
zwemschool goed in 't oog te houden.
Als de een© infectie, toegestaan door
Mr. Thijssen, er meer worden, zal de
zwemschool gauw naar elders moeten
worden verplaatst. Bijvoorbeeld naar
le Houtvaart, die immers voor een
groot deel van d© stad niet verderaf
ligt dan het Zuidetepaarno tegenover
do Rustenburgerlaan!
FIDELIO.
