Zara Bernaar.
ALLERLEI
die tegenwoordig lai Engeland in wer-f Vader zat, met een krant, over zijnIk niet. Maar de zmi'nk en de
kingr te zien is en die, volgens de verze-1bord vo1 kruimels, maai- las niet, sla- poeier en de jeugdige costuums möje
keringen van cte ïdaatsalijke bladen, een Peid£ bedrukt. Moeder plukte wat aam niet vergeten.
buste-beeld vervaardigt in denzelfdenhaakwerkje, loom met zware oo-1 ^eitjeit het an.
tijd. en tegen weinig hooger prijs, dan v'an 't binnenkomen der
schrikten de ouweluitjes op.
Nou, je hebt 't uitgehou'en, zei
moeder, lacherig.
Bij twaalven al, bromde vader,
met een nijdigen blik naar de klok.
tegenwoordig voor een dozijn portret
ten noodig zijn.
Deze wondermachine is uitgevonden
door een Italiaan en door sir Conan
Doyle en W. G. Jones in Engeland inge
voerd. Het beginsel, waarop zij berust,
is zeer oud en reeds lang bekend, zoo
dat het eigenlijk verwonderlijk is, dat
het eerst thans op de beeldhouwerij
wordt toegepast. Voor het teekenen is
een dergelijk toestel, de z.g. pautograaf,
iin gebruik, waarbij door de beweging
van een stift, op de oorspronkelijke tee-
ken,ing een tweede stift, in werking ge-
zoo waar as 'khier zit. moedier.
kinderen hèt de eeuwige jeugd, die Zara Ber-
'naax.
Is 't waar, is 't waar verbaasde
zich moeder.
'tWas mooi, stemde Dientje toe.
jmaar zóó mooi... Zou jij je verliefd
Dientje. uit haar humeur, wat ze'hebben. Joop. in zoo'n ouwelijke
altijd was na een comedie. bitste te- vrouw? Want ouwelijk was ze.
rug: Kanne wij 't helpe als 'tnou' Kies niet! riep Joop. Jij begrijp
zoo laat uit is. I tooneel niet. Jij hèt geen vantasie,
Zara Bern aar is nèt doodlach- wat ik je zeg. Bij tooneel mot je ver
te Jon--' de altijd' goedgeluimde. beelding hebben. Kan je wel zeggen
- Ja, ja, mopperde vader. Klee' je as Alida Klein een verliefde rol hèt
nou maar uit en éét, dan kenne we .wat maak ze zicli te.za^el. zeis toch
na bed... getrouwd. En as je Poolman spreek
C.a u maar, ga u maar, keef in 't gewone leven, is ie óók zoo'n ko-
- -j Dientje. U hèt toch op óns niet te miek niet. Comedie is spel.
omtrekken vergroot wachte. W'; zelle alleen ons bed well 'tls flauwe kul, zei vader, die
of verkleind weergeeft. vinde... Izijn oogen niet kon openhouden.
Bij de beeldhouw-machine is het een Nou, nou. berustigde moeder, Heb jij Poolman dan wel is ge-
houten beitel, die, wanneer hij over het maak niet zoo'n herrie. En hoe was sproken vroeg Dientje.
origineel bewogen wordt, een of meer; t Joop? ging zij voort, met een tee-1 Dikwijls, verklaarde Joop. Ik
stalen beitels in beweging brengt die deren blik op haar lievelingskind. groet'm op straat zoo vamiljaar weg
in de marmeren blikken de gewen'schte' Manjefiek, vertelde Joop, die 7-n bezjoer. Maar je mot bij een comedie
vormveranderingen doen ontstaan Ais1".0, P ,zl]n ]as m *en b°ek °P den de personen vergeten, anders geniet
vormveranaenngen aoen ontstaan. Als j ha<j gesmeten en grd&g aan tafel je niet.
Vertel dan is hoe 'tstuk is?
drong moeder aan. Ik zit en ik hoor
niks. Wat is de Margriet Kootjéevoor
bijv. cm dame haar trokken in manner zat, een boterham in zijn volle hana.
vereeuwigen wil, gaat zij eenvoudigSnij 'm eerst, zei moeder, d'r leit
naar den beeldhouwer, die de nieuweeen mes. En vertel dan is wat
machine in bezit heeft. Zij gaat op een'gezien heit.
gemakkelijken stoel zitten en een hoofd-) Slaat zóó twaalf, gromde va-
houder noodzaakt haar dezelfde hou-'dftr'
een dame?
Niet veul bijzonders, een slecht
mensch, maar ze hèt tering. En dan
Ien spreken, zei langzaam, toomloos
in mijmering. Joop.
Nou. ga dan, ga dan. drong
Dientje. Ze logeert Maashotel. Ga d'r
je compliment maken.
Wie weetwa'k doe, peinsde Joop.
In zoo'n hevigen lach brak Dientje
los, dat vader, die dutte, wakker
schrok.
Wat gebeurt me nou? Watover-
komp me? morde hij.
Vader, hoor is toe, vader, grin
nikte Dientje, Joop wil naar Zara Ber
naar. Joop wil Zara Bernaar decom-
plimente gaan doen.
Och, onzin, zei vader met dikke
tong.
Onzin As'k nou wil, riep Joop.
'nMooi gezich om naar Zaïa
Bernaar te gaan lalde vader.
Daar hèt me gezich niks mee f.e
maken.
'nGezich... herhaalde vader.
'k Heb jou gezich! schreeuwde,
bóós, Joop. Spot met je eige gezich.
En as'k nou wil, dan gaan ik. En nou
gddn ik
'kMot 'tzien éér ik het geloof,
zei vader, zwaar geeuwend.
Ken jij dan Frans genog vroeg
Dientje.
Ze spreekt óók Hollandsch. Ze is
in Amsterdam geboren. Kan an
de naam Zara wel hooren. berichtte
Joop. Ik ga morgen an den dag.
En wij gaan naar bed. besliste
vader. Ga jij naar Zara Bernaar
ding te bewaren De beeldhouwer neemtZal ee,n half.uur korter sla-verheft ze zich op een jongen en dan: laat je bij je neus nemen. Kom. en
B ie uBwaraa. ue neeianouwer neemtnftn ripn „hektemmi.o'c nw.i» komp de vader er tusschen en dan nou is 't klokke één in den nacht.
tegenover haar plaats en brengt een
langen houten beitel, dien hij in de
hand houdt, in zachte aanraking met
haar gelaat. Langzaam en met bijna
onmerkbare aanraking volgt hij met den
beitel de gelaatstrekken en, terwijl het
werktuig over het gezicht glijdt, be
weegt zich in samenhang met den bei
tel op een naast staand blok marmer
een beitel, in vorm ongeveer gelijk aan
de boor waarmee de tandarts de kiezen
vooT plombeeren voorbereidt. Deze
beitel snijdt het marmer langzaam maar
met onfeilbare zekerheid en nauwkeu
righeid in den vorm van het na te boot
sen hoofd. Eerst verschijnt de neus, dan
komen voorhoofd en kin aan de beurt
enz., terwijl de overvloedige steen als
stof wegvalt.
Misschien belangrijk nog dan
dit werk der machine is een ander, dat
betrekking heeft op vermenigvuldiging
van bestaande kunstwerken. Reeds kun
nen door de bestaande machine twee
exemplaren van een voorwerp gelijk-1
•tijdig worden vervaardigd en een nieu
we machine wordt vervaardigd voor vier
of meer gelijktijdige reproducties.
Het model wordt daartoe in een lood
recht metalen naam vastgemaakt en op
korten afstand daarvan worden blokken
marmer of andere steen gesteld. Daar
tegenover steken drie beitels uit de
machine, die door middel van hydrauli
sche kracht in iedere richting te bewe
gen zijn door aanraking met de vingers.
De beitel, die tegenover het model staat,
is van hout en staat vast, terwijl de
beitels over de blokken van staal zijn en
zich zeer snel kunnen draaien en door
een kleine wals gedreven worden. De
beeldhouwer leidt, op de wijze, als boven
reeds is aangegeven, den houten beitel
langzaam over het model, waarbij hij
begint bij het meest uitstekende punt
Het marmer wordt dan door de draaiende
stalen beitels gemakkelijk bewerkt en
water, dat er voortdurend over stroomt,
voorkomt warmljoopen.
Een buste, voor welker vervaardiging
anders1 2 3 maanden noodig zijn,
wordt door de machine, die glyptograaf
heet, in twee exemplaren op één dag
•afgewerkt. De bediening der machine
is door een Intel li genten werkman in
een paar uren te ieer-en,.
pen, riep schelstemmige Dientje.
Toe, toe
Wel ja, jij bederft altijd
mensch z'n stemming als tie van waf,
moois komp.
Zeg dan. is op. wat hei je gezien?
Laat Joop nou effen vertellen.
Joop, zijn mond vol met brood,
praatte met zijn donkere stem lang
zaam. zeurig, gedachten-verzamelend
voor een aanloopje
Zara Bernaar is prachtig, is
prachtig, moeder. Is 't niet Dientje
Zou je zeggen, dat je een vrouw van
zestig voor had?
Nee. knikte Dientje. verzoend bij
haar warm kopje zoete thee.
Ik bezweer je, moeder, zei Joop,
ze ziet er uit als twintig. Waar of
niet, Dientje?
Nou, twintig, twintig, 'k zou lie-
vers zeggen vijftien, viel Dientje weer
valsch uit. Ze is een vrouw op leef
tijd, dat zie je zóó wel.
Maar zou jij ze dan zestig ge
ven?
jsterft ze van tering... raffelde Dientje
een in één haastigen toon door,
- En wat verders informeerde
moeder.
Verders? Verders is 'tuit. As ze
gestorven is, is ze dóód.
Och, vertel jij liever, wendde
moeder zich tot Joop.
Je weet nou alles, zei deze, nij
dig. Dientje hèt je in eens alles ver
teld.
Dientje lachte sarrend.
Maar ze sterft prachtig. 0, ze
sterft zoo prachtig, dreinde zij.
Joop zat in gedachten. Moeder keek
hem aan, verlangend.
'k Zie het nóg. fluisterde Joop,
'k zie het nog zóó voor me. 'k Zou het
nog wel is willen zien.
Reis ze na, wè ja. dat doen
méér lieeren, gierde Dientje.
Waar denk je over. jongen?
vroeg, liefdevol, moeder. Hèt 'tstuk je
zoo angepakt?
Ik zou zoo'n vrouw best is wil-
nou is 'twèl.
Ontstemd scheidde de familie Va
der omdat 'tzoo laat geworden was,
moeder omdat ze niets gehoord had,
Dientje omdat ze altijd na een come
die uit haar doen was en Joop omdat
niemand geloofde, dat ie gaan zou.
Maar gd&n zou Joop dat stond vast.
Hij ging naar Zara Bernaar. Uit.
Joop stond' inderdaad, schoon ban
gelijk. schoon met kloppend hart, dat
hij bonsen voelde diep in zijn borst.
Joop stond op den stoep van 'tMaas
hotel. Intiemelijk hoopte hij dat ze
niet thuis zou wezen, of dat hij plot
seling zóó ziek zou worden, dat hij 't
woord niet kon doen. Dan had hij een
gegrond excuus tegen Dientje en va
der. die niet geloofden aan zijn moed.
Maar de portier had hem al gezien,
de partier opende de glazen tusschen-
deur e'n Joop moest nu wel binnen
gaan.
Wat hij. met loome voeten, deed.
Een revolutie in de kunst der plastiek.
Wij vinden de volgende aardige
penschets door Henri M. Dekking in
het „Rotterd. Nieuwsblad"
Toen Joop en Dientje uit de kome
die thuiskwamen, hadden vader en
moeder 't avondboterhammetje al on
Alls do volkeren reeds eeuwen ten on
der gegaan zijn, dan getuigen vaak de
steenen hunner stichtingen' nog voor
hun grootheid .en al menig keer heeft
een ontdekking van bouwfragmemten
in, den bodem herinneringen terugge
roepen die bij de meesten vervaagd
waren.
Inzonderheid! d.e Romeinen hebben
door de gansche öude wereld monumen
ten gesticht, welke nu eeuwen en eeuwen
Sprekende Steenen.
hun macht en kracht hooglijk manifes-
teeren.
Zoo is onlangs, bij 't sloopen ver onder
d,en grond een brok van den ouden door
de Romeinen gebouwden muur gevonden
welke toen Londiniuno de hoofdstad
was van hun verre kolonie Magna Brit-
tannia de stad tegen de aanvallen der
oorspronkelijke bewoners moest bescher
men.
Onze plaat laat duidelijk het enorme
muurwerk zien, dat als alle Romeinsche
bouwwerk van onverwoestelijke kwali
teit is. Toch zal het worden opgeruimd
tegen het protest der archeologen in
•en alleen een aantal steenen in een mu
seum zullen de herinnering er aan le
vendig houden.
Excuseer, meneer de portier, zei
h: bedeesd, weet u ook of mevrouw
thuis is
Welke mevrouw vroeg de nor-
tier onbeleefd. D'r benne hier zoo voel
mevrouwe.
Mevrouw Zara Bernaar. Uit Pa
rijs.
Ja, mevrouw Sarah Bernhardt is
thuis. En wat wou u
Och, wees u zoo beleefd) en zeg
u haar maar. dat Joop de Bom haar
even spreken zou.
Zóó... aarzelde de portier, ik zal
'tprobeeren. maai' ik geloof niet, dat
het gaan zal.
Ik zal mevrouw maar éven sto
ren, beloofde Joop.
De portier slofte heen en liet Joop
met zijn kloppend hart in de vesti
bule.
Maar twee minuten later was de
portier terug, véél vriendelijker.
Wil u maar meêkomen, meneer
De Bom, mevrouw wacht u met ge
noegen.
Zie je wel. dacht Joop ze ont
vangt me. En met -enoefen. Daar
zullen vader en Dientje van opkijken.
En weer twee minuten later stond
Joop in den salon op de eerste ver
dieping, alléén met de groote Sarah.
Zij lag op een divan, krek zooals
hij haar in Margaretha Gauthierhad
zien liggen, met zachte, geborduurde
kussens onder haar slank lichaam.
Zii droeg een wit satijnen, soepele
jurk, in breed gedrapeerde, plooien
neerhangend op het tapijt. Haar
laat blonk in een vriemdelijken glim
lach. In de omlijsting van het krul
lende goudblonde haar vond Joop dat
gelaaf, aanbiddelijk èn artistiek.
Een licht gesnuif, van den erond
komend, leidde zijn getroffenheid even
af, dóórheen en Joop zag een
schirikschok doordaverde Joop Joop
zag aan Sarah's voeten een zwaren
koningstijger, lui-weelderig liggend
als een verwende poes. En scherper
kijkend nu het was in den schemer
zag Joop op den rug van eeu divan
twee leelijk-grijnzendc apen zitten en
op Sarah's voeten ontdekte hij een
snuivende Angorakat-
Joop voelde zich matig op zijn
gemak.
Wees niet bang, zei de tragé
dienne met haar liefsten glimlach en
in 't zuiverst Hollandses mijn petite
ménagerie is tam. Zet u neer op dien
zetel daair.
In al zijn blooheid1 en zijn onrust
merkte Joop op, dat zij dit zei op
denzelfden toon, waarmeê zii Armand
Duval in de Kameliendame tot zitten
had genood. Asseyez-vous, chèr Ar
mand, mon amant.
En hij ging zitten, verwonderd van
zijn eigen moed. Als vader en Dienfie
me zoo eens zagen, dacht hij. niet
alleen bij Zara Bernaar, maar óók bij
een koningstijger, een paar apen en
nóg zoo'n diergaarde.
Is u nu Joop de Bom vroeg me
vrouw Bernhardt vri'endeliik. Is u d:e
vriend van Henri Poolman
Pardon mevrouw, de vriend, de
vriend... stotterde Joop. Meneer Pool
man doet me de eer an me te groeten
op straat.
U 'hoeft niet zoo bescheiden te
wezen, meneer De Bom. U merkt dat
ik over u heb liooren spreken. U is
een wóór kunstvriend en u hebt kijk
op tooneel.
O, mevrouw...
Ja, ja, ik wéét het. koest beest
dat was tot den koningstijger, die
onhebbelijk gaapte ik heb van u
gehoord dit was weer tot Joop
en met heel veel lof. Gaaf u diruk
naar de comédie
Heel druk, mevrouw, antwoord
de Joop timide. Ik heb van 't jaar al
„Het Ezelsvel". Maria van Magdala",
Toontje Solidair" en Margaretha
Gauthier" gezien. Het laatste van u.
En hoe vond u het?
mevrouw, prachtig, prachtig.
Verrukkelijk. Om nooit (e vergeten.
Sarah Bernhardt bloosde van zóó
veel lof.
I-Iebt u zelf nooit roeping gevoeld
voor de dramatische kunst? infor
meerde zij, om de lovende aandacht
van Joop af te wentelen.
Roeping wel. mevrouw, hapte
Joop toe, maar me vader wou 'fniet
hebben. En ook me moeder was er
tegen en Dientje me zuster.
Jammer, peinsde Sarali. Of mis
schien niet jammer. Het tooneel biedt
zooveel teleurstelling. O, zooveel te
leurstelling. herhaalde zij. den wijs
vinger waarschuwend ten hemel ge
strekt.
Een fraai gebaar, vond Joop.
Uw blastiek is toch zóó mooi
viel Joop enthousiast uit.
Och, u vleit me. zei Sarah, be
scheiden.
Joop voelde zich toch zoo knus
huiselijk Wat was Zara intiem met
'm en hoe vrindelijk. Hij vergat de
menagerie gansch en had alleen oo
gen voor hóór, de groote vrouwe, die
zoo vertrouwelijk met 'm sprak.
U heeft veel gereisd onderstel
de hij, deelnemend.
O, ja. zeer veel. antwoordde zij.
Ik heb gereisd de heele wereld door.
Van de Russische grenzen tot aan den
oever van de Stille Zuidzee en van
Christianda tot Montevideo. Héél de
wereld heb ik gezien...
En heel de wereld heeft u ver
good
O, meneer De Bom.
Vergóód, mevrouw, repeteerde
Joop huiselijk. En waar is u 't liefst,
als ik vragen mag?
O, buiten kijf het liefst ben ik
in Rotterdam
Eerzuchtige Joop 'nam zich aan
stonds voor die verklaring met ziin
vollen naam en zijn adres ondei tee
kend in het ,,Rotterdamsch Nieuwsbl."
te publiceeren...
Rotterdam is een kunststad, me
ineer De Bom, een kunststad. Er zijn
I weinig zulke steden op de wereld. Men
begrijpt rne zóó en waardeert me zóó.
Toen ik Maandag hier aankwam,
stond het heele Beursplein vol men-
schen om me te zien. Dat noem ik
vrindelijk en vereerend.
En waar is u nietgraag, inter
viewde Joop voort.
In Parijs, meneer De Bom. Ik
speel niet graag in Parijs en daarom
reis ik zooveel.. Parijs is een verdor
ven stad. Volg mijn raad. Jqop en 'ga
nooit alléén naar Parijs, Jooplicf
Hoe mooi zei ze dat met haar gou
den stem, de voix d'or van Sarah
Joop, Jooplief. Hij voelde zijn bloed
warmer, tintelender zijn lichaam door
stroomen. Nu kon hij wel Zara zeg
gen, dacht'ie:
Zij voorkwam zijn wensch.
En als je ooit gaat. Joo" kom
dan bij mij, dat Zara je bescherme
tegen de verleidingen van dat moder
ne Babyion.
Hü, met hoeveel vuur zei ze dat
Joop was in extase.
Hoolang is uwe al aan 'ttooneel?
vroeg hij...
Het antwoord bleef uit. Joop zag
Sarah onrustig schuifelen in haar
peignoir en hij dacht niet verstaan te
zijn.
Ik vroeg u hoe lang u altooneel-
speelt? herhaalde hij.
Ja, ja. 'k versta je wel. bromde
Sarah, op wier vriendelijk gelaat de
lach was verstorven.
Joop schrök. Had hij iets ongepast'
gevraagd
Maar de vriendelijkheid was weer
i'n Sarah's stem, want zij antwoordde,
zachtkens
Dat weet ik niet. m'n jongen.
Is het dan al zoo lang geleden
flapte Joop uit.
Wéér kwam het antwoord niet da
delijk Weer leek Sarah lichtelijk ont
stemd. Joop begreep niet waarom.
Had hij iets miszegd? Dan wilde hij
haar liefst dadelijk weer in haar hu
meur brengen. Zij was niet ontoegan
kelijk voor een vriendelijk compliment,
dat had hij al ervaren.
Men zou 't u heusch niet aan
zeggen. mevrouw, dat u al van 'tjaar
veertig is...
En nauw had Joop dót gezegd, of
er geschiedde iets vreeselijks. De ran
ke tragédiennegestalte vloog in haar
witte kleed halverwege overeind en
spichtige vingers van een gretig ge
strekte hand grepen zijn neus.
Joop voelde zijn hoofd met zijn als
in een schroef geklemden neus heftig
heen en weer schudden. De kamer en
de meubelen en de grijnzende apen
slierden langlijnig zijn verschrikte
oogen voorbij. En in zijn ooren, in
smadelijk uitgestoote. uitgesiste. uit
gespuwde klanken, drongen grove ver-
wenschingen
Wel jou botmuil, jou imperti
nente. onhebbelijke, ongelikte vraag
al. van 'tjaar véértig. zeit ie. jij si-
nistre, luguber, mauvais sujet, jijvle-
ger. jij rakker, jij polisson, brute,béte,
magot, oh, oh... en 'tbegon weer van
voren aan: jij botmuil, jij impertinen
te... van 'tjaar véértig. véértig!
Joop. dood'elijk verschrikt, wilde
zich verweren, zijn neus bevrijden,
hij rukte, krijtend van angst... en
struikelde.
Struikelde... over den koningstijger.
Het beest sprong grommend op.
En wéér hoorde Joop die stem. die
voix d'or: Pakse Jumbo, pakae...
De tijger dook ineen, de kop op --'e
gestrekte pooten. met zijn gloeiende
oogen Joop doorfonkelend.zijn lichaam
heupschuddend gereed ten sprong...
Den volgenden morgen aan 'tontb1'1
was Joop bleekjes, met blauwe krin-
en onder de oogen. Moeder vroeg of
ie ziek was. Nee'. Joop was niet ziek.
Joop had slecht geslapen.
En wanneer ga je nou naar Zara
Bernaar? vroeg aanhitserig Dientje.
Och. onzin tóch. bromde vader.
Ja, hij laat zich daar bij den neus
nemen. Hij gaat ommers niet naar
Zara Bernaar.
En gisteravond zei die 'tplaag
de Dientje.
Gisteravond, gisteravond, zei Joop
kregel. Gisteravond was gisteravond.
Nou heb 'kgeen zin. Nou gaan ik
niet naar Zara Bernaar
Wat je gelijk heb, suste liefde
volle moeder. Neem liever een bordje
haver dep ap...
Wat een Londensche mist kost
Het is algemeen bekend, dat men tus
schen November en Februari in Londen
op mist verdacht kan zijn.
De laatste jaren begonnen zij geregeld
reeds in October en zefs waren er dit
jaar in September al eenige mistige
dagen.
De mist, wordt verdeeld in klassen
Wel-is-waar"Ts er geen mist, die aange
naam is en niet schadelijk voor do ge
zondheid, maar er zijn kwade en nog
etrger kwade nevelen.
Tot de eerste behoort de zwarte, tot
do laatste de gele mist. Mist in het al
gemeen is een kostbare klant, vooral
voor de spoorwegdirecties.
Om den ongenooden gast van station
tot station aan te kondigen, worden er
op de rails knalsignalen neergelegd; als
de afstand waarover de mist zich uit
strekt, lang is is dat voortdurend geknal
ver van aangenaam voor de reizigers.
Voor den machinist beduidt dit sig
naai „voorzichtig" en „opletten", voor
de directie beduidt iedere knal zes cents
ongeveer. Dan komein hierbij nog over
uren van hulp-arbeiders enz. Doch niet
alleen de spoorwegen hebben extra-uit
gaven.
In ieder huis moet licht gebrand wor
den, en alle straten moeten verlicht zijn
alsof het avond is, zoodat de directies
van verlichtings-materialen goede zaken
maken.
In het geheel worden de kosten van
een Londenschen nevel, b.v. van circa
acht uur, geschat op 900.000.
