T e y 1 e r s-S t i c h t i n g.
Woensdaeavond trad voor de ver-
eeniging ..Teylers-Stichting" op de
heer Dr. H. J. Elhorst, predikant te
Haarlem.
Met een verwijzing naar voordrach
ten, door den Duitschen geleerde
Friedrich Dedies in de jaren 1902 en
1903 gehouden over Babel en Bijbel,
zei spreker den toehoorders ook eens
een kijkje te willen laten nemen in
het Babylonische rijk. Een reis daar
heen zou voor velen wellicht geen^ge-
noegen zijn; het land is woest en dor,
groote moerassen worden door woes
tijnen en enkele rijstveldcnafgewisseld
terwijl een enkele vruchtbare streek,
waar palmen en andere zuidelijke
vruchtboomen groeien, nog verwaar
loosd wordt.
Eens is dat nu zoo woeste land een
paradijs gelijk geweest. Het was de
woning des levens, de Hof van Eden
gelijk. Er bloeiden toen groote ste
den, met prachtige paleizen en groote
tempels.
De geschiedenis van het oude Baby
lonische rijk verliest zich in nevelen,
men wist er voor eenige jaren niets
anders van dan uit de eigenaardige
en onbetrouwbare Egyptische bron.
Nu weten wij reeds zeer veel van
zijn historie, hetgeen wij te danken
Jiebben aap de ontdekkingen van de
onderzoekers.
In 1848 deed de natuurvorscher Bo
tha een zeer belangrijke ontdekking,
toen hij den berg Koorsdabad, in Ba-
bylonie, deed ontgraven. Wie schetst
zijn verbazing ,toen hij een paleis
ontgraafde, met prachtige zalen, beel
den en schilderijen. Een nieuwe we
reld vertoonde zich aan zijne blikken
of een oude wereld werd weder voor
hem geopend.
Ook Henri Leierd heeft veel tot de
kennis van het land toegebracht.
Eindelijk ontdekte men in één der
ontgraafde paleizen een bibliotheek
des konings en daarmee was den sleu
tel tot de historie van het Babylonisch
Rijk gevonden.
De boeken en brieven waren allen
op klei geschreven of gegrift. Men ge
bruikte te dien tijde spijkerschrift,
dat wellicht het vroegere teekenschrift
heeft vervangen.
Het ontcijferen van deze boeken
heeft natuurlük veel voeten in de
aarde gehad, maar het is gelukt. Dit
is het scherpzinnigste, waar de 19de
eeuw op kan bogen.
Boeken van allerlei aard werden
gevonden, o.a. het wetboek van den
koning Gamorabië, waaruit door spr.
eenige artikels werden aangehaald
betreffende den rechtstoestand van de
vrouw.
Op het gebied van landbouw en
industrie stonden de bewoners op een
hooge trap van beschaving, vooral de
tapijten, die zij fabriceerden, waren
zeer beroemd.
Ook de rechtspraak was uitstekend
geregeld.
De medicus speelde in die dagen
ook een groote rol, maar van zijn we
tenschap krijgen wij geen hoogen
dunk. daar de geneesmethode groo-
tendeels op bijgeloof gegrond was.
Dé bouwkunst had daarentegen een
hooge trap van beschaving bereikt,
hiervan getuigen de prachtige palei
zen en tempels.
Zouden de opgravingen in Baby-
lonië ook eenigen invloed uitgeoefend
hebben op den Bijbel Zeker zijn deze
den Bijbel ten goede gekomen, men
is te weten gekomen, de ligging van
verschillende plaatsen, in den Bijbel
genoemd, van welke men vroeger
nooit de ligging heeft kunnen bepa
len.
Dedies heeft evenwel beweerd, dat
de opgravingen in het nadeel van
den Bijbel zijn, daar uit dezen blijkt,
volgens zijne meening. dat de schrij
vers van den Bijbel vele overleverin
gen uit den Babylonischen godsdienst
'gebezigd hebben. Een storm van ver
ontwaardiging is tegen die meening
opgegaan, en men vreesde aanvanke
lijk voor de verdere opgravingen.
Dit valt niet te ontkennen, bijvoor
beeld ook de Babyloniërs bezaten in
hun godsdienst een overlevering van
een Zondvloed, waarvan het verhaal
zeer veel „overeenkomst heeft met dat
uit den Bijbel.
Babel heeft op godsdienstig gebied
eigenlijk weinig gepresteerd, daar
voor waren zijn bewoners te bijgeloo-
vig. men denke aan de medici. Babel
was meer een land van beschaving
dan van gemoedsstemming.
Ten opzichte van de beschaving
heeft Babel wel veel invloed op de
andere volken uitgeoefend, vooral ten
aanzien van den rechtstoestand. Ook
Israël heeft hiervan geprofiteerd, en
wij door Israël nog heden.
Babel was de bakermat der bescha
ving het was eens een land, een pa
radijs gelijk, nu is het evenwel een
Bombere vale vlakte.
Uit het Oosten is de beschaving ge
komen, geve het Westen nog eens aan
het Oosten de beschaving terug.
Een warm applaus beloonde deze
schoone, en op zulke aangename, on
derhoudende en op gloedvolle wijze
voorgedragen lezing.
Er was zeer veel publiek, de gezel
lige gehoorzaal van Teylers museum
was geheel gevuld met aandachtig
luisterende toehoorders.
Binnenland
Academische Examens.
Amsterdam. Met gunstig gevolg is
algelegd het candidaatsexamen in de
plant- en dierkunde door den heer
W. M. Doctors v. Leeuwen.
De heer W. H. Koesom, die gisteren
promoveerde tot doctor in de wis- en
natuurkunde, verkreeg daarbij het
praedicaat cum laude.
Bevorderd tot doctor in de genees
kunde op proefschrift „Vaginale
Ovariotomie", de heer C. van der
Sluijs, geboren te Oude Tonge.
S t e u n-C o m i t
In de week van 13—19 Januari werd
bij het Plaatselijk Steun-Comité al
hier voor de uitgeslotenen ontvangen:
van den heer A. H. te H.
van den heer v. T. te H.
van den heer N. N. te H.
Opbrengst inteekenbiljetten
Opbrengst bonnen
aan boodschappen 10 bons
van mej. C. S. 10 brooden
f
1.
1.—
0.25
9.
64.45
0.-
0.
Saldo vorige week5.96
Totaal ontvangsten
De uitgaven bedroegen
f 81.66
„81.62
Saldo 20 Januari f 0.04
Bovendien werd voor de kinderen
der uitgeslotenen in dank ontvangen
van de dames B. 52.70.
De liefdadigheidavoor-
stelling door Melpomene en Thalia
op Woensdag 13 Januari in den
Schouwburg alhier heeft opgebracht
na aftrek der onvermijdelijke - on
kosten ƒ256.82.
Als een groote b ij zonde r-
heid kan worden medegedeeld dat
door D. de Mooij, commissionair in
buitenlandsche groenten, de eerste
jonge spinazie is aangebracht en
opgekocht door F. Beele, wonende
Kruisstraat.
Antwerpen eontr* Amsterdam.
Uit Amsterdam schijfi men aan de
N. R. CL
Het valt niet te ontkennen, dat Ant
werpen in de diamantindustrie een
voorname concurrent is geworden
van Amsterdam. In den loop der
tijden is de Scheldestad er in ge
slaagd, de voordeelige bewerking van
het z.g. grof naar zich toe te trekken
en noodzaakte zij onze 8000 diamant
bewerkers (Antwerpen heeft er onge
veer 3000) zich bepaaldelijk met de
bewerking van het fijne goed bezig te
houden. En ook op dit gebied kan zij
eene mededingster worden, waarmede
mettertijd rekening moet worden ge
houden.
Waar de zaken zóó staan, daar
kan het niet van belang ontbloot zijn,
eens na te gaan. of werkelijk ge
lijk een inzender in het „Alg. Han
delsblad" betoogt de Antwerpsche
juweliers de actie voor eene leerling-
regeling zijn begonnen, om daarmede
de industrie hunner stad te bevoor-
deelen ten koste der Amsterdamsche.
De schrijver, wiens naam schuilt gaat
onder de letter X, redeneert aldus
,,De Antwerpsche juweliers zijn
pintere lui. Zij weten dat de Antw,
diamantbewerkers niet erg gesteld
zijn op meer concurrenten. Zij weten
dat de wijze, waarop zij hun werklui
het mes op de keel gezet hebben, de
stemming zeer verbitterd heeft. Zij
weten eveneens, dat bij een evèn-
tueele uitsluiting hunner werklieden
dezen op den steun kunnen rekenen
vran hun veel talrijker Amsterdamsche
vakgenooten. En zii hebben dus be
grepen, dat tenzij dezen ook zouden
uitgesloten worden, zij tegen hun
eigen werklieden dit zaakje niet klaar
spelen.
Nu is onze Amsterdamsche vak
bond, de A. N. D. B., geneigd met de
A. J. V. te onderhandelen, en in dat
geval komt er in Amsterdam geen uit
sluiting en de Antwerpsche juweliers
krijgen hun zin niet doorgezet.
„Hoe dat te voorkomen?
„Door een der slimste zetten, welke
zij tegen heel onze industrie zouden
kunnen uitspelen.
„Zij hebben onze A. J. V. zóó ver,
dat deze de bestuurders van den
A. N. D. B. nadrukkelijk gewaar
schuwd heeft„Komt er mot in Ant
werpen, dan moeten wij hier ook
uitsluiten."
„Dat wil dus zeggen wij hebben
onzen confraters in Antwerpen be
loofd, niet alleen dat wij te gelijk
met hen de leerling-quaestie aanhan
gig zullen maken, maar ook dat, als
jullie toegeeft, maar de Antwerpsche
diamantbewerkers niet, wij tóch stop
zetten.
„Heerlijke Antwerpsche slimmerds,
die met f raaien schijn van „solidari
teit" onze Amsterdamsche juweliers
er toe breneen, hier de zaken in de
war te sturen, en Antwerpen een
overwinning te bezorgen, die Amster
dam zal moeten betalen
Tot zoover het bedoelde ingezonden
stuk.
En nu het antwoord van de Am
sterdamsche juweliers.
De heer Hartz Secretaris der A.
J. V. en een der voornaamste leiders
der werkgevers-vereeniging gaf het
ons, toen wij er hem vanochtend naar
vroegen.
Zeker, hij had de waarschuwing van
X. gelezen, maar hij lachte er wat
om. Bij hem stond vast, dat de schrij
ver behoort tot het vijandelijke kamp.
d. i. dus tot dat der diamantbewer
kers. Eertijds nu een zevental ja
ren geleden toen de A. J. V. nog
zwak was, en de juweliers verdeeld
waren door ondergeschikte belangen
speelde de Alg. Ned. Diamantbewer-
kersbond ze tegen elkander uit. En
thans tracht de partij der werklieden
dat spelletje te herhalen door wan
trouwen te zaaien tusschen de werk
gevers der twee steden. Het is de oude
stelregel„Verdeel en heersch die
den schrijver bovengenoemd de pen
deed vatten. Wat is de zaak? De A.
J. V. aldus vervolgde de heer
Hartz had zich vóór de bekend
making harer voorstellen reeds ge-
ruimen tijd in commissievergaderin
gen bezig gehouden met de leerling
regeling. Daarop zocht zij d. i. dus
Amsterdam aansluiting met de
Antwerpsche collega's, ten einde tot
krachtige, eensgezinde actie te gera
ken. Zij was het ook, die verhinderde
dat de juweliers in Antwerpen reeds
3 Januari 1.1. den strijd begonnen.
Besloten werd elkander wederkee-
rig bij te staan en de A. J. V. beloof
de (dus dit is inderdaad waar) in
ieder geval hier ter stede mede te
strijden indien de Antwerpsche dia
mantbewerkers blijven weigeren
dus óók als er overigens te Amster
dam geen directe aanleiding voor
bestaat.
Deze belofte werd dus uit eigen
beweging om tactische redenen
gegeven.
De heer Hartz ontkende bovendien,
dat het aankweeken van nieuwe Ant
werpsche krachten nadeelig zou kun
nen zijn voor onze industrie. Integen
deel. Juist wanneer Antwerpen achter
bleef zou er door het getal onge
organiseerden en eigenwerkmakêrs
daar ter stede voor onze industrie
nadeel uit kunnen voortvloeien.
De A. J. V. zal dan ook krachtig op
haar stuk blijven staan. Haar voor
stel, om 750 leerlingen toe te laten, is
niet overdreven, verzekerde de heer
Hartz. Eerst over drie of vier jaar
zullen de eerste leerlingen geoefend
zijn, en tegen dien tijd zijn er van de
huidige wei-klieden door velerlei
oorzaken alweer een 300-tal afge
gaan. De eigenlijke vermeerdering
bedraagt dus niet meer dan 450.
De A. J. V. kan er daarom niet aan
denken, iets van haar eischen te laten
vallen, en zal alles doen om er de
doorvoering van te verkrijgen.
Is eenmaal deze zaak geregeld, dan
zal ze eindelijk ook gelegenheid krij
gen aan andere belangen die voor
de geheele industrie gelden haar
aandacht te wijden.
Door middel van het Internationaal
Verbond der juweliers zal kunnen
worden opgetreden tegen de De Beer's
Maatschappij in Zuid-Afrika (de uit
sluitende eigenares der diamantmij
nen) en het z.g. Ruw-Syndicaat (het
syndicaat van kooplieden te Londen,
dat den „alleenverkoop" heeft der ru
we diamanten.) Deze combinaties ma
ken millioenen winst, en de juweliers
en de werklieden moeten zich met een
sobere verdienste tevreden stellen.
„Maar tot dusver" aldus besloot
de heer Hartz ..was de A. N. D. B.
als een jongen, die u aanhoudend
achter op den rug springt, zoodat ge
verhinderd wordt uw wég te vervol
gen."
Voorbeeldige samenwerking.
Men meldt uit Sittard aan „De
Tijd"
Zondagvoormiddag ten elf ure kon
digde de burgemeester van de pui van
het stadhuis de algemeens politiever
ordening voor de gemeente Sittard
al
Als een gevolg van den onverdraag-
zamen toestand, die er heerscht tus
schen den burgemeester en de leden
van den raad, den wethouder incluis,
kon de tachtigjarige burgemeester zelf
de afkondiging voorlezen. Wij verna
men toch, dat de burgemeester ver
zocht had aan den wethouder A. om
bedoelde aflezing te houden, doch deze
beriep zich op den heer V., die ouder
in jaren is en dus dit voorrecht moest
genieten. Liever dan den heer V. dit
te verzoeken deed de burgemeester het
zelf.
legd en hen, onder de noodige be
waking en onder geleide van de cu
ratoren, de heeren mr. van Lier te
's-Gravenhage en H. P. Bok, nota
ris te Delft, laten overbrengen naar
het huis van bewaring te 'a-Graven-
hage.
Het vermoeden bestaat dat er ver
duistering heeft plaata gehad.
Een Tehuis voor Kinderen.
Te Utrecht wordt een tehuis voor
kinderen opgericht. In een der volks
buurten 1a eene geschikte woning
gehuurd, en aan de installatie daar
van wordt ijverig gewerkt en almede
is het personeel aangesteld, zoodat
verwacht wordt dat in het begin van
de maand Maart de opening zal kun
nen plaats hebben.
Er wordt gerekend op een dage
lij ksch bezoek van pl.m. 20 kinderen
dezen ontvangen, tegen eene zeer
geringe vergoeding, tusschen de
schooltijden een eenvoudig, doch de
gelijk middagmaal en na den middag
schooltijd een voldoend avondeten.
Het comité heeft zich geconsti
tueerd als volgtmevrouw M. G.
MullerLulofs, voorzitster, mevr.
G. Bisdom—Roelvink, mej. W. Cos-
terus, penningmeesteres, mej. S.
Schober en de heeren C. W. Wage
naar, J. Hobma en J. L. Bosma, se
cretaris.
Het ongeluk te Helmond.
Omtrent de ramp te Helmond meld
de men van daar aan de 's-Etb. Ct.
Hedennacht tusschen twaalf en één
en hedenmorgen om vier uur zijn de
beide nog vermiste arbeiders dood van
onder de puinhoopen te voorschijn ge
haald. Het gisterenmorgen verspreide
gerucht, als zou de zwaar gekwetste
stoker v. d. E. in het gasthuis zijn
overleden, bleek onwaar te zijn. Zijn
toestand blijft echter nog steeds le
vensgevaarlijk. De ramp bepaalt zich
dus tot drie dooden en één zwaar ge
wonde. De oorzaak moest worden toe
geschreven aan het ontploffen van
twee bleekketels. De schade aan de
gebouwen en machinerieën is nog
moeilijk te schatten, doch zal een hal
ve ton wel overschrijden. Voor de tal
rijke arbeiders is het te hopen, dat
de fabrikanten er in mogen slagende
voor de drukkerij benoodigde katoen
op andere plaatsen gebleekt te krijgen
daar anders de fabriek geruim en tijd
zal moeten gesloten blijven.
Brandgevaar,
Uit Maastricht meldt men
Op last van den burgemeester is de
schouwburg alhier wegens brandge
vaar gesloten.
Inbrekers.
In den afgeloopen nacht werd de
politie te Scheveningen gewaarschuwd
dat in villa „Maria" in het Van Stolk-
park van welke villa de bewoners
sedert eenigen tijd buiten de stad
vertoeven licht was gezien. De com
missaris en een drietal agenten bega
ven zich onmiddellijk daarheen en be
trapten op heeterdaad drie inbrekers,
die zich juist met een groote hoeveel
heid tafelzilver, wijn dekens enz. wil
den verwijderen. Zij werden direct in
gerekend.
De toestand te Baflo.
Naar de Provinciale Gron. Ct. ver
neemt, heeft de rechtbank te Gronin
gen rechtsingang verleend tegen den
heer Doornbosch, oud-burgemeester
an Baflo, ter zake van het gebeurde
met het armenhuis aldaar.
Men meldt uit Leerdam
De oudste rijksveearts uit ons land
die nog dagelijks de practijk waar
neemt, de heer J. Korteweg, herdacht
op 19 dezer, onder vele blijken van
belangstelling, óók van tal van colle
ga's zijn 89en geboortedag.
Te
Brand.
Groningen ontstond Dinstiag-
avond brand in de drukkerij van de
Erven van der Kamp.
De binderij, de steendrukkerij en
de stereotypie zijn geheel uitgebrand,
de daarboven liggende zolder met
het materieel eveneens, in de kan
toren is dewaterschade enorm. De
zeven machines zullen nog wel in
het uitgebrande gedeelte staan
maar hoe? De schade wordt gedekt
door verzekering op beurspolis. Maar
er is zooveel, wat niet in waarde is
terug te krijgen. Geheel verloren zijn
gegaan om het slechts bij één
voorbeeld te laten meer dan vijf
tig jaargangen van het Provinciaal
blad, een collectie, eenig in haar
soort, met veel moeite en veel geld
door de firma bijeengebracht, een
vaak gebruikte maar nu niet meer
te raadplegen vraagbaak voor water
schappen. De firma had de goede
gewoonte 's avonds alle copieën,
drukproeven en andere belangrijke
geschriften en boeken weg te sluiten
in de brandkasten, zoodat deze be
houden bleven. Ook de van het uit
gebrande perceel slechts door een
muur gescheiden drukkerij en zet
terij is vrij wel ongedeerd gebleven,
zoodat de firma, met hulp van an
deren, het werk in het drukste ge
deelte van het jaar niet behoeft te
staken.
Men meldt ons nader uit Delft
Uit den mond van een der credi
teuren in het faillissement vernamen
wij dat de firmanten zich schuldig
moeten hebben gemaakt aan ver
duistering. Onze zegsman persoon
lijk beleende ten kantore der failliete
eenige effecten, tot zulk bedrag, dat
een tamelijk groot overschot in bet
voordeel der failliete bestond. Deze
fondsen zijn verdwenen. Sedert zijn
nieuwe feiten aan bet licht getreden.
N. H. G
Op den 21en, inlandsche nieuwjaar,crediet van 1.500.000 toe te staan
werd de heer Birkenholz, administra-'
teur van Kali Dj arak bij Djombang,
's middags om 3 uur, zwaar verwond
in zijn bed gevonden, onder omstan
digheden welke aan moord doen den
ken. Om 1 uur 's middags was de heer
Birkenholz gaan slapen in dezelfde
kamer, waar zijn dochter zich op een
bank ter ruste had gelegd. De dochter
werd wakker door een lichten knal,
zij stond op en zag een flobertbuks
van 6 mM. kaliber aan het hoofdein
de van het bed op den grond en haar
vader, bloedend uit een wond boven
op het hoofd .bewusteloos op het bed
liggen. Zij riep om hulp welke dade
lijk geboden werd, doch het mocht
niet gelukken den bewustelooze weder
bij kennis te brengen. Dokter Coronel
van Djombang constateerde, dat de
kogel boven in het hoofd was gedron
gen en bij het oog was blijven zitten.
Tien uren na zijn verwonding over
leed de heer Birkenholz zonder bij
kennis te zijn geweest en dus zonder
eenige mededeeling te hebben gedaan.
De geneesheer is van meening,dat de
plaats, waar en de richting in welke
de kogel het hoofd is binnengedron
gen, elke gedachte aan zelfmoord bui
tensluiten. Ook is het hoogst onwaar
schijnlijk, dat de overledene tot een
dergelijke wanhoopsdaad zou over
gaan in hetzelfde .vertrek waar zijn
dochter sliep.
24 Dec. („S. H.")
va
oprichting van een sanatorium
longlijders. De gemeenteraad
Stockholm volgde dit voorbeeld T
stond voor hetzelfde doel een ha
millioen gulden toe. Doch al del
sommen zijn ontoereikend gebleke;
Alleen in Zweden's hoofdstad rekt^
men, dat op 't oogenblik nog u
longlijders wonen. fci
Dit treurige feit nu heeft aanleidt^
gegeven, dat de raad heeft beslot^"
bij deze gelegenheid wederom e«01
crediet toe te staan van ƒ150.000. 2J
bestemd ter vergrooting van het bjoe
staande sanatorium. Z8
Den grijzen monarch, die leeft verff
zijn volk, kan zeker op zijn 75e?'
jaardag geen welkomer gesche^
1
tb
worden aangeboden.
Geiiemgd Nieuws
Men meldt aan de N. R. Crt.
In het ziekenhuis te Amsterdam,
is overleden de bekende kunstver
zamelaar, de heer W. Hekking Jr.,
vroeger te Broek in Waterland, de
laatste jaren in Edam woonachtig.
Een schat van antiquiteiten enz.
waren door hem bijeengebracht.
H. M. de Koningin heeft meer dan
eens zeer kostbare stukken van den
heer Hekking aangenomen, opdat
die op die wijze voor ons land
behouden zouden blijven. De over
ledene was ridder in de orde van
Oranje-Nassau.
Uit het Geldersche dorpje Giesbeek
wordt bericht, dat daar eene vrouw
benoemd is tot brievengaarder te
vens besteller. Geen geschikt manne
lijk sollicitant was opgekomen.
Letteren eu Kunst
Stenografie.
Ons werd toegezonden no. 1 van
den vijfden jaargang van „de Steno
grafische Revue", Maandblad voor
Stenografen van alle stelsels, onder
redactie van de heeren J. van Aals
Lzn., A. Folmer en M. A. Pont (Ad
ministratie H. I. Coppenhagen,-Wees-
perstraat 15, Amsterdam). Het bevat
o.a. het begin van een zeer interes
sant cn uitvoerig overzicht over het
jaar 1903 en een opstel over Leibnitz
en de Stenografie. Voorts een verhan
deling over den herdruk van het
Duitsche stelsel van Mosengeil van
het jaar 1796, een stukje over Exa
mens en tal van binnen- en buiten-
landsch nieuws, benevens een rubriek
Varia. Proefnummers worden op
aanvrage gaarne gezonden.
Koloniën
Gebr. Tan Hoytema.
Men meldt uit Delft
Nadat reeds geruimen tijd geruch
ten geloopen hadden over ln het fail
lissement der kassiersfirma Gebr.
van Hoytema alhier ontdekte onre
gelmatigheden, is voor vier dagen
een feit aan het licht gekomen, dat
geleid heeft tot de arrestatie der in-
dividueele leden van de firma J. G. en
H. van Hoytema.
Gistermiddag te half zes heeft de
commissaris van politie alhier op
genoemde firmanten de hand ge-
ïïoord
Gisterenmiddag ongeveer vier uur
kwam een Europeesche knaap den
waterschout Hekman op Mangga Be-
sar waarschuwen, dat de heer J. L.
O. Prochel, wonende in gang Pinang
(Molenvliet Oost) in de binnengalerij
in een plas bloed lag, door een be
roerte getroffen.
Hij bad den heer Pröchel kunnen
zien uit een openstaand venster dat
ook uitzicht had op het huis er naast,
waar zijn ouders wonen. Schout Hek
man, denkende aan een gewoon geval
van beroerte, verwees de knaap naar
den schout van Pasar Barce, tot wiens
ressort gang Pinang behoort alwe
der dus het ellendige ressortverschil
De schout van Pasar Baroe die ook
dadelijk kwam, vond de voordeur ge
sloten en keek door het openstaand
venster en kon dadelijk zien, dat hier,
niet aan een beroerte mocht worden ge
dacht. Hij waarschuwde den contro
leur van politie, den officier van jus
titie en den wijkdokter, welke weldra
kwamen en de gesloten deuren for
ceerden. Binnenkomende zagen zij den
heer Pröchel voor over liggen op den
vloer, zijn aangezicht en een gedeelte
van het bovenlijf in een plas bloed.
In de nabijheid van het lijk tegen den
rnuur stond een jachtgeweer, waaruit
echter bleek geen schot te zijn gelost;
onder een der armen van den overle
dene vond men een mes terwijl op
tafel een niet geheel geledigde flesch
arak stond.
De heer Pröchel was gegageerd ser
geant en werkzaam bij de firma Ba
tenburg en Co. Hij woonde in gang
Pinang met zijn inlandsche vrouwen
een door hem erkenden zoon. Beiden
waren niet thuis en kwamen eerst na
door buren te zijn gewaarschuwd. De
zoon verklaarde niet te weten hoe en
waarom zijn vader daar zoo lag, doch
verklaarde dikwijls twist met hem te
hebben gehad, omdat zijn vader zich
dikwijls aan drank te buiten ging. De
overledene heeft vóór zijn dood aan
eenige kennissen uitgelaten, dat hij
een erfenis van ƒ32,000 uit Europa
wachtende was.
G,B. N.")
Tibet.
Een bezoek aan de residentie van
den Dalai Lama in Lhassa, 25 jaren
lang te vergeefs door tal van natuur-
vorschers en reizigers, o.a. ook door
Sven Hedin, beproefd, is thans, onge
veer tegelijkertijd een Rus, den beer
Narzunow en een Japanner, den heer
Kawaguchi, gelukt.
Deze laatste had drie jaren lang
zijn bezoek aan Tibet voorbereid
door zijn kleeding, door zich de taal
der bevolking eigen te maken en zich
geheel in de zeden des lands in te
leven, was hij twee jaren, als arts, in
de hoogste kringen werkzaamzijn
Mongoolsche type kwam hem daarbij
zeer te stade
De mededeelingen van Kawaguchi,
aan de Asiatic Society te Yokohama
over Tibet gedaan, zijn niet van be
lang ontbloot.
Met het oog op de onvruchtbaarheid
van den bodem en de ruwheid van
het klimaat, zegt hij, is Tibet eigen
lijk reeds nu overbevolkt. Alle granen
moeten uit China, alle katoen uit
Indië worden betrokken. Door een
sterke landverhuizing naar Indië en
door de polyandrie wordt een al te
snelle toeneming der bevolking nog
tegengehouden; aan die polyapdrie
schrijft Kawaguchi ook 't kenmerkend
gemis aan onafhankelijken zin bij
de mannen van Tibet toe.
In de cultuur herkent men de In
dische en Chineesche invloeden; zoo
bijv. doen de tuinen der paleizen
gansche rozenvelden aan den
smaak der beheerschers van Indië
denkenmaar in politieken zin is een
Russische geest overheerschenddoor
een in 1901 met een Tibetaansche
afgezant te Petersburg gesloten ge
heim verdrag, de bij die gelegenheid
ontvangen beloften van Rusland en
de door den gezant meegebrachte ge
schenken (geweren, pistolen, horlo
ges en speeltuigen) hebben hun in
vloed niet gemist hetgeen te eer
verklaarbaar is, omdat de Tibetanen
den stichter van den nieuwen gods
dienst en wereldbeheerscher, volgens
een oude sage, uit een in 't Noorden
gelegen land verwachten. Terwijl de
Tsaar bij de profeten der hoogvlak
ten als de incarnatie geldt van alle
landen vereenigde „Mana Bodiselva",
was koningin Victoria in hun oog
slechts de belichaming van de in
Lhassa aanwezige afbeelding der Mi
nerva uit het Tibetaansche Pantheon.
Ondanks de priesterheerschappij
vervult de godsdienst in Tibet een
niet beteekenende rol.
Bij plechtige handelingen in dienst
van den Staat legt de Dalai Lama
zelfs zijn priesterkleedij af, om die
voor het zijden staatscostuum te ver
wisselen.
Deze Dalai Lama wordt door de
besturen van de vier kloosters in
Lhassa gekozen. Bü een vacature
werpen zij ieder een briefje in een
bus geopend. In een vergadering van
is geschreven. Dat zijn de troon-
candidaten. Na zeven dagen wordt die
bus geopend. In een vergadeirng van
de priesters wordt dan een der brief
jes er uitgehaald en het kind, daarop
aangeduid, geldt als de door de go
den aangewezen bestuurder des
lands.
De tegenwoordige Dalai Lama is 28
jaren oud, moet zeer sluw en ener
giek zijn; hij heeft het bestuur zeer
stelselmnt-'- ingericht en wordt ge
steund door een goed gedisciplineerd
leger.
Men mag den troon slechts krui
pend naderen. De ambtenaren wor
den ook in de priester-seminariën op
geleid.
De Indische regeering heeft vrije
scholen in Darzeiling gesticht en on
dersteunt begaafde leerlingen door
studiebeurzen.
De Japansche zegsman voorziet dat
de Engelschen bij hun expeditie in
de winterkoude en den haat der Ti
betanen tegen alle vreemdelingen de
grootste vijanden zullen vinden; maar
als Rusland hen niet te zeer tegen
werkt, voorziet hij toch dat de expe
ditie op den duur wel kans van sla
gen heeft.
Kawaguchi had door suggestie en
kwakzalverij veel succèsvooral wa
terzucht genas hij in vele gevallen.
Zoodra verraden werd, dat hij een
Japansch priester was moest hij
ijlings het land verlaten.
Een praetiseh geschenk.
Koning Oscar van Zweden en Noor
wegen zal a.s. Donderdag zijn 75sten
verjaardag vieren, bij welke gelegen
heid er te Stockholm groote feesten
gegeven zullen worden. In de schoo-
tuinen van het paleis zal zich
avonds een gezelschap van 1100
personen, uit de voornaamste kringen
vereenigen. Doch de meest indruk
wekkende hulde zal zeker de stad
Stockholm zelve brengen.
Men zal zich herinneren, dat in
1897 bij gelegenheid van 's vorsten
25-jarig regeeringsjubileum de na
tionale raad unaniem besloot een
Een bankroetje.
De Petit Bleu meldt dat een Hqlj
lander den heer Van der Kooi, eergier
terenavond in de vestiaire van dgt*
Parkschouwburg te Brussel een por
tefeuille met 18 bankbiljetten val*
honderd francs en een reisbiljet vajSj
Genua naar Batavia is ontstolen.
|e
Nog een Nationale Heldin.
De scherpschuttersvereeniging tin
Gieve de Livinal-longo in Tirol heeï
besloten een gedenkteeken op te rich-01
ten voor de „Tiroolsche Maagd vaft
Orleans", meer bekend als het MeisjS,
van Spinges. g,
Nadat het Oostenrijksche leger detii
12 Januari 1797 door de Franschak"
verslage a was, rukte op 30 Janua^1
d. a. v. generaal Joubert Tirol bi
nen. De Oostenrijkers, die slecht
6000 man telden tegenover 15,
Franschen, verloren voortdurend terj
rein. Onder de talrijke gevechtei
dier dagen had op den 24 Maart d:
om het kerkhof van het dorp Spingt
plaats. En in dien verwoeden striji
zag men op den kerkhofmuur
jonge boerenmeid met opgebondei
kleeren en vliegende haren met et
hooivork de opdringende Franscln
als een furie afweren. Bij een laat
sten aanval op 2 April 1797 viel h<
dorp Spinges in handen der Frai
schen. Het kerkhof echter hadden
niet betreden volgens de geschiedt
nis en de verdediging der kapel
het kerkhof was alleen het werk v
Katharina Lanz, het meisje vai
Spinges, geweest. Reeds door haa
verschijning verschrikte zij de Fraai
schen, die in haar een hooger wezen]
meenend te bespeuren, naar de toei
malige pastoor van Spinges vertelt]
Eerst op haar ouden dag praatL
Katharina Lanz zelf over haar aan-]
deel in het gevecht bij haar woon:
plaats. Zij overleed op 83-jarigei
leeftijd den 8 Juli 1854 en werd
last der Oostenrijksche regeering met
militaire eer ter aarde besteld. Het
nu te harer nagedachtenis ontwor
pen monument stelt voor hoe zij hi
gende over den kerkhofmuur de
dringende Franschen neervelt.
Machine Yoor werkloozen.
,,Architectura" vertelt het volgen
de: Sedert een paar weken meldden
zich in een fabrieksplaatsje hier in
de omgeving, geregeld een 100-tal
werkloozen bij de politie om nacht-
logies. Op zekeren nacht begon 't te
sneeuwen en werden 's morgens 80^
man naar den aannemer van deS!
stadsreiniging om werk gezonden.
De aannemer kwam zijn verplichting
gen niet spoedig genoeg na en beliep®
een vastgestelde boete, waarvan hij®
echter weer ontheven werd, omdat hij P'
kon aantoonen, dat van de 80 uitver-L
korenen, slechts 5 man den bezem L
hadden ter hand genomen. je
Om nu de werkloozen van de werk-
schuwen te kunnen onderscheiden, te
heeft een Amerikaan een even nuttig
als vermakelijk werktuig uitgedacht;
dat hij „Nieuwe machine voor werk-!
loozen" heeft genoemd. Wij kennen!
de automaten, die bij het inwerpen
van een dubbeltje een voorwerp van!
waarde of van chocolade afleveren.!
Bij de nieuwe automaat is het prin
cipe omgekeerd. In plaats van te ge
ven. ontvangt een ieder die slechts
wil, het genoemde bedrag. Het idee
is dusaan elkeen, die een slinger
100 maal omdraait, keert de auto
maat een dubbeltje als belqoning uic.
De slinger is inwendig met een dy
namo verbonden en de 100 omdraai
ingen wekken en hoopen een hoeveel
heid electrische energie op, die door
de eigenaars der automaten dan
voor willekeurige doeleinden kan
worden afgestaan.
Het plan heeft zeker veel aantrek
kelijks. Niemand behoeft te verhon
geren of van dorst te versmachten,
die slechts ettelijke malen den slin
ger draaien wil En waarom zou
niet elk particulier een dergelijke
machine aanschaffen? Zij levert bijv.
een lichtbron op. Worden nu deze
automaten op openbare plaatsen op
gesteld, dan is de gymnastische be- jn
weging, zoo beweert de Amerikaan,
in de vrije lucht dubbel gezond wat jj;
wel is aan te nemen.
t:
Turken en Opstandelingen.
Na een verwoed gevecht is te t
Obetlik bij Perlepe een opstandelin-
genbende verslagen met een verlies 1
van 17 dooden en 5 gevangenen. De I
Turken kregen 5 gesneuvelden.
Treindiefstal.
Sinds jaren werden in de treinen
tusschen Keulen en Hannover her
haaldelijk aan reizigers kostbaarhe
den ontstolen. Nu is de dief ontdekt
de conducteur Böhnke.
Hij ontstal de voorwerpen aan
slapende passagiers of uit goederen
wagens, en zijn vrouw verkocht het
gestolene.
Een goudsmid te Hannover en zijn
zoon zijn als helers gevat.
Er zijn tot dusver 30 diefstallen
