NIEUWS= en ADVERTENTIEBLAD.
21e Jaargang. No. 6376
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
DONDERDAG 14 APRIL 1904 Et
NE
ARLEIH'S DAGBLAD
ABONNEMENTEN
PPR OR'E MAANDEN:
Voor Haarlem 1.20
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der
gemeente) B 1.30
Franco per post door Nederland 1.65
Afzonderlijke nummers 0.02;%
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem B 0.37%
de omstreken en franco per post 0.45
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM,
ADVERTENTIËN:
Van 1—5 regels 50 Cts.; iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Haarlem van 1—5 regels ƒ0.75, elke regel meer ƒ0.15. Reclames 30 Cent per regel.
Groote letters naar plaatsruimte. Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Kleine advertentiën 3 maal plaatsen voor 2 maal betalen.
Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 55.
Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 6. Telefoonnummer 122.
Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door onze Agenten en door alle Boekhandelaren en Courantiers. Met uitzondering van het Arrondissement Haarlem is het uitsluitend recht tot plaatsing van Advertentiën
en Reclames betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, opgedragen aan het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Azn. te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compbgnie Générale de Publicité Etrangère G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Succ., Parijs, 3Ib's Faubourg Montmartre.
Tweede Blad.
Rinuenlaiid
f
Het Hof.
Aan de Magdeb. Ztg. wordt uit Na
pels geseiud
Koningin Wilhelmïna en Prins Hen
drik der Nederlanden blijven tot den
20sten in Sorrento, om vervolgens het
Italiaansche koningspaar en den Paus
een bezoek te brengen.
Een arbeidskolonie.
„Het Hoogeland" te Beekbergen,
gemeente Apeldoorn, is de eerste Ne-
derlandsclie arbeiderskolonietoe
vluchtsoord voor ontslagen gevange
nen, werkloozen, bedelaars en land-
loopers.
In de negen jaren van zijn bestaan
heeft „het Hoogeland" 900 ongelukki-
gen geholpen. Maar er moesten in 1903
1000 aanvragen worden afgewezen.
Een tweede inrichting als „het Hoo
geland"' moet komen. Daarvoor wordt
50,000 gevraagd.
De heer Slooten, werkzaam bij het
Burg. Armbestuur te Amsterdam,
schrijft over die heilzame inrichting:
„Wat is hier de zedelijke overwin
ning'? Bij het zien op de menschen,
die eens als parasieten een plaag
voor de gemeenschap waren en hier
practischen arheid verrichtten, kon
ik dia aanteekenen die vernieuwings-
kuur op de kolonie heeft mijn ver
wachting overtroffen.
„Van schaamtelooze, ruwe bede
laars, dronkaards en zwervers men
schen gemaakt die willen en kunnen
werken; van wezens, die vroeger met
God en godsdienst spotten, mannen
gevormd, die met eerbied luisteren
naar een ernstig woord. Sommigen
teruggevoerd naar hun eigen haard;,
weer anderen een plaats hergeven in
de maatschappij. En die arbeid van
naastenliefde zou moeten kwijnen
Menschen, wat is toch uw geld, wat
zijn toch uw zilverlingen, vergeleken
bij dezen arbeid van gezonde filan-
thropie Is Tiet soms omdat de Chris-
tus het fundament is waarop zij bou
wen Maar is er dan geen eerbied,
geen liefde meer voor de monumenten
van chiistelijke weldadigheid? O ja
zeker welNog altoos is er een toon,
die doordringt, een snaar, die trilt
tot in het hart van elk rechtgeaax-d
Nederlander, wanneer men voor een
gevallene om reel ding smeekt. Welnu
dan, zonder geld kan dat werk der
barmhartigheid op „het Hoogeland"
niet voldoende worden voortgezet,
doch mèt uw geld kunnen vele zwer
vers als heideontginners in hun le
vensonderhoud voorzien en wellicht
daarna als man en vader hernieuwd
en gebeterd in het gezin of in de
maatschappij worden teruggebracht.
Aan u de keuze Het eerste zult ge
zeker niet willen zien gebeuren, het
laatste is gemakkelijk opgelost. Ieder
weldenkend eiTbeweldadigd Nederlan
der fcenne hier zijn plicht en zende
of geve een bijdrage aan bedoelde
stichting."
ook zoo wenschelijk is, meen ik te
mogen betwijfelen.
Een derde eigenaardigheid in dit
huis is, dat (naar ik vernam) de ver
dachten, die toch al zoo weinig rech
ten hebben, .geen wetboek ter leen
mogen ontvangen om die rechten te
leeren kennen. Als het waar is, vind
ik het een schreeuwend onrecht.
In het nieuwe Paleis van justitie
is ook een merkwaardigheid. Natuur
lijk is daar de advocatenkamer veel
te klein en de togadoozenkamer be
lachelijk veel te klein. De zittingzaal
der civiele kamer van de rechtbank
heeft datzelfde gebrek men moest er
I in den beginne soms zelfs vlak bij
een gloeiende kachel zitten, omdat
er wel een schut voor de rechtbank
was, maar niet voor de advocaten.
De vorige president der rechtbank
(eveneens een zeer welwillend man)
heeft toen zijn eigen schut uit de pre
sidentskamer gegeven. Nu staat men
daar wel eens voor een heet vuur,
maar men zit er niet meer naast. Die
drie bewijzen dat de rijksbouwmees
ter zich de getalsterkte der Haagsche
balie veel te gering heeft voorgesteld,
hebben echter voor anderen weinig
belangwekkends en de balie is nu
eenmaal gewoon op dit gebied stief
moederlijk behandeld te worden, maar
wat allermerkwaardigst is in dit mo
derne gebouw is de lift, die ont
breekt. De griffier van het gerechts
hof moet dagelijks 4 maal 72 treden
op- en afklimmen. De curators en de
schuldeischers in faillissementen moe
ten dienzelfden tocht maken. In Ame
rika vliegt men in de hemelhooge
huizen met een lift naar elke verdie
ping. In het Haagsche Paleis van
Justitie heeft men een trappenhuis
gemaakt, alsof er geen liften beston
den. In onzen tijd een Paleis van Jus
titie te bouwen van drie verdiepingen
en dan geen lift daarbij te maken is
zeker merkwaardig.
Ongeweiischte toestand.
In het Weekblad van het Recht
'schrijft mr. J. M. van Stipriaan Luïs-
•cius het volgende
Ieder, die te Londen geweest is, her
innert zich de Whispering Gallery
van den St. Pauls. Men heeft daar
slechts zacht te fluisteren om aan de
overzijde dezer reusachtige kerk ver
staan te worden. Te 's-Gravenliage is
een pendant daarvan. In het nieuwe
huis van bewaring is een advocaten-
ikamertje (advocatenkamers in rijks
gebouwen zijn altijd klein), waar
;inen, hoe hard men ook schreeuwt,
aan de overzijde van het tafeltje bij
na niet verstaan wordt, omdat het er
'zoo resoneert. Het zou belachelijk zijn,
indien het niet zoo treurig was, maar
de eerste ontmoeting tusschen den
rechtsgeleerde en den beklaagde heeft
daar iets van een doofstommeninsti-
tuut. Men ziet de monden opengaan,
[maar men hoort de gezegden niet.
Langzamex-hand wordt dat beter, of-
I schoon niet veel, als men maar lang-
I 1 zaam en krachtig spreekt, maar die
spx-aakoefeuingen zijn vooral voorden
beklaagde, die in dit nooit verwarmde
kamertje, zonder overjas toch al strijd
heeft te voex*en tegen de koude, niet
aangenaam.
In ditzelfde Rijksgebouw is soms
nog iets merkwaardigs te zien. Af en
toe vindt men er reusachtige spaan-
dei's of iets dergelijks om vuurmakers
van te maken. Dat is cexi zeer nuttige
9 bezigheid voor de gedetineerden, maar
of het met het oog op brandgevaar
Uit de Arbeiderswereld.
Tinimerliedenbond.
De afdeeling Utrecht werd aange
wezen tot het vormen van eene com
missie voor het uitgevexx van liet jaar
boekje 1905. Besloten werd het vak
blad voorloopig xxog niet wekelijks uit
te geven.
Aangenomen wercl het voorstel-As-
sen om de reis- en verblijfkosten van
afgevaai'digden naar de jaarvergade
ring over de bondsleden om te slaan,
en zulks in het belang der kleine af-
deelingen.
Het voorstel van Goes, Utrecht en
Baax-n, om de jaarvergadering niet
meer op Zondag te houden, werd aan
genomen.
De vergadering verklaarde zich vóór
liet voorstel van liet, lioofdbest h.-t om
het op te di'agen eene herziening d
statuten te ontwerpen met onveran
derd behoud van art. 1, behelzende de
beginselverklaring van den bond. Bi]
dit punt werd er vanwege het hoofd
bestuur de klem gelegd, dfit bij den
bond de economische actie voorop be
hoort te blijven staan.
Alvorens over te gaan tot de behan
deling van punten 2024voorstellen
van Utrecht, Enschedé. Leiden en
Weesp om te agiteex-en voor alge
meen kiesrecht en van Middelburg om
aan te sluiten bij het landelijk comi
té, werd aan de orde gesteld de vol
gende motie, ingezondexx door Gro
ningen
„De jaarvergadering,
gezien de punten 2034 van be
schrijvingsbrief, betrekking hebbende
op de agitaties voor algemeen kies
recht, de al of niet aansluiting bij het
kiesrecht-comité, en het N. A. S. en
de stichting van een nieuwe vakfede
ratie
van oordeel, dat de meeningen hier-
over nog te zeer uiteenloopen, dat
aanneming of verwerping van een de
zer punten misschien groot nadeel in
eigen boezem zou kunnen teweeg
brengen
dat eenheid in onzen bond (met het
oog op de patroons-actie tegenover
ons) meer dan noodig is;
van ooi'deel, dat de propaganda,
buiten onzen bond om gevoerd, door
partijen in deze zeer zeker de arbei
ders binnen niet te langen tijd meer
tot eenheid zal brengen dan tot nu toe
besluit in al deze punten geen uit
spraak te doen en gaat over tot de
orde van den dag."
Deze motie lokte een warm debat
uit. Ze werd aangenomen met 43 te
gen 11 stemmen. Tegen de afdeelin-
gen 's-Gravenliage, Nijmegen. Koog
aan de Zaan, Sappemeer, Utrecht,
Wormexweer cgi Zaandam.
Aangenomen werd een voorstel van
Winschoten, clat het hoofdbestuur in
overleg trede met naburige buiten-
landsche bouwvakbonden, om tot eene
betore regeling te geraken bij werk
stakingen. Mede werd aangenomen
een voorstel van Den Haag, om liet
hoofdbestuur op te dragen mede >e
werken tot het oprichten eener lande
lijke bouwvakfederatie en de afdeelin-
gen te steunen bij de propaganda voor
de oprichting van plaatselijke fede
raties.
Aangenomen werd een voorstel van
Enschedé, dat het hoofdbestuur eene
lijst van bondspropagandisten opmake
tot assistentie van het hoofdbestuur.
Een voorstel van Baarn, dat. het
hoofdbestuur zich, zoo mogelijk, in
verbinding stelle met andere bouw
vakbonden, om eene krachtige actie
te beginxxen voor de verkorting van
den arbeidsduur en een voorstel van
het hoofdbestuur, dat recht op uitkee-
ring uit het fonds bij overlijden heb
ben zij, die minstens een half jaar
lid zijn.
Verworpen wordt een voorstel Koog
Zaandijk tot oplichting eener verzeke
ring van gereedschappen tegen brand
schade.
Door Sneek wordt overgenomen het
door Rotterdam ingetrokken voorstel,
om voor een jaar als proefneming aan
de bondsleden, die voldoende zegels in
hun contributieboekje hebben, uitkee-
ring uit het ondersteuningsfonds bij
overlijden te doen tot hoogstens 80
percent der ontvangsten. Bij aanne
ming van dit voorstel moeten de af-
deelingen voor elk lid aan de onder
steuningskas betalen 5 cent bij over
lijden van een bondslid.
Utrecht vx-aagt daarvoor een refe
rendum, welk voorstel voldoende
wordt ondersteund.
Aangenomen wordt een voorstel van
Assen om, mocht rechtskundige hulp
inzake beroep op de ongevallenwet in
hoogste ressort noodig blijken, voor
een bondslid de kosten, zoo de be
trokken afdeeling dat niet kan, door
de bondskas te doen dragen.
Aangenomen werd eexx voorstel van
het hoofdbestuur tot het aanstellen
van een ambtenaar-propagandist. De
benoeming zal voor dit jaar bij ref«
rendum geschieden.
Rotterdam stelt voor twee afdee-
lingen aan te wijzen, die eene arbi
trage-commissie zullen samenstellen,
om geschillen in het hoofdbestuur
omtrent organisatie op te 'ossen
Aangenomen werd een voorstel van
het hoofdbestuur, om bij statuten
wijziging te bepalen, dat de algemee-
ne vergadering vijf afdeelingexx aan
wijst, die elk één lid benoemen voor
de arbitrage-commissie.
De voorzitter van den Duitschen
Timnierliedexxbond is weder vertrok
ken. Hij betuigde dank voor de om-
vangst en had de beraadslagingen,
die gehouden waren, ook wat aan
gaat het ondersteunen van vakgenoo-
ten hij ziekte en overlijden, met be
langstelling gehoord en geloofde in de
toekomst van den bond, die een macht
zal worden voor de vakvereenigixigen.
Hij spoorde aan tot eenheid, welke tot
overwinning leidt.
Aangenomen werd een voorstel van
het hoofdbestuur om duizend gulden
te geven aan de uitgesloten diamant
bewerkers.
Amsterdam trekt in en Rotterdam
neemt over een voorstel om te her
roepen bij referendum het genomen
bondsbesluit tot deelneming aan het
internationaal soeiaal democratisch
ai-beiderscongres, in dit jaar te hou
den. Er volgde een lief tig debat, waar
bij Rotterdam het overgenomen voor
stel handhaafde. Het werd echter vei-
worpen. VóórDen Haag, Koog aan
de Zaan, Nijmegen, Rotterdam, Sneek
Sappemeer, Wormei'veer en Zaandam.
Aangenomen wordt het voorstel van
het hoofdbestuur, om twee afgevaar
digden te benoemen voor het intern,
soc. en vakvereen. congres in 1904 te
houden te Aiosterdam. De vergadering
benoemt de heer L. W. Schaper, te
Groningen, terwijl de tweede afge
vaardigde zal worden aangewezen
door het hoofdbestuur.
Het hoofdbestuur stelt voor, het te
genwoordige hoofdbestuur tot na de
Koninklijke goedkeuring der herziene
statuten te handhaven, doch den in
functie zijnden commissaris als lid
van het hoofdbestuur te ontslaaix.
Aanleiding tot dit voorstel gaf het
feit, dat de commissaris Heuneke. 13
December deelnam aan de verga de
ling, bijeengeroepen door de minder
heid van het Comité van Verweer,
niettegenstaande het hoofdbestuur lip
sloten had, dat die vergadering niet
van zijnentwege zou worden bij gr
woond.
Het voorstel van het hoofdbestuur
wordt aangellpmen.
Buiten behandeling blijven voorstel
len van Alkmaar.
Als zetel van het hoofdbestuur wordt
Amsterdam aangewezen. Tot leden
der ï'edactie van het bondsblad wor
den benoemd de heeren Verheul, lei
stra, en Van der Lende, Rotterdam
Barner, Enschedé, en Lichtenberg.
Utrecht.
Weer aan 't werk.
Uit Ede meldt men
De zandwerkers aan het nieuwe
emplacement station Ede, die verle
den week grootendeels staakten, heb
ben zich uit eigen beweging wederom
aangemeld, om voor het oude loon hoi
werk te hervatten. Op een paar na zi;n
zij weder aangenomen. Vandaag g'n-
gen zij weder aan den gang.
Uit de Pers
De Statenverkiezingen.
Het Vaderland zegt, dat beweerd
wordt, dat de liberale meerderheid
der Eerste Kamer niet even vast aan
eengesloten zal staan tegen hethfeo-
ger-onderwijs-ontwerp als in de Twee
de Kamer de linkerzijde stond. Het
blad kan zich dit moeilijk voorstellen.
Wél is het zeer denkbaax-, schrijft
het dat de oppositie in de Eerste Ka
mer van anderen aard zal zijn" dan
aan de andere zijde van het Binnen
hof dat bv. de argumenten van den
heer Van Ivarnebeek, wien de aan de
Vrije Universiteit te verleenen subsi
die niet de minst zware grief tegen
het ontwerp was, in de Eerste Kamer
meer weerklank zullexi vinden, clan zij
ontmoetten in de Tweededat dus de
strijd om het beginsel daar minder hef
tig zal zijn. Maar dit neemt niet weg,
dat, gelijk de heer Van Kax-nebeek te
genstemde, ditzelfde van de meerder
heid der Eerste Kamer mag worden
verwacht.
En dan is voorloopig het lot
van dr. Kuyper's eerste groote wets
ontwerp niet twijfelachtig. Voorloo
pig Want blijft in Juni Zuid-Hol
land de regeering trouw, dan zal bin
nen weinige weken de Eerste Kamer
door de Staten van dit gewest kun
nen zijn omgezet.
Van Zuid-Holland kan dus dr. Kuy
per s eigenlijke victorie beginnen.
Maar kan ook komen de knotting zij
ner heerschappij.
Dit alles den vrijzinnigen kiesveree-
nigingen in onze provincie in te pren
ten. mag overbodig heeten.- Haar be-
stuurderen, die nu nog niet beseffen
waar het om gaat en wat in de ko
mende maanden hun plicht is of die
dezen plicht wel begrijpen maar ver
onachtzamen, reiken zichzelf een bre
vet vaxx onbekwaamheid uit, leesbaar
ook voor den domsten kiezer.
Maar waar in dit vei'band nog wèl
eens op gewezen mag worden is, hoe
in-verdervelijk de wijze is. waarop
naar het geldend staatsrecht de Eer
ste Kamer ter wereld komt. De ge
trapte verkiezing, met als tusschensta-
tion de Staten der Provinciën, staat
zichzelve dit jaar onherroepelijk te bla-
meeren.
De belangen, die de Staten Provin
ciaal te verzorgen hebben, zijn zoo
on-politiek mogelijk maar van die
belangen zal bij de Juni-stembus met
geen woord worden gespx-oken.
Enkel en uitsluitend om de lands-
politielc zal het daar gaan.
Kiescolleges voor de Eerste Kamer
zal men kiezen, die toevallig ook nog
provinciale belangen ter behartiging
zich zullen zien betrouwd.
Maar waar blijven die belangen der
der elf gewesten op deze wijze
Het kan niet anders dezen zomer
een zuivex--politieke strijd zullen de
Staten-verkiezingen zijn. En de vrij-j
zinnigen zullen, vooral in Zuid-Hol
land, ook in Friesland, hun uiterste
best hebben te doen.
Dat zij er echter toch cleze les uit
moeten trekken bij de eerstkomende
grondwetsherziening moet met het
stelsel, dat de Eerste Kamer laat kie-j
zen door de Provinciale Staten, voor
goed en radicaal worden gebroken, j
TTet Hooger Onderwijs.
De Nederlander zegt. dat wat dit
jaar een oogenblik dreigde bij de be
handeling van de wet op het hooger
onderwijs, op de Aprilbeweging van
1853 lijkt.
Gebruik makende van de vrijheid,
die de Grondwet van 1848 ook aan de
v. k. kerk had verzekerd, zoo schrijft
het blad, ging de Paus over tot her
stel der bisschoppelijke hiërarchie.
Dat was ongehoord. Een groot deel
der toenmalige predikanten begon te
protesteeren. De bevolking, die na-
tuurlijk op het oordeel der predikan
ten prijs stelde, geraakte zoozeer in
beweging, dat Z. M. de Koning per
soonlijk tusschen beide trad. en het
Kabinet Thorbecke door het Kabinet
Van Hall verving. Zóó verbitterd was
de bevolking over het belagen van
het Protestantisme, dat voor den af
getreden minister Thorbecke in geen
enkel kiesdistrict meer plaats was,
behalvein het r. k. Maastricht.
En wat toen?
Toen bleef de zaak precies zooals ze
was. De Paus, steunende op de grond
wet, ging stillekens zijn gang. De bis
schoppelijke hiërarchie kwam, en is
er nog. De nieuwe regeeringsmannen
kwamen leukweg verklaren, dat er
eigenlijk niets aan te doen was, en
men maakte een „wet op de kerkge
nootschappen", waarvan de r. k. niet
den minsten last hebben gehad, doch
die later herhaaldelijk door protestan
ten tegen protestanten is ingeroepen.
Een ware mystificatie.
Zoo eindigde die episode in ons volks
leven. 't Behoeft wel niet gezegd, dat
aan die kerkelijke Aprilbeweging ook
ijverig deelgenomen werd door tal van
antt-Thorbeckianen uit de linkerzijde,
die zich al heel weinig bekommerden
om de Kerk, en het later kalmpjes
aanzagen toen alles bleef bij het oude,
maar intusschen zich verkneukelden
in den val van hun gehaten tegenstan
der mr. Thox-becke.
Hel, eenige wat de adresbewegers
hadden bereikt was het maken van
een g.eweldige reclame voor de room-
sche kerk. Hoe sterk moest die kerk
niet zijn, redeneerde men, als, na
een bijkans driehonderd jarig bestaan,
een kerk, die dan toch in het bezit
bleef van het leeuwendeel der kerke
lijke inkomsten en van vele andere
voorrechten, zich zoo beangst maakte,
alleen omdat haar tegenstander zich
vrijelijk organiseerde naar eigen aai'd.
Wie verdedigt heden ten dage dan
ook nog die Aprilbeweging van 1853'.
Dit jaar, zegt het blad verder, dreig
den enkelen dezelfde fout te begaan.
De Vrije Universiteit. waar het
op dit oogenblik toch om te doen is,
vraagt dat haar litteratoren eix ju
risten. om staatsbeti-ekkingen te mo
gen bekleeden, niet aan een staats
examen zullen worden onderworpen,
indien haar eigen littdrarischë en ju
ridische faculteit den doctorstitel zal
hebben verleend.
Als die wet wordt verworpen, zullen
eenige studenten in letteren en rechts
geleerdheid wat meer last hebben,
dan als ze wordt aangenomen. Op z'n
allerergst zullen ze niet meer gaan
studecren aan „de Vrije", hoewel dit
al hoogst onwaarschijnlijk is.
Maar of die wet aangenomen dan
wel verworpen, is voor de Kerk abso
luut onverschillig. Geen enkel
mensch zal het studeeren aan „de
Vrije" in de theologie laten afhangen
van de vraag of de juridische of litte-
rarische faculteit het recht zal hebben
al dan niet den doctorsgraad cum af-
fectn civili te verleenen. Dat is eenvou
dig ondenkbaar.
Nu kan „de Vrije" ongetwijfeld een
gevaar zijn voor de hervormde kerk,
althans indien men verlangt, dat ook
de gereformeerde theologie daar
eere blijft.
Maar dat gevaar heeft met den „ef-
fectus civilis" niets uit te staan.
Het bestaat reeds en is een gevolg
van een reeds bestaande wet; nl. de
wet op het hooger onderwijs.
Evenals het gevaar van den invloed
der r.-k. kerk ontstaan is uit de grond
wet van 1848, doch niet uit de toela
ting der bisschoppelijke hiërarchie
zelve, zoo ook hiex\
Men kan nu wel beweren, dat de
toekenning van den „effectus civilis"
toch eene "elijkstelling" inhoudt
van de Vrije met de Rijksuniversiteit.
Maar daix zegt men eenvoudig een
onwaarheid. Die zoogenaamde gelijk
stelling bestaat in niets anders dan
in de opheffing van een. monopolie
dan in de toekenning, ook aan de
Vrije" van een privilegie, tot dusver
enkel aan de openbai-e Universiteiten
gegund.
Voor al het overige blijft de open
bare universiteit in het bezit van al
de haar tot dusver toekomende rech
ten. van al haar bezittingen en in-
Komstdn, van al den overheidssteun
en bescherming, zonder dat iets daar
van gedeeld wordt door „de Vrije"
except één ton in... 25 jaar!
Geheel de beweging tegen het aan
hangige wetsontwerp had niets meer
te beduiden, dan de kolossale bewe
ging tegen de bisschoppelijke hiërar
chie.
Evenals in 1853 maakten de tegen
standers van het Kabinet er dank
baar gebruik van. Evenals toen liep
onder die beweging een groote dosis
Kuyperhaat dooi-. Evenals toen werd
de staatkunde ondergeschikt gemaakt
aan een niet bestaand kerkelijk be
lang. En evenals toen kon niemand
daaruit eenig voordeel hebben, behal
ve hij, die hoe eer hoe liever het chris
telijk kabinet met zijn Premier wil
zien tuimelen, en zich daai'bij niet
afvraagtwat dan
Wie bevyeert dat het om de her-
vormde kerk ging, maakte zich op zijn
zachtst uitgedrukt, schuldig aan een
vergissing, een dwaling. Het ging een
voudig om het tegenhouden, door een
onnatuurlijk middel, van de ontwik
keling van de vrijheid van hooger on
derwijs.
Rechtszaken
De oud-Burgemeester Tan Baflo.
Voor de ï-echtbank te Groningen
heeft Dinsdag terechtgestaan J. D.,
65 jaar, vroeger burgemeester, thans
als zoodanig op verzoek ontslagen.
De beschuldiging luidt: dat hij in
zijn ambt van burgemeester der ge
meente Baflo, aldaar in November
1897 eene som- van ƒ2000 uit de ge
meentekas ontvangen hebbende, lui
dende het mandaat„wegens be
taalde kooppenningen van eene door
de gemeente aangekochte behuisde
heemstede", opzettelijk die gelden,
die hij alzoo in zijne hoedanigheid
onder zich had, heeft onder zich ge
houden en dus verduisterd, hebbende
hij immers de koopsom niet voldaan
met contante gelden, maar door af
gifte van eene schuldbekentenis tot
dat bedrag ten laste der gemeente
Baflo, welke schuldbekentenis even
min daarna door hem. in de jaren 1897
tot 1903 is afgelost.
Er werden 13 getuigen gehoord.
Kort geresumeerd komen de getuigen
verklaringen hierop neer
In Febxoiari 1897 wist bekL (toen
burgemeester van Baflo) den kerke-
raad der Ned. Herv. Gem. te Baflo
te bewegen, eene vergadering te hou
den. De vergadering is gehouden 9
Februari 1897. De burgemeester is
daarbij tegenwoordig geweest. Daar
werd besloten, onder goedkeuring"van
het klassikaal bestuur aan de gemeen
te Baflo ƒ2000 te leenen met 3f pet.
als onbetaalde koopschat van het aan
de gemeente Baflo verkochte armen-
huis. Het klassikaal bestuur gaf daar
toe 14 April 1897 verlof. Op 1 Mei 1897
werd in het oude gemeentehuis op
kosten der gemeente Baflo eene ver
gadering gehouden van genoemden
kerkei'aad, ds. Spandow, den burge
meester en den secretaris-ontvanger
van Baflo. De kerkeraad kreeg eene
obligatie, geteekend door bekl. en van
Ham, waarbij „de gemeente Baflo
verklaart schuldig te zijn aan de dia
conie te Baflo de som van ƒ2000, ren-
tende 8| pet., als onbetaalde koop
schat van het armenhuis.
Intusschen had de gemeenteraad
van Baflo besloten ƒ5500 te leenexij
n.l. ƒ2000 voor de betaling van het
gekochte armenhuis en 3500 voor den
bouw van een nieuw gemeentehuis.
Het plan van leening en aflossing
werd door Ged. Staten goedgekeurd.
In September 1897 droeg de raacf
van Baflo den bui'gemeester op, vol
gens gevonden hevelschrift, om do
ƒ2000 aan de diaconie uit te betalen.
De raad, noch Ged. Staten wisten dus
van het bestaan van de obligatie voor
onbetaalden koopschat, terwijl inmid
dels de kerkeraad, in 't bezit der obli
gatie, de koopakte gequitteerd en voor
ontvangst geteekend had. Beweerd
werd, dat van 1898 tot 1903 de ƒ75
rente steeds werd betaald uit de be
grooting van 't armwezen, zoodat Ged.
Staten en de raad evenmin iets van
de zaak gewaar werden. In 1903, toen
de zaak reeds aan 't licht was geko
men, werd op de begrooting voor 1904
onder de uitgaven gebracht: „rente
onbetaalde koopschat van 't armen
huis 75,000". De raad keurde ou-
begrijpelijkerwijs dezen post goed.
Doch Ged. Staten vroegen inlichting,
omdat zij wisten, dat in 1897 onder
het geleende bedrag van ƒ5500 was
begrepen 2000 over de betaling van
de gekochte heemstede.
Geconstateerd werd verder, dat noch
de wethouder B. Bruins, noch een
der andere raadsleden tegenwoordig
waren bij de vergadering van den
kerkeraad. en dat zij dus niet aan
den onbetaalden koopschat hebben
meegewerkt..
Bij het getuigenverhoor was opmer
kelijk. dat, terwijl ouderlingen en dia
kenen het met beklaagde eens waren,
dat iedereen te Baflo van het bestaan
der obligatie afwist, de als getuigen
gehoorde wethouder en raadsleden
pertinent verklaarden daai'van nooit
te hebben gehoord. Eenstemmig ver
klaarden ouderlingen en diakeuen,
dat het voorstel tot betaling in obli
gatie is uitgegaan van beklaagde, die
vanwege het gemeentebestuur alleen
tegenwoordig was, toen deze zaak in
de kerkeraad voox* het eerst bespro
ken werd.
Beklaagde ontkende dat dit voorstel
van hem is uitgegaan en herinnerde
zich volstrekt niet dat hij in die eer
ste vergadering is geweest. Hij ont
kende ook, van den ontvanger van
Ham de ƒ2000 voor betaling der ge
kochte heemstede te hebben ontvan
gen.
Zeer waarschijnlijk zal ook ontsla
gen ontvanger van Ham worden ver
volgd. Deze getuige hield vol, dat hij
de 2000 aan beklaagde betaald heeft.
Het openbaar ministerie, waarge
nomen door mr. B. van Eeten, het
ten laste gelegde wettig en overtui
gend bewezen achtende, eischte een
jaar gevangenisstraf.
De verdediger, de heer mr. A. W.
Romkes, wees er op, dat de rechtbank
hier staat voor de oplossing eener be
langrijke rechtsvraag, n.l. de uitleg
ging van art. 359 W. v. S. Moet art.
359 met betrekking tot het woord ver
duistering geïnterpreteerd worden
uit art,. 321 W. v. S., dat eene
definitie geeft van verduistering en
de elementen bevat van dat misdrijf,
óf moet art. 359, omdat het spreekt
van een ambtsmisdrijf, geïnterpreteerd
worden uit art. 361 \V. v. S. dat spreekt
