NIEUWS= en ADVERTENTIEBLAD.
De Graaf von
Varnow.
21e Jaargang.
No. 6393
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
WOENSDAG 4 MEI 1904
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN
PER DRÜE MAANDEN;
Voor Haarlem 1.20
Voor de dorpen sr» den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der
gemeente)1.30
Franco per post door Nederland 1.65
Afzonderlijke nummers 0.02%
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem 0.37%
js de omstreken en franco per post 0.45
Uitgave der Vennootschap Lonrens Coster. Directeur!. C. PËEREB00M.
ADVERTENTIËN:
Van 1—5 regels 50 Cts.iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Haarlem van 15 regels 0.75, elke regel meer ƒ0.15. Reclames 30 Cent per regeL
Groote letters naar plaatsruimte. Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Kleine advertentien 3 maal plaatsen voor 2 maal betalen.
Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 55.
Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Drukkerij: Zuider Bnitenspaarne 6. Telefoonnummer 122.
Abonnementen en Advertentiên worden aangenomen door onze Agenten en door alle Boekhandelaren en Courantiers. Met uitzondering van het Arrondissement Haarlem is het uitsluitend recht tot plaatsing van Advertentien
en Reclames betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, opgedragen aan het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Azn. te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Oénirale de Publicité Etrangère O. L. DAVBE Co., JOHN F. JONES, Succ., Parijs, 31"h Faubourg Montmartre.
Tweede Blad.
Binnenland
Do Kozakken.
Door een sigarenfabrikant is sedert
enige dagen, bij onderscheidene siga-
enhandelaren, te Amsterdam, een
igarenmerk .Kozakken" geplaatst
vaarbij een reclamebiljet is gevoegd
a bulletinformaat en stijl, meldende
e aankomst van eenige duizenden Ko-
akken, die daar zullen ingekwartierd
porden, zoo verhaalt De Tel.
Dit billet wordt dan, evenals de ge-
vone bulletins aan het glasraam be
vestigd.
Dat bedoeld billet echter wel eens
rat te veel drukte kan veroorzaken,
indervond een sigarenhandelaar bui
en de Muiderpoort. Deze had nauwe-
ijks het bewuste bulletin voor zijn
rinkelruit hangen, of het trok in de
murt niet alleen de aandacht, maar
verd in alle ernst opgenomen.
Nu wilde het toeval bovendien, dat
er in den winkel iemand sigaren
iwam koopen, die een drietal ransels
jroeg.
In de omgeving was toen weldra he
iend, dat daar eenige Kozakken in
ïwartier waren, die vooruit gezonden
karen, om een wakend oogje te hou
den op Japanners, die vanzins waren,
om door Holland en Duitschland, Rus
land binnen te dringen, ten einde
daar te spioneeren.
Steeds meer en meer menschen ver
iameiden zich voor het huis, tot ein
delijk de voorsten meenden, door de
[lazen communicatiedeur tusschen
üiskamer en winkel, de Kozakken
an tafel te ren zitten.
Algemeen halsgerek, opduwend ge
lrang en vuurwerk van kwinkslagen.
5n dat tot groote verbazing van het
ezin vap" den sigarenhandelaar,
jaarin men de oorzaak van al het
umult aanvangelijk niet begreep.
'Lang bleven de menschen wachten,
lopende de barre Kozakken te aan-
chouwen, en enkelen hadden reeds,
[edachtig aan de Kozakkenverhalen
lit den Franschen tijd, zich vetkaar-
en aangeschaft, teneinde die den
tussischen vrienden als versnapering
lan te bieden.
Eindelijk, werd de belangstelling te
astig, en ofschoon de nering druk
?as. achtte men zich verplicht, het
lubliek uit den droom te helpen; maar
lechts noode lieten de wachtenden
ich overtuigen, dat door hen dien
vond geen zonen der steppen zouden
izien worden.
duur niet in kan gaan op al de ver
zoeken om inlichtingen, die uit alle
oorden des lands inkomen, en slechts
kookgerei kan onderzoeken, dat haar
als te 's-Gravenhage verkrijgbaar ter
onderzoek wordt aangeboden.
Brandstichting.
De commissaris van politie te Zaan-
dam looft eene premie uit van hon
derd gulden aan hem of hen, die
aanwijzing kan doen, leidende tot
ontdekking van den schuldige, aan
den (onlangs plaats gehad hebben
den) brand in de drukkerij van de
firma Leeuwerik en Van Dijlc aldaar.
Uit de Arbeiderswereld.
Gevaarlijke pannen.
iUit 's-Gravenhage meldt men
I De gezondheidscommissie alhier
geelt. in verband met het onderzoek
gevaarlijk kookgereedschap nog
|het volgende mede
1 lo. dat blijkens nader onderzoek,
pet de pannen van Jourdan uit Val
iums gelijk zijn te stellen, de an-
ïere werken uit die plaats, die trou
wens veelal met het merk Jourdan
door elkaar worden verkocht, zooals
Karboufoucauld en Marmites Basse,
selke namen op te 's-Gravenhage in
iiikels aangetroffen aardewerk van
•ze. voor gebruik met zure spijzen
llongewenschte soort voorkomt.
2o. dat de gezondheidscommissie
[Wel opmerkzaam kan maken op de
Berken, die haars inziens bepaald
{schadelijk zijn (indien zij voor de be
reiding van zure spijzen worden ge-
ezigdh doch geen merken, als on-
schadelijk, kan aanbevelen in daartoe
liaar gerichte vragen
lo. dat" de commissie uitsluitend
ar 's-Gravenhage ingesteld, opjdcn_
Tabakstrippen.
Men schrijft uit Maas en Waal a mi
„De Tijd"
In Druten zijn drie stripperijen,
waar een groot aantal jongens en
meisjes strippen, en voorts strippen
vele vrouwen met hare gezinnen
thuis.
Des winters bieden, zich vaak vele
strippers aan, om in de fabriek te
werken in plaats van thuisdit
wordt dan toegestaan. Des winters is
er meer aanbod van werkkrachten,
dan 's zomers, wanneer vele vróuwen
werk op het land vinden. In een van
de drie stripperijen is de patroon zelf
bestuurderin de beide andere zijn
de patroons elders woonachtig, en
hebben ze een bestuurder iu hunne
plaats aangesteld. Er wordt, behalve
door de personen, die in de strippe
rijen werken, door ongeveer 200 ge
zinnen in huis gestript. Het geschied»
voornamelijk in Druten, Puiflijk
Leeuwen. Afferden en Deest.
Het omblad wordt hier ook apart
gesorteerd. Het is alles buitenland-
sche tabak. Het strippen geschiedt
door vrouwen, die dan soms ook met
bare mannen, verder met de tot het
gezin behoorendö dochters en met de
zoons, na afloop van hunne werk
zaamheden of in tijden van werke
loosheid te samen strippen. De man
nen zijn veelal arbeiders op steenfa
brieken zij strippen in de avond
uren, of wanneer zij zonder werk zijn.
Ook worden enkele invalide arbei
ders met strippen bezig gezien.
De hoeveelheid tabak, die meu Bij
de verschillende patroons kan nv_
krijgen, verschilt nogal. Men kan
overal dagelijks tabak komen halen
en leveren. Soms moeten de strip
pers steeds den volgenden dag komen
leveren en krijgen twintig tot veertig
pond tegelijk mee.
Des Zaterdags wordt afgerekend en
het loon uitbetaald. Het bedraagt
drie cent per pond.
Voor omblad wordt geen extra-loon
betaald.
De werkplaatsen zijn bijna steeds
tevens woonvertrek en keuken.
Echter zijn vele vertrekken nogal
ruim.
Inlichtingen werden hier steed*
gaarne verstrekt, zonder de minste
terughoudendheid of vrees.
Het drankmisbruik was hier, vol
gens veler beweren, niet zoo heel
groot. Ook hier werd bevestigd, wat
reeds in Wageningen vernomen was.
dat de vlugheid in het strippen veel
al een slag is, die soms volwassen
mannen niet verkrijgen kunnen, ter
wijl betrekkelijk jonge personen er
vaak heel vlug mede zijn.
Jndien iemand twintig pond per
dag wil strippen, moet hij er hard
aanwerken; zijn dagverdienste be
draagt- dan 60 cents. Het. bedrag
hangt veel af van de kwaliteit der te
strippen tabak. Met halen en leveren
gaat veel tijd verloren.
Gemiddeld wordt gewerkt van halfDe gehuwde Trouw in de fabriek
zeven tot twaalf en van één tot tien
of half 11 uur. Soms wordt vroeger) Naar aanleiding van het verzoek-
opgehouden. De jongens en meisjes,schrift, door den Limburgschen R.K.
die om zeven uur van de stripper ij Volksbond tot de Tweede Kamer ge
komen, gaan dan veelal thuis nogricht, tot wering van gehuwde vrou-
inede strippen. wen„u.it de fabrieken, schrijft „Va-
De verdiensten in de gezinnen zijnjEias" in het Venl. Nbld."
nogal afwisselend. Voor sommige ge-1 Wordt de gehuwde vrouw arbeid
zinnen loopt hot totaal wel tot 14 a in de fabriek verboden zoo hoort
15 gulden. Zij strippen daarvoor dan^n zeggeu dan zal onder gelde-
met zes volwassen personen, bijv.opzicht het werkmansgezin daar
moeder en vijf dochters. onder lijden.
Twee zusters, die geregeld te za- ^en bescheid daarop diene, dal-
men thuis arbeiden en alleen het strip- onze Limburgsche Volksbond deze
pen als bron van inkomsten hebben verbodsbepaling niet opeens, maar
voor haar beiden en hare oude moe- „lang$ geleidelijken weg" in voege
der, verdienen te zamen 7.75 per i gebracht wil zien.
week. Deze zusters deelden mij mede, I Daarop zal men zich kunnen voor
dat zij des avonds na zeven uur niet bereiden en trachten, door huiselij-
werkten, omdat haar door den pa- j ken arbeid, door vrouwelijk hand-
troon gezegd was, dat zulks niet mag. j werk of iets van dien aard, aan eeni-
Zij beginnen des ochtends om 6 uur. 8e bijverdiensten te komen.
Indien de wekelijksche verdiensten' Doch ondersteld zelfs, dat, tenge-
tien gulden of meer bedragen, kan vol^e van desbetreffend wetsvoor-
men zeker aannemen, dat vier, vijfschrift, een werkmansgeziu inder-
of zes personen te zamen strippen, j daad geldelijk nadeel zou lijden, on-
Zondagsarbeid komt niet voor. der zedeliik opzicht zal het er ont-
De adjunct-inspectrice zag in een .zaglijk op verbeteren,
gezin twee kinderen, van vier ofDe Volksbonders verklaren dan
[vijfjaren oud, aan het strippen. Zij°°k, en onzes inziens terecht, „dat
gaan naar de bewaarschool, doch tegen het gemis van een weinig loon
waren thuis, omdat de moeder, die van sommige werkmansgezinnen op-
nog geen drie weken geleden bevallen i weegt bot terugontvangen van de
was, tabak moest leveren en nieuwe i moeder, die alles regelt en bestiert."
i balen. Het oudste kind stripte in zijn'. ..Terugontvangen" ziedaar het
i vrijen, tijd mede tot des avonds acht juiste woord, het woord, dat tee-
uur. De kleintjes strippen tot des kent.
avonds dat zij te slaperig worden. De; Want het huisgezin, welks vrouwe-
moeder vindt het niet erg, de kindo- Ejk hoofd in de fabriek arbeidt, heeft
ren lijden er immers niets door. Na-'£een huisvrouw en geen moeder
tuurlijk zouden zii het niet laten
doen, wanneer het niet noodig was,! ■•Ous heel maatschappelijk samen-
doch in dit geval zouden zij het zelf stel schrijft Jules Simon, diejaren-
ook niet doen. Ook de huisvader lang in Frankrijk de fabriekstoestan-
stript des avonds mee, liii werkt op den onderzocht gaat mank aan
een steenfabriek. Deze vrouw ver- een ontzettend euvel, dat den arbei-
dient wekelijks met strippen opge- i dersstand tot ellende voert, en dat,
veer'3.50. wat het ook koste, moet verdwijnen.
Een patroon deelde mij mede, dat wil men niet te Gronde gaan: het
hij persoonlijk niet gesteld is op denfamilie-leven is verwoest,
huisarbeid omdat hB hot op de la-"Een arbeidster! verschrikkelijk
briek verrichte werk beter controlee- woord, voor dezen niet gekend, doch
ren kan. °P zichzelf reeds voldoende om den
Deze tak van nijverheid, waarin.zo° hoop-ceroemden vooruitgang on-
zooals uit het bovenstaande bliikt.zeLda„gen met scbaduwgrauw te bc-
ook niet alles couleur de rose
wordt bedreigd door de verhooging, j■•E|
die in het ontwerp-tariefwet voorge-15 &e'
dekken.
Een vrouw, arbeidster geworden,
ontwerp-tariefwet voorge-'s geen vrouw meer.
steld wordt van het invoerrecht op i ..Welstand immers hangt af, niet
buitenlandsche tabakken. Dit zou zoozeer van hooger daggeld, dat er
j dan komen van 70 cent op ƒ2.50 en binnenkomt als van de zedelijke or-
door het gewichtsverlies bij het strip- i de> clie daar heerscht.
pen feiteb'ik on fa on ner 100 K.G. „Want gaat hij voort alle
i Door dit verhoogde tarief zullenloonsverhooging kan den arbeiders-
hier de stripperijen de concurrentie stand niet haten, indien ook niet het
j met Amerikaansche stripperijen niet zedelijke tot hooger peil wordt opge-
vol kunnen houden en welk een slag j voerd.
dit voor vele huisgezinnen zijn zou "En daar is geen denken aan, zon-
blijkt uit het bovenstaande. j der verheffing van het familieleven,
dat tegenwoordig door het fabrieks
wezen zoo deerlijk wordt ontred-
Eeil Controle kwestie. t derd."
Men meldt uit Groningen Men verge niet van ons' dat wiJ
Bil den Boekdrukker^'de Waal uiteenzetten, aan welke gevaren,
wi e n s firm a el ster en ui s t 50 i a ar be- schaamtc" en zedigheidsgevoel dear-
stond", hebben vanmorgen alle work-ij?'?1Sl05u?fai?nm°„parWfp™lnatSen
lieden, dertig, het werk gestaakt. Do 5^engZ\etoltog
oorzaak der werkstaking is de weige- g 0ok gwaimeer a^{kel 8 der Arbeids-
nng der zetters om eiken dag een weURuys de Beerenbrouck naar be-
afdruk over te leggen van hetgeen h dt nageleefd.
ieder gezet heeft, een maatregel van Ze]fs in fabriek|ni waar uitaiuitend
contröie, waarop De Waal sedert lang „ouwfUjke personen aan den arbeid
aangedrongen had en dien hij nu wil- zijn lvordt dikwijls geSproken en ee-
de invoeren. De zetters achten die con- korts,rij]d over zaken, die een eer-
trole onzuivei", omdat er tusschen het jjare vrouvv d0en blozen
zetten in „omloopend werk" verricht 0p don weg van en naar de werk-
wardt. [plaats krijgt menig schuldeloos hart
Nader meldt men nog uit Gromn-een knak, waartegen het aan den
gen over de werkstaking bij den heer huisehiken haard voor goed beveilie"d
De WaalI is.
Van de zijde der werklieden spreekt Ambtelijke berichten,
men van een uitsluiting, omdat de
heer De Waal verklaard heeft, dat de
genen, die niet aan zijn verlangen
wilden voldoen, ontslagen waren.
door ter za
ke bevoegden in het licht gegeven,
verhalen omtrent een en ander bij
zonderheden, welke men niet kan lé
zen, zonder met diepgeroerd gemoed
te slaken den kreetMen geve den
arbeider, oie toch reeds zoo onzegli'k
veel moet derven, ziin echtvriendin
en ziin huiselijk geluk terug!
Zoolar>- nog één gehuwde vrouw
door den arbeid aan haar huisgezin
wordt onttrokken, achtte men het
groote vraagstuk onzer dagen niet
opgelost.
In het verzoeksehriU door den
LimburgschenVolksbond aan de Twee
de Kamer -icht, vinden wij nog
een ander punt, dat bespreking ver
dient.
..De arbeid der gehuwde vrouw
buitenshuis heeft ten gevolge ver-
waarloozing van de opvoeding der
kinderen."
kan daarvan terecht komen,
wanneer de moeder, de eenige ge
schikte, door natuur en godsdienst
aangewezen opvoedster, noodgedron
gen haar brood in werkplaats of fa
briek moet gaan verdienen
Wie drukt dan den kleinen wereld
burger de eerste lessen van levens
wijsheid, van godsdienstzin cn chris
tendeued in het ieugdig hart, vooral
wanneer allengs daarin drift en lust
naar het- verbodene begint te spo
ken
Wie beveiligt dien veelbelovenden
lentebloesem tegen den pestwalm van
ondeugd en bederf
Het is waarin groote nijverheids
plaatsen hebben medelijdende zielen
zoogenaamde „crèches" of kinderbe
waarplaatsen op- en ingericht.
HelaasDat men tot zoo iets moest
overgaan
..Een mensch schrijft Jules Si-
j mon die in zoo'n kribbe te slapen
iwerd gesust, is tegen den strijd des
levens niet gewapend.
„Neen. de moeder is door niemand
te vervangenwaar de heilige ban-
i den van het familieleven worden los-
1 gesnoerd, achte men den vooruitgang
1 tegen te hoogen priis verkregen."
La familie zegt treffend schoon
V. van Tricht ce sont les genoux,
j les bras et le sein vivant d' une
mère."
Men gedooge toch. en belette uit
winstb"' - toch niet. dat in een
eeuw, wier voorrechten, wij roemen,
het arme werkmanskind een moeder
hebbe. van wier moederliefde het
zijn bekomst geniete."
De onderstelling, waarvan wij hier
boven uitgingen, gaat evenwei niet
op, en wij beweren, dat. wanneer de
gehuwde vrouw uit de fabriek wordt
geweerd, het werkmansgezin ook on
der geldelijk opzicht geen schade zal
lijden.
Wie hierover meór verlangt, kan
zijn gading vinden in een redevoe
ring, door den bekenden Duitsehen
socioloog, dr. Fr. Hitze. te Aken ge
houden, en overgenomen in het vak
schrift Arbeiterswohl" 6e jaar. Eer
ste tot derde aflevering.
Gemengd Nieuws
De Keizer en de Engelsche Yloot
Volgens de Morning Post heeft kei
zer Wilhelm op zijn kruistocht in de
Middellandsche Zee herhaaldelijk zijn
groote bewondering voor de daar ge-
stationeerde Engelsche vloot uitge-
sproken. Van Malta zou de Keizer een
lang telegram in dezen zin aan koning
Eduard te Kopenhagen hebben ge
zonden, waarin iiij verklaarde dat de
i Engelsche matrozen verwonderlijk bij
de pinken en uitstekend geoefend wa-
j ren. De Keizer voelde zich daarom ge-
noopt den Koning met diens mooie
'vloot geluk te wenschen.
Koning Eduard moet voor het vlei
ende oordeel zijn dank hebben be
tuigd in een hartelijk telegram.
Duitsch Zuid-West Afrika.
Aan den Rijksdag zal een derde
aanvullingscrediet gevraagd worden
voor Duitsch Zuidwest-Afrika.
In tegenspraak met de dezer dagen
vermelde geruchten, verzekert men
thans dat kolonel Leutwein als opper
bevelhebber over de troepen in de ko
lonie gehandhaafd zal worden en hem
onverwijld alle versterkingen zullen
toegezonden worden, die hij vraagt.
De voornaamste reden voor Leutwein's
handhaving op zijn post schijnt te
zijn dat men bang is, dat na zijne
terugroeping, de machtige kafferkapi
tein Witbooi zou afvallen.
Recht ran vereeniging.
Een Berlijnsch blad meldt dat de
Pruisische regeering een vroeger plan
om een nieuwe wet op het recht van
vereeniging en vergadering te maken,
heeft laten varen. Alleen bereidt zij
een aanvulling op de bestaande be
palingen voor, strekkende om alle
andere talen dan Duitsch als voertaal
van beraadslagingen in openbare poli
tieke vergaderingen te verbieden. Die
maatregel zou natuurlijk in hoofd
zaak tegen de Poolsche propaganda
gericht zijn.
Vredelievende stemgerechtigden
Te Marseille kwam een kiezer uit
het stembureau. Hij vertelde aan een
kennis, op wien hij gestemd had. Een
voorbijganger stootte dezen kiezer
daarop tot twee maal toe zijn mes in
liet lijf. De getroffene is naar het hos
pitaal gebracht.
Te Florenzac is een vechtpartij
ontstaan in het stemlokaal. Een van
de aanwezigen pakt de stembus beet
en slingert die door het venster. De
andere aanwezigen hebben dezen bal-
dadigen kiezer langs denzelfden weg
uit het lokaal verwijderd. Bus en kie
zer waren beiden geblutst.
De soldaten hebben toen het ge
meentehuis ontruimd. De stemming is
eenigen tijd geschorst.
Ook te Carmaux had een vrij hevige
vechtpartij plaats naar aanleiding
van de vorming van een stembureau,
maar daar heeft het in de stemmerij
geen stoornis gebrachthet zou dub-
belzinnig zijn bier van „stemming" te
i spreken.
Spoorongelnk.
Een extra-trein voor de tentoonstel
ling van St. Louis op een van de lij
nen der St. Louis. Iron "Mountain and
Southern Railroad is van de rails ge-
loopen bij een wissel en deels ver
nield. Er wordt melding gemaakt van
50 dooden en gewonden 9. lijken zijn
al onder de stukken en brokken van
daan gehaald en verder 6 personen,
die zwaar, en 20, die licht gewond
zijn. Slechts de achterste wagen, een
slaapwagen bleef in het spoor.
j Eew deskundig oordeel.
I De Duitsche deskundige graaf Pfeil
zegt van het bericht over den op-
marsch van een Russische strijd
macht langs de oostkust van Korea,
over Siung-tsjir naar Gensan, dat
zulk een beweging een opmerkebjk
bewijs zou zijn van dun ontwaken-
den offensieven geest van de Russen
te land. De-ze bedreiging van n
rechtervleugel vorojdersteki altijd
feuilleton.
Naar het Duitsch.
4)
Viel de verdenking nu op ons, om-
„at wij de naaste buren van den ver
moorde waren, of wilde men voor
alles zekerheid hebben ?e"oef-
men omsingelde ons en verhinderde
cas vertrek. Terwijl wij nog tegen
leze daad van geweld protesteerden,
hadden anderen de tent des verslas-e
nen doorzocht en daar sporen va'1
voetstappen gevonden, waaruit bleek
dat de moordenaar een horrelvoet
moest hebben. Deze sporen liepen van
de plaats, waar de moord geschied
was. tot aan onze tent, en nu vond
men ook naast onze tent een dun
sterk snoer, waarmede, zooals men
terstond beweerde, de moord was ge
pleegd geworden. Het lichaamsgebrek
van Wilhelm, zijn horrelvoet, leidde
de verdenking op hem. ofschoon ove
rigens elk bewijs er voor ontbrak.
Wilhelm echter had veel vijanden en
men herinnerde nu ook zijn vroege-
ren twist met den vermoorde. In een
oogwenk hadden een dozijn vuisten;
hem aangegrepen. Zelfs de omstan- j
digheid, dat wij op 'tpunt stonden j
de streek te verlaten, moest nu als
bewijs tegen hem dienen. Tevergeefs;
deed ik moeite hem uit de handen
van die ruwe kerels te bevrijdenj
men luisterde niet naar mijn smee-
ken en schreeuwde mij toe. dat ook
ik verdacht werd; en toen iknueisch-
te dat de gevangene onder sterk ge-
leidc voor den rechter zou worden ge-
bracht, wierp men m;i voor de voeten
dat ik met het gestolen geld den rech-
ter wilde omkoopen. Verbitterd en der j
wanhoop nabij, achtte ik het onder;
deze omstandigheden het best den
rechter op te zoeken, ten einde diens
bescherming voor mijnen broeder in
te roepen maar nauwelijks had ik
dat volk den rug gekeerd, of zij ko- j
zen uit hun midden een rechter en
twaalf gezworenen, die. na een tien
minuten met elkaar te hebben beraad-
slaagd. den gevangene schuldig ver-
klaarden. Vijf minuten later was het'
vonnis dezer lynchwet reeds vol-1
trokken. Bij mijn terugkomst vond
[ik nog slechts een lijk en menmaak-
1 te aanstalten om ook mij te grijpen
j en met mij op dezelfde wijze te han
delen.
l Ik moest voor de woeste drift der
gouddelvers, die den armen Wilhelm
vermoord hadden, vluchten. ging
Heinrich in zijn verhaal voort, wilde
ik mijn eigen leven redden. In'tbosch
vond ik een schuilplaats en hield mij
daar verborgen totdat de nacht aan
brak. Mijn wanhoop en smart waren
grenzenloos, mijn bloed kookteik
zou de ellendigen, die een onschul
dige in overijlde drift vermoord had
den, hebben willen worgen; maar
wat zou dat hebben gebaat Mijn ar
me ongelukkige broer Jkön ik niet
meer in 't leven terugroepen en ik
zou mij slechts nutteloos hebben op
geofferd. Ik sloop 's nachts uit mijn
schuilhoek, vond het liik mijns broe
ders en begroef hetmaar van onze
tent en al wat. wij meer bezeten had
den. was geen spoor te ontdekken.
Zooals elke goudgraver hadden ook
wij onze schuilplaats, waarin wij
onze spaarpenningen bewaarden en
dit verborgen hoekje was, gelukkig,
niet door de moordenaars ontdekt
geworden. Met het geld in mijn zak
begon ik. toen de morgen aanbrak,
den langen, moeieliiken tocht naai
de kust." Had ik slechts de minste
hoop kunnen koesteren, dat het ooit.
aan mijne nasporinf zou gelukt zijn
den moordenaar van Halley te ont
dekken, dan zou ik in die streek ziin
gebleven. maar elk uitgangspunt
daartoe ontbrak mij en daar onder
dat gespuis kan één man alleen niet
veel uitrichten. In 1 steden, die ik
op mijn zwerftocht aandeed, heb ik
natuurliik rondgekeken naar een
man met een misvormden voet, maar
wat ik ook zocht vond zoo iemand
niet, en al zou ik hem werkelijk ge
vonden hebben, wat zou dit dan nog
uitwerken Hoeveel menschen zijn er
niet, die een horrelvoet hebben en
hoe zou ik kunnen weten of ik den
moordenaar voor mij zag? Kon ik
den eersten den beste van een moord
beschuldigen, omdat hij een horrel
voet had Ik zag weldra in, hoe
dwaas miin hoop was, maar ik wilde
toch niet langer blijven in een land,
waarin ik zooveel ontzettends be
leefd had.
De oude slotenmaker liet het grijze
hoofd op zijn elleboog zakken; zijn
blik rustte stijf en strak op bet bruin
gelaat ziins zoons, die zijne ontroe
ring met moeite kon bedwingen.
Men begrijpt hier niet, hoe Wil
helm op zulk een wijze kon worden
vermoord, sprak hii met schorre stem,
ik ben daarvoor al b:: de rechtbank
geweest. De consul van Amerika heeft
over de geschiedenis naar hier ge
schreven en de heeren van 't gerecht
schudden hun wijze hoofden op een
wonderlijke manier en meenden, dat
hun dc zaak heel duidelijk was.
Ik zal ze hun wel duidelijk ma
ken stoof Heinrich driftig op. Aan
Wilhelm's onschuld mag en moet nie
mand twijfelen.
Je kunt niemand dwingen, dat
hij jou geloof zou schenken en het is
vanouds bekend, dat de lui het slecht
ste 't eerst gelooven. Heb je dan be
wijzen voor Wilhelm's onschuld En
dat is nog niet alles, zei de sloten
maker, terwijl li - met groote schre
den op en neer liep, van het heden
komt men op het verleden en nu
heeft men ook daar een duistere
misdaad ontdekt, die tot dusverre nog
niet is opgehelderd. Men is gauw bi i
de hand met een verdenkingde
doode kan zich immers toch niet meer
verdedigenMaar niemand moet het
probeeren die verdenking in mijn
tegenwoordigheid uit te spreken en
mijn arm kind nog in het graf te be
schimpen Wie hij ook zij, bij mijn
ziel, ik sla hem met deze vuist de tan
den uit zijn mond.
Heinrich keek verschrikt zijn vader
aanhem was diens opvliegen een
raadsel, dat hij niet zoo spoedig kon
oplossen.
Wie durft Wilhelm verdenken en
van welke misdaad wil men hein be
schuldigen? vroeg hij
Herinner jij je niet meer den
ouden vrek Arnold Dacher, die hier
voor een jaar of tien. elf, vermoord
werd
Nog maar flauw; ik heb sedert
dien tijd zooveel beleefd
Ik kan je wel met een paar woor
den op de hoogte helpen. De oude
man woonde met zijn jong kind heel
alleen in een klein huisje, en het
heette algemeen, dat hij in zijn gie
righeid en smerigheid omkwam. Hij
moest zeer rijk zijn, beweerde men...
En dat was hij, viel de moedor
hierop inde vrouw, die bij hem
werkte, heeft eens toevallig zijn schat
ten gezien zij kon ze niet berekenen,
maar wist wel te zeggen, dat het een
groot kapitaal moest zijn.
Goed dus was hij rijk, vervolg
de baas aldmann, en men vond hem
op zekeren morgen tloral voor zijn
schrijftafel. Een slag met een hamer
of ander zwaar werktri had zijn
schedel gespleten en van zijn schat
ten heeft men niets, totaal niets ge
vonden. Destijds zocht men ook naar
sporen; men vermoedde niet wie de
dader kon zijn, want de man leefde
eenzaam en teruggetrokken hij ging
niet eens om met zijn broer, met wien
hij in onmin leefde. In het tuintje,
achter zijn huis, vond men een duide
lijk spoor en wel dat van een horrel
voet,
En nu wil men beweren
Hou-je bedaard, Heinrich, wat
helpt bet Of wij ons daarover ai boos
maken Zooals ik je zei. was het een
horrelvoet en ik geloof, dat er genoeg
zulke voeten in de wereld zijn. De
politie zocht overal naar den dader
en vond eindelijk in een herberg een
man, die kort geleden hier was geko
men om arbeid te vinden. Hij "heet
Max Weber.
(Wordt vervólgd).
