een Russisch oorlogsschip in een'
Chineesche haven aan te vallen en
te nemen. De Chineesche admirali
teit 'kwam niet tusschen beide.
3e. Sedert eenige maanden is een
leger van 40.000 Koengoezen, Chi
neesche onderdanen, op Chineesch
grondgebied opgericht en geoefend
en vecht sedert onder Japansche offi
cieren tegen Rusland.
De redactie voegt er aan toe, dat
hot moeilijk is de wetten der neu
traliteit toe te passen op China en
Korea alsof zij, als onafhankelijke
staten ten dezen opzichte, vergeleken
konden worden met rijken als Frank
rijk of Engeland. Het is voldoende te
constateeren, dat het de dure plicht
is der Europeesche mogendheden
strikte neutraliteit te handhaven, ge
heel afgescheiden of verbreking der
neutraliteit, al of niet heeft plaats
gehad in Korea of China.
HET TELEGRAAFYERKEER MET
JAPAN
In den Spaansch-Amerikaauschen
oorlog van 1893 deden zich verschil
lende rechtsvragen voor met betrek
king tot de van een vijandelijk land
uitgaande telegraafkabels. Ook de
Boeren-oorlog had een langdurige en
bijna volslagen onderbreking van het
internationaal kabelverkeer mot Zuid
en Oost-Afrika ten gevolge.
Deze oorlog heeft daarentegen tot
heden in Oost-Azië slechts tot geringe
storingen van het overzeesche teie-
graafverkeer aanleiding gegeven en
rechts quae sties hebben zich daarbij
evenmin nog voorgedaan.
Eenige dagen geleden echter werd
bekend gemaakt, dat telegrammen
naar Japan op eigen risico van den
afzender werden aangenomen en over
geseind en dat ook eenige Japansche
telegraaflijnen niet gebruikt worden,
daar de militaire censuur ze adminis
treert. Zoo wordt voor de eerste maal
in dezen oorlog in meer uitgebreiden
kring de aandacht gevestigd op do
eigenaardige gevaren, die zelfs onzij
dige en meestal in particulier bezit
zijnde zeekabels loopen.
Reeds door het verschijnen van het
Oostzee-eskader in Oost-Aziatische
wateren wordt het kabelverkeer met
Japan bedreigd. Slaagt Rodjestwens-
ky er in, voorbij Formosa te komen
en in de Chineesche Oostzee vasten
voet te krijgen dan loopt Japan het
ernstig gevaar vaar zijn telegraafver
bindingen met de overige wereld ge
heel of gedeeltelijk te worden afge
sneden.
De dubbele kabels \an Nagasaki
naar Wladiwostok en Sjanghai zijn,
wat de verbinding met de eerste
plaats betreft, reeds sedert het uit
breken van den oorlog ongebruikt
langs de tweede lijn ging daarop -bij
na het geheele telegraphische ver
keer.
Beide kabels zijn het eigendom van
do ..Groote Noordelijke Telegraaf-
Maatschappij", die aan Deensche,
Scandinavische en Russische finan
ciers behoort en ook de met den Si
berisch en spoorweg paralel loopende
landtelegraaf beheertde maatschap
pij nam dadelijk een geheel onzijdig
standpunt in.
De lijn van Nagasaki over de Iki-
eilanden naar de haven Foesan op
Korea dient slechts voor plaatselijk
verkeer en mist natuurlijk nu haar
aansluiting met de verdere Russische
telegraaf lijnen. Dan is er nog eene
verbinding van Japan met liet vaste
land, oorspronkelijk bestemd voorliet
telegramverkeer tusschen Formosa en
Japan.
De laatste kabel, geheel aan den
Japanschen staat toebehoorend, loopt
van Ohama op Kioesjioe, langs cle
Rioekïoe-eilanden en Sakiyeda op het
eiland Ischigakischima naar Kïroen
op Formosa en loopt verder van Tam-
soei op Formosa naar Sharppeak in
China, bij Foetsjou, waar hij met het
wereld-kabelnet aansluit.
Een telegram uit Singapore aan de
„Daily Mail" meldde intussclien, dat.
deze iaatsze kabel door Russische
agenten doorgesneden was. Het ge
heele telegraafverkeer van Japan zou
nu aangewezen zijn op de twee kabels
tusschen Sjanghai, rasp. Gützlaff en
Nagasaki.
EEN WEDDENSCHAP.
De professor in de scheikunde te
Breslau, dr. Albert Ladenburg, heeft
onlangs op een vergadering van
Duitsche natuuronderzoekers te Kas
sei een voordracht gehouden, waarin
hij de mogelijkheid van het voorko
men van een wonder ontkende.
Thans heeft de pastoor vam Marten-
dorf, Anton Weber, den professor
uitgenoodigd een weddenschap aan te
gaan om 1000 kronen, dat hij niet in
staat zal zijn te verklaren waarom
het bloed van den heiligen Janau-
rius, dat te Napels in een fleschje
bewaard wordt, vloeibaar wordt en
begint te borrelen, wanneer het in
de nabijheid van het hoofd van een
heilige wordt gebracht. Prof. Laden-
burg heeft de ontvangst van de uit-
noodiging reeds bevestigd. Of hij de
weddenschap ook heeft aangenomen
vinden wij niet vermeld.
NOORDPOOLTOCHT.
De hertog van Orleans, die het
voorbeeld wil volgen van den hertog
der Abruzzen, heeft, zooals men weet.
pogingen gedaan om de „Fram" het
schip van Nansen. te krijgen vooreen
pooltocht. Dit is hem echter gewei
gerd. omdat hij noch Sverdrup, noch
een anderen Noor als kapitein wilde
aannemen.
Thans heeft de hertog van Orleans
de „Belgica", het schip van DeGer-
lache, die daarmee den bekenden
Zuidpooltocht deed gecharterd De Ger
lache zal liet, bevel voeren. Het plan
is dit jaar niet te trachten de Noord
pool t© bereiken, maar van Frans
Jozefsland een noordelijke doorvaart
te zoeken. Dit is niet zoo ongevaar
lijk. aangezien het drijfijs in die
Streek door een sterken stroom zuid
waarts wordt gedreven.
In die buurt overwintert, thans de
expeditie van den Amerikaan Zieg-
ler.
ZONDER BILÏET IN DEN TREIN.
Onlangs bracht een Berlijner zijn
moeder naar den sneltrein, die aan
een der stadsstatious eenige minuten
stilhield en reeds bijna geheel bezet
was. Het, kostte dan ook moeite voor
de dame een plaats te vinden en vóór
de zoon weder kon uitstappen, zette
de trein zich in beweging. De reizi
ger tegen wil en dank verliet den
wagen" aan het eerstvolgend station
en gaf van het gebeurde kennis aan
den stationschef. Deze achtte zich
verplicht van hem de betaling te vor
deren van de boete, gesteld „op het
plaats nemen in een trein zonder gel-,
dig biljet". De Berlijner achtte deze
bepaling op zijn geval niet toepasse
lijk, weigerde daarom te betalen en
werd daarop gedagvaard. In twee
instanties echter werd hij vrijgespro
ken. De rechter overwoog namelijk,
dat het verbod enkel bedoelt straf te
bedreigen tegen personen, die opzet
telijk zonder biljet een plaats inne
men. Nergens is het verboden, ineen
trein te komen om een reiziger hulp
te verleenenbovendien had de ge
dagvaarde geen .plaats" ingenomen.
Hij had tegen zijn wil een eindweg
meegereden en daarom moest de vor
dering worden afgewezen.
DE LIJFWACHT VAN DEN TSAAR.
De Tsaar van Rusland heeft zich,
volgens de Petit Bleu", een lijfwacht
van honderd twintig Korsikanen aan
geschaft. omdat hij zelfs zijn kozak
ken niet meer vertrouwt.
EEN MARKIES ONDER DE
MOOREN.
De markies de Segonzac, die door
de Mooren gevangen werd gehouden,
■is nadat 1700 douras of piasters be
taald waren, in vrijheid gesteld en op
weg naar Marrakech.
ZONDERLINGE WEDSTRIJD.
Op 28 Mei zal te Brussel een wan
delwedstrijd gehouden worden van
gewichtige menschen, d. w. z. van
personen, die minstens honderd kilo
gram wegen.
MOEDIG VOORNEMEN.
Volgens de New-York Herald"
hebben de Russische officieren van
de vloot van Rodjestvensky verklaard
dat zij willen overwinnen of met de
Japanners te gronde gaan.
Ieder gedeelte van de vloot heeft
een eigen taak en tegenover het Ja
pansche admiraalschip zijn bijzonde
re maatregelen beraamd.
TREURIG. O
Dezer dagen was Mr. Robb van Bell-
fast met twee zijner zoontjes naar
Holywood gegaan, om de knapen
eens wat uitspanning te bezorgen.
Daar huurde hij een zeilbootje en ging
met de kleine varen. De zee stond hol
en een rukwind deed het bootje kan
telen. Alle drie verdronken, hoewel er
spoedig hulp ter plaatse was. Mrs.
Robb is nu weduwe met nog 6 kleine
kinderen.
Sport en Wedstrijden
Harddraverijen.
Wanneer wij dit verslag aanvangen
met te melden dat aan den rijder J.
Ensing zijn rijvergunning ingetrok
ken is tot en met 27 Mei e.fc. en aan
den eigenaar H. K. Glas Jzn. den toe
gang tot de terreinen (der N. H. R.
V. is ontzegd tot en met 29 Juld a.s.,
dan doen wij zulks alléén, omdat wij
deze, door het Harddraverij-Comité
der N. H. R. V. in overleg met het
Harddr- Comité der Amsterdamsche
Harddr.-Vereen. „Oud. Roosenburch"
genomen maatregel ten zeerste toe
juichen, en zulks uitsluitend met het
oog op de sport zelve.
Dat een eigenaar die bijv. een paard
bezit met een record, van 1.55, en
overtuigd is dat- dit paard wel 10 se
conden sneller draven kan, deze over
macht niet direct laat zien, dat kan
en mag door niemand verlangd wor
den. doch dat liet paard nooit sneller
gaat, dat is te erg.
Moge deze maatregel voor meerde
ren een waarschuwing zijn.
De sport die wij gisteren te zien
kregen was goed De Wet won den
Crocus-prijs gevolgd door Ira C.
Blondie spaarde zijn kracht voor de
Convallaria-prijs waarin de merrie
dead heat liep met Jonge Wilkes;
velen dachten dat de rijder van deze
laatste hij liet comité zou worden ge
roepen, omdat hij zijn paand inhield
doch d>t deed Schippers alléén om
nog een secondetje te sparen. Juist
dit rijden eischt zeer veel tactiek, en
dat bezit Bas wel.
Freule presenteerde zich het eerst
aan den rechter in den Tulpen-prijs
De Hyacinthen-prijs werd zeer mooi
door Mireille III met Threfell in den
zadel gewonnen. Fedora won zurn
Abscheid de merrie vertrekt weer
naar Duitschland de Vergeei-mij-
niet-prijs. deze kon haar niet ontgaan
Held was hierin een zeer moeien
tweede.
Ridder Huijssen van Kattendijke
had het eerst met Icon «de 3200 Meter
in den Narcissen-prijs afgelegd.
De overwinnaar werd met brave's
ontvangen. Lyndon Green was hierin
tweede en Ohisselhampton derde.
Buller, van wien men groote ver
wachtingen koesterde, schijnt nog
geen. goed paard voor de steeple
chase te zijn, het was dan ook zijn
eerste en de hindernissen werden
toch goed genomen.
De gedetailleerde uitslag is als
volgt
C r o c u s-p r ij s. Handicap-hard
draverij Yoor Nederlandsche paarden.
Minimum afstand 1600 Meter. In
3.10 2/5 gewonnen door de Wet (1625)
J. Witfceveen tweede lea C (1675) A.
H. van Wickevoort Crommelin, en
Warda (1600) B. P ten Hagen derde.
Tot. winnend 13.-—, geplaatst 7,
ƒ5 en 19.
Tulp e n-p r ij s. Wedren op de
vlakke baan. afsiand 2000 Meter.
Eerste was Freule (62 K.G.) Threfell,
tweede King Edward (53J- Killicken
(derde Bob (50 K.G.- Stefan. Tot. win
nend ƒ5, geplaatst /6-50, ƒ6.50.
Convallaria-prijs. Handicap
harddraverij. Minimum afstand 2800
Meter.
In 5 212/5 Blondie (2900) A. Witte-
veen, en Jonge Wilkes (3075) B. W.
Schippers Sr. (dead heat) derde was
Caid (3075) A. Mol.
Tot. winnend ƒ11.50 en 29.ge
plaatst ƒ12, 22 en ƒ9.—.
I-Iyacinthe n-p r ij s Verkoopsren
voor paarden van 3 jaar en ouder
die te koop waren gesteld voor ƒ1500.
Afstand 1700 Meter. Winner werd. Mi
reille III ƒ1000 (57£ K.G.) Threfell,
tweede Hallucination 1000) (59£ K.G.)
Killick en Elfina ƒ1500 (61^ K.G.) B.
Ellis, derde. Tot. winnend ƒ10.50, ge
plaatst ƒ9.en ƒ6.
Baron van Heemstra werd voor
1350 eigenaar.
V er geet-mij-n iet-p rij e. Re
cordharddraverij. Minimum afetand
2500 Meter.
Gewonnen door Fedora (2550) B.
van Alkemade in 4.143/5, tweede Held
(2500) A- H. van Wickevoort Cromme
lin en derde Emmy Lou (2575) P.
Schönrock. Tot. winnend 3, ge
plaatst ƒ5, ƒ8.50.
N a r c i s s e n-p r ij s. Steeple-chase
voor paarden van vier jaar en ouder.
Afstand 3200 Meter.
Eerste was Icon (77) Ridder Huijs
sen van Kattendijke, tweede Lyndon
Green (80 K.G.) KiUick en derde Ghi-
selhampton (81 K.G.) O. Lempshull.
Tot. winnend ƒ11.—, geplaatst ƒ9.
en 9.—.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN.
a 30 cent per regel.
EEN WEERSPANNIGE.
De maag van een inwoonster van
Heerlen.
Eene genezing door de Pink Pillen.
Juffrouw Wed. Lindenlauf wonen
de te Linde bij Heerlen, had een maag
die haar erg had doen lijdenvoor
ongeveer twee jaren was mijn kwaal
begonnen, ik was erg bezweet geweest
en door het drinken vair een glas
koud bi ei- hen ik o ngesteld gevtordem
en ik had een soort van 'kloppen in
de maag. Van (dat oogenblik af kon
ik het geringste eten niet meer ver
dragen. De maag kon de spijzen niet
verteren, ik had maagkrampen, ste
ken in -de zijde, was kortademig tot
stikkens toe en mijne nachtrust werd
door akelige droomen gestoord. Door
dit alles werd ik zeer zenuwachtig,
had voortdurend zenuwtrekkingen,
zoo verklaarde zij aan onzen verslag
gever. U kunt wel begrijpen in wel
ken toestand ik mij bevond en gevoel
jmij thans wat mijne gezondheid be
treft, zeer gelukkig. De maag van
juffrouw Lindenlauf was in opstand,
dezelve kon niet meer werken. Zulks
was de schuld niet van de maag. Als
de maag sterk genoeg is zal zij nim
mer hare medewerking weigeren.
Maar als uw bloed arm is, als Uw
bloed de spieren der maag op geen
voldoende wijze voedt, werkt en ver
teert deze laatste niet omdat zij te
zwak is. Van den dag af dat juffwmw
Lindenlauf de Pink Pillen genomen
heeft, heeft zij zich een nieuw, rijk
en zuiver bloed gegeven en haar maag
door dit rijke bloéd versterkt, heeft
zich terstond als voorheen in werking
gezet. Om Uwe maagkwalen te gene
zen moet gij geen geneesmiddelen ne
men die het voedsel verteren. Van
den dag dat gij ze niet meer neemt
af, begint gij weer opnieuw te tijden
omdat Uw maag met genezen is. Men
moet de wortel van het kwaad aan
tasten, n.l. het bloed moet men ver
anderen. De Pink Pillen geven een
rijk en zuiver bloed en daarom gene
zen zij op duurzame wijze de maag
kwalen. Zij genezen ook bloedarmoe
de, bleekzucht, neurasthenie, alge-
me ene zwakte, rheumatiek, scheele
■hoofdpijnen, zenuwpijnen, heupjicht,
om-egel matigheden bij de vrouwen,
hartkloppingen, St. Vitusdans, zenuw
storingen, kortom alle ziekten voort
komende uit een arm bloed. Zij zijn
verkrijgbaar- in alle apotheken en in
het depót Apotheek Derneville 66,
Boulevard de Waterloo, Brussel. Drie
francs vijftig de doos, zeventien francs
vijftig de zes doozen, franco.
Prijs ƒ1.75 de doos, ƒ9. per 6doo
zen Verkrijgbaar bij Snabïlié, Stei
ger 27, Rotterdam, hoofddepöthouder
voor Nederland en Apotheken. Fran
co toezending tegen postwisseL
Ook echt verkrijgbaar voor Haarlem
en Omstreken bij Wed. W. PLAAT-
ZER VAN DER HULL, Drogerijen,
Jansstraat 28, Haarlem.
IETS OVER HAARLEMSCHE
BOUWKUNST.
Eenigen tijd geleden schreef onze
stadgenoot, de heer A. W. Weiss-
man in het „Bouwkundig
We ek bl ad", een zeer belangrijk
artikel over de Haarlemsche bouw
kunst in den loop der tij'den.
Wij zijn overtuigd dat ook onze le
zers belang stellen in de kennis van
deze materie en nemen daarom deze
bijdrage in haar geheel over.
In beknopten vorm heeft genoemde
•deskundige ons een duidelijk over
zicht gegeven van de vroegere Haar
lemsche bouwkunst en wijst ons te
vens op verschillende belangrijke
overblijfselen van het werk onzer
voorvaderen in onze stad.
Lange jaren heeft Haarlem zijn
ouderwetsch karakter tamelijk goed
weten te bewaren. Maar in den laat-
sten tijd verdwijnen de schilderach
tige gevels, zoo talrijk, oneer en meer,
om plaats te maken voor moderner
schoppingen.
Waren de eigenaars bekend met de
kunstwaarde hunner bezittingen, dan
zouden zij zich wel tweemaal beden-
ken, eer zij den slooper aan het werk
lieten gaan. Gevels van vóór 1576 zijn
nu reeds te Haarlem zeldzaam. De
rnerkw aardigste is die van het koffie
huis aan de Groote Markt, tegenover
de Houtstraat. Van de oorspronkelij
ke architectuur is echter niet alles
bewaard gebleven. De trapgevel met
zijn kanteelen moet omstreeks 1650
verdwenen en door den tegenwoorcll-
gen, met de bekronende vazen, het
fronton en de afhangende festoenen,
vervangen zijn. Maar de laat-Gothi-
sche schalken, met fraai geprofileerde
basementen en kraagsteenen beboo-
ren tot de 16e eeuw. Het huis is ook
daarom nog merkwaardig, Wijl Mr.
Willem Bil der dijk het tot zijn
dood bewoond heeft.
De 16e eeuwsche details van dezen
het museum gevestigd is. Hierdoor
uitgevoerd, komen overeen met die
van het huis te Edam, waarin thans
het museum gevestigd isHierdoor
kan men er zich een voorstelling van
maken, hoe de Haarlemsche gevel zich
in welstand moet hebben vertoond.
Vroeger moet Haarlem verscheidene
dergelijke huizen hebben geteld. Maar
daarvan zijn slechts enkele details
over die men Zijlstraat 58 en 60
vindt.
Nadat de brand van 1576 het gehee
le zuidelijke gedeelte van Haarlem in
de ascli had gelegd, zijn de huizen,
die daar gestaan hadden, langzamer
hand herbouwd.
Daar de stad zich toen pas begon
te herstellen van de rampen, die het
beleg en de Spaansche bezetting had
den veroorzaakt, geschiedde het we-
deropbouwen in hoogst eenvoudigen
trant.
De gevels tusschen 1580 en 1590 op
getrokken, die men, al is het dan ook
zonder de oorspronkelijke puien,
vooral aan het oostelijk gedeelte der
Oude Gracht ziet, zijn dan ook zontrer
de m'nste versiering en ge Reel van
gebakken steen. Alleen de gevelan
kers zijn in den vorm van cijfers ge
smeed, die het jaartal der stichting
aangeven.
De Vlamingen, die na 1578 in groo-
ten getale naar Haarlem vluchtten,
om de vervolgingen in hun geboorte
stad te ontgaan, kwamen spoedig door
hun nijverheid tot welvaart. In 1591
meende dan ook die steenhouwer en
bouwmeester Lieven de Key, die
uit Gent naar Londen gevlucht was,
dat hij goed zou doen zich in de op-
luikende Spaarnestad te vestigen.
Zijne verwachtingen werden niet be
schaamd.
Be>t valt te betreuren, dat betrekke
lijk zoo weinige van de Haarlemsche
gevels het jaartal hunner stichting
dragen.
En waar men dat nog vindt, is het
haast zonderling van 1600 of later.
Met zekerheid valt dus niet te zeggen,
welke gevels tusschen 1591 en 1600
gebouwd zijn.
In 1598 werd door Lieven de
Key, die in 1593 in stads dienst was
getreden, de Waag voltooid, wier ar
chitectuur Florentijusche herinnerin
gen vertoont. Het komt mij voor, dat
de bouwmeester gewerkt heeft naar
schetsen van iemand, die Florence
kende. Karei v an Man der, de
Vlaming, die Italië bezocht had, en
die sinds zijne vestiging te Haarlem,
een man van invloed werd, heeft ver
moedelijk De Key met de forsche
kunst van Ammanati, zooals die
aan het Palazzo Pdtti zich openbaart,
bekend gemaakt.
Wat hiervan zij, vaststaat, dat sinds
1599 De Key zich heeft bediend van
verscheidene blijkbaar Italaaansche
motieven, die de meester op oorspron
kelijke wijze wist om te werken. Het
meest in het oog vallen de forsche
profileeringen en het zoogenaamde
rustieke werk, die men aan vele ge
vels vindt.
Talrijke andere gevels verschillen
van die, welke vóór 1591 gebouwd zijn,
slechts daarin, dat ook gehouwen
steen is toegepast en dat boven de
vensters de eigenaardige bogen dei-
laatste Bngel'sche Gothiek de z.g. Tu
dorbogen, zijn aangebracht. "Het zijn
deze gevels, (die mij voorkomen tus
schen 1591 en 1598 door DeKey te
zijn gemaakt. De Tudorboog is blijk
baar eene herinnering aan 's meesters
verblijf in Engeland. En de toepas
sing van gehouwen steen, die vóór
1591 nog niet plaats vond, kon ons
niet vreemd schijnen aan de werken
van De Key, die in de bescheiden
steed\ Steenhouwer wordt ge
noemd.
Slechts twaalf gevels uit het begin
der 17e eeuw te Haarlem dragen nog
een jaartal. De oudste is Koning
straat 31, van 1602, de laatste isKou-
denhorn 44, van 1613. De gevel van
1602 is tamelijk eenvoudig opgevat.
Of hij wel van de Key afkomstig is,
mag worden betwijfeld. Maar het be
langrijke fra,gment, dat Warmoes-
straat 2 bewaard heeft, is een fraai
voorbeeld van De Key's tweede ma
nier. Top en pui van den geviel zijn
verloren gegaan, doch de gevelstee^
nen, met karakteristieke leeuwenkop
pen en een voorstelling van den Ver
loren Zoon versierd, behooren tot de
beste van Haarlem. De eigenaardige
breede lijsten, die de bouwmeester
sinds 1598 maakte, gaven een geschik
te gelegenheid, om een opschrift aan
te brengen. Daarvan is hier dan ook
gebruik gemaakt, om er in te hakken:
„Sy Deus pro nobis, quis contra nos.
Anno 1605. Is Godt met ons, wie mach
tegen ons".
Vier jaar later werd de gevel Bo
termarkt 25 gemaakt. Deze is beter
bewaard dan de vorige, want alleen
de oude pui verdween. D e Key heeft
hier nog eens de Tudorbogen toege
past. Op de lijst staat„Int bruine
peert. Ick woud, dat icik een peert con
geer ij gen, dat elceen prees er van'
verachten mocht swijgen". Lafontadne
had zijn fabel van den molenaar toen
nog niet gesclireven maar van de on
mogelijkheid, om ieder tevreden te
stellen, was de Haarlemmer, die de
spreuk liet plaatsen, blijkbaar reeds
overtuigd.
Dat hier inderdaad de bouwmeester
van de VleeschliaJ aan het werk *s
geweest, blijkt uit de prachtige car
touches met ossenkoppen, die aan de
einden der lijst zijn geplaatst. De bo
gen der eerste verdieping rusten op
consoles, met leeuwen en ramskoppen
versierd. De bovenste deel en van den
top zijn eenigszins veranderd, ook de
kozijnen zijn niet meer de oorspron
kelijke, doch het overige is wel be
waard.
Een derde voorbeeld van dezen
bouwtrant ziet men Spaame 96. Wat
bier bewaard bleef is maar een frag
ment. De kleine luiken wijzen er op,
dat het gebouw voorheen een graan-
pakhuis was en tot een brouwerij be
hoord heeft.
De gevelsteenen zijn met leeuwen
koppen en het wapen van Gelder
land versierd. Het opschrift der lijst
is „Anno 1612. Vrede geeft ons Godt.
Int wapen va.n Gelderiandt. Om 't on
derhouden syn gebodt in lande en
stede. Godt geef ons sijn ewige vre
de."
Wij zien hier dus eene herinnering
aan het twaalfjarig bestand. De brou
wer was zeker geen Arminiaan.
Terwijl de behandeling van dezen
gevel zeer groote overeenkomst ver
toont met die hiervoor besproken, is
die, welke wij Damstraat 23 zien, een
voudiger. Maar de twee leeuwenkop
pen en de gevelsteen met een ridder
versierd, die den hertog van Bran
denburg voorstelt, zijn toch wel van
De Key. En mocht er nog twijfel be
staan. dan kan het opschrift, geheel
als de andere bewerkt, dien wegne
men. Het luidt: „Sy Deus pro nobis,
quis contra nos. Dit is in den Hertog
van Brandenborch. Is Godt met ons
wie mach tegen ons. Ao. 1610."
Waarschijnlijk was het een Bran
denburger, die dit hier zoo deed stel
len.
Uit deze gevels blijkt, dat tusschen
1605 en 1612 de manier van den bouw
meester niet veranderde. Daarom is
het niet gewaagd, andere gevels, wier
jaarmerk verdween tot deze periode te
brengen. Een van die mooiste ziet
men Zijlstraat 97. Hij is maar wei
nig verminkt; zijn opschrift is:
„Ick blijf getrou. Int soet Nederlant.
Tck wijck nyet af."
Zoo iets kon alleen een Gomarist in
zijn gevel laten bakken. Maar of de
Arminianen Nederland toen ook zoo
„zoet" vonden, zou men kunnen be
twijfelen.
Sierlijke geevls zijn ook die Dam
straat 13 en Jansstraat 6163. De
Tudorbogen spelen hier een rolbij
de laatsten is ook van wapens als
ornamenten gebruik gemaakt-
Dat Lieven de Key, als hem meer
eenvoudig werk gevraagd werd, toch
iets karakteristieks -wist te leveren,
bewijzen de gevels aan de OudeGracht
4544, die op de puien na nog gaaf
zijn.
Van vele andere gevels is te weinig
meer over, dan dat men ziel» van
hun oorspronkelijken toestand een
denkbeeld zou kunnen maken. Meestal
is slechts een gevelsteen allps, wat
van de vroegere glorie bewaard bleef.
Toen Lieven de Key in 1627 gestor
ven was, kwam een meer klassieke
bouwwijze in zwang. De in 1595 te
Haarlem geboren (1) Jacob van Cam-
pen en zijn dertien jaar jongere stad
genoot Pieten- Post hebben die ver
andering bewerkt. Maar de gevels
uit dien tijd zijn zeldzaam. Alleen
van het huis in de Groote Houtstraat
tegenover den Anegang wordt Jacob
van Campen door Houbraken als ont
werper genoemd. En deze gevel is zoo
gemoderniseerd, dat er van de klas
sieke pilasters maai- weinig meor
overblcef. Alleen het fraai gebeeld
houwde hert boven de pui is nog gaaf.
En daar de gevels Groote Houtstraat
113, en Oude Gracht 60 een soortgelij
ken bouwtrant vertoonen, vermoedt
de heer C. J. Gonnet en zeker met
recht, dat ook hier de ontwerpen van
Jacob van Campen afkomstig zullen
zijn.
Al deze gevels zijn slechts als frag
menten bewaard gebleven. Zij hebben
hunne bekroningen verloren en liet is j
dus niet met zekerheid te zeggen, hoe
Jacob van Campen zulke huizen van
bescheiden afmetingen ordonneerde.
Dat de meester geen topgevels heeft
gemaakt, kan veilig worden aange
nomen.
De architectuur van het laatst dier
17de en van de 18de eeuw, die aan
Amsterdam een zoo sprekend karak
ter heeft gegeven, is te Haarlem
schaars vertegenwoordigd.
Damstraat 21 ziet men een zeer
eenvoudigen gevel van 1715, geheel
van gehouwen steen. Spaame 106 een
goeden gevel uit het midden der 18de
eeuw. Doch het meest monumentale
werk dezer eeuw is het huis Spaame
30. Ofschoon het geen jaartal draagt
is liet aan den stijl te zien, dat. het
omstreeks 1790 gebouwd moet zijn.
Eindelijk noem ik nog de gevels
Groote Houtstraat 115 en Kruisstraat
45 als scheppingen uit het begin der
18de eeuw.
Dd architectuur spiegelt ook te
Haarlem den geest der tijden ge
trouw af. De herleving der stad. na
1578, gaf aanleiding tot het bouwen
der eenvoudige gevels van 1580 tot
1591 gesticht. Toen kwam een tijd
perk van bloei, nadat de Vlamingen
velerlei nijverheid naar het Spaarne
hadden overgebracht. Van die wel
vaart getuigen de rijke schéppingen,
die Lieven de Key tot stand bracht.
Doch toen de 17de eeuw ten einde
liep, ging de stad achteruit. Do groo
te onderneming, heit uitbreiden van
Haarlem naar liet noorden, werd wel
volbracht, doch de bebouwing ver
toont maar weinig van den rijkdom,
die elders te vinden is.
Zelfs onder de 18e>-eeuwsche huizen,
die overigens te Haarlem niet zeld
zaam zijn. vindt mein er maar wei
nige, die zich meten kunnen met de
weidsche stichtingen der Amsterdam
mers van dien tijd.
De 17e-eeuwsche gevels worden te
Haarlem het meest bedreigd. Het is
te hopen, dat het gelukken moge, de<ze
(1) Dit is echter nog zeer te betwij
felen.
Redactie „Woninggids".
herinneringen aan het schoon verlw
den der stad te behouden. De pogin
gen, die op het oog nblik gedaan wor
den. om weer in 17 -eeuwscben trant
te bouwen, waarvan het koffiehuis
„De Kroon" op de Groote Markt, en
het Militair Tehuis aan den Jans-
weg de vruchten zijn verdienen on
getwijfeld gewaardeerd te worden
Maar wat echt is, wint het toch steeds
van het namaaksel.
(Haarl. Woninggids).
Kerknieuws
KATHEDRALE KERK ST. BAVO.
Dinsdag geen H. Mis om 7 ure.
Vrijdag, 1ste Vrijdag der maand,
bijzonder toegewijd aan de vereering
van het H. Hart, 'tevens dag van Aan
bidding voor de Vereen, der Eeuwig,
durende Aanbidding.
Te 8 uur gezongen H. Mis voor de
levende leden der vereeniging. Na de
Mis acte van eereboete.
Het H. Sacrament blijft uitgesteld
tot 'smorgens 11 uur en 'smiddag}
van 3 tot 4 ure. Kwart over 3 luide
aanbidding.
Dinsdag te half 8 en 8 uur Uit
vaartdiensten voor den lieer Martin^
Hermanus Tushuizen, als lid van de
Broederschap der geloovige zielen.
Deze week de H.H. Missen te 7, hall
8, 8 en half 10 en 's avonds te half i
Lof en gelegenheid tot biechten van
6 tot 1 ure.
PAROCHIEKERK VAN DEN
H. JOSEPH.
Alle dagen dezer week van 6 tot f
ure gelegenheid om te biechten en
7 ure Lof met Rozenhoedje.
Zaterdag te half negen de H. Mi
voor de bekeering dér zondaars in 4
Kapel van het Miraculeus© Mart abeel
Te 6 uur Lof van O. L. Vr. met R(.
zenhoedje. Van 4 tot 10 uur gelegen
heid om te biechten.
KERK VAN HET ALLERHEILIGST
HART. KLEVERPARKWEG.
Dinsdag te half 8 de gezongen E
Mis ter eere van den H. Antonio
van Padua.
*s Avonds te 7 uur het Lof.
Dinsdag en de verdere dagen van i
week gelegenheid om te biechten d=
morgens tot 10 uur en 's namidda;
van 67.
Vrijdag, eerste Vrijdag dei- maam
half 8 gezongen II. Mis ter eere va
het Allerh. Hart. 's Avonds te 7 uti
Lof en acta van eereboete.
Zaterdag van 5 tot half 10 gelégei
heid om te biechten.
Zondag de H.H. Miissén om 7, 9
half 11- uur, te 4 uur Lof.
PAROCHIEKERK VAN DEN H. A3
TONIUS VAN PADUA.
Dinsdag, 4e dei- Novene, te 8 u
gezongen H. Mis ter eere van- den!
Antonius van Padua. 's Avonds te
uur Lof en Vergadering, waarond
de gebeden der Novene.
Woensdagavond te 7 uur Vergaó
img. waaronder vernieuwing u
Professie voor de Leden der 3de Or
van den H. Franciscus.
Vrijdag. 1ste Vrijdag der maan
te 8 uur gezongen H. Mis ter eerev-
het Allerh. Hart. 's Avonds te 7 u
Lof, Predikatie en acte van eerelx
te aan het H. Hart.
Gedurende deze week de eerste
Mis ten 7 ure .Gelegenheid om
biechten 's morgens van 7 tot 10
's avonds van 6 tot 8 uur.
Zondag 7 Mei 's morgens te 12 u
zullen in deze kerk eenige mannt
en vrouwenplaatsen verpacht w
den.
PAROCHIEKERK VAN ST. JAN,
AMSTERDAMSTRAAT.
Dinsdag zullen de kinderen van:
ze parochie tot de eerste H. Commie
worden toegelaten. Des morgens te
uur de H. Mis. Des namiddags 3s
het Ix>f.
Op dien dag des avonds geen Lo?
Woensdag feestdag van Kruis-'
ding, dag van devotie. Das morjs
9 uur gezongen H. Mis met ..V;
Creator" ter Kerkelijke tiering
een 1212-jarig huwelijksfeest. I
avond? van 6 tot 8 uur gelegenh
om te biechten.
Donderdag half 10 II. Mis en pr?
katie op het R.-K. Kerkhof St. Bar
ra. Des avonds gelegenheid om
biechten van 68 uur. Om zeven
het Lof met rozenkransgebed ter
ring van de Meimaand.
Vrijdag eerste Vrijdag der maai
des avonds 7 uur het Lof met si
van eere-boete.
Zaterdag nam. gelegenheid om
biechten van 4 tot half 10.
Zondag sluiting van den H. Paus
tijd de I-I. Hoogmis met „Te Deuir. j
PAROCHIEKERK VAN ONZE
LIEVE VROUW.
Dinsdag en de volgende avow
dezer week te 7 uur Lof ter eere
de allerheiligste Maagd Maria.
Woensdag, feest van Kruisvinfi
gezongen H. Mis om 8 uur.
Donderdag 8 uur gezongen R
ter eere van het Allerh. Sacramei»
Vrijdag, eerste Vrijdag der ma*
8 uur gezongen H. Mis.
De ouders worden verzocht ijf
kinderen, die den leeftijd van 7f
hebben bereikt, ter leering te i 1
dende jongens Woensdagmi»
om 3 uur, de meisjes Zaterdagmw
om 12 uur.
Gedurende deze week des ava
van 7 tot 9 uur gelegenheid on: I
biechten. f
De Catechismus volgens gewoon*
PAROCHIEKERK VAN DE H. ELI:
BETH EN BARBARA.
Dinsdagavond half 8 Lof ter f'
van den H. Antonius, met Ro' i
hoedje.
Donderdag de H.H. Missen om j
uur en half 7 om 8 uur pleCfl
Hoogmis en Eerste H. Communis
kinderen om 3 uur plechtig 1
vernieuwing der doopsbeloftea
dracht aan de H. Maagd en
Patronessen. Te Deum.
Onder het Lof tweestemmige
ren der Communicanten.
Vrijdag, eerste Vrijdag der n#
toegewijd aan het Goddelijk Har-
half 8 Lof met Rozenhoedje.
lederen avond dezer week, bf? 1
Donderdag, zal om half 8 uur s 1
Kerk het Rozenhoedje gebeden J
don en eenige gezangen gezond"'
den ter eere der H. Maagd.
(„N. H. Ct
