NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
23© JaargaDg. No. 6827
^e/seSiiJfit öageïiüU?, i/ehaive op Zon- en Feestdagea
VRIJDAG 29 SEPTEMBER 1905
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN
PER ORIE MAANDEN:
Voor Haarlem1.20
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der
gemeente)*1-30
Franc oer post door Nederlanda1.65
Afzonderlijke nummers 0.02%
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem a 0.373
a de omstreken en franco per post 0.45
Uitgave der Vennootschap l©arens Coster. Directeur i. C. PEEREBOOM,
AD VERTENTIÊN:
Van 1—5 regels 50 Cts.; iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Haarlem van 1—5 regels ƒ0.75, elke regel meer ƒ0.15. Reclames 30 Cent per regeL
Groote letters naar plaatsruimte. Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Kleine advertentiën 3 maal plaatsen voor 2 maal betalen.
Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 55.
intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 6. Telefoonnummer i22.
Abonnementen en Advertenti6n worden aangenomen door onze Agenten en door alle Boekhandelaren en Courantiers. Met uitzondering van het Arrondissement Haarlem is het uitsluitend recht tot plaatsing van Advertentiën
en Reclames betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, opgedragen aan het Algemeen Advertentie-Bureau A DE LA MAR Azn. te Amsterdam.
Hoofdagenten voor hei Buitenland: Compagnie Générale de Publiclté Etrangère G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Succ., Parffs, 31bt* Faubourg Montmartre.
OM ONS HEEN.
cxvn.
DE DERDE SCHOOLTIJD.
Sommige menschen vinden het,
vrees ik, wel wat saai om te lezen
over een onderwijs-aangelegenheid.
Ik heb er ook wel eens hooren kla
gen „met dat onderwijs is er altijd
wat en als leek kun je er nooit goed
uit wijs worden." Daar is wel wat
van aan. Maar een onderwijs, dat
jaar in jaar uit hetzelfde was, zou
dan toch ook gauw een dor, ver
steend onderwijs wezen. De begrip
pen veranderen en het onderwijs ver
andert mee. Vandaar, dat die eeuwi
ge veranderingen nuttig en noodza
kelijk zijn. En wat de duisterheid
van de zaak voor een leek betreft, ja
die is zeker niet weg te redeneeren.
Maar wat doet iemand die in don
ker loopt? Hij zoekt naar licht, dat
is duidelijk. Welnu, zoo heb ik ook
gedaan en met het licht van anderen
gekregen, wil ik de quaestie van den
derden schooltijd beschrijven.
Want het is een quaestie, een
waaraan de heele onderwijswereld te
pas komt, de hoofden van scholen en
Burgemeester en Wethouders en
de onderwijzeressen en onderwijzers.
Alleen het toezicht op 't onderwijs,
de schoolopziener, staat aan den
kant en ziet toe.
Dat is 't wonderlijke van 't geval.
Er i9 nog een komische kant ook
aan de zaak, zooals straks wel blij
ken zal
Maar laat ik regelmatig vertellen.
Die derde schooltijd dan is een over
blijfsel van de oude avondschool en
wordt dan ook nog wel zoo genoemd.
Hij wordt gehouden tweemaal in de
week, 's middags van half vijf tot
zes, alleen voor de hoogste klassen
en is er voor bestemd om de jongens
teekenen en de meisjes handwerken
te laten leeren.
Overigens heerscht er een zekere
vrijheid blijheid. De dagen waarop
de derde schooltijd wordt gehouden
zijn namelijk niet voorgeschreven,
maar worden door de hoofden in
overleg met hun medewerkende on
derwijskrachten op 't best geregeld.
Ook wordt er niet overal voor de jon
gens teekenen gegeven, ik heb ge
hoord dat ze op een van de scholen
zich meer met lezen en rekenen be
zig houden.
Deze vrijheid blijheid strekt zich
niet uit tot de onderwijzeressen en
onderwijzers. Welbeschouwd zijn ze
met dezen derden schooltijd noch
vrij noch blij. Zij moeten dien name
lijk geven zonder eenige extra ver
goeding en het gevolg daarvan is, dat
ze den last eerlijk verdeelen. Zijn er
aan een school bijvoorbeeld zes on
derwijzeressen en zes onderwijzers,
dan verdeelen dezen de avondschool
onder elkander. Op den eenen win-
tercursus krijgen dus de jongens taal
of teekenen of rekenen van zes on
derwijzers en de meisjes haar hand
werkles van zes onderwijzeressen.
Hoe prachtig zoo'n stelsel werken
moet en met welk een liefhebberij
telkens de een het werkje van den
ander overneemt, kan iedereen zich
wel voorstellen. Wanneer een kind
op de gewone dagschool om de twee
maanden een anderen onderwijzer
kreeg, zou iedereen moord en brand
roepen, maar bij den derden school
tijd blijft dat maar zoo
Maar, zai er iemand vragen, heb
ben de hoofden van scholen dan nooit
eens geprobeerd om daar verande
ring in te brengen?
Ik verzoek respect voor de hoofden.
Ze hebben dat gedaan. Meermalen
hebben ze betoogd, dat een derde
schooltijd zóo geen nut had en dat
:ze maar liever afgeschaft moest wor
den. Die afschaffing stuitte evenwel
af op de schoolcommissie. Dit waar
dige college, waarvan ik heelemaal
geen ander kwaad wil spreken, dan
dat het toch waarschijnlijk iet3 min
der van schoolzaken afweet dan de
"hoofden, dit college dan was en
corps op den derden schooltijd ge
steld geraakt en koesterde hem met
innige aanhankelijkheid.
Vandaar allicht, dat de vorige wet
houder van onderwijs een poging
deed om hem in 't leven te houden
en daartoe den eenigen logischen
weg insloeg. Hij ontwierp het schoo-
ne pla.n om de onderwijzeressen m
■onderwijzers," die er les aan zouden
geven, te betalen. Daarbij zou dan
de opvolging om de vijf of zes weken
vervallen en éen zelfde onderwijzeres
of onderwijzer den geheelen cursus
door aan dezelfde klasse les geven.
Een nobel idee, maar dat helaas niet
tot uitvoering gekomen is. Was het j
te duur Waarschijnlijk. In elk geval
is er van de reorganisatie feol nu toe
niets gekomen, zeer tot smart van de
Commissie van Toezicht ,die zelfs
neigingen aan den dag legde, omde j
avondschool niet alleen den winter, 1
maar zelfs het heele jaar te laten
betreft, onder de rest mee door
Dit schoone tafreel is mij van den
derden schooltijd opgehangen. Hij is
dus, zou men zoo zeggen, een ding,
zonder belang voor de kinderen, zon
der aantrekkelijkheid voor de onder
wijzers, onbetoezicht door de wet en
den schoolopziener„kortom", ver
klaarde mijn zegsman, „hij zou al
lang dood wezen, als de schoolcom
missie er niet tusschen zat
J. C. P.
doorduren. De hoofden schrikten daar
Buitenlandsch overzicht
toch van.
„Als 't dan toch eenmaal moet,
dan asjeblieft niet langer dan van
September tot Mei" zeien ze. Deze
regeling zou per school omstreeks
ƒ500.kosten, met andere woorden
in 't geheel een duizend of zes, zeven
in 't jaar.
Geen peulesohil dus, voor een be
grooting, die toch de neiging heeft
om van jaar tot jaar aan te groeien.
En dat waarvoor Om te teekenen
Ik doe zeker wel niemand te kort,
wanneer ik zeg, dat betrekkelijk
maar weinig klasse-onderwijzers in
dit kunstvak zoover zijn gevorderd,
dat zij daarvan den leerling nuttige
kennis kunnen bijbrengen. De jon
gens kunnen in Haarlem leeren tee
kenen op een half dozijn scholen, die
daarvoor speciaal zijn ingericht. Bo
vendien is 't zeer de vraag, of het
paedagogisch wel verdedigbaar is, om
kinderen, die al vijf uur op de school
banken hebben gezeten, bijna on
middellijk na den tweeden schooltijd
nog weer anderhalf uur in 't touw te
houden. Er is in de wereld wel een
strooming om de schooluren in te
krimpen, niet om ze uit te breiden.
Er wordt iets gemompeld van slöjd
in den derden schooltijd, opdat de
kinderen wat handigheid leeren.
Mijn deskundige zegt, dat dit gekheid
is voor jongens uit de hoogste klasse,
die allemaal al een baas hebben en
•handenarbeid genoeg.
Nu is er nog iets dat maakt, dat er
van dezen heelen derden schooltijd
bitter weinig te verwachten is. De
ouders kunnen er, meenen de hoof
den, niet toe verplicht worden hun
kinderen dien te laten bijwonen. De
wet kent hem niet, spreekt van twee
schooltijdenin het leerplan komt
de heele derde schooltijd zelfs niet
voor ,de schoolopziener bekommert er
zich dus niet om en de wet op den
leerplicht bemoeit er zich niet mee.
Er wordt dan ook met wilde hand
vrijaf gegeven aan wie er om vra
gen en het moet al eens zijn voorge
komen, dat een onderwijzeres, die
haar plichtmatige 'handwerkles kwam
geven, weer onverrichterzake kon
heengaan wegens het ontbreken van
leerlingen.
Hierdoor ontstaan natuurlijk in
complete klassen, zoodat het onmo
gelijk is, het onderwijs in den derden
schooltijd te laten aansluiten bij dat
op de dagschool.
Dit is de fameuse derde schooltijd,
dien men nu wil gaan reorganisee-
ren. Het blad van den Bond van
Nederl. Onderwijzers afd. Haarlem
Haarlems Onderwijs infor
meerde den 17den September heel be
langstellend, hoe het wel met die
reorganisatie stond. Vier dagen la
ter, 't is wel casuweel, kwam er een
bericht van B. en W. aan de hoof
den, dat voor dezen winter de avond
school op dezelfde wijze zou worden
voortgezet. Dus weer met elkaar op
volgende onderwijskrachten, ieder
een stuk en een brok, zooals tot dus
ver, tegen betaling van nul gulden en
nul centen per uur. Het enthousias
me bij het onderwijzend personeel is
zóo groot, dat bij de hespreking van
de dagen waarop de lessen zouden
worden gegeven, er een voorstelde
„om den Dinsdag te nemen, dan
ging er alvast éen dag af, voor den
Sinterklaas
De Bond is er zoowaar van ge
schrokken. 'k Wil het graag geloo-
ven. Een van de leden moet van plan
wezen, om het Bestuur bij den Raad
te laten verzoeken, voor den derden
schooltijd geen cent toe te staan.
Precies weet ik het niet en heel mak
kelijk vind je, in de begrooting zulke
dingen óok niet, maar mij is verze
kerd, dat dit verzoek geen effect kan
hebben, omdater nu ook al geen
geld, voor uitgetrokken wordt, 't Gaat,
wat schoolbehoeften en vuur en licht
I
1 Na de behandeling, die den
HÖNGAARSCHEN LEIDERS
op den Hofburg ten deel is gevallen,
is de verhouding tusschen den Kei-
zer-Koning Frans Jozef en zijn Hon-
gaarsche onderdanen zoo gespannen
mogelijk geworden.
De Oostenrijksche bladen verdedi
gen het optreden van hun souverein.
Zoo zegt bet „Fremdenblatt", dat
voor de oogen van de geheele natie
de keizer de regeering aan de leiders
van de coalitie heeft aangeboden. Hij
wenscht en is bereid een parlemen
tair Kabinet te benoemen. Wat hij al
leen vraagt is, dat het program van
dat Kabinet niet zal ingaan tegen de
grondwet en dat het de rechten van
de Kroon zal eerbiedigen.
Hij wil een waarborg hebben, dat
de gemeenschapsbanden tusschen
Oostenrijk en Hongarije zullen blij
ven bestaan, maar geeft in alle ande
re opzichten de coalitie de vrije hand.
Kon de coalitie iets anders verwach
ten
Het „Neues Wiener Tageblatt" stelt
de vraag „Wat is voor Hongarije te
verkiezen, de onveranderlijke beslis
sing van de kroon te aanvaarden, en
de teugels van de regeering in han
den te nemen, om een vooruitstre
vend program uit te werken, of toe
te geven aan den nationalen trots, en
het slachtoffer te worden van afbre
kende plannen, door naar het onbe
reikbare te streven, en aldus de
ramp, welke zich over het land uit
breidt. te vergrooten.
De „Neue Frefe Presse" beweert,
dat, naar aller verwachting, de crisis
zal voortduren en het conflict nog er
ger zal worden. De gevolgen daarvan
kunnen h. i. slechts groote ongerust
heid baren in de harten van alle pa
triotten.
In de „Magyar Orszag" schrijft de
heer Nicolas Barta, een bekend afge
vaardigde Z. M. heeft de houdmg
aangenomen van een keizer, en wel
van een zegevierend keizer. Wat te
Weenen is gebeurd, is krenkend, on
uitgelokt en onbegrijpelijk.
De gebeurtenissen van Zaterdag
hebben veler hoop vernietigd, maar
ik geloof, dat de zege aan onze zij de
zal zijn, omdat het recht aan onze
zijde is.
De „Hazauk", het orgaan van de
agrariërs, roept uitWij zijn geheel
verbaasd over de verpletterende woor
den van den konmg. Zijn voorwaar
den zijn even zoovele vierkante wei
geringen, zoodat de slechtste ver
wachtingen overtroffen zijn. De ko
ninklijke kennisgeving bevat verder
punten, welke onmogelijk kunnen
worden overeengebracht met decon-
stitutioneele rechten van Hongarije.
In plaats van een boodschap van vre
de, hebben de leiders van de Hongaar-
sche parlementaire meerderheid een
oorlogsverklaring ontvangen
De „Frankf. Ztg." heeft uit Buda
pest nog een particulier telegram
ontvangen, waarin gezegd wordt, dat
een vreedzame oplossing niet meer
verwacht kan worden. Baron Fejer-
vary zou de opdracht krijgen een ca
binet d'affaires samen te stellen, en
zelf daarvan de leiding te nemen.
In de Woensdïëjf gehouden zitting
van
DE OOSTENRIJKSCHE KAMER
laakte een aantal sprekers de beweer
de tusschenkomst van den Minister-
President inzake de invoering van
het algemeen kiesrecht in Hongarije.
De socialistische afgevaardigde Per.
nerstorfer verklaarde, dat de Minis
ter-President door zijne houding de
arbeiders had beleedigd. De Minister-
President diende te verhoeden, dat de
revolutionnaire beweging uit Rus
land zou overslaan naar Oostenrijk-
Hongarije. Het conservatieve lid Syl
via Taroeka, groot-grondbezitter, be
tuigde" den Minister-President zijne
erkentelijkheid voor de waakzaam
heid, die hij betoonde. Hij gaf ook
uiting aan zijn eerbiedige dankbaar
heid jegens de Kroon, wijl deze geen
concessies had gedaan in zake de
eenheid tusschen leger en de monar
chie. De volgende zitting zal plaats
hebben op aanstaanden Vrijdag.
Uit Budapest en Weenen komen
verder dato 27 Sept. nog de volgende
belangrijke telegrammen:
De coalitie publiceerde een mani
fest, waarin wordt verklaard, dat het
'programma der Kroon op verschil
lende punten niet in overeenstem
ming is met de Grondwet, voorname
lijk het gedeelte, waarin gezegd wordt
dat er nooit sprake wezen kan van
concessies betreffende de invoering
van het Hongaarsch als commando
taal."
,,De Minister-President Fejervary
werd door den Keizer ontvangende
audiëntie duurde 11/2 uur. Donder
dag zal de Minister opnieuw worden
omvangen."
„In politieke kringen hecht men
groot gewicht aan de audiëntie, die
de Keizer aan Minister Fejervary
heeft verleend. De „Zeit" schrijft
..Men kan niet zeggen, welke beslui
ten naar aanleiding van deze audiën
tie zullen worden genomen, maar het
staat vast, dat ze van buitengewoon
gewicht voor Hongarije zullen zijn".
Toen Maandagavond, tegen vijf
uur, de overeenkomst van Carlstad
inzake de
ZWEEDSCH-NOORWEEGSCHE
QUAESTIE
bekend gemaakt werd, waren duizen
den menschen in de hoofdstraten bij
eengekomen. De menigte las de pro
clamatie met kalmte en waardig
heid.
De Noorsche bladen zijn minder
kalm.
De „Intelligenssedilerne" schrijft
„Het resultaat van de Carlstadt-con-
ventie is werkelijk zeer ontstemmend.
De voordeelen, die het arbitrage-ver
drag geven kan, kunnen onmogelijk
bij benadering zelfs een vergoeding
genoemd worden. „Aftenposten" zegt:
Zonder eenigen twijfel zal het voor
stel tot ontbinding der Unie, zooals
het thans luidt, aangenomen worden
door den Noorschen Storthing. En
zoo zal het ook wol gaan in den
Zweedsche Rijksdag. De onafhanke
lijkheid van Noorwegen hebben wij
gewonnen, en het zal ons gelukken
haar te behouden. Zij heeft ons of
fers gekost, die wij liefst niet ge
bracht hadden, doch, zooals professor
Frithjof Nansen eens gezegd heeft,
wanneer men van deemoedsvolle voor
waarden van Noorwegen spreekt, dan
vergeet men dat wij de grootste en
meest vérgaande voorwaarde gesteld
hebben de ontbinding der Unie.
Het Zweedsche blad „Vört Land"
protesteert dat Zweden toegegeven
heeft in den eisch van de Kongsvin-
vesting. Het zal der regeering
moeilijk vallen in deze quaestie haar
standpunt te verdedigen.
In denzelfden geest schrijft „Stock-
holms Dagblad" „Het bericht dat de
nieuwe Kongsvinger vesting bestaan
blijkt, zal ontstemming wekken. Ook
al waren onze onderhandelaars van
meening. dat deze versterking, ge
ïsoleerd van de thans buitenste ves
ting-linie, niet van zooveel beteeke-
nis is, dat men daarvoor een oor
log zou willen beginnen,
Uit Berlijn wordt aan de „KöLn.
Zeit." bericht, dat mon aldaar ver
wachtte, dat heden de overeenkomst
tusschen Frankrijk en Duitschland in
zake
MAROKKO.
te Parijs haar beslag zou krijgen.
Reeds gisteren was uit het onderhoud
tusschen den Franschen gezant Bil-
hourd en den Rijkskanselier gebleken,
dat alle zwarigheden uit den wegwa
ren geruimd.
Een vertegenwoordiger van Reuter
had Woensdag een onderhoud mei
burggraaf Hayashi, Japansch gezant
in Engeland, en vroeg bij die gele
genheid dien staatsman, hoe hij
dacht over het nieuwe
ENGELSCH-JAPANSCHE
VERBOND.
Z. E. antwoorddeHet verbond is
een uitstekende waarborg tegen nieu
we oneenigheden in het Verre Oosten.
Wel is een blijvende vrede niet verze
kerd, maar we kunnen aannemen, dat
voor langen tijd rust aal heerschen.
En dit is niet alleen in het belang
van Engeland en Japan, maar van
alle mogendheden, die politieke of
handelsbelangen in dit gedeelte van
de wereld hebben ja, zelfs voor al
len, die het „status quo" bewaard
wenschen te zien. Ik herhaal, het
verdrag is een vaste waarborg voor
den vrede en dat is de eenige bedoe
ling. waarmede het gesloten is.
De
RUSSISCHE BLADEN
deelen mee, dat de vorming van een
kabinet aan Witte zal worden opge
dragen.
De „Roes" geeft alvast de volgende
samenstelling Eerste-minister en bin-
nenlandsche zaken Wittefinanciën
Romanofjustitie baron Noldebui-
tenlandsche zaken Lamsdorf; land
bouw de adelsmaarschalk van Char-
kof Soechomlinofoorlog Röddger
marine Biriljofonderwijs de rector
magnificus der hoogeschool te Mos
kou prins Troebetzkoj en eeredienst
(Heilige Synode) graaf Sjeremetjef. j
De opstandelingen op
KRETA
zijn aan het onderhandelen over een
leening van 100.000 francs, die hen in
staat zal stellen het verzet vol te hou
den.
Ze hebben een serie postzegels uit
gegeven, die natuurlijk door verza
melaars met bijzondere graagte wor
den gekocht.
In den laatsten tijd. is een groot
aantal Muzelmannen vermoord en de
beys van Kanea hebben daarom aan
de beschermende mogendheden drin
gend verzocht him te hulp te ko
men.
Volgens de laatste opgave kwa
men in
PRUISEN
voor vijf verdachte gevallen van cho
lera, en twee sterfgevallen waar
schijnlijk aan cholera.
HET SUEZ-KANAAL GESLOTEN.
Hedenochtend te negen uur zou de
opruiming van het wrak van de
„Chatham" plaats hebben. Gisteren
werden door duikers in het ruim en
in de romp van de „Chatham" dyna-
mietpatronen- gepTaatst, die doorelec-
trische draden verbanden zijn met
een post op" zes kilometer van de
plaats waar de „Chatham" gezonken
is. Het drukken op een knop in dat
'station zal voldoende wezen om de
ontploffing te doen plaats hebben.
Onmiddellijk daarna zullen duikers
aan liet werk gaan om de stukken
van het schip op te ruimen.
Men weet nog niet hoeveel tijd die
arbeid zal duren, en hoe lang de
scheepvaart in het Kanaa'l zal ge
schorst zijn.
Stadsnieuws
H. S. V. „De Kampioen".
Men schrijft ons
Bovengenoemde vereeniging heeft
thans het onderlinge nummer harer
leden laten verrijden (15 deelnemers),
met consolatiewedstrijd.
Ie serie 1 J. Tulleken, n. g. De Ja
ger.
2 e serie 1 Sluis, n. g. E eitjes.
3e serie 1 v. d. Zon, n. g. De Haas.
4e serie 1 v. Goor, n. g. Krul.
Finale 1 J. Tulleken, 2 v. d. Zon,
n. g. 3 Sluis, 4 v. Goor.
Consolatie. Hierbij startten nog
H. Schouten en M. Dorst, die te laat
waren voor No. 1.
Ie serie 1 Krul, n. g. Beversluis.
2e serie 1 De Haas, n. g. Bootse-
laar.
I 3o serie 1 Schouten, n. g. De Jager.
4e serie 1 Klundert, n. g. De Vaal.
Finale: 1 H. Schouten, 2 De Haas,
3 Krul, n. g. 4 Klundert
Deze wedstrijd gaf ons vele verras
singen. Schouten, een nieuweling,
reed er De Haas uit, terwijl De Jager
dezen keer niet te zien was. Ook van
Goor schijnt voor dit jaar niet meer
te kunnen, daar hij zich door Sluis
liet kloppen.
De Vaal zal beter doen lange af
standen te rijden, daar z'n beentjes
voor „sprinten" niet vlug genoeg
schijnen, en een beetje corpulentie
kan hij wel missen
Hopen we dat allen met de a.s. kam
pioenschap-wedstrijden zich laten in
schrijven. en dan het beste beentje
vóór zullen zetten.
Eene expositie.
In den kunsthandel van den heer
Gunning, Groote Houtstraat, is inde
étalage geëxposeerd een groot schil
derij "van den jonggestorven leerling
van Jaap Maris, Rudolph Haak. De
nabeelding is een Riviergezicht. Dit
werk is van een ruime wijdheid. De
ze wijdheid is een groote eigenschap.
Van den schilder, immers ook een
vorig, hier tentoongesteld doek, had
dit in groote mate. Hier, op dit wa
ter. is deze ruimte van een ijle fijn
heid. Heel fijn is het water, het rim
pelt schier niet een enkele plooi,
dio in schuimig wit uitvlakt. Een
stad. een lichte, stad, trillicht in de
verte, heel ver. Er Is een weiland
punt met boerderij halverwege. Er
massaat een zwaarbezeild schip dicht
bij. Heel in het ruime bezeilen kleine
schuiten de vlakte.
Het stuk is van fijnheid teer, maar
onsterk. De lucht is te veel naar
den meester, zonder zijn krachtzij
lijkt naar sommige van een anderen
volger, bij diens riviergezichten.
Dit is zwakker dan De Bock's, het
is fijner ruimte van beiden bijna ge-
fijk!
Cd. K.
Begrootingsvergade ringen.
De afdeelingen van den Raad zul
len 2 October rle begrooting voor 1906
onderzoeken.
HET TOON EEL.
.HOFGUNST' DOOR DE KON. VER.
„HET NEDERL. TOONEEL".
Een zéér goed bezette zaal zouden
de Haarlemmers eindelijk den weg
naar den schouwburg weer gaan vin
den, nu zij aan de zaal der „Kroon"
geaklimatiseerd zijn? een aardig
stuk en een triomf voor Emma Morel
dat heeft ons de avond van Woens
dag gebrachtdat kenmerkte de
opening van. het abonnementsseizoen
in de Spaarnestad.
Een triomf voor Emma Morel, ja,
dat is „Hofgunst", het nieuwe stuk
van Von Trotha, dat ze zelf uit het
Duitsch vertaald heeft en waarin zij
de hoofdrol speelt, geworden.
De inhoud van dit Duitsche blijspel
is een paar dagen geleden reeds in
dit blad vermeld, en we behoeven er
hier dus niets meer van te zeggen.
En de waarde van het stuk
Och. laten wij 't dien goeden me
neer Von Trotha toch maar niet te
lastig maken, 't Is er hem immers al
leen maar om te doen geweest het
is aan het heele stuk te merken om
eens eenige aardige tooneeltjes te
halen uit zijn gegeveneen plat
tel ands-freuletje, een flapuitje, dat het
hart op de tong heeft, een oprecht
kind met een eerlijk karakter aan een
Hof met zijn vormen, gekuip, geïntri-
ge er te brengen, en dan allerlei bot
singen gelukkig alleen van komi-
schen aard te voorschijn te roepen,
het geheel gekruid met één of twee
vrijagetjes, die natuurlijk goed afloo-
pen.
Karakterteekening, zielsanalyse en
a'l die mooiigheid meer, die men in
edn sérieus stuk van een kunststre-
ver zoekt en verwacht allons done
die goeje meneer Von Trotha heeft
daar heelemaal niet om gedacht. Zoo
hoog vliegt hij niet. Hij heeft ons aul-
leen maar eens een avondje willen
amuseeren, en daar is hij heel goed
in geslaagdlaten we dus tevreden
zijn, want er is al genoeg verdienste
in zoo iets goed te kunnen doen.
Ja, laten we 't nóg maar eens her
halen want het is zoo prettig dat
van een jong artiest te kunnen zeg
gen het is een triomf geweest voor
Emmo Morel, en, laten we er onmid
dellijk aan toevoegen, een welver
diend succès.
Ze speelde de rol van het platte-
lands-freuletje, van het adellijk Ma
dame Sans-Gênetje, van de oprechte
flapuit, die van hofmanieren en hof-
intriges niets weet, en daardoor tel
kens tegen de étiquette zondigt heel
lief. pittig en frisch en met entrain,
ze gaf pétillant spel te zien't leefde
alles. Alleraardigst was ze, wanneer
zij er haar opmerkingen uitflapte, en
dan, merkende iets verkeerds gezegd
te hebben, ze weer wilde inslikken
en haar hand op den mond leide
scène met den vorst, zonder dat ze
weet, wie hij is, was heel ongekun
steld en pakte besthaar lachen, haar
kijken, haar blijheid en de overgan
gen naar meer ernst, wanneer ze ein
delijk in moeilijkheden denkt te ko
men, en haar blij uitschateren nadat
ze van de vorstin-moeder haar congé
als hofdame heeft gekregen 't was
alles best, kostelijk, en vol nuances
en goed gedane overgangen.
Geen wonder, dat na elk bedrijf het
scherm weer voor haar op moest, en
dat ze zelfs meermalen bij open
scherm luid applaus vond.
Het Nederlandsch" heeft in Emma
Morel een zéép goede kracht, dat "t
wel op prijs mag stellen. En 't is te
hopen voor haar en het tooneel, dat
er tegen gewaakt zal worden, dat ze
nu niet door jaloezietjes en intrigetjes
naar de kleinere rolletjes terug ge
drongen wordt, want niet alleen aan
de Duitsche hoven wordt er geïntri
geerd
En de andere medespelers en
speelsters moeten wij ze op een
rijtje opnoemen met een goed- of ai-
keurend woord achter hun naam?
Ach, dat is immers niet noodig, en
we kunnen toch volstaan met de al-
gemeene verklaring, dat ze allen naar
hun krachten tot het succès van den
avond bijdroegenalle rollen in het
stuk dienen er immers toch slechts
voor om de rol van Emma Morel be
ter te doen uitkomen en concentree-
ren zich om haar. Blij waren we
weer eens in de kleinere rollen ook
spel te zien van menschen van be
schaving en manierenBouwmees-
ter's hulp voor die rolletjes had in den
laatsten tijd ons niet verwend', zoo
archi-burgerlijk als 't was.
Laten we alleen nog vermelden,
dat mevrouw Van Korlaar. door wier
ongesteldheid „Hofgunst" de vorige
week niet kon doorgaan, weer her
steld was, en dat. ofschoon een ande
re naam op het programma prijkte, zij
'zeide rol van Gravin Birkenfeld
toch weer vervulde.
En do régie van dit stuk met zijn
liofmilieu
Och, op een dorp van Kerm erne in
land komt men minder met Duitsche
prinsen en vorstinnen in aanraking,
en als de heer De Leur. als régisseur
