NIEUWS-
ADVERT
23e Jaargang. No. 6862
*ysffas5^fflS £age**Jks, fosfealv® 99 Zo», ea SWaMagsos.
ZATERDAG 28 OCTOBER 1906 A
ABONNEMENTEN
FEB?. 3SH5 MAANDEN;
Voor Haarlem i.20
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der
gemeente) 1^30
franc- ser post door Nederland 1.65
Afzonderlijke nummers 0-02%
deïllustreerd Zondagsblad. voos Haarlem0.3?}^
9 v a de omstreken en franco per post 0.45
Uitgave der Vennootschap Lgaarons Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM.
AD VERTENTIËN:
Van 1—5 regels 50 Cts.; iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
-iaarlem van 1—5 regels 0.75, elke regel meer ƒ0.15. Reclames 30 Cent per regel-
Groote letters naar plaatsruimte. Bij Abonnement aanzienlijk rabat
Kleine advertentiën 3 maal plaatsen voor 2 maal betalen.
Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 55.
atercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 6. Telefoonnummer 122.
-onaementen en Advertentiën worden aangenomen door onze Agenten en door alle Boekhandelaren en Courantiers. Met uitzondering van het Arrondissement Haarlem is het uitsluitend recht tot plaatsing van Advertentiën
en Reclames betreffende Handel. Nijverheid en Geldwezen, opgedragen aan het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Azn. te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publidté Etrangère G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Succ., ParQ's, 3Ibls Faubourg Montmartre.
AGENDA
Zaterdag 28 October.
Soc. VereenigingMuziekvereeni-
ging HarmonieUitvoering en Bal
8 uur.
De KroonConcert te geven door
Etta Madier de Montjau, 8 uur.
OM ONS HEEN
cxui.
HET STOOMGEMAAL DE CRUQUIUS
Op een zonnigen morgen ben ik
naar het stoomgemaal de Cruquius
gewandeld. Voor deze wandeling zijn
er zooals men weet twee wegen een
langs het Spaarne en de Ringvaart
en de andere over Heemstede. De
laatste leek me in dezen tijd van re
genvloed de beste en die veronder
stelling kwam ook uit, al was er vóór
de brug over de Ringvaart een stuk
grintweg te beloopen, waarop men de
voeten zorgvuldig neer moest zetten
om niet in de zuigende modder te
blijven .stoken. Zoodra de gemeente
Heemstede eens wat geld over heeft,
kan ze dat aan dien weg nuttig be
steden.
Even voorbij de brug in de richting
naar Haarlem, staat bet van ouds
bekende stoomgemaal. Het maakt in
de verte een eigenaardigen indruk.
Als da deuren aan den voorkant open
zijn, ziet men de ketels, terwijl het
gebouw zelf veel meer doet denken
aan een ouderwetsche burcht, met
zware kanteelen en een gaanderij om
de put heen, die zeer duidelijk het
bordes van een landelijk kasteel na
bootst. Wie zich daarin verdiept, zou
des te meer aan een roofridderlijk
slot gaan denken door de zeven ar
men, die uit het gebouw steken en
in regelmatig rhytme op en neer
gaan, om bet water uit de Meer in
de Ringvaart over te pompen. Het ge
heel is als een gesymboliseerde herin
nering aan den tijd, toen ridder en
roover veelal hetzelfde beteekende en
de slotheeren met de lange vingers
van bun brutale overmacht alles gre
pen en vatten wat onder 'hun bereik
kwam.
Voorzichtig ga ik over de gaanderij,
want de steenen vloer is nat en het
naast mij bruisende water geeft den
indruk, alsof het wel meters diep zou
zijn. De heer de Baat, opzichter van
den Haarlemmermeerpolder, licht mij
beter in. De put is niet meer dan éen
meter diep, daaronder is een houten
vloer, daar de kracht van het dnstroo-
mende water noch metaal, noch
steen mogelijk maakt. Het gaan
langs deze waterkom, schijnbaar zoo
ijselijk en waaraan de verbeeldings
kracht licht tafereelen vastknoopt van
griezelige diepte en onweerstaanbare
zuigingskracht, die den drenkeling
wegsleept naar de kolken, is volko
men zonder gevaar. En 't laatste
overblijfsel van romantiscben schijn
wordt weggenomen, wanneer de op
zichter vertelt, dat de put soms ge
heel wondt drooggemalen, wanneer
er aan den vloer iets moet worden
veranderd of nagezien. Dan gaat een
afsluiting dicht, zoodat er geen water
uit den polder meer binnensiroomen
kan en wordt het water uit de put
door een kleine watermachine, die
naast de Cruquius staat, weggemalen.
Nu gaan we naar binnen om het
pompwerktuig zelf te zien. Het sys
teem is dat van een gewone keuken-
pomp, alleen zijn ik behoef het
wel niet te zeggen de afmetingen
eenigszins anders. Langzaam stijgt
en daalt bet groote werktuig als een
reusachtig monster, dat in wijde slok-
buizen de watermassa's overpompt
van hier naar ginds. Allerlei gelui
den klinken daarbij om ons heen
zuchten, sissen, blaffen en dan het
doffe stampen van zuigers en kleppen
op den houten vloer van de put
En terwijl vertelt mij de heer de
Baat bijzonderheden over zijn machi
ne, die even oud is als de droogge
maakte Haarlemmermeer zelf, name
lijk meer dan een halve eeuw. Te
recht noemt hij het een wonder van
machinerie, voor die dagen. Het
waren Engelschen, die het stoomge
maal met de machinerie bouwden,
Engelschen, die met het drijven daar
van belast waren, want de Hollanders
waren destijds van de nieuwigheid
,nog niet op de hoogte. Nu is het
systeem alweer verouderd. Het twee
de stoomgemaal in de Meer, de
Leeghwater, heeft dezelfde soort ma
chine, van dezelfde capaciteit, maar
de derde, de Lijnden, is moderner in
gericht, met een roteerende pomp-
inrïohting, die misschien wel drie-
Buiteniandsch Overzicht
Over
HET GEHEELE RUSSISCHE
SPOORWEGNET.
zoo schrijft de .,Köln. Zeit." strekt
zich de staking der spoorwegbeamb-
maal zooveel water verzet als de Cru- ten uit overa, ataat het verteer 3tu
quius. en iS de verbinding verbroken. Al-
Toch is de hoeveelheid, die zij ver- leen de telegraaf houdt ons nog
plaatst, niet gering. De pomp doet •eenigszins op de hoogte van de ge-
zes slagen per minuut, verzet bij .beurtenissen in het Tsarenrijk,
eiken slag een watermassa van 56 ku- Het 15 zek6r «verdreven bewe-
at ring, wanneer men zegt, dat een al-
bieke meter, dat dus per minuut g(i!«;ene staking ln ^rding is, aan
330 en per uur dus ~0160 kub. M. NVgike alle mogelijke beroepen en be-
Gaat men na, dat de Leeghwater drijven deelnemen, half vrijwillig,
evenveel wegwerkt en de Lijnden veel half gedwongen,
meer en dat de drie stoomgemalen Tot dusver had men slechts te doen
dag en nacht onafgebroken doorpom- "?.ej' stakingen, die na eenigen
.I rr ti]d verliepen, thans heeft de bewe-
pen, dan mo0en_ liefhebbers van re- ging de grenzen van een district over.
keuen eens nacijferen, hoeveel water schreden. Van Moskou, waar in d©
er in 24 uur wel uit den polder wordt laatste weken de eene stak'ing op de
weggezogen. „En toch", zei de heer andere volgde, verspreidde zich de be
de Baat, „is er zooveel regen geval- weging over alle lijnen en waren het
Ion, dat we op dit oogenblik niets oorspronkelijk economische redenen,
winnen die de arbeiders noopten het werk ne-
der -te leggen, de tegenwoordige sta-
Zoo.ets klinkt onwaarschijnlijk, heeft5 een beal1ft poMiek ka_
maar hij gaf er de verklaring bij. rakter.
„In een week is er op elke vienkan- Ook andere landen. Italië, Noord-
te meter 100 kubieke millimeters re- Amerika en Nederland, hebben spoor-
genwater gevallen De polder Is 18000 wegstakingen gezien, maar nergens
bunders groot, dus viel er ln één 'T,18 d6 uitbreiding, die ze thans
in Rusland hebben en nergens be-
week achttien millioen, kubieke me- totmde de reg(JeTing zich zoozwak.
ters water, waarvan op den Zondag
alleen meer dan vijf millioen." Het is een feit, dat de beweging
„En als er eens wat breekt", vroeg razende snelheid over g«heed
..r Rusland heeft uitgebreid, en het is
ik, uit die C1 Iers duidelijker dan ooit ntot veel a, beweert
beseffende, dat de Haarlemmermeer- ^at
dei'S» als hun watermachines stilston- DE OMWENTELING IN RUSLAND
den, in een minimum van tijd, een uitgebroken }s
rampzaligen dood zouden hebben ge- het officieus* telegraaf-agent-
vonden. „Komt dat wel voor? schap reeds heeft medegedeeld, is er
„Hoogst zelden en dan nog maar in heel Rusland nauwelijks meereen
bij kleinigheden, zoodat de machine eenigszins uitgestrekt gebied te vin-
niet stil behoeft te staan, want stil- den, waar niet de vlam van het op-
staan is nadeel, in alle opzichten - roer krachtig uitdaat, als de fabrieks.
'iv a arbeiders het niet doen, zijn t de
we hebben de machine, als ze een- b06r6n en het spoorwegpelionecl.
maal gestopt heeft, maar met zoo da- Nergens is meer sprake van een
delijk weer in gelijkmatige beweging." economische bewegingwij hebben
Hoever dat streven om voortdurend thans enkel met staatkundige be
door te werken ging, zag ik een weegredenen te doen, en de krachti-
oogenblik later. Een arbeider klom op Se handige leiders en aanstokers
oen ijzeren wenteltrap, die tot boven S"*®? daarb« uitstekend hun voor-
J x deel te doen met de vele misslagen
in t gebouw doorloopt, wachtte tot- en verzuimen. die de regeering tot
dat het middenstuk van de machine m de laatste dagen heeft begaan. Zoo
de zoogenaamde gewichtbak, langs worden de hartstochten opgewekt bij
hem heen kwam en stapte er toen tie massa, die voor verreweg het
bovenop. Terwijl het werktuig rees grootste deel in ellendige omstandig-
en daalde, was hij kalmpjes bezig met S," ™rtJee[b bii de. Ia.S«re
x x i i i ambten en de studeerende jeugd van
smeren en stapte, toen lnj klaar was, beide geslachten.
weer even rustig op de wenteltrap Maar de opruiers, die deze staking
over, alsof een dergelijke toer de ge- op hun geweten hebben, geven zich
woonste zaak van de wereld was. er waarschijnlijk geen rekenschap
„Daar kunnen we geen menschen voor van> 'tiet ze op een chaos aansturen,
krijgen, die het niet als jongens heb. «"""■«"a 4°or geweld een einde zal
ben aedaan" zei de onziehter maar \vorden gemaakt, tenzij msn ter elf.
ben gedaan zei de opzichter, „maar der ure d),n tegenstand nog opgeeft.
<li* zijn er dan ook zoo aan gewend, De verantwoordelijkheid die onder
dat ze zelfs geen schok krijgen wan- deze omstandigheden op 'de Russische
neer ze op de gewichtbak overstappen regeering rust, is ontzaglijk groot en
en er mee in de hoogte gaan." met spanning wacht men af. welke
T-» r- ix besluiten ze zal nemen en hoe de za-
f?*™ W maar zelden, ken zich ver(Jer zuiien ontwikkelen,
feitelijk is ze alleen reserve-machine, Gaat men na, dat ziekenverplegers
die in gevallen van overgrooten wa- en apotbekers het werk neerleggenen
tertoevloed in dienst wordt gesteld. dat menschen, door haat verblind,
Buiten, op den slot-achtigen om- den watertoevoer in Moskou afsnij-
gang, nam ik nog een kijkje van de den en zoodoende een groote stad
onverwrikbaar dalende en stijgende bloot stellen aan het gevaar van dorst
zwarte armen, van de afsluiting, die om
-i een denkbeeld maken van de neer-
dom- schuiven het water uit de Meer oïcrprikkeling. waarm het
kan beletten binnen te stroomen en volk verkeert, zoodat het niet meer
van het sluisje, dat het opgepompte overlegt, maar slechts naar de harts-
water in de Ringvaart laat. Draaiend tochtelijke ingeving van het oogen
en warrelend stroomt de watermassa blik handelt. Maar dezen ongelukki-
uit den lager gelegen polder in den Sen toestand heeft ten slotte nog het
/*o+ 3o7C hot IllTArsrff» &(*-
put, terwijl het door de kracht van
de zuiging bij 't doorgaan van een
nauwe opening een naargeestig ge
huil laat hooren. In de Ringvaart
stond het water tot aan den rand,
als in een boordevol glas.
En wil de lezer nu nog wat cij
fers? Welnu, de zuigbuizen hebben
een diameter van 1.95 M., de machine
heeft een capaciteit van 300 eff. paar-
dekracht, van de zes ketels worden er
vier gebruikt, die hun stoom aan
een grooten ketel, den z.g. verzame
laar, afgeven. Het kolenverbruik is
10 hectoliter per uur.
Met een woord van dank aan den
.heer de Baat voor zijn vriendelijke
voorlichting nam ik den terugweg
aan, en verwonderde mij er niet over,
toen ik nog even naar het wonder
lijke gebouw keek, dat dit in den
volksmond de Toren wordt genoemd.
„Waarschijnlijk", zei de heer de Baat,
„hebben ze indertijd dezen vorm aan
't gebouw gegeven, om kracht nit te
drukken."
Symboliek alzoo in de waterver
plaatsing
J. C. P.
voordeel, dat deze tot het uiterste ge
dreven hartstochtelijkheid niet kan
blijven duren, de te strak gespannen
pees moet breken.
Hieronder laten wij nog even de
verschillende telegrammen van 26 de
zer volgen
Uit Petersburg
Donderdag in den namiddag wer
den de winkels in de wijk Wassi-
liewskrostrof snel gesloten,; doch
terwijl de blinden voor de ramen ge
plaatst werden, begonnen de onlus
ten reeds.
Verschillende winkels werden ge
plunderd.
De Andrejefsky-markt is gesloten.
De troepen zijn opgeroepen.
De straten zijn vol werklieden; de
politie gaat langs de straten en geeft
aan de dworniks (portiers) en de win
keliers bevel, de deuren onmjddellijk
te sluiten.
Volgens een bericht uit betrouwba
re bron waren 's morgens aan het
Finsche station twee waggons vol
bommen aangekomen. Toen de poli
tie kwam om er beslag op te leggen,
waren ze gelost.
Sinds 6 uur 's avonds is het tram
verkeer gestaakt.
Bij keizerlijk besluit, mede onder
teekend door grootvorst Wladimir,
zijn de troepen van het garnizoen van
Petersburg gesteld onder de bevelen
van generaal Trepof.
De ministerraad besloot in de zit
ting van Woensdag definitief tot in
stelling van een minister-kabinet. De
eerste-minister zal den titel presi
dent voeren en het recht hebben can-
'didaten voor het ambt van minister
voor te dragen, behalve voor de amb
ten van ministers van buitenlandsche
zaken, oorlog, marine en van het
Hof.
De arbeiders van de admiraliteits-
werkplaatsen. de ambtenaren van de
hoofddirectie der Staatsspoorwegen,
van het Zemstwobestuur, van het Pe-
tersburgsche bestuur staken. De 24ste
divisie is aangekomen ter versterking
van het garnizoen.
In de universiteit had Donderdag
een door 20,000 personen uit alle
standen bezochte volksvergadering
plaats, die tot in dën nacht voort
duurde.
Op de binnenplaats spraken de lei
ders van de gewelddadige actie en
drongen erop aan door geweld van
wapenen den toestand te verbeteren.
De gedeeltelijke stakingen, die tot
dusverre hadden plaats gevonden,
beweerden ze, hadden zich ontwik
keld tot een algemeenen opstand van
het Russische volk. Deze algomeene
opstand was de revolutie. Terwijl de
ze toespraken werden gehouden, wer
den sociaal-democratische proclama
ties uitgedeeld.
Een Donderdag uitgevaardigd re-
geeringsbevel verbiedt het houden
van volksvergaderingen in inrichtin
gen van 'hooger onderwijs.
Uit Warschau
Gewapende benden deden een in
val in de couranten-drukkerijen, ver
nielden de vormen en trachtten het
drukken te beletten. De ..Koeryer
Warszawski" versoheen desniettemin
alhoewel heel wat later dan gewoon
lijk. De andere groote bladen kwa
men in het geheel niet uit.
De prijzen voor levensmiddelen
stijgen hier on in Lodz belangrijk
er dreigt gebrek aan kolen te komen,
de toestand is in hoóge mate gespan
nen.
Vrijdag begint de algemeene werk
staking op alle fabrieken.
Te Pabianiec zijn ernstige onlusten
uitgebarsten. De troepen losten sal
vo's. waardoor een aantal personen
gewond werd. Bijzonderheden ontbre
ken tot dusverre.
Thans is de ontbinding der Unie
tusschen
ZWEDEN EN NOORWEGEN
een feit geworden. Do Zweedsche Re
geering besloot Donderdag overeen
komstig het besluit van den Rijksdag
een wet uit te vaardigen tot ophef
fing van Zweedsche zijde van de
Rijksakte, welke wet van kracht zal
worden, zoodra de tractaten op den
grondslag van het verdrag van Karl
stad onderteekend zijn. en daarbij te
erkennen, dat de band tusschen Noor
wegen en Zweden verbroken is. De
Koning droeg aan den minister van
buitenlandsche zaken, graaf Wacht-
meister. als gevolmachtigde van Zwe
den, op de op den grondslag van het
verdrag van Karlstad geformuleerde
tractaten en schikkingen in de
Zweedsche. Noorsche en Fransche ta
len, welke verdragen zonder bekrach
tiging in werking zullen treden, te
onderteekenen. Graaf Wachtmeister
teekende toen voor Zweden en de
vroegere gezant in Rome v. Ditten
voor Noorwegen, het tractaat en de
isohikkingen. De Zweedsche regeering
droeg 's avonds aan den minister van
buiteniandsch© zaken op aan de mo
gendheden, met welke Zweden in di
plomatieke of consulaire verbinding
staat, kennis te geven, dat de Unie
tusschen Noorwegen en Zweden ont
bonden is.
Het voorstel van de regeering van
Noorwegen om door een volksstem
ming te doen beslissen over het can-
didaatschap van prins Karei van De
nemarken voor den troon van Noor
wegen. wordt algemeen in de pers
gunstig opgenomen.
Het bezoek van
PRESIDENT LOUBET .AAN SPANJE
heeft op zeer bijzondere wijze aanlei
ding gegeven tot het aftreden van
den minister van Marine. Villanueva.
Generaal Weyler. minister van Oor
log, had van president Loubet het
grootkruis van het Legioen van Eer
ontvangen, en toen daarop Villanue
va slechts tot groot-officier benoemd
werd. heeft hij gemeend, die onder
scheiding te moeten weigeren omdat
z. i. de marine in zijn persoon be-
leedigd is geworden door toekenning
van een lageren rang in genoemde
orde dan het leger had ontvangen.
Daar de premier Montorios met den
heer Loubet de toe te kennen onder
scheidingen geregeld heeft, nam Vil-
ilanueva zijn ontslag.
In de namiddagzitting der
BELGISCHE KAMER
van Donderdag, waar de beraadsla
gingen werden hervat over de vesting
werken van Antwerpen, nam ook de
minister van buitenlandsche zaken
het woord. Hij legde den nadruk op
de internationale plichten, die op
België rusten en bracht in herinne
ring, dat de mogendheden van dit
land een vredes-instrument hebben
willen maken, dat den oorlog tus
schen de Europeesche volken, wier le
gers elkaar zoo dikwijls op het Belgi
sch© grondgebied hebben ontmoet,
kan bemoeilijken. Het leger moet
sterk genoeg zijn om aan dengene,
die over de Belgische grens zou wd-
len trekken, de voordeelen te betwis
ten, die hij verwacht. België heeft dug
dringend vestingen noodig.
De minister-president maakte deze
woorden tot de zijne en verdedigde
het maritieme ontwerp, dat, zooals
hij reide, de bevaarbaarheid van de
Scheld© met 25 percent zal vermeer
deren. Toen werd een onverwachte
motie ingediend.
Een katholiek lid van de oppositie
tegen dit ontwerp verzocht verdaging
van de vergadering der secties, die
heden zouden behandelen het voor
stel van een parlementair onderzoek
naar de werken, tegen welk onder-
zoek de regeering zich verzet.
De katholieke meerderheid stemde
[vóór dit voorstel."de linkerzijde ontr
j hield zich.
Dit is een succes voor het mi
nisterie.
Ministerpresident Fejervary heeft
aan alle gemeentebesturen in
HONGARIJE
een rondschrijven gericht, waarin die
gemeentebesturen worden opgewekt
de vrijwillig betaalde belastingen aan
de staatskas af te dragen en bij vrij
willige intreding in den militairen
dienst van de recruten hun verplich
tingen na te komen. De minister-pre
sident spreekt de hoop uit. dat de
gemeenten, gedachtig aan haar va
dert andslie venden plicht, de wettelij
ke voorschriften stipt zullen vervul
len om de toepassing van strenge,
maatregelen door de regeering over
bodig te maken.
Te
BERLIJN
is Donderdag het marmeren monu
ment voor den generaal-veldmaar-
schalk graaf Moltke plechtig onthuld,
in bijzijn van den Keizer "en diens
familie en van een aantal vorstelijke
personen met een redevoering van
den generaal graaf Schlieffen.
De Keizer legde op het voetstuk van
het monument een grooten lauwer
krans met het opschrift..Aan den
grootsten Generaal van Keizer Wil
helm".
Uit goede bron wordt gemeld, dat
de geheele
ZWARTE ZEE-VLOOT,
met uitzondering van het pantser
schip „Panteleimon" (de vroegere
„Potemkin") onder bevel der admi
raals Birilef en Tsjoesnine Sebastopol
Verliet en in de richting der Aziati
sche kust stevende, om een demon
stratie te houden in verband met de
ongeregeldheden in Macedonië.
Stadsnieuws
Raad van Beroep.
In de hedenmorgen gehouden zit
ting van den hier gevestigden Raad
van Beroep inzake de Ongevallenwet
werd voortgegaan met de behande-
'ing van het beroep van den smidsge
zel W. C. Tros in dienst der Werf
Conrad" alhier.
Als nieuwe getuige werd gehoord
eeu gezel van Tros, zekere Elferink,
die verklaarde, dat Tros niet meer
alle werkzaamheden kan verrichten,
zooals vóór het ongeval, toen hij
nog geen oog miste.
De Centrale Werkgevers Risico Bank
te Amsterdam, insteller van het be
roep, omdat zij de uitkeering, door
de Rijksverzekeringsbank aan Tros
toegekend, te hoog achtte, werd ver
tegenwoordigd door Mr. Van Vlaan
deren. terwijl Mr. Van dér Meulen
voor Tros optrad.
Stal Koster.
Door den nestor der harddravers
pikeurs, den heer J. Koster Jr., zijn
van den heer A. H. van Wickevoort
Croinmelin aangekocht de harddra
vers Ida R, Ida C, Heliograaf, Held
en Jasper.
Haarl. Voetbal-Bond.
Voor Zondag staan voor dezen bond
de volgende wedstrijden op het pro
gramma
Terrein O. V. V. 10 uurO. V. V. II
H. F. C. VI.
Terrein Haarlem 10 uurE. D. O.
III—Haarlem IV.
Torrein O. V. V. 2 uurO. V. V. I—
E. D. O. I.
JUNG HEIDELBERG.
Gisteravond ging in ,,I)e Kroon",
voor een zeer bezette zaal, de veel en
terecht geroemde operette „Jung Hei
delberg" van Carl Millócker. Als de
aanwezigen zich geamuseerd hebl>ea
en hieraan valt niet te twijfelen,
in aanmerking genomen liet levendig
applaus en hartelijk gelach geduren
de, en het herhaaldelijk terugroepen
na iedex* bedrijf dan komt daarvan
wel op de allereerste plaats de eer
aan de uitmuntende opvoering door
de „Original Wiener Operette" onder
directie van Heinrich Zeiler. Voorna^
melijk onderscheidden zich in muzi
kaal opzicht mejuffrouw Emmy Don-
nersdorf (Prinzessin Irene) en do heer
Siegfried Adler (Prinz Erich). Ook de
dames Mizzi Wii-th (Siese). Iie.nny
Wildner (Voii Vogel) en de lieer Carl
Schober (Strumpf) maakten zich in
enkele ensembles zeer verdienstelijk.
Henny Wildner bezorgde buitendien
het publiek veel vroolijkheid en zich
zelf veel succès door de vermakelijke
typeering van luitenant Vom Vogel. En
de heer Eduard Steinberger gaf een
zoo grandioos potsierlijken General
Von Strftussel, dat ook zijn optreden
één lach-succès werd.
Het orkest laboreerde, als altijd bij
te beperkte plaatsruimte, aan een.
quantitatieve wanverhouding tus
schen strijk- en blaasinstrumenten.
Overigens werd aan de aardige, altijd
pakkend meflodieuse en somtijds zeer
karakteristieke muzieknummers', waar
aan deze operette rijk is, naai' ver
mogen eer gedaan. Een enkele maal
werd. ondanks de waakzaamheid: van
den dirigent Robert Collin, de ryth-
mische vrede tusschen de troepen óp
en vóór (deels ónder) het podium ver
stoord maar deize stoornis was niet
van dien aard, dan dat zij eenigen
invloed zou uitoefenen op den goeden
dunk, die deze opvoering ook van mu
zikale kwaliteiten van dit Weener Ope
rette-gezelschap heeft gegeven.
PHILIP LOOTS.
„KONING SVEND".
In de bovenzaal van die „Vereeni-
gmg" hield de Haarlemsche afdee-
ling van het .Algemeen Noderlandsch
Verbond Donderdag een voordracht
avond.
De heer Albert Vogel, de voor ons,
Haarlemmers, niet onbekende décla-
matór, vulde dezen avond geheel en
al met een nieuw en oorspronkelijk
Nederlandsch drama „Koning Svend"
van den schrijver Hendrik van der
Wal.
Met een zekere voorliefde kiezen,
sommige auteurs de Noorsche Ko-
nings-stof voor hun werken, zooals
b.v. mej. Opzoomer voor „Vorsten
gunst' en Schimmel voor „Struensee".
Te verwonderen is hdt dus niet won-
neer een jong auteur als de lieer Van
der Wal voor een drama zijn stof
ontleent aan 'ditzelfde gebied. In hoe
ver de schrijver met zijn stuk ge
slaagd is, valt niet te beoordeolen,
wanneer men het enkel van aanhoo-
ren kent. Daarom gaan we over tot
'den heer Vogel, die nu voor de tweede
maal het stuk zegdeneen, speel
de. Want dit is het opmerkelijke, dat
de heer Vogel niet is een kunstenaar,
die maar kalm z'n verzen staat uit te
zeggen met hier en daar een tikje van
temperament, maar een, die van het
begin tot hét einde nu eens meer,
dan eens minder, doch toch altijd iets
spel geeft te zien.
De heer Vogel weet dit ook wel. „Ik
zou zoo graag spelen", vertelde hij.
Bij elk woord der verzen, voelt men
hoe de spieren en peezen bij den
kunstenaar werken om zich in een ge
baar of een houding te uiten, en het
moet gezegd worden, dit spel is iets
bijzonders. Bij wijlen doet het aan
Bouwmeester denken, b.v. in het slot-
tooneél, waar Koning Svend den hel
dendood op het slagveld sterft.
Jammer is echter, dat het tooneel-
spelen, waar eigenlijk voordragen be
doeld is, zich toch nu en dan wreekt
Dat gebeurde als in sommige oogen-
blikken de toehoorders hevig werden
vastgegrepen door een hoog-spannend
moment en de voordrager dan plotse
ling in aankondigingstoon terug val
lende tot declamatie-bijwerk een too-
neelsverandering of iets dergelijks
aanduidde. Dan voelde men zich op
eens weer losgelaten, toruggeschokt
in het zaaltje van de Vereeniging en
men zag niet meer de personen leven
en men hoorde niet langer de taal van
hun gevoelsuitingen.
Het stern-materiaal van den lieer
Vogel is van een lang niet alledaag-
sche soort. Nu eens daverde het ge
luid als van een klok in een tooneel,
waar Koning Svend de zijnen ten
strijde roept dan weer klonk het met
een tintje van lieflijkheid als wou we
stern, wanneer we des Konings gema
lin Luitgard tot Svend hoorden spre
ken in voorjaarsnacht
De uitspraak der woorden was even
als altijd welverzorgd, toch was nu en
dan eenigszins hinderlijk de sterke
ij-klank in het achtervoegsel -lijk,
welke klaaik soms door het evenmin
mooie scherpe-i-geluid vervangen
werd.
