deze de opmerking van 'den pres. nfl'et
op; toen hij naar zijn plaats terug
ging, wierp Ui ij een Pi ik van vernieti
genden triomf op djen advocaat, die
tegen zijn eerlijken naam z»o liad
'durven insinueereca.
Het slot van de gescliiedenis was
dat tegen dén beklaagde wegens dief
stal van dit -en nag ©enige andere rij
melen, benevens-Man paar schoenen,
tw.ee jaar wérd geëischt.
De moraal zon kunnen zijn Wie
er een hekel aan (heeft om in recht-
zaken gentengd te worden^ doe zijn
inkoopen niet bij den opkooper Rich
ter, want hij heeft alLe kans, dat het
gekochte e»u dag later in beslag
wordx genomen.
(Echo.)
ONGELUKKEN.
Te Optoeusden werd de koopman S.
's morgens om 5 uur dioor het blaffen
van zijn hond gewelkt. Toen hij zich
naar buiten begaf, ontdekte hij, dat
er iemand in den zich bij huds bevin-
(dienjcten wlaterput lag. Spoedig riep
(hij een paar mannen te hrulp, en met
vereende krachten werd de man uit
zijn netelige positie gered. Het was
de grijsaard J. de Wit. Daar de on
gelukkige bewusteloos was, bon hij
toiibt. dlaidelijlk het raadsel oplossen,
Ihoe hij in den put, dlie een eindje van
de® weg is, was terechtgekomen. Door
den heer S. werd hij in huis geko
men, van' diroige kleeren voorzien en
Verpleegd. De dokter, die spoedig aan
wezig was. vond bet,er den ongeluk
kige niet dadelijk te vervoeren, het
geen 's middags geschiedde. Bij ken
nis gekomen, vertelde hij, dat hij om
4 uur zijn woning verlaten had en
bij den put zijnde, in den waan ver
keerde, bij zijn bed te zijn, waarop
hij zijn klompen uittrok en in den put
©tapte. Een wonder mag het heet.cn,
dat de man eir het loven heeft afge
bracht en maar omstandigheden, zich
vrij goed bevindt.
Tusschen Hengelo en Borne had J.
Hcllink uit Deurningen (gem. Weer-
©elo) het ongeluk uit den wagen te
vallen. Hij werd overreden en over
leed weldra aan de bekomen wonden.
Te Ubbengen is mej. M. uit Nijme
gen bij het per fiets afrijdien van een
steile hellifDig, den z,g. „IloJIemVeg",
in. volte vaart op een hek gevallen,
•Waarvan een idler piinnen haar in het
hoofd drong. Zwaai- gewond werd zij
in een naburige woning binnengedra
gen.
BRANDEN.
Woensdag ontstond er brand in het.
winkelhuis van den heer I. Smudde.
te Oldenzaal en bewoond door de
wed. Nijikamp en H. Gert.
De brand greep zoo spoedig om zich
heen, dat ook het annex gebouwde
arbeidershuisje werd aangetast.
Alles was verzekerd.
Door onbekende oorzaak is te Wa-
geningen het photographisch atelier
van den heer J. H. v. d. I.aag afge
brand. Het gebouwtje met den inven
taris was verzekerd.
Vrijdagmorgen ontstond door onbe
kende oorzaak brand in de bovenzaal
de" spinnerijfal)riek op 'het Schutters
veld der firma Gebroeders Va® Heek
te Enschedé, welke beperkt bleef tot.
leen gedeelte dier zaal. De waterscha
de is vrij aanzienlijk, doch is door
verzekering gedekt.
Te Stelium is afgebrand de behui
zing van J. de Haas. Een 800 koren-
zakken gingen mede in de vlammen
op. Alles was verzekerd.
Sportpraatje
Voetbal de Zilveren Bial-
wedstrijden. H. V. V. naar
Oostenrijk. Cricket en Wa
terpolo -overzicht
Nog acht dagen da® zien we alle
voetbalgrootheden zich weer opmaken
Lot den strijd om den Zilveren Bal
tevens de seizoensopening. En 't is
voor ons, Haarlemmers, dezen keer
ééns weggelegd om het tourmooi t.e
aanschouwen- Hulde aan 't H. F. C.-
besituur, dat het wegvallen van deze
wedstrijden voorkwam door het ter
beschikking stellen van het terrein
aan de Spanjaards! a an. We kunnen
dit Jaar meiteen veel spanning in de
wedstrijden voorspellen, daar de ge
weldige H. V. V. va® 12 tot 22 Sep-
temlier in Oostenrijik zit. en dus op
den 15en en 22en niet dan met eene
zeer onvolledige combinatie zal kun
nen verschijnen. Sommige andere
clubs hebben trouwens ook onder de
zen tour te lijden, bijv. Ajax, dat Do
zy en Tetterode, Heroules, dat imr.
Omnen en Abeleven en D. F. C., dat
Dirk Lotsy zal moeten missen.
Eigenlijk is H. V. V. in Oostenrijk
geen H. V. V., want van de 14 spelers
die aan den tour deelnemen bestaat
precies- de helft uit spelers van ande
re clubs. Op 14 en 15 September spe
len. de Hollanders te Budapest, eerst
tegen die Magyar Athletikai, daarna
tegen do Budapesti Torna Club, 17
September wordt tegen de Wiener
Athletik-sport, 19 Sept. tegen Vienna
Cricketer, en 21 e® 22 Sept. te Praag
tegen 't gróófe Slavin gespeeld. In
z'n geheel dus een stevig programma,
vooral als me® in aanmerking neemt,
dat 't in tie® dage® moet worden af
gewerkt.
We wenscibe® d.e Hollanders alle
succes op dezen tour.
Rooid en Wit is tegenwoordig op 'n
rare mannier aan 't cricket-matchen.
Hoe het komit is onbegrijpelijk, maar
't is een feit, dat de Haarlemmers in
Üen laatste® tijd sterk achteruitgaan.
Het bewijs hiervoor is wel hun
Jongste nederlaag tegen II. C. C.,
waardoor zich het eigenaardige geval
voordoet, dat ruo. laatst van de Ie klas
se den beker wint. Het batten van de
Haarlemmers wel ons vooral tegen.
Een totaal van 102 togen bowlen als
dat van Ghapelle Jr., Fokker en
Coops, welke laatste nl. na een maand
rust weer voor 't eertst speelde, is toch
wel een beetje al te laag. En als daar-
mta slecht fielden nog die hoofdoor
zaak is van een tegen - tote.nl van
190, dan zal ieder ons toegeven, dat
dat geen kampioemssipel is. En toch
mioet Rood-Wit Zondag a.s. van, Am-
stels winnen, om 't kampioenschap te
veroveren. We vreezon, dat er niet al
te veel kans is, in elk geval moet de
farm van de laatste weken sterk ver
beteren. Volharding zal hoogstwaar
schijnlijk wel op de Haagsche weten
ito zegevieren.
Het "Wlnterpolo-seizoen is nu feite
lijk weer afge'loopen. Met. een schit
terende 51 wist D. J. K. op de Riot-
iterdiamsche 't kampioenschap te be
thalen, en heeft het nu van de 7 maal,
dat het verspeeld werd, zesmaal ver
overd. Onze gelutkwenschen!
HL V. G. B. ontvangt a.s Zondag 't
IJ I en II, over welke ontmoetingen
we reeds gisteren in <LLt blad iets ver
meld hebben.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 30 CentB per regel.
Via® .Amsterdam.
Het hier aangehaalde getuigschrift
is afkomstig van Amsterdam.
De Heer H. J. Frijliaik, Laagte Ka
di jik 27 te Amsterdam, deelt ons mede:
Reeds lange jaren ben ik niet. wel ge
weest en het was mij bekend, dat dit
een nierkwaal was. Ik gevoelde me
steeds erg vermoeid bij de minste be
weging, het schemerde mij veel voor
die oogenen dan had ik dikwijls erge
beniauwidlhiodien. Ik 'had steeds hevige
pijn in de linkerzij. De urine kwam
steeds langzaam, met kleine hoeveel
heden en gepaard met een^pijnlijk ge
voel, ze was erg beslagen"en het ge
neeskundig advies dat men mij gaf,
was dat er voorioopdg niet veel aan te
doen was. Ik was zeer mismoedig en
terneergeslagen, want- wat moest ik
beiginnen? Toen ik zooveel goeds 'ver
nam omtrent Foster Rugpijn Nieren
Pillen ontbood ik dadelijk een doosje
en dit was mijn geluk. Ik nam ze
zorgvuldig in en na twee dagen be
merkte ik reeds een groot e verlichting
en na verloop van veertien dagen,
was ik geheel hersteld. I'k was weer
opgewekt, de pijn was verdwenen en
de urine was weer normaal geregeld
en helder. lik ben u zeer dankbaar
voor dit uitmuntend' middel en zal "heit
imiet vertrouwen aan andere lij|ders
kunnen aanbevelen.
Ik ondergeteekende verklaar, dat 't
bovenstaande waar is en machtig u
heft publiek te maken op elke wijze,
die u goeddunkt.
Het waren de échte Foster's Rug
pijn Nieren Pillen, die den heer Frij-
link genezen hebben. Verzeker u dat
gij het. échte geneesmiddel krijgt; de
h/anditeekeninig van. Jam es Foster staat
op elke doos. Zij zijn te Haarlem ver
krijgbaar bij' de Heer en .T. van Gulik.
'Zijlstraat 98, J. J. Göppinger, Groote
Houtstraat 147 a, en K. van Edic®,
iSpaarne 38. Toezending geschiedt
franco nfa onltrvangst van postwissel
a 1.70 voor één of 10 voor zes doe
zen.
Sport en Wedstrijden
AUTOMOBILISME.
Pek 1 n gP a r ij' s.
De laatste étape.
Vrijdagmorgen te half elf is de kara
vaan uit Compiègne naar het eind
doel, Parijs, vertrokken. In Frankrijk
was 't eerv ware zegetocht, overal
bracht men den wereldreizigers war
me ovaties. Nadere bijzonderheden
brengt het volgende telegram van on
zen sportredacteur
COMPIèGNE, 30 Augustus. Door de
panne" van Cormier hebben wij ver
scheidene uren oponthoud gehad aan
de Duitbche en Belgische grenzen.
Donderdag zijn wij tot Houffalize ge
reden, waar wij drie uur vóór do
D'on-Boutons arriveerden. Overigens
hebben wij gisteren flink doorgezet.
Na vroeg op weg te zijn gegaan, pas-
seerden wij vlug de Belgische doua
nen. Aan de Fransche grenzen wer
den wij met eere-salvo's ontvangen,
er een gansche karavaan vergezelde
ons naar Cliarleville, waar een ban
ket plaats had. Te 3 uur vertrokken
wi] weer naar Reims, waar wij te
uur door den burgemeester werden
verwelkomd. Meer dan 20.000 perso
nen hebben de deelnemers daar har
telijk .toegejuicht. Eerst te acht uur
arriveerden de Dion-Boutons te Reims.
Wij hebben intusschen met den
Spijkers-wagen den tocht alweer
voortgezet en omgeven cfoor 'n nacht
duister rolden wij in de richting van
Compiègne. Daar zijn wij te kwart
over negen met oen warme ovatie
ontvangen. Heel de stad was met
vlaggen versierd. De Dion-Boutons
kwamen te 12 uur. Aanstonds had we
der een banket plaats, waarop meni
ge dronk gewijd werd aan de over
winnaars der raid PekingParijs.
De ontvangfc-t hier in Frankrijk is
waarlijk grandioos
Wij zijn op 't oogenblik, half elf,
op het punt naar het einddoel, Parijs,
te vertrekken.
Land en Tuinbouw
HET ARABISCHE PAARD.
In het Berlijuisch veeartsen!jkundiig
weekblad lezen we, dat de tijd, waar
in het (Arabische paard zal uitster
ven, niet ver meer af ia. Dit zou voor
al te betreurenzijn, omdat hst Arabi
sche ras hoi oudste volbloed on edel
ste aller rassen is. In den loop der tij
den zijn de fakvoorwaarden voor het
Arabische paard sterk veranderd.
Vroeger, toen die vuurwapenen nog
onvolkomen waren, hadden de Arabie
ren en de Noordiafrikoiien in het alge
meen zijzondarveel belang bij de snel
heid en het uithoudingsvermogen
hunner paarden. Door de invoering
der moderne vuurwapenen is dit ver
anderd; daar de volbloedfokkerij
töhjans minder intensief gedire-vien
wórdt dan vroeger, is de teelt van het
iAJraibliischfö paard zoioiwel in Nooird-
Afrika als in Ferzl reedis sterk ver
waarloosd. De trots der Bediouïneu op
het bezit van volbloedpaarden schijnt
verminderd te zijn. Op 't oogenblik
zouden in geheel Arabië slechts 3000,
op dan aardbol maar 5000 volbloed-
merriën meer aanwezig zijn.
Die Sultan van Turkije bezat vier
merrie® van zoo goed als zuiver Ara
bisch bloed. De Sultan van Marokko
heeft ook nog een aanitial zuiver Ara
bische paarden.
De grootste fokker was de b ver le
den Ali Pacha, Sheriff in Cairo. Zijn
dieren zijn door een Engelschman.
Mr. WaltfrodBlunt, aangekocht. Uit
de stoeterij van dezen gaan steeds
edele fokmerriën naar alle deelen der
wereld. Zij vervangen dus de in vrij
heid gefokte Arabieren, die met uit
sterving bedreigd wonden.
Hét Eaigelsc.h-ilmidiische leger ge
bruikt nog heidien echte Arabische
(hengsten. Oiok de in den Boeren® orjlog
schitterend beoordeelde Basuto pony
stamt van den Arabier af.
(De Veldbode).
Koloniën
DE EXPEDITIE NAAR ENDEH.
Van Flores wordt bericht, dat lui
tenant J. J. de Vries op 13 Juli met
een detachement, waarbij de contro
leur A. J. L. Couvreur en de posth ou
der A. C. G. Rozet, dó versterkte
kampongs Worowakoe, Roworék,
Arbos en Aroeroea heeft genomen.
Een Inlandsch fuselier werd zwaar
gewond. Pb vijand had drie doodien
en acht gewonden. Buitgemaakt wer
den zes voorladers en leeftocht. De
verliezen van den vijand op 16 Juli
zijn onbekend. Eenige versterkte
kampongs werd|en verlaten bevonden
ien geslecht.
GEVANGENIS-ARBEID.
Men deelt on® mede. dat het ver
vaardigen van allerlei voorwerpen
door de dwangarbeiders in óbe gevan
genis, hetwelk nog steeds als proef
is beschouwd', thans geworden is tot
een definitieve® maatregel, die dit
resultaat heeft, dat zoowol directeur
als onderdirecteur van de gevangenis
te Gloöok daardoor thans zijn getre
den in hun vaste bezoldiging.
Of dit bericht juist is, (hebben wij
niet kunnen ervaren.
Wel kan men ons mededeeflie®, dat
die proeven, welke op verschillende
plaatsen genomen ziin met arbeid in
de gevangenis, uitstekend voldaan
hebben. Een dienovereenkomstig rap
port i's aan die Regeering uitge
bracht, zoodat waarschijnlijk binnen
kort uitbreiding zal gegeven worden
aan het te werk stellen van gevange
nen im de versohillendie gevangenis
sen en zulks in verband met de be
kende plannen v-a® reorganisatie van
het gevangeniswezen.
(Ja va-Bode.)
BRAND.
De gewestelijk secretaris van Djam-
bi seinde gisteren an® de regteering
Controleur .Moeara Boengo seint
nacht vijftien Juli, brandden te Ran-
tau Doekoe acht 'huizen en zeven
paidtschuren afgeschatte schade pi.
m. ƒ3000 oorzaak onvoorzdchtighen d.
VAN EEN TJAMAT,
DIE TEN VAL KWAM.
Wij hébben het onlangs weer te
Soekaboerni geziekt, dat de inland
sche landsvadeivs miet hun ondtenda-
n/en omspri ngen, zoo als weleer de
Duitsche vorstjes het met hun man
netjes deden. Gelukkig nog, dat onze
inlandsche potentaatjtes hun onder
danen niet verkoopen kunnen, gelijk
Duitsche vorstjes het déden, die ge
heel e regimenten aan andere mogend
heden leverden als Kanomenfutter.
Onze inlandsche landisvaders schar
relen meer in sawahs.
In die afdeeling Buitenzorg is ook
zoo'n landsvader, die raar met zijn
•onderdanen omspringt. Zijn stand
plaats ligt op ongeveer 14 paal van
Buitenzorg. Vroeger mandoen-kebon
op ƒ5 salaris 'smaands, met 6 gan-
tang rijst, werd hij ontslagen, omdat
(hij dat geringe salaris door middel
van onwettige emolumenten wist te
verhooge®. De man was, wat men
moiemt, glad als een aal. Hij vestigde
zich te Buitenzorg, als procureur
(bamboe, en had veel succes. Het geld
vloeide toe, doch geld alleen kon hem
geen geluk brengen. Wat is een par
ticulier sadja in het Bogorsche
Ambtenaar zijn een pet met een
-zilveren bies dragen en een jasje met
galon. Dat gaf macht. Elk inlander,
die hem tegen hot lijf liep, zou dan
voor hem hurken en koedoen-woenen
als een 'boschduif.
En het lukte. Hij Werd benoemd tot
tjamat op een dor particuliere lande
rijen, en het gouvernement keurde de
(keuze van den landheer goed-
Het salaris was niet hoog, d'o.ch dé
/emolumenten des te beter.
Het was weldra een secret de Poli
chinel le, dat alle beruchte personen
met open armen ontvangen werden
op de plaats waai* de tjamat zetelde.
En wee den recalcitrante® inlander,
idle niet hoog voor den ambtenaar.
Een perkara was gauw gevonden.
GletUigeri waren er bij de vleet.
Jarenlang ging het van een leien
dakje. Het grondbezit van den amb
tenaar werd steeds grooter, de brand
kast steeds zwaarden-. Viier mooie
Vrouwen deden hem een voorproef
smaken van de genietingen van het
paradijs. Wel lékte nu en dan iets
uit. Het kampongvolk klaagde, en
leen collega, met wten hij in vijand-
tschap leefde, liet wel ëe®s iets los.
drier den ex-mandodr kampong ex-
prooureur bamboe, thans zilver ge-
Igaloneerd bepette, maajr de tjamat
(stond vast op zijn boenen en was op
zijn hoede.
Heel wat haat kropte op in de har
ten van den stillen Soendanees. En
steeds 'hoogter werden de eisöhen van
idiem alvermogende, 'tot hij. eten dom
me® streek uithaalde.
Er was een aawiah-quaestieu Waar
zijn die niet? Ee® inlander had op
'sawahs ƒ1500 uitgeleend, en die sa
wahs moesten op zijn n/aam worden
overgeschreven. De alvermogende
zou helpen. De ƒ1500 ontving hij, plus
100 voor onkosten, die hij zou moe
ten maken, en voor honorarium. La
ter kreeg hij nog 40 en teen wegden
Üe sawahs overgeschreven ten ruame
(van den.... landsvader.
Nu liep liet toch de spuigaten uit,
•en de benadeelde inlander diende een
■aanklacht in. De zaak wend' onder
zoohit. Getuigen waren ei' plenty. De
landsvaxter zit nu in dé lamdsfooen tie
Buitenzorg.
En thans regent het aanklachten.
Nu zijn mócht gebroken is, komen
de benadeelden bij tientallen klach
ten indienen en bet volk, vol vreug
de, dat het eindelijk vrij is gekomen
van den fatalen druk, heieft een ko
lossale sedeka boemi gegeven.
En wanneer het volk nu niét zoo
geduldig ware geweest, em sanrens-
moie de de go lok had gegrepen om zelf
recht te zoéke®, dan zou er weer vieel
gesproken zijn over fanatisme en ve
ten zouden., het 'gevang zijn inge-
dwaald, beschuldigd van verzet te
gen de gevestigde machten.
Het is te hopen, dat er recht en
istreng recht zal worden giedaan en
dat hij, die misbruik maakte van het
hem verleende gezag, zwaar zal hoe
ten voor hetgeen hij mï-sdiraef.
En moge het bestuur bij d.e keuze
van een nieuwen tjamat voorzichtiger
Izijn da® hét geweest is en eerst be-
Ihio-oriijk informaties imiwinnien over
degenen, die het benoemt.
Het is ditmaal nog goed afgeloo-
pen, doch hét had ook anders kun
nen zijn.
DE AANVAL OP DE BEVOLKING
VAN EINDEH.
Het ,,Soerab. Hbld." ontleent aan
een particulier schrijven, dat dloor
iemand, die kort geleden Flores be
zocht, werd ontvangen, de voJgeude
bijzonderheden betreffende den. aan
val op de bevolking van EndicJh
In den nacht van dien 4en Juli werd
de bevolking Van Endeh volkomen
verrast door een troep van vijf- a zes
honderd bergbewoners, die zoo onge
merkt wasten te naderen, dat die kam-
■pongbewonérs hen i>as geiwaar wer
den, teen zij reeds midden onder hen
stonden. De verschrikte bevolking
(had geen tijd om maar wapens ter
verdediging o,m te zién en een waar
sauve qui peut begon. Wie. een prau w
kon machtig worden, sprong daarin
en met de kracht der wanhoop wer
den de da jongs door het waiter ge
dreven om zoo spoedig mogelijk het.
tegenover liggende Poeloe Endeh te
■bereiken. Wie niet. voort kon, werd
door den vijand meedoogenloos neer
geslagen én ongeveer 50 dier kam-
pongsbewonérs verloren het leven.
Toen er niets meer te dooden viel,
■stak de vijand de kampong inbrand
ie® "weldra wtas het welvarend dorp
een vuurzee.
De woning van 'den posftlhoud'er,
den heer A. C. G. Rozet, e® <le Loods
der pradjoeirits staan ongeveer in 't
midden van de kampong en waren
buiten het onmiddellijk beTeit van
het vuur.
De heer- Rozet, voorziende, d'ait de
ivijand den strijd weldra tegen heem
eou keeren, en begrijpende, dat de
aanwezigheid van vrouw en kinide-
ren de verdediging- zou belemmeren,
izond.' hen eveneens, onmiddellijk niaar
Poeioe Endeh, welk eilandje zij on
gedeerd bereikten.
De posthouder had imtussche® zijn
pradjoeriits met repeteergeweren ge-
a\a,pend, en, zelf zonder een zweem
van vrees optredende, wist hij htm
moed in te spreken, om het tegen de
vijf- k zeshonderd op te nemén en
tot hét uiterste weerstand te bied Vin.
•Het huis Werd zoo goed en zoo kwaad
«Is bet ging in oen vestinkje <re<m,etia-
-morphoseerd en danrbinnien stond de
wakkere verdedigea* met zijn hand
jevol getrouwen.
Terwijl de heer Rozet juist zijn -'n-
ni'ge spijt uitdrukte, dat hij nie.t mj
staat was. d'e bende in het open
veld slag te leveren, kwamen de wil-
(den opdagen, maar toen bewees het
repeteergeweer zijn wondermacht. De
posthouder liet snelvuur geven, en
izoovele bergbewoners tuimelden te
lgen het maaiveld, dat er eien oogen
blik verwarring onder dé aanvallers
ontstond. Zij weken terug, maar om
dadelijk daarop den aanval met meer
woest geweld te herhalen. Weerklonk
snelvuur en opnieuw werd de aanval
afgeslagen. Toen trok de vijand af,
auertuigd, dat. er niet te spotten viel
met dé verdedigers, evenwel zondea
den strijd op te geven. Hij kampeer
de vlak in dé buurt.
In het huis van den posthouder was
en baboe achtergebleven om de huis
houdelijke diensten te verrichten en
17, ij was de eoniige, die door het vuur
van den vijand, waarvan velen met
geweren gewapend waren, werd ge
wond. E'en vijandelijke kogel drong
met kracht door dé houten omwian-
(ding van heit huis en kwetste haar
ilioht aan de hand.
Kort daarop hervatte dé vijand den
aanval, maar werd telkenmale met
(bebloede koppen teruggedreven, en
zoo werd het spel gedurende den vol
gendien dag voortgezet. Hoeveel vij
anden naar de andere wereld werden
gezonden, kond'en de verdedigers niet
magaan, te meer omdat die buiten ge
vecht gestolden onmiddellijk werden
weggedragen eai dooi* anderen ver
vangen.
De voorraad ammunïtiie van dé ver
dedigers werd echter hoe Langer hoe
kleiner, want om zich zoo'n macht
van hot lijf te houden, moesten heel
wat patronen verschoten worden.
Ten slotte bleven sléchts een dertig
tal patronen over en ware de Van
Swoli van die Paiketvaa/rtmaatsdhaji-
tpij later gekomen, dan zou liet naar
.alle waarschijnlijkheid slecht zijn af-
geloopen mot de wakkere verdedi
gers.
Toen de „Van Swoll" arriveerde,
itrok 'het bergvolk een heel eind te
rug, doch van den aftocht blazen was
igeen sprake.
De berichtgever van het blad ge
loof d'e niet, dat de borgbewoniers ve
le gaviangcnen hebben gem'aakt, al
thans geen mannen immers dezen
izijn zoo ontzettend bang voor hel
(bergvolk, dat zij zich zoolang zullen
hebben verzat -tegen 'het meevoeren,
totdat zij doodgeslagen werden.
üemengd Nieuws
UIT JUTLAND.
D'e Kopenhaagschen correspondent
der N. R. iOt. isclhcrijft uit Btemsgaard.,
N. Kionigeaialéy, dlate 19 Augustus.
„Met mooi weer iwos die Niels Ebhe-
iscnv een. groote icn mooi ingerichte
(stoomboot, 's 'avonds om 9 uur uit
Kopenhagen vertrokken, maar toen ik
's morgens tegen zevenen op (het dek
kwam, .sijpelden groote regendroppels
zeurig uit een stralkike luchit. Een re-
geauwaas, liing over die Jutsche hieu.ve-
len, en Aiarhais, rdie sliad die zicih
trotsch de (tweede, hoofdstad des lands
noiemit., la.g grauw en armelijk op die
(kust, opgaand: mét de helling deo* 'heu
vels. Toe® de boot aan don wal ge
moeid lag, verliet ik bijna onwillig
de gezellige kajuit, om mij te wagen
in de trieste ©traten van de nog half
slapende af ad.
Aarhus telt slechts 56.000 inwoners,
en toch. d,s bief. na Kopenhagen de
grootste stad ides lands. Hoe oud de
plaats ooik Is, toch noemt men haar
mét eenliig nacht panvrnuachtig. Eerst
iin die laatste honideiid jiaar heieft Aar
hus een loirnvanig ivan beiteekenos ge
kregen; vooir een eeuw toch. hedro'Bg
(hét aantal Inwoners niet. meer dan
4000. Door scheepvaart en later spoor
wegen, is de stad in korten tijd zoo
zeer in bloei toegenomen. Een gevolg
van deze jeugdige welvaart is,, dat
men er niet, zooals b.v. in Banders,
de ou,die ipatnücdërshulzen ziet, dde een
sitad leen deftig aanzien.' geve®. Allies is
•ea* .bijna nieuw gebouwd, liet fraai
ingcfficlhlte (gebouw dor aan/ziienlijke
bibliotltie ek is ikort geleden opgetroik-
ken, Het groote. fonkelnieuwe politie
bureau, politiepaleis zou men bijna
zeggen, is blijkbaar .berekend op- een
voortgezette® buitensporigen groei
der stad. Naast de domkerk Slaat do
niieuwie (sch ouwburg, een .opzichtig ge
bouw, met <een ©maketoiozen voorge
vel. De versiering, die men in Ao.rfhus
eendg .in haai* isoort noémt, herinme.rt
in 'hooge imaite iaan d.e beschildoriri g
van. een deftige kermdi.Steint, Maar de
trots van de stad is de domkerk, een
cmr.veldig en indrukwekkend gebouw.
Het is de grootste kerk :i® 't (heele
Noorden; reeds in de 10e eeuw is men
er mee begonnen, al is de tegenwoor
dige kerk in Ciaar oudsten vorm ten
•vroegste uit de 13e eeuw. Oorspronke
lijk was hot .een romiaansch gebouw,
maar dit dis door lalleirléi Gothiscthé om
en imbouwiseis bijinia onkenibaar ge
worden. Rkwven is er^veel moois te
alen,, én. bijzonder belangweikkend
zijn de oude kalkteekéningen.
'Maar het- is mijn doel niet, als een
gids de bezienswaardigheden van Aar-
flrus op te sommen. Liever wil ik n.u
vertellen, wat ik daar van en over hot
volksonderwijs te zien .en te hoor en
kroeg. Verschillende ondorwijsautori-
tei'tien waren zoo vriendelijk mij ruim
iscihooits, inJichtenigen te vors chaff en en
mijn begeleider ite zfjn biij liet bezoe
ken van scholen. Het belangwekken
de waren twee volksscholen, ee®. met
1000 en een andere met 1600 kinderen;
juister is eigenlijk te spreken van 2
•maal 500 ien 2 maal 800 leerlimigen.
Waant 's morgens van 81 bezoeken
de vier hoogste, 's imididiags van 26
de drie laagste klassen die school; zoo
kan men. eigenlijk spreke® van twee
scholen. Zieve®. klasse® zij® er, want
in Denemarken bestaat do .leerplicht
Voor ikindéire® van 7 tot 14 jaar. De
lange schooltijd,e® zij®, niet zoo ver
moeiend. ,als het lijkt, want na. ieder
uur krijgen do leérlingen 10 minuten
Om zich in de vrije lucht te bewegen.
Vaste klasse-Onderwijzers zijn er niet.
De school is in afdeelingen verdeeld,
uit stukken va® -alle klassen samen
gesteld. De berekening is zoo, diat i®
iedere afldéeliing 198 leisuren in die
iweek vallen. Daar dio Deenscbe on-
dierwijzer bij een .slecht loon een md-
niimnm van 36 arbeidsuren in de week
hééft, worden er bij zoo een afdeeling
54 onderwijzer geplaafsit. Ondier hen
wordt (het werk verdeeld, zoodat zij
telkens voor een andere klas komen
te staan, en les geven in de vakken
waarvoor zij de meeste geschiktheid
bezatten.
•Bijzonder merkwaardig is d;e in
richting dor sdhiolen, die sterk afwijkt
van do onze. Men. heeft or afzonderlij
ke lokale®, voor gymnastiek, voor
izang, voor slojdondierwijs. Over be
trekkelijk (rijke verzamelingen heeft,
•men .te beschikken voor natuur onder
richt; zonder hulp van boeken wordt
dit onderwezen.; opgezette diere® en
vogels, nagemaakte lichaamisdeelen
doen als hulpmiddelen dienst, insec
ten en graansoorten worden den kin
deren zeer .sterk vergroot vertoond op
met zorg bewerkte platen. Men heeft
hot hier echter nog niet zoover ge
bracht als in Munch.en, waar sommi
ge scholen hun eigen aquarium, ter
rarium en menagerie bezitten; op één
school is men daar, .naar ik hoorde,
zelfs in het bezit van een hol met vos
sen! Practisch wordt de kinderen ge
leerd wat voor hen noodzakelijk is
te weten van mechanica. Met eleeW
sohe apparaten worde® in dis booiwax
klasse proeven genomen, en men te|88
de mij zelfs een verkleind toestel vLi'
draadlooze telegrafie.
Groote lokalen zijn ingericht v.jor
(huis8io.udondl?r\rijls. iüaalr leene® bei
meisjes, niet alleen handwerk, 0
al 'Wiüt tot de hrui.sho'udiinig l>ehoMhioi
ook hot koken, va® een gezonde®, sjnw
vijgen en igo,edkoopen poit. Ik heb
Kopenlhiagen Scholen, gezien waar I
inrichting .voor diezm tak va®, ondl
wij® zoo volledig was, dót m.e® bijipe
den indruk kreeig een huighoudscÈiijdli
Ite bezichtigen.
Tot het .merkiwaardigsté béluooijtdx
die badkamers der scholen "s WSntJoii
.krijgen de kinderen lauwe kuip-j.v(
stortbadenVooral i® de n/ieuwi tii
der schoolgebouwen was dit lok/alc
mooi en vernuftig ingeriéht; dje er3r<
ring heeft, op d;cn duur allerlei praItj
tisohe Idtieindigfiied'.?® geleerd, wal
men niet zoo diirect op komen zq 5i
's Zomers gaat het bade®, al zeer ei e
voudig in zijn werk; de sdtelen liggj b
dicht bij zee; onder toezicht van
onderwijzer worden dan heele kli l
son tegedijk zee in gestuurd, de jq
Igenls tivveemaal, idie micisjies eenrna Itl
In de week. Zulle een bad wordt i
teen gyminastldkuur beschouwd; vl a
de tweede klas af moeten de leerlij
gen er aan deelnemen. i J
Niog een ander© bijzonderheid in, k
scholen Van Aarthus zij® de keuken 0
leetkamer. Gedurende 10 woken in d (I
winter wordt aan behoeftige leerli i
gen warm eten verstrokf. De oud< I
verzoeken zelf of hun kinderen ai i
de maaltijden moge® deelnemen,
■diat wordt idian Ibijn'a altijd itoei 1
(staan, 'is .Maandiags, Woensdags
Vrijdags is er tafel vooir do mieiisji
op dé ander© wioirkdiage® voor de je
igeinis. Oip diagen. dat d/e kinderen mi
iaan .de beurt zijn, krijgen zij broi
met warme .melk. De maal tijden 1
staan altijd uit twee gereehite®. h
uit soep e® vleesch met aardappel
of brood, rijstepap met vLeescbikoeke
of spek miet n(o.g oen anderen lcrac
tige® kost. De 'onderwijzers houidl
•tloezi'öhit, en loeren de kinderen I
vons Oip een smailcelijk wijs te ets
•Op de voüosischiolie® in. Ainrlhus gaf
7000 kdinideren. Van hen nemen, na
gelang van- die strengheid van di
winter, van 23 pet. tot 28 pet. af
de maaltijden deel. De kosten bedr,
gen 15.000 kronen 10.000) per jaa
Tweederden daarvan betaalt .de g
meente, de rest komt door vrijwillig
bijdragen bijeeni
Ik vroeg mijn zegsman, liet hoo;
eener school, of er geen misbruik va
de instelling gemaakt werd. „Nee®
zeide hij., ,,,ide- arbeiders houden o
dierling streng toezicht. Het gebeu
•wel dat een paar dagen na het beg
der maaltijden kinderen bij mij k
men met die boodscba-p: Vader hee
gezegd, diat wij niet meer mee mog<
eten. Dan zijn er kam,er aden, of son
wiel het bestuur zijner vakveroenigiu
bij vader geweest, om hem onder h
oog te brengendat zijn ki'nde-ren h
niet ruoodlig hebbe®', c-n dót weorkt c
zijn eergevoel], .Gie beigwijpt, dlaze cioa
tno'le we rikt uitslteflcehid;.
Ook na afloop der school zorgt <s
school nog voor haar leerlingen. Grioj
te terreinen. Stalt die gemeente te
scïidkbaar, waar de kinderen 's avon<i
met allerlei balspelen vermaken. Mei
stelt de waarde hiervan hoog, maai
<le deelneming is natuurlijk niet vei
/plicht. |De onidlerwij^)rs, die bij d(
spelen toeiziobt .houden worde®; er ai
izonderlijk voor betaald.
'Zoo ziet me®: dat in Aarhuis veel
gedaan wioirtdlt vocfr de schoolgaand!
jleugd."
EEN BLOEDBAD.
Uit Niagy Enfed (Hongarije) word
beraoht, diat te Panad een kolonel, dii
mx.it zijn regiment door het plaatej
trok cm zich naar de manoeuvres t
begeven, door een Rioemeenschen om
dieaiwijizer weiid beleeidligd, waarop' die
ze diooa* de offiicioie® gevangen wen
genome®. Toen daarop de Roemoemei
hét logement belegerden, waar de offi
•eieren hun intrek .haddien genomen
werden de troepen te hulp geroepen
en dezen, opeinden het vuur op de o>p
sta®delingen. Twee personen werdei
gedood, 16 zwviar en eeai groot aanta
licht gekwetst.
EENE PROCLAMATIE VAN VORST
FERDINAND.
Woensdag ter gelegenheid, van d<
hierdienking van zijn twintigjarige re
gearing vaardigde de vorst van Bul
garije een proclamatie uit aan de be
vol king. Hij trekt daarin parallel tus
schen het verleden en het heden ea
verklaart, dat het behaalde succe*
'hoofdzakelijk te danken is aan de be
wonde renswaardige eigensclia.ppei
van het Bulgaairsche volk. Hij doei
daarin verder een beroep op het join
gore geslacht om het aangevangen
ischoone werk voort te zetten, dooi
zich te laten leiden door het patrioti©
.me der beide laatste geslachten, die
die vrijiheid wisten te waarde enen ea
de offers, door Rusland gebracht vooi
de bevrijding van het land: vruchtbaar
wisten te maken.
Het roigfeerinigsjjubileum werd, alB
■een natiomaal feest gevierd. In den
ochtend woonde de vorst met hét ge
heel e corps diplomatique en een tal
rijk publiek de veldmls bij en hield
'toe® een wapenschouwing oivar de
troepen. De minister van oorlog stel
de hem daarbij uit naam van het le
ger een herinn/eringsmodai 1 le ter
hand. Daarna werden het corps diplo
matique, de ministers, de synode, de
leden der Sobranj®, en de nog ower-
