NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD. AGENDA Buitenlandsch Overzicht 25e Jairgïug. No. 7-491 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. DINSDAG 26 NOVEMBER 1907 HAARLEM S DAGBLAD ABONNEMENTEN PER DRIE MAANDEN: •i/oof HaarlemL20 Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der gemeente)1.3G Franco per post door Nederland1.65 Afzonderlijke nummers0.02^ Oöllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem0.37H de omstreken en franco per post 0.45 Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM» AD VER TEN TIÉN: Van 1—5 regels 50 Cts.; iedere regel meer 10 Cts, Buiten het Arrondissement Haarlem van 1—5 regels elke regel meer ƒ030. Reclames 30 Cent per regel Bij Abonnement aanzienlijk rabat Advertentiën van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing 50 Cts. voor 3 plaatsingen k contant Redactie eis Administratie; Groote Houtstraat 55. intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724- Drukkerij? Zuider Buitenspaares 6. Telefoonnummer 122. Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstraat 76—78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. in CalSdcts Lighaifonds. (Algemeene Bestrijding Tuberculose). Den Lezer heil! Een enkel woord aan IJ allen, ingezetenen van Haarlem en Omstreken. Wij komen tot U met de bedesteunt om in den strijd tegen de tuberculose. Een van de middelen in dien strijd is „Dö Lighal." Een ieder met zwakke longen moet gebruik kunnen maken van de lighal. Zijn de longen weder krachtig, dan is de voorheen ongeneeslijke ziekte voor het grootste deel overwonnen. En een ieder, die vertoefde in De Lighal, is opgevoed tot een krachtig bestrijder van den volksgeesel. Want hij of zij heeft geleerd, hoe de versche lucht gebruikt wordt in den kamp tegen de vreeselijkste aller ziekten. Om die Lighal te doen beantwoorden aan bet doel, is er geld, veel geld noodig. En daarom komen wij tot U met de vraag, steunt onze COLLKCTK, die de volgende week te Haarlem zal gehouden worden. Drage iedereen zijn penningske bij, want gij allen zijt betrokken in den strijd, die veel eischt aan geldelijke offers, doch die ook meer men8chenlevens verwoest, dan de wreedste oorlog en de meest treffende rampen. Er is geen ziekte, die zooveel oppassende gezinnen tot den bedelstat brengt. Zij zoekt j uist haar prooi onder die volksklassen, die voor hun levensonderhoud een doorioopend krachtige gezond heid het minst kunnen ontberen en juist op dien leeftijd, waarop, van den arbeider en de arbeidersvrouw het maximum-arbeids kracht wordt gevergd. Wij eindigen met de bede aan allen „Groot en Klein", „Oud en Jong" steunt DE COIiliECm De Commissie van Uitvoering der Collectie Mevr. PRINS VAN WESTDORPE— LABOUCHèRE. Mevr. HAITSMA MULIER VAN SYTZAMA. Mevr. PAHUD DE MORTANGE3 BOOGAARD. Mevr. THYSS'EN—VAN DER KUN. Namens de lighal-Commissie J. L. E. I. BREDA KLEYNENBERG, Voorzitten, Gedelegeerd lid van de Vereen, tot Bestr. dier Tuberculose. W. J. REENINGH, Penningmeester. H. A. VAN ABS. M. DE DRAAL. E. W. GOEDHART. W. K. J. M. GUSKENS. J. H. W. HABERMEHL. C. VAN HEMERT. G. P. HETEM. Ml A. JACOBSON. Z. VAN WAVEREN. D. J. A. WESTERVELD, Administrateur v. d. Vereen. tot Bestr. der Tuberculose. J. H. C. TH. LIMPERG, Secretaris. DE TOESTAND IN PORTUGAL. De medewerker van de „Voss. Zer'.t." te Madrid seinit aan zijn blad de vol gende) eigenaardige mediedaeling Ik verneem direct uit Lissabon, dat die kroonprins Louis Fhilipp den koning onderhouden heeft over diens tyrannieke staatkunde. De prins werd d'aarop verbannen naar een slot in V'llavicosa, op 100 K.M. af stands van Lissabon. In het gehleele rijk heeajscht buitengewone opgewondenheid". DE ZELFREG'EERING IN ORANGIA. Niaar de „Timesi" irt Bloemfontein verneemt, hoopt Fischer heden Maan dag, met de vorming van zijn kabi net gereed te zijn. Hij zelf neemt met het eerste-ministerschap het koloniale secretariaat oud-rechter Hertzog zal voorloopig tegelijk staatsprocureur (minister van justitie) en schatmees ter zijn en generaal Ghristiaan de Wet wordt minister van landbouw. EERSTE BIAD. 1—2 DINSDAG 26 NOVEMBER. Schouwburg: Ensemble FrühLinga Erwache®, 8 uur. Groote Kerk: Orgelbespeling, uur. De Kroon: Weddladdghridsudtvoie- ring: Scheurer's Hospitaal, 8 uur. Velsen. Raadsivergiadiemng 10 1/4 uur. EEN ADRES VAN AANHANKELIJK HEID AAN DEN TSAAR. In de Doema-zitting is het door 254 afgevaardigden ingediende voorstel, om den Tsaar een adres van aanhan kelijkheid te zenden met algemeen© stemmen.' aangenomen De Octobristen hadden een tekst, ontworpen, die als volgt luidt „Allergenadigste HeerscherHet Eeeft Uwe Keizerlijke Majesteit be haagd ons, de leden der Doema, Le begroeten en den zegen des Allerhoog- aten af te smeeken over den wetgo- venden arbeid, die ons wacht. Wij wienschen Uwe Keizerlijke Majesteit onze gevoelens van trouw en aanhan kelijkheid jegens Rusland's heerscher te vertolken en uiting te geven aan ohze dankbaarheid voor de aan Rus land, in overeenstemming met de fun damenteels wetten, geschonken volks vertegenwoordiging. Wij geven u de verzekering, dat wij al onze krachten zullen inspannen om de nieuwe staats orde te bevestigen, welke bij het door U uitgevaardigde October-manifest 4n het leven werd geroepen, om het va derland tot rust te brengen, de orde te herstellen, de volksontwikkeling en het aJigemeene welzijn te bevorderen d'e grootheid en macht van het on deelbare Rusland duurzaam te maken en daardoor het vertrouwen te recht vaardigen, dat door Uwe Keizerlijke Majesteit in ons i® gesteld." De kadetten zijn het met de al_ meen© strekking van dit adres eens, zij wenschen slechts enkele verande ringen van weinig beteekenis. Maar de rechterzijde is er minder mee ingenomen. Zij wil eenalgeheele omwerking van het adres. Zij wil elke politieke strekking er in vermijden en het autocratisch gezag des Tsaren meer op den voorgrond geplaatst zien. De redactie van het adres is in handen gesteld van een commissie, bestaande uit zes Octobristen, zes le den der rechterzijde en z!es leden van andere partijen onder voorzitterschap van den bekenden jurist Plewako. De behandeling van dit adres werd tot Dinsdag verdaagd. DE FRANSCHE TROEPEN IN MAROKKO IN ACTIE. Zaterdag te middernacht zijn naar het gebied van de Beni Hassen ver trokken twee compagnieën tiralleurs Zouave®, een halve compagnie van het Vreemdenlegioen, twee eskadrons Spahis, een halve batterij veldartille rie en een halve sectie artillerie, on der bevel van kolonel Félineau. Sinds 7 uur in den ochtend hoort men voortdurend kanongebulder. Daar de troep bevel had ontvangen, tot geen vijandelijke daden over te gaan, wijst het er op, dat de Franschen aange vallen zijn. Een andere verkenningstroep, die uit Porstay vertrok, werd in de Kiss- berg-engte aangevallen door een ster ken troep Marokkanen, het gevecht duurde van 8 uuir tot 12 uur; aan Fransche zijde werden zes soldaten gewond. De Marokkanen moesten wij ken. De verkenningstroep heeft het terrein van den. slag bezet en nog zeer veel' vee buit gemaakt. Stadsnieuws MUZ IEKUITVOERINGIENI CONCERT-DlJiKERMAN^BALFQORT. Voor een maar klein auditorium werd Zaterdagavond in de bovenzaal dier Vereendglng door eene stadge noot©, mej. Willy Dijkecnnan, een concert gegeven, waarbij hunne me dewerking verleenden de heer Dirk J. Balfoort, le violist van het Resi dentie-orkest te 's-Gmavenhage, en mej. Apeldoorn voor de pianobege leiding. De vrij hoog© entrée-prijs in aan merking genomen, moeten de aantweri gen geen geringe verwachting van deze sodirée gekoesterd hebben; en of nu aan die verwachting is beant woord, meen ik wel ©enigszins te mo gen betwijfelen. Zeker, we nemen gaarne aan.', diat de beer Balfoort beter zou hebben ge speeld en mej. Dijkerman beter zou hebben gezongen, wanneer de oor spronkelijk geëngageerde accompaig- nateur Arthur Biembar zijn taalk niet had behoeven over te dragen aan mej. Hus, die waarschijnlijk op 't laatste oogenfolfiik zich iweer liet vervangen door bovenbedoelde jon ge dame; en de welwillende slagvaar digheid van deze laatste kunnen we ook niet anders dan waardeeren; maar toch, 'n concert dat aan de bij- wouers 'zdkene voorwaarden slteflit, dient toch ook aam zekere eisdhen te beantwoorden.' Wat mej. Dijfceirmiam in de liederen die ik van haar hoorde (Chopin, Grieg en Wag.enaiar) presteerde was overigens vooral uit het oogpunt va® voordracht zeer verdienste lijk. Zij weet wiat zij wil1 en geeft zich. rekenschap van baar doen. Daardoor gelukte liet de belangstel ling van hare toehoorders gaande te houden Want de stemimiddelen waarover deze zangeres beschikt heb ben op zichzelf geen bijzondere ohiar- me. Misschien, stellen de omstandig heden bij een volgend optreden het talent van mej. Dijkerman in een gunstiger licht. De violist van den avond toonde zich in de door hem voorgedr agen nummers een zeer vaardig speler. Het is volstrekt geen geringe verdienste stukken als Bruch's Concert of Bach's Chaconne technisch te bebeerschen, zooals d.e heer Balfoort dat bleek, te doen; maar van het eigenlijk schoon©, waardoor alle muzikale kunstuiting moet boeien de edJefle, berieldle toon, de fijne distinctie, het warme, persoonlijke gevoel daar van hebben wij' in deze voordracht veel te weinig bespeurd! om hier van een „coup de miaitre" te kunnen ge wagen. Maar nog eens laat ons aan nemen, dat de minder gelukkige om standigheden waaronder dit optreden plaats had! de concert/gevers in de vrije ontplooiing van hun talent heeft belemmerd en hopen we voor hen, op een spoedige gelegenheid tot schitte rende revanche. In „De Kroon" was Zondagmiddag gelegenheid tof. kennismaking met 't nieuwe Böihmdsche Stredich-Quartett, genaamd: iSËVCIK-QUiARTETT. Wie zich, mogelijk door de herin nering aan de „echte" Bohemers mocht hebben laten weerhouden dit nieuwe viertal te gaan hoeren heeft g-root ongelijk gehad. Ze zijn wel die- gelijk even „echt" als h.un groote voorgangers en hun spel kenmerkt zich evenzeer door warmte van ex pressie en volmaaktheid van ensem ble. Overigens wil ik mij niet in ver gelijking verdiepen, maar eenvoudig vex'kiareni, dat het volgen van hun onovertrefbaar samenwerken mij een buitengewoon groot en geheel onge stoord genot was. Door verschillende kwartetten ook door „de' Bohe mers hebben we Schubert's D-MOll- Quartefct met de heerlijke variatiën hooren uitvoeren; machtiger en die per kan de indruk nooit geweest zij® dan dien de uitvoering van Zondag af. Wie 'het voorrecht gemot deze ma tin ée waarop behalve het genoem de werk van Schubert nog werden gespeeld' de kwartetten op. 76, no. 5 i(D.-dur) van Haydin en op. 96 (F.- dur van Dvorak bij te wonen, zal wel geen aansporing behoeven een volgend optreden van het Sevcik- Quartett niet te verzuimen. En met hen. zullen dan ongetwijfeld tal van Ware kunstvrienden opgaan om in te balen wat zij dezen keer hebben ge mist. PHILIP LOOTS. KUNST ZIJ ONS DOEL. Men schrijft ons: Het seizoen der kunstbeschouwin gen is voor het College wederom aan gebroken. Met groote moeite en opoffering is het bestuur er in geslaagd de heeren Wisselingh e® Go. te Amsterdam over te halen, om een 40-tal kunst werken hunner kostbare collecties af te staan voor onze eerste expositie op Vrijdag a.s. Ee nen ander heeft de Vereenitging zich voor een groot deeil ook getroost, omdat met deze kunstbeschouwing mede een ruimte poging bedoeld wordt, om nog eens de aandacht van vele kunstlievende stadgenooien op 't streven van bet college te vestigen. De .a.s. kunstbeschouwing bevat o.iml kunstwerken va® Bosboom, Bauer, Brediimer, Bastert, Arntzenius Akkeringa, v. Essen, Kever, Masten broek, Mesdag v. Houten, Offermans Ro'clhussen, van Soest, Watsen en de Zwart, om mindere goden nriet te noe men. De waarde van een en ander kan wel op ruim f 20.000 wooden geschat. Ook de 2e kunstbeschouwing zal eene zeer bedangrijike zijn. MANNENKOOR „ONDER ONS". Dit koor bestaande uit werklieden van de fabriek dier firma Beynes, gaf Zaterdagavond in Si. Bavo een wel geslaagde uitvoering, het program ma noemde het een „populair con cent." Het koor zong. eenige aardige num mers, o.a. Sterrennacht van Storch, Gond'jes oogjes van Harnm,, alsook Des Ucktens en Viergeet-mij-nietjes van denzelfden componist. De eerste twee werden dloor ons gehoord en ook bewonderd. Sterrennacht klonk plech tig en indrukwekkend, maar 't aardi ge minneliedje Gondjes oogjes had den we gaarne nog wat forscher ge had). Het jeugdige bestajan van het koor in aanmerking, nemende, moe- te® we zeker de zangers hulde bren gen, en den directeur, den heer W. P. J. van Gemert, niet minder. Het verdere gedeelte van den avond werd gevuld door eenige Voordra cfli- ten en eenige tooneelstukjes op zang, o. a. Stnidentenwraak, Optimist en pes simist en De Wijnproevers, alsook de voordracht „de eerste altist". Het pu bliek de zaal was goed bezet zal rich, daarmede jwiefl. vefrfmaakjt heb ben. SINT NTCOLAASFEEST. Onze abonnée's zullen rich zeker nog wel bet Sint Nicod'aasfeest, het vorige jaar in De Kleine Vereeniging gegeven, herinneren. Wij sci toen hoe vele kinderen zich baar kostelijk vermaakt hebben. Nu zal Sint Ni'coLaas drie dagen de ■gast zijn in de Kleine Vereeniging. Maandag 2 December maakt bij rij® intocht aan bet station; voor de ver dere feestelijkheden zie men de ad vertenties. T r e u rig. In het O. L. V. Gasthuis te Am sterdam is zekere H. S., wonende te Haarlem, opgenomen. Tijdens een be zoek aan zijne familie in de 2e Van Swindensttraat, had zijne vrouw het ongeluk van de trap te vallen. Zij sleurde in haar val haar echtgenoot meê, d'ie tengevolge daarvan e hersenschudding kreeg. De vrouw kWam met- den schrik vrij. HET TOONEEL EENZAAM" VAN' FABRICIUS DOOR DE „ROTTERDAMMERS." De heer Fabricius is een Zonbags- kankl Noig geheel onbekend in de litterai re- en theaterwereld kwaim hij- verle- Leden jaar eensklaps met een tooneel- riuk voor den dag, dat aardige ver diensten had („Met den handschoen getrouw") en onmiddellijk insloeg. Maar dit niet alleen; hij' heeft nog meer gedaan. En we bedoelen dit. Hoe menigmaal gebeurt het niet, dat iemand met een verdienstelijk fooneelsuccesje debuteert, maar 't na deze eerste- opflikkering nooit verder brengt; al hetgeen hij latei- maakt, blijft dan onder zijn debuut. Ma.ar bij Eabricius is dat niet het geval'. Want het stuk, dat hij nu, na een jaar tijds, op zijn „Met den hand1- schoen getrouwd" heeft doen volgen, is, insted evan beneden het eerstge noemde te staan, een bepaalde voor uitgang een vooruitgang niiet slechts wat het dramatisch gegeven <en de verkun-sting van zijn onder werp betreft, maar ook uit een' oog punt-van technische constructie. Zat zoo als men dat noemt het eerste bedrijf van „Met den Band- schoen" nog wat los aan de overige bedrijven vast-, van een dergelijke fout i® in „Eenmam", zijn nieuwe stuk, gelukkig geen sprake meer: het •vormt een goed overdacht en goed ge continueerd gebéel in rijn drie be drijven. En nog in een ander opricht von den- we een vooruitgang in zijn twee de stuk. Moesten we het vorige jaar de opmerking maken, dat rijn eerste werk nog wel wat „leeg" was, dat de dialoog nog niet voldoende zijn func tie in het geheel vervulde bij „Een zaam" is dat al veel beter geworden ja, terwijl in dit tweede stuk, zelfs veel minder gesproken wordt, er man der dialoog in voorkomt, en hij1 zelfs 'het 9toute stuk heeft bestaan oan er heel veel stil spel in te lasscihen, ten einde het gevoel en de emotie der eenzaamheid sterker te dloen mdng geve®, is het stuik toch voller, lijkt de dialoog niet te rijn aange bracht om gaten in de handeling te stoppen, 't Is moeilijk precies uit te leggen wat we daarmee bedoelen maar zij die de techniek van het too- neel kennen of er een inzicht in heb ben, zullen ons wel begrijpen. Geen vooruitgang vonden we even wel in de taal, die Fabricius zijn menseden laat spreken; deze is dik wijls nog te 'boekenachtig, soms op gesierd. door romantische blommetjes en te weinig in dien trant van dien natuurlijken spreektoon van den g meenzamen omgang; ook heeft hij: nog niet verder gebracht in de kunst om de dialoog samen te persen tot datgene wat in verband met het stuk op het tooneel alleen noodig is, waar door de dialoog compacter, kernach tiger en paktkender wordt maar of schoon deze fouten ook nog aan rijn nieuwe stuk kleven, ze hinderden toch waardoor weten we zoo niet aan te geven niet izoo in „Eenzaam' als in „Met den Handschoen". Behalve het werken met de telef oon hebben bedde stukken alleen nog het milieu gemeen, waarin ze spelen: In- dië. Fabricius ziet in Lrudië een mie® edhenversiindslter, een verslindister van Europeanen. Maar men versta imij wiel: hij spreekt geen beschuldi ging tegen Inddë uit; hij1 constateert alleen, dat InsulindSe door haar kli maat, haar maatschappelijke omstan- heden, vijandig staat tegenover den Westerling, die op den duur ndiet te gen haar invloeden is opgewassen. Deze n.l. de Westerling wordt er of een bruut (zooals Va® Laar in „Met den Handschoen", omdat hij al les aan zijn laars Lapt; en zoo iemand is er nog de gelukkigste)of hij gaat ten gronde als Willem Bijlevoorde in „Eenzaam" door de verlatenheid en eenzaamheid van het 't angstaanwek bende mysterie der tropen. Fabricius heef tons in zijn stuk een jong ambtenaar B. B. gerteeikend, die vol illusiën in de Oost aankomt, om rijn mooaen werkkring in dit mooie Land' te aanvaarden, maar die. wanneer hij eerst in de binnen Landen van Java en later op een nog veriate- ner post op de Buitenbezittingen ge plaatst wordt, zó0 onder den invloed geraakt van den zenuwondermdjnen- den invloed van het land en, den uat- puttenden invloed: der eenzaamheid, ver va® de beschaafde wereld» dat hij er na een' paar jaar niet meer tegen bestand is en rich in een bui van angstige waanvertvoJging va® het leven berooft Het is een drama van geestelijke verwording, van tragisöhen en nood wendige® ondergang van een mensch geplaatst in een vijandige omgeving En Fabricius, 't moet gezegd^ heeft diaiar veel goed in geleverd' en er een werkelijk aangrijpend tooneel werk van gemaakt. De benauwing der gees telijke eenzaamheid' en der maat schappelijk© verlatenheid van dein jongen Europeaan pakken er ons in aan, zijn' er kniap in woord, en door kleine daden in weergegeven. Fahri- :oluis is rijn onderwerp volkomen meester geweest, en heeft er een stuk „theater" van gemaakt, dat het goed' doet eh, evenals zijn eerste stuk, wederom een belofte voor de toekomst ia Met belangstelling blijven we dan ook 'afwachten, of Fabricius metter tijd zijn aandacht nog eens afwenden zal van het enkele individu (Van Laar en Bijlevooxde), om rich te gaan be zig houden met grootere menscihen- eoimplexen, die liem tot importanteir drama's aanleiding en stof kunnen geven. VoOr we van het sltnk afscheid ne men, willen we toch' nog een opmer king plaatsen, om de aandacht te vestigen op een zwakheid, de groote zwakheid van „Eenzaam". En dat is liet volgende: Willem Bijlevoordle gaat te gronde d/oor de eenzaamheid, door dat hij alleen is, afgezonderd van al len en alles, geen Europeaan zelfs om mee te praten. Had h.ij gezelschap en afleiding gdhiad, ware hij met een ge lijke geweest in die afzondering, het ware zoover met met hem gekomen.- Maar en dit is de zwakheid dat gezelschap hiad hij kunnen hebben.- Hij is toch geëngageerd met een nuoorii, lief meisje, de dochter van den resident. Dat, wanneer hij' naar rijn geeste lijk banneiingemoond op de Buiten bezittingen moet, nog niet wil trou wen en zijn. meisje, die misère niet te doen dealen, is heel edel; maar alte dit meisje zélf aanbiedt om mee te gaan., en zelfs van hem verwacht dat hij haar nu juist trouwen zal ie dere man zou 't met beide handen (hebben aangenomen, maar hij wijst 't met allerlei excuses af. En de re denen, die hij' voor dde wed,gering opgeeft-, maken hem wel wat tot een1 braive-Heaidrikadhiüjge figuur. Willem is dus een exceptie, en dat is de zwakheid, de fout wan het stuk.- Fabricius heeft geen normaal geval: genlomen van een man, die beti aanbod, van rijn meisje zou hebbben aangenomen. Maar ware Willem •geen exceptie geweest, het stuk had niet geschreven kunnen wonden! „Eenzaam" drijft dus geheel op een exceptie. Maar met dit al is 't toch een stuk', dat een indruk achterlaat En nu ten slotte nog een enkel woord over Van der Lugt Neisert, die voor Willem speelde, en die waarlijk rich zelf heeft overtroffen; van de®en acteur, die gewoonlijk nogal stijf ia en met gesaoeadeerde bewegingen speelt;, hadden we, eerlijk gezegd, zooveel goeds niet verwacht. Maar 'hij heeft een triomf gevierd, waarin we ons voor dezen jeugdigden artist van harte verheugen. Alleen was rijn grime in het laatste Nbedrijf niet ge- (heel' juist; hij geleek in rijn gericht meer een misdadiger, dan een zenuw lijder, die rijn uiterlijk niet meer soigneert. Maar dit is dan ook onze eenige opmerking In aanmerking genomen het suc ces van Fabricius' eerste stuk, de goede pers die aan „Eenzaam" reeds buiten de stad was ten deel gevallen, en de omstandiighedd dat de schrijver i® Haarlem woont, haddie® we ee® beter bezette zaal gehoopt en ver wacht; het tegendeel speet ons voor dien auteur en het stuk. Maar over de ontvangst bij de aanwerigen kan Fabricius toch tevreden, zijn; na het tweede en derde bedrijf moest het scherm herhaaldelijk omhoog, e® het applaus op het slot was zelfs zeer hartelijk. FRANS NETSOHER.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1907 | | pagina 1