NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
Buitenlandsch Overzicht
208 Jaargang. No. 7649
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
WOENSDAG 5 FEBRUABI 1908
HAARLEM'S DAGBLAD
ABONNEMENTEN
PER DRIB MAANDBNl
-Voor Haarlem1.20
Voor de dorpen In den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der
gemeente)1.30
Franco per post door Nederland„1-65
Afzonderlijke nummersQXt2yt
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem037H
«de omstreken en franco per post 0.45
Uitgave der Vennootschap Lonrens Coster. Directeur J. t'. PEEREBOOM.
ADVERTENTIËN:
Van 1—5 regels 50 Cts.: iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Haarlem van 1—5 regels ft—elke regel meer a 20 Reclames 30 Cent per regel.
Bij Abonnement aanzienlijk rabat
Advertentien van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing;
50 Cts. voor 3 plaatsingen k contant
Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 55.
Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Drukkerij: Zolder Buitenspaarne 6. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 7678, Amsterdam. Telephoon interc. 6229.
DOT NUMMER BESTAAT UIT
ZES BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
AGENDA
WOENSDAG 5 FEBRUARI.
De Kroon3de Seance voor Kamer
muziek Tan Joh. Steennuan, 8 uur.
Bron gebouw Concert Haarlemscfa
Muziekkorps, 8 uur.
VereenigingBioscoop Alberts frè-
res, 8 uur.
OM ONS HEEN
Kt). 686.
De Bank van Leening.
Morgen, Woensdag, viert, zooals
onze lezers al weten, de heer G. Moer
beek, directeur van die Haarlemsche
Bank van Leening, zijn 40-jarig jubi
leum 'als ambtenaar bij die instelling.
Op vrij jeugdigen leeftijd /werd hij be
noemd* als tweede klerk in 1868, v^erd
naderhand achtereenvolgens eerste
klerk, schatter en boekhouder en ten
elctte op 1 Mei 1892 directeur.
„Het $9 een eigenaardig bedrijf, d/at
n-an de Bank van Leening", vertelde
mij iemand, die het wieten kon. „Er
zijn eenige jaren nooldig, voordat
iemand er de routine vian heet gekre
gen kleeft. Daarom was, toen in 1892
de ouxiie heer ZitegeU'eft" stierf, Moer
beek de man, dien men hieihbetn moest
om hem op te volgen'. Hij was in1 't
vak doorkneed), connect administra
teur, geschikt oun miet riet publiek om
te gaan' en tegenover zijn personieiel
een welwillend en humaan Chef."
Waar dit van' ieanand' op den dag]
van zijn feesst mag worden getuigd,
daar wal ik er die ihoop bij uitspreken',
•dat de heer Moerbeek nog" vele' jaren
<le betrekking .zal vervullen, die liij:
blijkbaar met eiere bekleedt.
Intufcschen wil ik van de gelegen
heid gebruik makeni om eens iet© meer
mee te deelen van. het bedrijf voor
zoover het Haarlem in 't hij zonder
aangaat en van de banken van lea
ning in. 't algemeen.
Niet altijd worden ze vriendelijk
beoordeeld. Tal van personen in de
kringen, die er geen gebruik van ma
ken, hebben er iets tegen omdat ze
misbruiken in d'e hand zouden werken.
De Maatschappij tot Nut van 't alge
meen heeft in 1904 een uitstekend:
rapport uitgegeven, waarin de ban
ken van leening en hare stiefzusters,
de inrichtingen van koop met recht
van wederinkoop, zeer uitvoerig wor
den bezien. Daarin w/orden de ieenin-
gen, die er gesloten worden, duidelijk
onderscheiden in twee soortende
verbruiksbeleening en de productieve
beleening. Een venbruiksbeleening is
die, waarbij geld op goederen wordt
geleend met het doel om dat te ver
bruiken, de productieve leening" is
die, wiaarbij de beleener tijdelijk af
stand doet van iets. dat hij. bezit, om
met het verkregen geld te handelen
en winst te maken.
Ik weet niet, welke vorm van be
leen! ng in Haarlem het meest voor
komt. Noodig of niet, maar de ad
ministratie verschaft zoo weinig in
lichtingen, dat wie zulke dingen we
ien wil, er maar naar raden moet.
Alleen vermoed ik, dat onder ver-
bruiksbeleeniug de meeste panden
vallen. De weekpanden bijvoorbeeld
kunnen niet anders zijn en daarvan
heeft elke Bank van Leening, ook de
Haarlemsche, er vele. Natuurlijk mag
daaruit niet worden afgeleid, dat het
misbruik groot is. Werkloosheid,
ziekte, staking, vermeerdering van
het gezin, enz., kunnen den onbe
middelde noodzaken, tijdelijk geld op
te nemen. En al spelen bij deze soort
van beleening zucht naar vermaak,
naar drank, neiging tot verkwisting
een rol, ik heb het misbruik, dat al
dus van de Haarlemsche Bank van
Leening gemaakt wordt» op een van
de vijftig gevallen hooren schatten.
Vandaar dat ook alleen dit mis
bruik het bdeenen in een Bank van
Leening stempelt met het schand
merk, dat velen er nog altijd in blij
ven zien. Bemiddelde heden beleenen,
wanneer zij gereed geld noodig heb
ben, hunne effecten. De arme bezit
die niet, hij beleent dus wat hij wel
bezrtkostbaarheden', meubeltjes die
hij missen kan, of feestkleedij. Het
verschil is maar. gradueel en de re
lden, dat de klanit van de Bank van
Leening zich daarvoor schaamt, is
waarschijnlijk een gevolg hiervan,
dat niemand graag aan de groote
klo/k hangt, dat hij arm ós. Want hoe
wel er in den grond van de zaak tus-
schen het heieenen door rijke eoi door
arme menschen geen verschil bestaat,
wijkt het eene toch in zooverre van
helt andere af, dat de een beleent zijn
overvloed en de ander dikwijls een
deel van zijn bezit, waar hij moeilijk
buüten kan.
Bij de zoogenaamde productieve be
leeningen speelt de Bank feilbeiijk
voor bankier. Tal van kleine nering
doenden, die zonder of nagenoeg zon
de:' kapitaal hun zaakje drijven, vim-
den groot bezwaar in de omstandig
heid, dat zij zoo goed als oontant
moeten betalen en zelf dikwijls een
poosje op betaling moeten wachten.
In dat geval is de Bank van Leening
de reddende instelling.
't Is waar. voor deze mentschen is
ook de Haarlemsche Hulpbank ge
sticht. Niet altijd kunnen, zij daarvan
gebruik maken, want de hulpbank
eftseht borgen en dlie heeft niet ieder
een.
Daarbij bevat onze Bank van Lee
ning voor de beleeners gunstige be
palingen. De paniden worden pas ver
kocht veertien a zestien maandlen na
den dag van beleening. Langer dan
een jaar heeft dus Id'e beleener den
tijd, om duet pand terug te krijgen.
Door idle voorgeschreven rrenite te be
talen kan de beleener dezen termijn
zelfs nog weer .met een jaar Verlen
gen.
Een andere bepaling verdient niet
minder de aandacht. Wanneer een
pand bij de verkoopiug niet heeft op
gebracht wat er op voorgeschoten',
plus die renitle en de Vedïkiosten, dan
draagt idle Bank de schade. Heeft het
meer opgebracht, dan blijft het meer
dere gedurende 20 maanden ter be
schikking van den eigenaar en /wordt
eerst daarna in de gemeentekas ge
stort.
Hole hiet hiermee gaat in onze Bank
weet ik niet. ZooaHs ik z'ed, iis het heel
noeilijk oan iets over de Bank te we-
teu te kametn, waarom, begrijp ik niet
recht, daar toch het eenige, dat nood
zakelijk geheim moet blijven, de na
men van de beleerters zijn.
Eigenaardig is het wel, dat dit recht
bij de beleeners over 't algemeen wei
nig bekend is. Het Nutsrapport, waar
van ik hierboven sprak, zegt dan ook,
dat daarvan niet zoozeer de beleener©
zelf profiteeren, maar de opkoopers
van beleenbriefjes, die er natuurlijk
des te beter van op de hoogte zijn.
Er iis nog een andere en zeer be
langrijke reden, waarom de Bank van
Leening een nuttige instelling moet
worden genoemd. Ze voorkomt groo-
ter kwaad. De kleine man, die van
dag tot dag, of hoogstens van week
tot week leeft, kan niet buiten een
instelling, die hem helpt in tijd van
nood'. Is er nu geen gemeentelijke
Bank van Leening, dan komt de be
leener van zelf tot de huizen van ver
koop, met recht van wedexihkoop,
swaar hij in veel minder gunstige
voorwaarden verkeert.
Vooreerst neemt deze particuliere
inrichting veel hooger rente, gewoon
lijk 4 k 5 cent per gulden en per
maand, wat gemiddeld driemaal zoo
veel is, als een gemeentelijke Bank
van Leening eischen zou. Vervolgens
wordt, wanneer de beleent!jd om is,
het pand door den eigenaar verkocht,
zond-er dat de beleener liet meerdere,
dat het mocht opbrengen, terugkrijgt
En ten derde heeft de beleener veel
geringer waarborg, dat bij. lossing
hetzelfde goed in denzelfden toestand
wordt teruggegeven en bij brand een
liehoarlijke vergoeding wordt ver
leend.
Merkwaardig genoeg voelen de be
leeners zelf dto nadoelen niet. Van
het surplus weten ze. zooais ik deed
opmerken, niet af en op de zooveel
hoogere rente latten zo niet Die is,
meen en ze, van later zorg, de hoofd
zaak is wat het voorgeschoten bedrag
is. En dat kan in deze huizen, die
weinig of geen onkosten hebben, al
licht hooger zijn, dan in de Bank van
Leaning.
Maar er zijn nog andere moeilijk
heden,, die in deze huizen den arge-
loozen beleener wachten. Schijnbaar
bij ongeluk worden de beleenbriefjes
een of twee dagen vroeger geda
teerd, bij verlenging na den verval
tijd wordt de nieuw ingetreden maand
dubbel gerekend, de lossing of verlen
ging van een voordeelig pand wordt
zelfs verhinderd door op den laatst en
dag, waiarop die verlenging verwacht
kan worden, de zaak gesloten te
houden. Som© wordt wel het beleende
pand vóór den vervaldag door dien
verkoophuishoudar ten eigen bate
verkocht Dit is geen verduistering,
omdat hij het voorwerp gekocht
heeft. Hoogstens kan de verkooper
er een civiel proces over voeren
maar dat zal hij. zelden doen, omdat
hij immers niet graag békend wil
hebben, dat hij in relatie staat met
zulk een buis van verkoop.
Ook worden voorwerpen, vooral
kleeren, wel aan derden verhuurd,
wat toch zeker de waan1,die daarvan
zeer benadeelt.
Wat er in deze soort van inrichtin
gen omgaat, is oneindig oneer dan
men denkt. De Nuts-commissie schat
het op evenveel als er gebracht wordt
in de gemeentelijke banken van lee
ning, dat is ongeveer 21/2 millioen
panden per jaar, die een gezamenlij
ke winst opleveren v-an 625.000.
Dat is dus het reusachtige bedrag,
dat. de particuliere pandjeshuizen,
zuoals ze veelal genoemd wox'den, aan
de meenendjeels behoeftigen verdie
nen. De gemeentelijke instellingen
zijn natuurlijk zoo voordeelig niet.
In 1906 werd te HaairLem f 857.91 als
opbrengst van de Bank van Leening
ontvangen, voor 1908 wordt een ont
vangst van slechts f 700 geraamd.
Al kennen vele menschen ze niet,
ook Haarlem zal wel zijn pairtiiculie-
de instellingen hebben. Van beteeke-
nis zijn ize evenwel zeker niet. Maar
zoo dra- de gemeentelijke Bank van
Leaning eenis werd opgeheven, zouden
we de particuliere inrichtingen uit
den grond zien opschieten en was de
kleine man overgeleverd aan de
vrijheden, die ze zich vaak veroorlo
ven. Dat is een van d!e redenen en
een belangrijke, waarom de Bank
van Leening moet blijven bestaan. Zij
beschermt den kleinen man tegen
kwade praktijken, al is h-ij ik moet
het erkennen daarvan niet altijd
doordrongen. Hier geldt dat men het
goede doen moet, omdat h/et goed is
en niet om loon of dank.
J. C. P.
De Koningsmoord in Portugal
Toen Hintze Ribeiro. hoofdman der
reganeradiores, tot deni koning van
Portugal het verzoek richtte, hem toe
te Staan, zonder Cortes te regeeren,
antwoordde Koning Carios, dat hij
dit verzoek moest weigeren,
„De verantwoordelijkheid", zoo
schreef de Koning aan Hintze Ribei
ro, „zou bovenal! op dein Koning val
len, wat slechts dienen zou om het
koningschap schade toe te brengen.
Met dit dekreet (tot vestiging der dic
tatuur) zou de regeering zich slechts
kunnen handhaven door geweld en
schrikaanjaging, en wel ongelukkig
is de stelling van regeeringen, die
zich slechts met zulke middelen
staande kunnen houden."
Het is nu ruim anderhalf jaar gele
den, dat Koning Carios deze gedenk
waardige -woorden schreef. Noch de
schrijver, noch de ontvanger van den
brief is meer in leven. Hintze Ribeiro
is op bet ziekbed gestorven. Koning
Carlos is Zaterdag gestorven in zijn
rijtuig, riidende door zijn hoofdstad,
omgebracht door kontogsmoorders.
Zij zijn niet meer in leven om te ge
tuigen, hoe droevig juist het was,
wat daar stond in dien brief van Mei
1906. Maar in Portugal en buiten
Portugal klinken de volkannen dos
Konings na als een sombere voor
spelling, schrijft de N. R. Ct
Eten jaax nadat Koning Carlos
Hintze Ribeiro de dictatuur geweigerd
had, stond hij Franco toe, zonder
Cortes te regeer en. Met het dekreet
tot vestiging der dictatuur heeft de
regeering van Franco zich slechts
kunhen handhaven door geweid en
schrikaanjaging. De verantwoorde
lijkheid is bovenal op den Koning
gevallen. De moordenaars hebban
echter niet slechts den Koning, maar
ook biet koningschap wallen treffen.
Zij hebben geschoten op de komdniklïj-
ke familie op al wat des Konings
was; en die kroonprins, nauwelijks
volwassen nooit in de .gelegenheid
geweest politieke fouten te begaan,
is zijn vader in den dood gevolgd'.
Zooals wij reeds in ons vort? num
mer uitvoerig hebben uiteengezet,
was reeds lang de staatkundige toe
stand in Portugal verre van roos
kleurig. Ela juist in de laatste dagen
w-ais de spanning zeer toegenomen.
De politie had een samenzwering ont
dekt, die in den nacht van 28 qp 29
Januari moest uitbrdke®. Vele lei
ders der respublikeinsche en progres-
sistïs/cjie partijen waren' ita hechtenis
genomenparlementsleden; pairtij-
mlanndn, journalisten, officieren wer
den uit hun bed gehaald en naar de
gevangenis gesleept, of poogden zich
door d'e Vlucht aan die arrestatie te
onttrekken. Dat strekte niet om de
didtaüu-ur populair te maken. Hntse-
géndeel, in alle volkskringen nam de
Verontwaardiging toe over de wijze
waarop Franco van zijn volmachten
misbruik maakte.
Nu is het zeker, dat in zulk een po-
Mtiieken strijd aan beidie zijdien fou
ten en misslagen worden begaani, en
in Portugal was dlat niet minder het
gevall: dlan elders. De oppositie schoot
in haar streven om de dictatuur ten
val te brengen, vaak het doei voorbij.
Zij stelde den toestand vain! hiet land,
i'n economisch en financieel opzicht
zolo sleehit mogelijk voor, poogde de
negeering te benadeeil-en door het land
ih'dtscrediet te brengen; 'trachtte
dloor de fitna.ncieele operaties die re-
ge ering te bemoeilijken, den dicta
tor ten val' te brengen. Dit 'alles ideed
die verbittering over 'en weer toene
men en bijna zeker werd dims de woes
te diaad der
voorbereid.
Dom Calrlios is als soldaat gestor
ven. Op zekeren dag, dot Franco riem
ontslag vroeg, weigerde hij. Hij her
innerde hem aan den Potsdamschen
grctnladier. d'ien Frederik die Groote
verroiste, op het oogentiflik dat hij
er van door wil die gaan. Frede/rik zei-
de tot hem Blijfwij zullen morgen
samen vechtenen, wanneer wij ver
slagen worden, zullen wij er samen
van doorgaan.
'Dom Carlos is er niet van doorge
gaan. Hij is op zijn post gestorven,
midden in den slag.
Reeds Lang waren er ongunstijge
.VOORTEEKENEN.
Sinds eenigen tijd needs werd in de
debatten in de Portugeesche Kamer
een zeer heftige toon door de repu
blikeinen aangeslagen, bijv. op 21
November, toen de republikeinsche
leider Alfonso Costa, dien Francode
vorige week in hechtenis liet nemen,
naar aanleiding van aan den ko
ning verstrekte voorschotten zich als
volgt uitliet
„Ik verklaar, dat het land, welks
beheerder en vertegenwoordiger de
minister-pre© ident ia, onmiddellijk
volledige afrekening over deze voor
schotten eisöht en dat hij den per
soon, die d'e voorschotten heeft ge
kregen, zal zeggen, dat het noodza
kelijk is alles terug te betalen met
de rente en dat hij, nadat alles be
taald is, dien persoon moet zeggen
„Senhor, trek u terug, begeef u naar
het buitenland, omdat ik u anders
in d|e gevangenis moet zetten"."
Toen de spreker door den presi
dent werd aangemaand deze uitdruk
king In te trekken, werd, hij nog hef
tiger en zeide hij„Ik trek mets m,
voor minder dan hetgeen Dom Car
los heeft gedaan werd Lodelijk XVI
ter dood gebracht".
Daarop werd onder (groot rumoer
van de tribune de afgevaardigde op
bevel van den president door solda
ten naar buiten geleidL
Zondagmiddag deed een talrijke
bende gewapende republikeinen een
aanval op de woning van minister
president FraJnco. De aanval 'Werd
afgeslagen door manschappen van
de stedelijke garde, dlie een aantal
republikeinen wondden.
DE ANARCHISTEN IN PORTUGAL.
(De Matin" deelt mede, dat de
moord oo den koning van Portugal
en den kroonprins vele te Parijs wo
nende Portugeezen slechts matig
.heeft verrast, daar zij ieder oogen-
blik zooiets verwachtten. Maar wat
hun bevreemdde, dlat was de onge
looflijke brutaliteit der boosdoeners,
die deze schanddaad op helderlich
ten dag durfden plegen op het druk
ste punt van Lissabon.
Een Portugeesch vluchteling, geen
anarchist die zich staatkundig ge
compromitteerd had en het daarom
beter vond zijn vaderland te verlaten
deelde aan den „Matin" o. a_ mede
„Onder de moordienaaois woxxjt ge
noemd; een zekere Cordoba, de zoon
,van een bekend anarchist. Bij mij
staat het vast, dat niiet die zoom in
de misdaad betrokken was, maar die
vader. Deze laatste is iemand, dïein
de anarchistische beweging reeds se
dert lang een rol heeft gespeeld,."
„Sinds geruimem tijd reeds", zoo
ging de zegsman van den „Maiffln"
voort, „wist de .politie te Lissabon,
dat er samenzweringen op touw wa
ren gezet tegen het leven van dan ko
ning. En het hoofd dar politie, cfcq
heter Veiga, die geen kans zag mees
ter van dan toestand te blijven, meen
de daarom, ongeveer een jaar gele
den, zijn ontslag te moeten indienen
en werd vervangen door dan zeer
energieken Alves Ferpöiha, die vol
komen het vertrouwen van minister
Franco genoot.
„De anarchistische beweging to
Portugal d'agteekent trouwens niet
van vandlaag of gisteren, maar ia
reeds ons-eveer 12 jaren oud en be
gon indertijd roet leen (onbeholpen]
aanslag van een zekeren Maltos, die
een steen, naar het koninklijk rijtuig
slingerde en daarop in hechtenis
werd. genomen en naar een' krankzin
nigengesticht overgebracht. Benige
dagen later ontplofte er een bokn
voor het huis van dr. Cid, toevallig
een naamgenoot van een >dar ko
ningsmoordenaars, die dien aanran
der voor ontoerekenbaar had vjea>
kl'aarfcL
Entrusschen werd de ariaddhistidché
propaganda krachtig doorgezet en
werden verschillende revodtutionn'ai-
re bladen opgericht, waarin het ge
wéld' werd verheerlijkt.
„De kontog echter scheen er beha
gen in te scheppen to dOeni of er
geen. .gevaar beptomd. Telkens rlaed
hij met den kroonprins in een open
rijtuig uit. En toen de chef der po
litie hem eens opmerkzaam maakte
op liet gevaar, dat hij liep, gaf hij
onverschillig ten antwoord„Laait
mij toch met rust. Wat mij moet over
komen, overkomt mij toch." Dit werd
ook. dien politiechef te erg eh hij taam
evente-ens zijn ontslag."
DE LIJKEN WORDEN TEN TOON
GESTELD.
De gewoonte aan het Portugeesche
hof om de lijken der vorstelijke per
sonen voor ieder ten toon te Stallen
blijft ook thans gehandhaafd.
De begrafenis heeft waarschijnlijk
dén tienden Februari plaats.
De koningin-moeder van Italië,
wier'geniaal, zooals men zich rierto-
nerön zal .eveneens door moorde
naarshanden viel seinde de Portugee
sche koninginnen„Niemand is be
ter to staat uw smart te begrijpen,
dan ik".
De hertog van Oporto, die oom van
den nieuwen koning, is thans troon
opvolger geworden.
KONING MANUEL II,
De infant Manuel, hertog van Beja,
dien het noodlottig toeval geheel on
voorbereid op den vorstentroon roept
is, zooals men weet, eerst aohttien
jaren oud.
Van zijn prilste jeugd af Mdde de
koningin ook de opvoeding van haar
tweeden zoon, evenals zie dat bij den
kroonprins deed. Tot zijn tiende jaar
leidde de moeder uitsluitend het on
derwijs van den knaap, daarna ver
vingen knappe professoren haar
plaats. Wiskunde behoorde steeds tot
zijn geliefkoosde vakken, doch vóór
alles trok de zee hem aan.
Op zijn veertiendie jaar maakte de
infant Manuel een reis naar Grieken
land, Bgvpte, Kcmstaütiinopel en Pa
lestina, die een. onvergeteüjken in
druk hij hem heeft achtergelaten.
Wat de overleden kroonprins be
treft. deze betrok drie jaar geleden
de polytechnische school te Lissabon
wier colleges bij tot aan zijn plotse-
libgen dood bijna onafgebroken volg
de.
DE EERSTE TOESPRAAK VAN
KONING MANUEL
Als voorzitter van den Staatsraad,
de bijeenkomst van dat lidhaam ope
nende, hield Kontog Manuel een toe
spraak, waarin hij o. a. het volgende
zeide„Ik ben nog zonder ervaring
to de kunst der pohtiek, en geetf me
dus geheel en al in uwe handen over,
rekenend op uw vaderlandsliefde en
uw "wijsheid.
DE INDRUK TE LISSABON.
Zoo als van zelf spreekt, heeft het
ontzettende drama, dat zioh binnen
de muren der Portugeesche hoofd
stad afspeelde, een ontzetting teweeg
gebraoht, die elke beschrijving te bo
ven gaat JUist in dè laatste dagea
waren de gemoederen "weer eemigszina
gekalmeerd, en de Beurs was beteer
don in langen tijd.
Men verwachtte de vreteselijke ge
beurtenis zóó weinig, dat bij de lan
dingsplaats van de veerpont en op
het Handelspleto, waar, zooals men
weet, de etoet voorbijtrok, betrekke
lijk weinig publiek op die been was.-
Bijzondere voorzorgsmaatregel en had
de politie dan ook niet genomen.
Na den aanslag deden allerlei va
ge geruchten de ronde, en het was
reeds laat in den avond, eer aDerwe-
ge de ontzettende omvang vah de
raimp bekend wajs.
FRANCO TREEDT AF?
De correspondent van de Temps"
te Lissabon seint, dat Franco gister
avond zijn ontslagaanvrage bij da
koningin-moeder indiende. Franco
zal heden Portugal moeten verlaten.-
Ben heftige manifestatie voor zijn.
woning saf dan doorslag tot het be
sluit van aftreden.
Adkniraal Ferreira, die mam', die
Franco zou opvolgen, heeft volgens
een beridht uit Lissabon zijn minis
terie al 2X»o goed als bijeen. Het
nieuwe ministerie zal waarschijn
lijk alls volgt zijn samengesteldad
miraal Ferreira do Amarol, eerste-
irrtinister zonder portefeuille Mat
thias Mines, oorlogAlpoim, justitie;
Texeira die Souza, financiënBeiraa
Binnenlamidsche Zaken; Wencesiai Li
ma, buitenlandse he zakenJosé Aze-
Vedo, openbare werken; Antocnio Ar-
bual, marine.
PERSSTEMMEN.
D» onafhankelijke 'bladen, zooals
de „Seculo" de „Diaro Noticias" en
die officialise „Diaro liliustrado" lo
ken den moord ten zeerste. De icpu-
bï;ik«a(insche organen veatmjeddeini de
féilten, zonder commentaar. De mees
te monarchistische bladen van de op
positie waren reedis sedert Vrijdag
geschorst
De „Dia", het orgaiain dier pnogresr-
sistische dissidenten laat, even ais *n
groot aantal particulieren, de vlag
hal'fstoks waaitjn.
Over het algemeen roemt het pu
bliek den overleden kontog ais goed
hartig en intelligentook den kroon
prins betreurt men zeer. 't Was eetu,
.verstandige jongen, die door zijn
moeder o-n waardige wijze tot zijn
toekomstige loopbaan was voorbereid
FRANSCHE, SPAANSCHE EN
ENGELSCHE PERSSTEMMEN.
In de Framsohe pers Wordt vrijwel
eenstemmig verontwaardiging uitge
sproken over de schandelijke diaadL-
De „Libre ParoJe" kan echter, venij
nig als altijd, niet nalaten den zoo
ongelukkig «omgekomen Vorst rbog
een hatelijkheid toe te voegen. ,,De
gewelddadige dood van een menech»
wie het ook zij", zegit het amti-semie-
tische blad, „boezemt altijd medelij-
dien to, maar gezegd moet worden,
dat behalve .zijn 'tragisch uiteinde,
de overleden koning niets had, dat
hem interessant maakte."
De Spaansche pers, het gebeitode
in het zusterland besprekend» stelt
over hiet algemeen Franco verant
woordelijk. „Wij", zegt de „Liberal",
„veroordeelen dezen moord en ver-
klaren, dat de daders^ ai werden
hun idoor staatkundigen hartstocht
.de wapens in de hand gedrukt, ge
meen e misdadigers zijn. Toch dient
gezegd, dat d'e Portugeesche regee
ring door haar despotisme de open
bare meaning heeft uitgedaagd. Wat
.Franco betreft, die de moreele aan
leiding tot het gebeurde is, achten
wij het vaststaande, dlat, wanneer
de wroeging hem niet reeds heeft ge
dood, hij zich toch uit liet openbare
leven zal terugtrekken."
De „Emnarcial" laat zich als volgt
.uit„De v.loek der eerlijke lieden zal
komen over het hoofd der bedrijver»
van deze vloekwaardige daad."
„De dtwialingen in de leiding dier
politiek van Portugal", aldus de A.,
iB. C„ „rechtvaardigden een bewe
ging, zelfs een revolutie, maar niet
een moord, die algemeen verontwaar
diging zal wakken, en de zaak, die
de misdadigers voorstonden, «den
doodsteek heeft gegeven."
Ook de „Pais" geeft aan Fratoooy
de schuld van het gebeurde. „De on
gerijmde staatkunde van Franco",
rtegt dit blad, „heeft reeds vruchten
gedragen, want de tijd, <iat volken
toch ongestraft lieten kjnavelon, is
.voorbij. De revolutions aire formule
luidde.het land redden met of te
gen den koning. Ongelukkigerwijze
koos de koning de partij van Fran
co. Wij zullen zien of dom Manuel
een gelukkiger keus zal doen".
Onomwonden eer geven de Engelse he
bladen hunne verontwaardiging te
kennen. De „Times" bijv. zegt„Por
tugal zal. als het terugblikt op de re-
geering van koning Carios, tot de
