Verschijnt dagelijks, behalve op Zoo- en Feestdagen.
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
Eerst® 1 ditie.
AGENDA
Woning-toestanden
Büitenlandsch Overzicht
Stadsnieuws
25e Jaargang. No. 7569
VBIJDAG 26 FEBRÜABI 1908
S DAGBLAD
ABONNEMENTEN
PER DRIB MAANDENl
Voof Haarlem1.26
Veer de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der
gemeente)1.30
Franco per post door Nederland,1.65
Afconderüjke nummers0.02 H
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem0.37 H
de omstreken en franco per post 0.45
uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Dlreefea? J. t*. PEEREBOOM.
ADVERTENTIËN:
Van 1—5 regels 50 Cts.: iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Haarlem van 1—5 regels /l.—, elke regel meer/0.20 Reclames 30 Cent per regel
Bij Abonnement aanzienlijk rabat
Advertentiën van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing;
50 Cts. voor 3 plaatsingen k contant.
Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 55.
intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724
Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 6, Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclame* van buitC" het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Büitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 7678, Amsterdam. Telephoon interc. 6229.
DJT NUMMER BESTAAT UIT
ZES BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
VRIJDAG 28 FEBRUARI.
Schouwburg: Op'tredlem Ghirétienni
en LouLsette, 8 uut.
j De Kroon: De juffrouw vftn de tele
foon, 8 uur.
BTongëbouw: Teeken college 'Kunst
zij ons Doel, Kunstibeschcru\ëïng 74
10 uur.
H.
Hoe bel fe&u zijn.
Als we de vraag stelten hoe bet 'kan
zijn, denken: we nog .niet dadelijk, aan
de mogelijkheid van afbraak dier zeer
slechte woningen en opbouw van nieu
we. Ongetwijfeld! wordt dooa- stelsel
matig onderzoek reeds veel. verbe
terd.
De jaren, liggen nog niet -zoo 'heel
ver achter ons, dat tal van woningen
gebrek hadden aan goed; drinkwater,
dat geheele 'buurten zich moesten be
helpen met een -welwateirpomp, die
.vaak water gaf van -zeer sïedhte
kwaliteit
De aandacht der gemeentebesturen
is dan ook vooral op die verbetering
van ibet drinkwater dat oorzaak
kan zijn van ernstige epidemieën van
besmettelijke ziekten gericht gé-
We est, en mm mag aan. dfie gemeen
telijke werkzaamiheidi zeker voor een
dleel toeschrijven, dat zulke teisteren
de '.ziekten zich dn die laatste- tiental
len van jaren niet zoo vaak unieer
baardoen. De gemeentelijke wat'erle.
Vering 'heeft, ook Üiiler in IHaaiüem,
h'eei wat kwaads gekeerd) en goeds
gebracht; men denke maar aan de
'opruimJihg van pompen die voor dë
gezondheid' schadelijk drinkwater "to
verden-, cd aan de verplichtingen, -o. a.
aan d'en1 meJJkihandel opgelegd, om
de gereedschappen met duin wat or tie
spoeden.
-En zoo zal1 men dan ook dn oif na
bij! de woningen, diie beten den naam
van krotten dragen, nog ma-ar zel
den een pomp vinden, tenzij, dan hiér
of daar een Norton-wedpomp, maan*
hebben over 't algemeen zelfs de zetar
kleine woningen het weldoende kope
ren kraantje, waartegen menig huis
jesmelker lang tevergeefs gefoeterd'
heeft, totdat hij eindelijk, staande
ivoor de keuze: waterleiding of anders
afkeuren, ten slotte van die ,,twee
kwaden'' het kleinste gekozen-, en
daarmee zijn huurders aan een goed
ding geholpen heeft.:
Het is treurig, maar waar, dat
vooral de huaJseigemareii, die van zul
ke [krotwoningen nog vrij goede 'hu
ren ma-ken, niet geneigd zijn de
goeden nietT te na gesproken om
«enige herstelling of verbetering van
-beteekenis te doen, Br word't bijna
overal geklaagd, hi'er over een water-
loo zing, dóór over bestrating, ginds
over lekken, ma-ar de Verhuurders ge-
loovein '-t wei; zij' weten dat. er wel weer
anderen. stollen ikameln, "zaodra de
krotjes leeg mochten raken, zij siijn
sterk in de overtuiging dat er gebrek
te .aan. wonmggelegenhdid' voor -dien.
zeer kléinen man. Aan den anderen
kant willen we niet .voorbijzien dat
die veirhuurders nog -weili eens dupe
werdén van chronische weiiMooShietid
bij Shun huurders, in het ergste gen
val zetten zij de" Ivuu/rsohuiMigen ma
'enkele weken op straat, maar ver
haal is er op zulke crediteuren niét:
Br IS met, en waar niet is verldëst
zelfe de Keülzer zijn recht.
Hoe het khn -zijn? vroegen we fhtier-
iboven, En dan wil 't .mij! voorkomen,
dat -het óók in wie van die krotwo
ningen anders kón rijto, dan het is, in
dien die bewoners gebruik' wilden- ma
ken van wat hen door overheidszorg
dan toch is verschaft, voornamelijk
van het water.
Armoede behoeft toiet noodzakelijk
te leiden tot vervuiling, en in bijna
alle woningen diie we bezochten- Diet
de -zindelijkheid vrij wat te wen-
schen.
In- dl© gangetjes en de portalen reeds
komt je tegemoet die benauwde, duf
fe, nfet te definieeren atmosfeer van
onzindelijkheid, en onfrisahlhoid1, die
zulke behulpzame factoren zijn bij kle
Verspreiding v.an .'kwalen en. ziekten.
Angstvallig wor^t aillLe iludhtveijvetr-
Sc'h'i.ng' .geweerd-
De deuren poldliciht, de ramien alle
maal gesloten, en dat vaalk hij- de
broeihitte van e'en klein vertrek,
waarin eten gekookt wordit, of een
dampende tobbe met wascfligoed) ge
reed staat.... Komt hier wel ooit «en
stoffer op den vloer, een. natte- -d'cnek
op do vensterruiten? zoo vraagt man
aioh af. -Zeker, 'het daagdijiksdh zoirg-
leven mat af, verstompt ten isdiot'te ook
•het gevóél voor rindelijlkttoeiid, orrdie en
«netheid, maar zelfs in woninkjes,
waar sommige prullaria getuigen van
een niet-géheel-afwezig-zijn van alle
d'uxe al is de smaak die deze prul
laria mooi vindt, nu juist n'ie't bijster
ontwikkeld' vindt men dat verwajar-
1-oozen vain die. goede deugden dier
oud-HollandSclie huismoeder, aan
weüke ons het woord „klein (maar
rein" herinnert. -En bij' dit gemis
moet men -dlan nog dankbaar zijn ais
men niet meer klachten ïioort over
..levend' onrein", gel-ijk d'e teekenen-
d£ term luidt.
(In Slechts één geval werd mij daar
over van de week geklaagd, doch
op verzoek noem ik naam nodh
stnaat).
Hoe staat heit nïet die zindelijMMdl
'bij- dë arbdiders in "t algemeen?
Goed, gelukkig! De leden der Lo-
gies-Comm-tssiie van. den A. (Ni. W. B.,
dce de taM-ooze aanbiedingen voor lo
gies onderzochten en overal een be
aded* brachten, óók fin de arbëidërs-
kwartieren (Schoten, Amsterd. -Po-art:,
Leidsohe -kwartier, Rozeovprleël) heb
ben -bijfn/a overal zooveel goede
frissche, zij helt niet a-ltijd even com
fortabele logies-gelegenlieden aiamge-
troffen, dat men in 't .aillgemeen mag
zeggen: De bevolking der atobeliklëns1-
won/ingen is .rein op hufïs en hof, "I
m-ag g-eezden -wordlen. Er zijn uitzon
deringen. Ik .zelf ben gekomen- in wo
ningen, waar het letterlijk etolnk. lEn
wel eigemiaardlLg, vaak vroeg nneai
daar de onbescheidenste prijzen. Man
trachtte van de gelegenheid! -gebruik
te maken, er een slaatje uit te slaan
Zoo bood iemand een bedstede aan in
een huiskamer, waar eariige kléine
kinderen over, de Vodden van eon
vloerkleed' kropen, waiar d'e kachel
nd stond en 't eten da-arop
'bru/tlsend, waar -men bovendien -nóg
een léénpersoonsbed' wilde zetten...
en dat alles voor een rijksdaalder per
nacht en per persoon, zonder ontbijt.
Doch deze gevallen waren uitzonde
ringen, en worden glansrijk overtrof
fen door de bescheidenheid, waarme
de véle -anderen voor één guldien' per
nacht -hun eigen -beste bed'degoed' en
ledikant afstaan, en dat plaatsen wil
len in hun mooie voorkamer, dié
daartoe moet worden ontruimd..
Arih, die mooie voorkamers, wié
verlost er ons, maar vooral de ar
beiders van! Wien zal "t gelukken de
nxensohien te overtuigen van deze
dwaasheid: zelf (Liever met al de kin
deren onder de pannen op .zolder te
slapen, dan gebruik te maken van de
flinke voorkamer, die enkel tot aneu-
belbergplaats dient!... iMen vergete
niet, dat het type der goedkoops ar
beiderswoning is: een voorkamer, een
achterkamertje, keukentje, gang, en
zolder, soms met een klein kamertje
boven. De eigenbouwers maken geen
huizen met slaa-pkamers, ze rekenen
er op dat daarvoor de zolder is.
Het slapen' op zolder en. 't volzetten
van één kamer met 'n linnenkast,
tafel en stoelen met taiijpzitttimgen
gaat bijna altijd -samen.
Men versta mij- wel. Ik gun oak
dien arbeider de luxe van kamers en
isuite wel. iMaar boven dié luxe gaat
',fc belang van gemak en gezondheid
•En nu (keuren we af 't dwaze oom die
beidian te verwaariloozen voor de llluxe
van. een kamer, -diie volgens 't gotui-
tgemiiis van de huismoeders izelf
vaak een romm'eJk-amer wordL „Ze
Betten er alles neer, de -kinderwagen
én die fiets!" kLaagde een biuölsvrouiw
haa-r nood. Maar: „wie gaat nou in de
vooikanjer slapen?" «\toeg een andere
verontwaardigd.
Dat is leen aanwijzing voor de bou
wers. De huiskamer, met. haar gemak
van kasten, is meest a'dhter. Waar
om niet vóór? Dam kon men achter
slapen, en menige huismoeder -zofiï
daartoe aülicht overgaan, indien nten
van buiten af toch niet meer Inaar
„mooie kamer" inkijken kon...' Lidhi
kw-iiini er dan ook w*at frissche lu-dht
méér in de huizen, zou mén -gaan be
grijpen dat 'bedsteden i'-rn een Imiska-
m,er waar -gekookt wioirdt, onfris-oh
zijn, en zou men .er toe komen, oim
nu en -dan den witud' eens wij sped' te
geven., óók binnenshuis.
Wat arbeid ers-woningen dus voor
al noodilg 'hebben,- dat -is minstens
één groote slaapkamer.
Sommige van diie woningen zijn al-
zoo ingericht, voornamelijk diie
van coöperatieve bouwvereenigingen
ondiersclreiden. zich gunstig, van tiuur-
huizen. Hoe goed, practisch en tecjh
niet al te dton'r zulke woningen; 'kun
nen zijn, 'ziét men bijvoorbeeld tin -die
A. L. Dysorinokdtraat. (Het moge
waar zijn1, dat het wonen ondier ver
schillende, de vrijheid! van handelen
bepei'kendie bepalingen, zijn tégen
heeft, wie daaivoor zulke behoorlij
ke wxmingen betrekken kan, die Item
nauwelijks f 3 per week kosten, mag
dankbaar zijn. Uier is practisch e zin
aan goeden smaak gepaard, eenvoud
en goed inzicht hebben hier een mo
dern woningtype geschapen dat biii-
tiengewoon- aantrekkelijk ïs. De uitge
bouwde. kasten in -de voorkamer, d'e
oud-Hollandsdhe schouw in dé huis
kamer, de frissche ruime keukens, de
stomirtige -behangsels en dé verf-cottn-
binat-i'es scheppen een aangenaam-
aandoeiul gehéél. Jammer, dat oolk
hier dé l>edsteden in de huiskamer
niet vermeden zijn, anders zou men
zeker van model-woningen -kunnon
spreken.
Coöperatie... in .Haarlem behoeven
we gelukkig al niet meer te zeggen,
d'at. de .arbeiders van d'e goede 'soort
daarop aangewezen zijn. Maar daar
toe is noodtig, eeni-ge.vasthekj van. po
sitie onder coöpereerenden, èn kapt
taal-.
Die beide worden gemist door dé ar
beiders van die tkvieedé soort, de los
sen, de zwakken], de meolsdhen v-an
d'e krotten.
Wa t voor hén geschieden mtolet vea'
tie 11 én we in een volgend artikel,
DICK.
DE TOESTAND IN PORTUGAL.
De correspondent, van de Kölmische
Ztg. meldt int Lissabon, dat daar in
goed ingelichte kringen oen pessimis
tische stemming heerscht over dé toe
komst der monarchie. Dé i-evolutio-
nhire, repnbl-Lkeinsche partij, weert
zich met alle kracht. Vooral op h'et
3and mlaakt zij propaganda.
INHECHTENISNEMINGEN.
Volgens de JAssabonsche Icranten,
zijn èr mandaten tot inhechtenisne
ming uitsevaardigd tegen mensdhen
die .men van medeplichtigheid aan
den Koningsmoord verdenkt of die
ontplofbare stoffen bij zich thuis had
den. De regeering heeft ook verboden
dat che fn de pandjeshuizen belegde
vuurwapens, na lïet verstrijken van
dén inlossingstermijn, verkocht zul
len worden.
DE LEVENSVERZEKERING
UITBETAALD.
De Parijsche 1 e vensverzek ering
.JJrb'aine" heeft de som van 1.000.000
francs, wraarvoor Koning Carlos bij
haar verzekerd was, uitbetaald aan
dë Portuceesche Bank, die de polis
ito pand had. Het feit wekt nogal sen-
Satte, daar men. te Lissabon algemeen
veronderstelde, dat het geld gébruikt
zou worden om de voorschotten' van
•den Koning, uit 's rijks schatkist vei*-
leend. aah' te vullen.
UIT DE PORTUGEESCHE KAMER.
De minifeferraad. besloot tot vernie
tiging van dé onder Franco's veranb
wioordélijtóliëid igenomen besluiten tot
ontbinding der Kamer en tot hervor
ming en reorganisatie van de Kamer
dier Pairs. Besteten werd dé ontbon
den Kamer bijeen te roejpieaii, apdlatde
Koning Voor haar den eed op de
grondwet zal kunnen afleggen. Daar
na zal -die staatsraad worden- bijeien-
go re epen. om over -dé Kamér- onitbin-
diing te beslissen. De niieuwé verkie-
zingjen zullen niet plaats hebben voor
5 Aprilen de nieuwe a%eva'arrdig-
den zullen geen constitueehende
macht hebben, welke eerst kan wor
den gegeven als de Kamers de nood
zakelijkheid van Grondwetslierziening
hébben erkend.
UIT RUSLAND.
De camroagne tégen Rödiger, den
minister van oorlog, schijnt inder
daad geslaagd te zijn. Volgens een
bericht uit St. Petersburg heeft de
Tsaar zijn ontslag aangenomen en fn
zijn plaats benoemd generaal Iwanof,
den gouverneur van Kroonstad. Men
weet, dat Rödiger wagons zijn Fin-
sche afkomst vele vijanden, had. Iwa
nof, die èn in den oorlog met dé Tur
ken èn_ -in dien met. Japan- gediend
hééft, 'ateJat bekend als een- vurig
patriot. In de hooge kringen heeft
men groote verwadhtin.gien van zijn
energie en hoopt men -dat hij einde
lijk dé man zal zijn, die er in slagen
zal de zdo noodigo heworminigein te
het leger tot stand te brengen.
DE PERS OVER DE VEROORDEE-
LINC, VAN NASI.
De „Ponoio Romano", dié mét de
jTribuna" altijd tot verdediging van
den oud-minister van onderwijs is
opgetreden, vindt de straf te zwaar.
Het blad betuigt zijn leedwezen, maar
moot tegelijkertijd erkennen, dat
Nasi, die naai* allé waarschijnlijk
heid door de iury zou zijn vrijgespro
ken, zelf gewild heeft, dat het Hof
hem veroordeelen zou.
De „Messaggero" zegt, dat Nasi
zeer welwillend dooi* den Senaat te
behandeld, w^aut dat hij anders m'et
h'et oog op de omstandigheden, wel
24 jaar had kunnen krijgen. Ook de
publieke opinie is hem gunstig ged
weest, die oordeelde, dat het feit, dat
d'e minister hei geld niet. iai zijn eigen
zak stak. wel degelijk als verzachten-
<te omstandigheid moest gelden.
De „Secoio" is van oordeel, dat Na
si moet boeten, voor hetgeen zijn
voorgangers evengoed en nog in veel
erger mate deden hoewel zij toe
vallig niét. gesnapt zijn.
De veroordeelde heeft rich dadelijk
toen hij zijn kamer in dë gevangen-is
betrok, ziek gemeld en professor
Mare-Mafava ontboden, Zijn vriend-
den, die trachtten hem de gevange
nis te besnaren, dringen ;er op aatrï,
dat men hem voorwaardelijk in vrij
heid zal stellen of dat men den ko
ning grafie zal vragen.
Latere berichten melden-, dat een
verzoek otn gratie reeds is opgesteld
eto 's avonds reeds door 91 afgevaar
digden Was onderteekend.
In Catania staakten., als démon
stratie tegen Na.si's veroordeeling, de
scbolén de leerlingen trachtten ook
de winkels enz. tot sluiten over te ha
len. Het kwam ten slotte tot handtas
telijkheden met do politie, zoneter dat
■cr iets emstigers gebeuud-e.
UIT HET PRUISISCHE
HEERENHUIS.
In behandeling kWam Woensdag
zoogenaamde O s tm arkenvorla-
ge". D'e zitting werd bijgewoond dioor
den kroonprins.
De minister van landbouw, de heer
Von Arnim, wijst nog een-s in alge-
méene trekken op het Poolsche ge
vaar, hij stelt in het licht, dat een
politiek van verzoening tegenover Po
len nooit op succes heeft kunnen bo
gen. daar de Polen de Duitschers
trachten te verdringen en daarin
schuilt het eigenlijke gevaar, dat al
leen door Duitsche kolonisatie kan
worden afgewend. Het valt natuurlijk
hard, dat men zijn toevlucht moet
nemen tot zulk een sdherpe maatre
gel als de onteigening, voornamelijk
omdat men toch een zekeren eerbied
moet koesteren voor het Poolsche na
tionale gevoel
De minister eindigt zijn rede met
de volgende w*oorden„Wij staan
voor een harde noodzakelijkheid, wij
moeten om te zegevieren toon-en, dat
wij willen overwinnen. De regee
ring verzoekt u de besluiten, door de
Kanter van Afgevaardigden goedge
keurd, aan te nemen, want al zijn
deze niet het meest welkome middel
ter bestrijding van het Poolsche ge
vaar, zij worden toch voldoende ge
acht-"
Verschillende sprekers verklaarden
zich evenwel tegen onteigening.
Daarna weid de vergadering tot he
den v<
BESMETTELIJKE ZIEKTE.
In de week van Woensdag 19 tot
en mét Diitnsdog 25 Fébruai-i zijn te
Haarlem voorgekomen. 4 gevallen van
koodvonk.
.Te Haarlemmermeer 1 geval van
rondvonk.
PRINS VAN REUSS.
Woensdagmiddag werd het Mu
seum van Kunstnijverheid beizocht
door den Prins van Reuss. De -direc
teur, de hoer E, A. von Salher, leidde
zelf dén bezoeker rond, die, zelf
kunstbeoéfenaar, allerlei vragen
deed en omnerkingen (maakte, welke
blijik 'gaven van veel zaakkennis.
EXAMENS Nuttige Handwerken.
*s Gravenhage, 26 Februari: Geëx.
14, geslaagd 8 candidaten, o.w. d!e
dames: A. 'M. Froger, A, Voogel', be:
den Haarlem.
Afschaffing van fLkkers-
nachtarbeid.
Het Plaatselijk Comité voor Af
schaffing van Nacbtarlkeid hield
Woensdagavond in het gelrouw Stet
)avo een openbare veirgaidlering.
De voorzittér, de heer W. Berke
meier, opende d'e vergadering, de
nianwezigen welkom boetende, inzon
derheid het Tweede Kamerlid, dén
heer Fr. Lieltinok. Spreker deelde me
de, dat déze bijeenkomst is belegd ten
gunste van een wettelijk verbod vain
nachtarbeid.
.De secretaris, de heer L. Peper,
deelde mede, dat van de volgende ver-
eenigtegen sympotMe-betui gingen,
waren Ingekomen Alg. Nedi Werk
liedenverbond, Meu belmukersbond
Centrale Bond van Boulwvakarbei-
ders, Metaal bewerkersbond, Bond
van Oprichters en Teekenaars, Ned.
Ve-reerrigiarg tot Afschaffing van Al
coholhoudende Dranken, Tinrmerlie-
denboard. Christ. Nat>on'aJe Werk
mansbond. R. K. Volksbond. Volks-
borrd teigen Drankmisbruik, Kruisver-
boad, Bond van ELectriséhe Spoor- en
Tramwegpersoneel, Alg. N-ed. Stuca-
doorsboud. Alg. Ned. Typografen
bond, S. D. A. P-Tuinliedenbond
Bond van Post- en Telegraafbeanrb-
tén. Patrimonium. Stoffeerders-
Beddenntakersbond, en -de Coöp. Bak
kerij „De Eendracht" (deze schreef,
dat in haar bakkerij de nachtarbeid
is afgeschaft, en dat de verbruikers
daar zeer mede tevreden zijn, zoodat
hier bewezen is, dat die nachtarbeid
overbodig is).
De Kamerleden, de heeren Reyne
en Hu-genholtz, hadden l>eric'lit inge
zonden, dat zé verhinderd waren de
ze bijeenkomst bij te Woaien. maar
dlat ze toch gaarne 'hun sympathie
betuigden met hét doel van de verga-
dering.
Gp het tooneel stonden verschillen
de vaiandéls en banieren van de synv
patliiseerende vereenigingen
Tegenwoordig waren o. a. oolk de
Raadsleden de (heeren Van dë Kamp
en Schram.
Als eerste spreker trad op -dé heer
G. SLAGT van Beverwijk, voorzitter
van den Ned. Brood-, Koek- en Baln-
ketbak-kersbond. Deze Ving aan mët
een herinnerinjg aan hel in 't vori-go
jaar )te Utrecht igedioaidén en zoo
goed geslaagde congres tot afschaf
fing van den nachtarbeid. Daar is
door zoovele mannen van naam aan
getoond, dat de nacMari>eid voor de
bakkers niet noodi-g is. De vorige mi
nister vato Landbouw, de heer Vee-
gms, zei, dat het was de donkere zij
de der industrie, en dat liet meer
dian tijd werd, om aan dezen toe
stand een einde te maken. Door deze
uitspraak is de hoop gewettigd, dat
ei* van dë zijde der Regeéring bin
nenkort een wetsontwerp, verbieden
de dën nachtarbeid, zal inkomen.
Toch, wa'ar ook liet publiek voor de
zaak gewénnen moet worden, zitten
pnopairandeerders niet stil, hier
van" getuigt ook dëzo vergadering.
Spreker hoopte de medewerking vaji
de broodetende menschen te kunnen
winnen. De bakker vraagt niet meer
dan hem als mensch toekomtde dag
is gegeven om te werken, de nacht
om te rusten. (Applaus).
Afschaffing van den nachtarbeid
zal niet alleen den in het slaven
kleed loopendé -gezel verheffen, maar
ook den natioon, inzonderheid de
kleine bakkers. Want ook hun gezin
lijdt ondër dat afbeulende 's nachts
werken, r.ii kunnen zich niet aan hun
vrouw en kinderen wijden, ja, ver
vreemden evenals de gezellen geheel
van hun -eezin.
De bijzonderheden van het bakkers
bedrijf nagaande kwafln spreker tot
dë conclusie, dat„De bakkerij niet
langer ontsierd mag worden door
den nachtarbeid. Niet alleen zullen
de patroon en de gezél er door in eën
betere conditte komen, maar ook het
bedrijf, alls eenmaal dé afschaffing
van den nachtarbeid verwezenlijkt
wordt'Appl aus)
De iüWeede conclusie vato deur spre
ker was
„De hygiëne van geest en lichaam
eisrilitt. niét min,d:er de afschaffing van
dén Waëhtarbeid".
Om dit toe te lichten las spreker
eënigie gedeelten voor van Qiët door
Dl-, Hoffman als medicus gesprokene
op het congres te Utrecht. Deze des
kundige teek-en de de ongunstige in
vloeden van het des nachts werken
vooral waar de werkzaamheden
den bakker achter de wanne ovens
reeds zoo ongezond zijn in gewone om-
standighedén.
Ook hef eten van versch brood is
niet gezond, zoodat de gezondheids
toestand van de verbruikers er bij
zal wannen, als des morgens geen
versch brood gegeten wordt.
Als derde conclusie sprak spreker
uit
,De nachtarbeid breekt het gezins
leven van den gezel zoowél als vuil
den patroon"
Dr. Kuyper heeft- op het congres
zoo mooi geschetst, hoe de wilde die
ren 's nachts uitgaan om hun prooi te
zoeken, eto hoe de bakkersgezellen
met deze gelijk gesteld wérden.
Helt gezinsleven van 30.000 huis
houdens is en word't verwoest. Dat
mag zoo niet blijven Een wettelijk
verbad is noodig, want zonder dat :s
verwezenlijking niet mogelijk dit is
nu weer in Bodegraven l*eviezen.
Daarom n-oodigde spreker alle aan-
weaagen uit, om die Regeering aan te
moed'gen en tot handelen te brengen
om zoo spoedig mogelijk het scSioone
doel verwezenlijkt te -zien. i.Applaus).
Hieitoa nam Mgi-. KONINGS, uit
Amsterdam, het woord.
Geen mensch wil gaarne onrecht
vaardig genoemd w*arden, en toch
zijn wij het ls we 's morgens versch
brood eischen. Om dit te leverei»
wordt de nachtrust aan dén bakker
ontroofd, én dit as onreéhtva'aa-dig.
De nacht is voor den bakker, de
naciitrust komt hem toe, dat is em al
oude natuurwet, (Men kan zeggen
dan slaapt de bakkei' maar op
den datgO ja de bakker doet dai
wel, maar denkt ge, dat 't maar on
gestraft gaat. dat dag aan dog zon
digen tegen de natuurw^etten De
slaap des nachts is het gezondst, en
het gemis er van sloopt het leven.
In desen tijd- Waar we maar steeds
hooren. over rechten ear plichten,
moet men ook den toestand der bak
kers eens nagaan. Aan zijn rechten
ontbreekt nog veel. Het gezin van
den bakker wordt uiteen gerukt, en
dat is oeto groote maatschappelijke
lówaal. Dé opvoeding deer kindereert
wordt verwaarloosd', dé moeder kan
niet. alles doen, waar zij den steun
van den main en den vader mist.
Dat alles geschiedt om een bete
versch brooch „Met dien- eisdli van
versch brood pleegt de maatschappij,
een o(n rechtvaardigheid, niet aUleen
tCgenio\'eT dén bakker, maar ook te
genover rijn vrouw en kinderen,
want den vader hoort Ihet huisgezin".
Applaus).
Niet o J lean fi-n mëetatnigs en iin de
Pers moet ge prop agandteerd worden,
toaar ook behoort, er gewerkt te wor
den ito enge ren kring. 'De vrouwë.n
méeten overtuigd worden, hoe zïj
dé or versch brood te eten, zware of
fers vragen. Men m'oet huto medelij
den opwekken met dë airine vrouwen
ehi kinderen van dfe hakkers. Ze
moeten zoo-ver gekregen vorden, dat
dë vrouwen zegigen„Neen, ik wil
's morgens geen versch brood eten,
ik wil iiet niet aan mijn, huis ontvan
gen
Maar zonder een wettige regeling
komt de afschaffing van den niacht-
irbeid zekér niet. De Regeering deed
toezeggingen, maar „'t is noodzake
lijk, dat de Regeering aangespoord
wé relt om deze zaak ie regelen".
Spreker lioopt, dat die wet spoedig
in liet Staatsblad zal komen, en dat
die wet allen bakkers zal ]>evredigen;
liet zal een zegen voor den bakker,
hét zal een zegen voor duizenden
huisgezinnen zijn, liet zal een zegen
voor de maatschappij zijn, (Applaus).
Het publiek behoeft slechts wéinig
Op te offeren, laat ze het dan toch
ook doen. Zonder een versch broodje
zal mén 's morgens ook ontbijten, en
't zai een zonnestraaltje brengen in
het donkere huisgezin van den bak
ker.
Komt er versch brood op tafel- dan
m/oet de man. zeggen „Neen, vrouw,
ik gébruik het niet, daarvoor heeft
een arme bakker vannacht gewerkt,
daarvoor heeft een geheel huisgezin
geleden. Ik verlang dat. offer niet
(Applaus).
Van de gelegenheid tot het stéllen
Van wagen maakte allereerst de
heer G. DE VRIES Wzto. gébruik. Op
zijn vraag; verkiaardë de heer Slagt,
dat 90 den* b akker spa troon s vóór
de afschaffing van den na.chtarl>eid
De ilieer VAN DE KAMP deed uit
komen, dat de uitspraak vaat dën
heer Slagt..de patroons krijgen bij
afschaffing van naehltairbeid finam
eieele voordeden, on de gezellen nio-
neede ivo o idee len", niét geheel juist
is. Ook de «gezellen krijgen financiee-
le voordeden, wamt diie nachtarbeid
sloopt 'bet lichaam en dat voelt dé
gezel oolc in zijn portemonnaie.
Dit vond de. heer LIEFTINCK ooit.-
De heer SCHRAM meende, dat hét
kwaad van den nachtarbeid voorna
melijk in de steden schuilt. Op het
platteland wordt dOor weinig bak
kers 's nachts gewerkt.
Dit kon de heer SLAGT niet toege
ven. Het Centraal Comité heeft een
referendum uitgeschreven, wellidhf
dat uit dte cijfers binnenkort deze
zaak kan uitgemaakt worden.
De heer DROSTE (afgev. Volksbond
legen drankmisbruik) vreesde, dat er
