NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
^agenda™
25e Jaargang. No. 75G9
Verschijnt dagenjks, behalve op Zon- en Feestdagen.
VEIJDAG 28 FEBRUAKI 1908
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN
PBR DRIB MAANDEN)
Voor Haarlem1.20
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der
gemeente).'s1-30
Franco per post door Nederland 1.65
Afzonderlijke nummers0.02H
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem037H
de omstreken en franco per post 0.45
Uitgave der Vennootschap Lonrens Coster. Directeur «J> tï. PEEREBOOM.
ADVERTENTIËN:
Van 1—5 regels 50 Cts.: iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Haarlem van 1—5 regels 1.—elke regel meer ƒ0.20 Reclames 30 Cent per regel.
Bij Abonnement aanzienlijk rabat
Advertentien van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing;
50 Cts. voor 3 plaatsingen k contant.
Redactie en Administratie: Groote Hontstraat 55.
intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Drukkerij: Zulder Buiteuspaarne 6. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buitel het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buiteniandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 7678, Amsterdam. Telephoon interc. 6229.
Tweede tditie.
DIT NUMMER BESTAAT IHT
ZES BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
VRIJDAG 88 FEBRUARI.
Schouwburg: OptredJem Onrétdenni
en Louisette, 8 uur.
De Kroon: De juffrouw van de tele
foon, 8 wur.
Brongebouw: Teékencolegie Kunst
zij ons .Doel, Kunstbeschouwing 7^
10 uur.
Woning-toeslanden
II.
Boe liet Kiin zijn.
Ais we de vraag stelten 'hoe het kan
aijn, idienkenj we nog miiet dadelijk aan
de mogelij'klhedd van afbraak dier zeer
slechte woningen en opbouw van nieu
we. Ongetwijfeld! wordt door stelsel
matig onderzoek reeds veel. verbe
terd.
De jaren liggen nog niiet -zoo 'heel
var achter ons, dat tal van woningen s^aat)
gebrek haddon aan goed drinkwater,
dat geheel© (buurten zich moesten be
helpen met een welwaterpomip, dfte
mak water gaf van zeer sïedhite
kwaliteit
De aandacht der gemeentebesturen
is dan ook voorral op die verbetering
van het drinkwater dat oorzaak
kan zijn varn ernstige epidemieën van
besmettelijke -ziekten gericht go-
I weest, en men mag aan, dlie gemeen
telijke werkzaamheid! zeker voor een
j deed toeschrijven, dat zulke teisterren-
de ziekten zich in de laatste tiental
len van jaren niet zoo vaak meer
voordoen. De gemeentelijke watierle-
yering heeft, ook hier in 'Haarlem,
heel' wat kwaads gekeerd! en goeds
gebracht; men denke maar aan d'e
opwuionliing van pamipen die voor die
gezondheid! schadelijk drinkwater le
verden, eo aan de verplichtingen, o.a.
aan den melkhandel opgelegd, om
de gereedschappen met duinwater te
spoelen.
En zoo zal men dan ook in of na
bij de woningen, die beter den naam
van. krotten dragen, nog maar zei
den een pomp vinden, tenzij dan hier
of daar een Norton-waLpomp, maar
hebben over 't algemeen zelfs de zeer
kleine woningen het weldoende kope
ren kraantje, waartegen menig huis
jesmelker lang tevergeefs gefoeterd'
beeft, totdat hij eindelijk, staande
voor de keuze: waterleiding of anders
afkeuren, ten slotte van die „twee
kwaden" het kleinste .gekozen, en
daarmee zijn huurders aan een goedf
ding geholpen heeft
Het is treurig, maar waar; dat
vooral de huiseigenaren, die van zul
ke 'krotwoningen nog vrij goede hu
ren maken, niet geneigd zijn de
goeden niet te rta gesproken om
«enige herstelling of verbetering van
beteèkenis te doen. Er wordt bijna
overal geklaagd, hier over een water-
looaing, d&ér over bestrating, ginds
over lekken, maar de Verhuurders ge-
looven "t wed; zij weten dat erwel .weer
anderen zullen komen, zoodra de
krotjes Leeg moohten raken, zij zijn
stork in de overtuiging dat er gebrek
te aan wondnggelegentheid voor den
zeer kleinen man. Aan dten anderen
fcant willen we niet .voorbijzien dat
i die verhuuideirs nog wed' eens dupe
I worden van chronische werkloosheid
bij hun huurders, on het ergste ge
val zetten zij do huuTsdhuIdigen na
enkele weken op straat, maar ver
haal is er op zulke crediteuren niet:
Er IS niet, en waar niet is verliest
•'elfs de Keizer zijn .recht.
onzindelijkheid en cmfrisaWbedd, die
zulke behulpzame factoren zijn bij de
verspreiding van kwalen en mekten.
Angstvallig wordt .aiHLe ludhlfcveojverr-
sChi-ng geweerd.
De deuren potdicht, de raram alle
maal gesloten, en dat vaak bij de
broeihitte van eien klein vertrek,
waarin eten gekookt wordt, of een
dampende tobbe met waschgoedi ge
reed staat.... Komt hier wel ooit een
stoffer op den vloer, een natte doek
op de vensterruiten? zoo vraagt mem
zich af. .Zeker, het daaglij'ksch earg-
teven mat at, verstompt ten slotte ook
het igevctel voor zindelijlklheid, aide en
netheid, maar zelfs in woninkjes,
waar sommige prullaria getuigen van
een niet-gelieebafwezig-zijn van alle,
luxe al is de smaak die deze prul-,
laria mooi vindt, nu juist niet bijster
ontwikkeld vindt men dat verwaar-
loozen vain die goede deugden dier
oud-HoHandsche huismoeder, aan
welke ons het woord1 „klein maar
rein" herinnert. 'En Ibij' dit gemis
anoet men dlan nog dankbaar zijp als
men niet meeT klachten hoort over
„levQpd' omrei®", gelijk de teekenen-
de term luidt.
'En süedhts één geval werd mij daar
over van de week geklaagd, doch
op verzoek noem ik naam nocfir
Hoe het kèn zijn? vroegen we hier
boven,. En dan wil 't mijl voorkomen,
'dat het óók in vele van die kmotwo-
;en, anders kón zijn, dan het is, in
dien de bewoners gebruik wilden ma
ken van wat hen door overheidszorg
dan toch is verschaft, voornamelijk
*an het water.
Armoede behoeft niet noodzakelijk
te leiden tcrt vervuiling, en in bijna
alle woningen die we bezochten ïiet
de zindelijkheid vrij wat te wen-
•cl^pn.
In de gangetjes en de portalen reeds
komt je tegemoet die benauwde, duf
fe, niet te definieeren atmosfeer van
Hoe staat hét met dlie zindeiij'kflMdi
'bij de arbeiders in 't algemeen?
Goed', gelukkig! De leden der Lo-
gies-Commissie van den A. N. W. B.,
die de tailooze aanbiedingen voor lo
gies onderzochten en overal een be
zoek brachten, óók in de arbeiders-
kwartieren {Schoten, Amsterd. Poort,
Leidsoha 'kwartier, RozenpTieël) heb
ben bij/na overal zooveel goede en
frissche, zij het niet altijd even com
fortabele logaes-gelegieniheden aange
troffen, dat men in 't algemeen mag
■zeggen: De bevolking der arbeiders
woningen is rein op huls en hof, 't
mag gezien wordten. Er zijn uitraocn-
deringen. Ik zelf ben gekomen in wo
ningen, waar het letterlijk stonk. En,
wel ©igenaardlig, vaak vroeg men
daar de ohbesdheidlenste prijzen. Men
trachtte van de gelegenheid gebruik
te maken, er een slaatje uit te slaan.
Zoo bood iemand een bedstede aan in
een huiskamer, waar eenige kleine
kindleren over de vodden van een
vloerkleed kropen, waar de kachel
gloeiend stond en 't eten daarop
bruösend, waar men bovendien nóg
een .éénpersoonsbed wilde zetten...
en dlat alles voor een rijksdaalder per
nacht en per persoon, zonder ontbijt..
Doch deze gevallen waren uitzonde
ringen, en worden glansrijk overtrof
fen door die bescheidenheid, w/aarme-
da vele anderen voor één gulden per
nacht hun eigen beste beddegoed1 en
ledikant 'afstaan, en dat plaatsen wil
len in Ihun mooie voorkamer, dié
dlaartoe moet worden ontruimd..!
Adh, die mooi© voorkamers, wtile
verlost er ons, maar vooral de ar
beiders van! Wien zal 't gelukken die
menseh'en te overtuigen van deze
dwaasheid: zelf liever met al de kin
deren onder de pannen op zolder te
slapen, dan gebruik te maken van de
flink© voorkamer, die enkel tot tmeu-
beïbergplaats dJient!... Men vergete
niet, dat 'het type der goedikoope ar
beiders w orting is: een voorkamer, een
achterkamertje, keukentje, gang, en
zolder, soms met een klein kamertje
boven. De eigenbouwers maken geen
huizen met slaapkamers, ze rekenen
er'op dat daarvoor de zolder is.
Het slapen op zolder en 't volzetten
van één kamer met 'n linnenkast, een
tafel en stoelen met trijpzittingen
gaat bijna altijdi saanen.
Men versta mij wel. Ik gun ook
den arbeider de luxe van kamers en
■suite wel. Maar boven die luxe gaat
't belang van gemak en gezondheid
En nu keuren we af "t dwaze .om die
bei dien te verwaarlioozen voor de luxe
van een kamer, dlie volgens 't getui
genis van de huismoeders zelf
vaak een rommelkamer wordt. „Ze
zetten er alles neer, de kinderwagen
en de fiets!" klaagde een huisvrouw
haai* nood. Maar: „wie gaat nou in de
voorkamer slapen?" vroeg een andere
verontwaardigd.
Dat is een aanwijzing voor de bou
wers. De huiskamer, met haar gemak
van kasten, is meest aahter. Waar
om niet vóór? Dan kon inen achteT
slapen, en menige huismoeder zou
daartoe allicht overgaan, indien man
van bniten af toch niet meer haar
„mooie kamer" inkijken kon..! Lidht
kwam er dan oo.k wat frissche ludht
méér in die huizen, zou men gaan be
grijpen dat bedsteden in een huiska
mer waar gekookt wordt, onfnisch
"rijn, en zou men .er toe komen, om
nu en dan den wiind1 eens vrij sped to
geven, óók 'binnenshuis.
Wat arbeiders-woningen dus voor
al noodig hebben, dat fis mlin stens
één groote slaapkamer.
Sommige van dlie woningen zijn al-
zoo ingericht, voornamelijk die
van coöperatieve bouwvareenigingen
onderscheiden zich gunstig, van huur
huizen. Hoe goed, practiscih eh toch
niet al te diuiur zulke woningen! (kun
nen zijn, izaet men bijvoorbeeld in de
•A. L. Dysarinakstraat. iHet moge
waar zijn, dat het wonen onder ver
schillende, de vrijheid1 van handelen
beperkende bepalingen, zijn tégen
heeft, wie daarvoor zulke behoorlij
ke woningen betrekken kan, die Ihiam
nauwelijks f 3 per week kosten, mag
dankbaar zijn. Hier is pract'lsche zin
aan goeden .smaak gepaard, eenvoud
en goed inzicht hebben hier een mo
dern woningtype geschapen dat bui
tengewoon aantrekkelijk is. De Uitge
bouwde kasten in de voorkamer, de
oud-Hollandsahe schouw in de huis
kamer, de frissche ruime keukens, de
stemmige behangsels en de verf-com
binaties scheppen een aangenaaimJ-
aandoemd geheel. Jammer, dat 90k
hier de .bedsteden in de huiskamer
nJie»t vermeden zijn, andiers zou mien
zeker van model-woningen kunnen
spreken.
Coöperatie... in Haarlem behoeven
we gelukkig al niet meer te zeggen,
dat de .arbeiders van d'e goede soort
daarop aangewezen zijn. Maar daar
toe is noodig eenige vastheid' van po
sitie onder coöpereerenden, èn kapi
taal.
Die beide worden gemist door de ar
beiders van de tweede soort, de los
sen, de zwakken, de mertschen van
de krotten.
Wat voor hen gesohieden moiet ver
tellen we in een voUgiend artikel.
DTCR.
Buiteniandsch Overzicht
DE TOESTAND IN PORTUGAL.
De correspondent van de Kölnische
Ztg. meldt uh Lissabon, dat daar in
goedinge-lichte kringen een pessimis
tische stemming heerscht over de toe
komst der monarchie. De revolutio
naire, .réoubliikeinsche partij,, weert
zich met alle kracht. Vooral op het
land maakt zij propaganda.
INHECHTENISNEMINGEN.
Volgens de Lissabonsche krantSm,
zijn er mandaten tot inhechtenisne
ming uitgevaardigd tegen menschen
die men van medeplichtigheid aan
den Koningsmoord verdenkt of die
ontplofbare stoffen hij zich thuis had
den. De Tögeering heeft ook verboden
dat die in de pandjeshuizen beleende
vuurwapens, na het verstrijken van
den inlossingstermijn, verkocht zul
len worden.
DE LEVENSVERZEKERING
UITBETAALD.
De Parijsohe levensverzekering
..Urhaine" heeft de som van 1.000.000
francs, waarvoor Koning Carlos bij
haar verzekerd was, uitbetaald
de Portueeesohe Bank, die de polis
in pand had. Het feit wekt nogal sen-
■a*. daar men te Lissabon algemeen
veronderstelde, dat het geld gebruikt
zou worden om de voorschotten van
den Koning, uit 's rijks schatkist ver
leend, aan. te vullen.
UIT DE PORTUGEESCHE KAMER.
De ministerraad besloot tot vernie
tiging van de onder Franco's verant
woordelijkheid genomen besluiten tot
ontbinding der Kamer en tot hervor
ming en reorganisatie van de Kamer
der Pairs. Besloten werd die ontbon
den Kamer bijeen te roepen, opdat de
Koning voor haar den eed pp de
grondwet zal kunnen afleggen. Daar
na za'l die staatsraad worden bijeen
geroepen om over de Kamer-ontbin
ding te beslissen. De nieuwe verkie
zingen zullen niet plaats hebben voor
5 Aprilen de nieuwe afgevaardig
den zullen geen constitueerende
macht hebben, welke eerst kan wor
den gegeven als de Kamers de nood
zakelijkheid van Grondwetsherziening
hebben erkend.
UIT RUSLAND,
De camoagne tegen Rödiger, den
minister van oorlog, schijnt inder
daad geslaagd te zijn. Volgens
bericht uit St. Petersburg heeft de
Tsaar zijn ontslag aangenomen en in
zijn plaats benoemd generaal Iwanof,
den .gouverneur van Kroonstad. Men
vvee-t, dat Rödiger wegens zijn Fin-
sche afkomst vele vijanden had. Iwa
nof, die èn in den oorlog met de Tur
ken èn <i'n dien met Japan gediend'
hééft, staat bekend als een vurig
patriot. En de hooge kringen heeft
men groote verwachtingen van zijn
energie en hoopt men dat hij einde
lijk de man zal zijn, die er in slagen
zal de zoo noodige hervormingen ,-n
het leger tot stand te brengen.
DB PERS OVER DE VEROORDEE-
LTNG VAN NASI.
De Ponoio Romano", die met de
.Tribuma" altijd tot verdediging van
den oud-minister van ondierwijs is
opgetreden, vindt de straf te zwaar.
Het blad betuigt zijn leedwezen, maar
moet tegelijkertijd erkennen, dat
Nasi, die naar alle waarschijnlijk
heid door de hirv zou zijn vrijgespro
ken, zelf gewild heeft, dat het Hof
hem veroordeelen zou.
De „Messaggero" zegt, dat Nasi
zeer welwillend door den Senaat 'S
behandeld, want dat hij anders met
het oog op de omstandigheden, wel
24 jaar had kunnen- krijgen. Ook de
publieke opinie is hem gunstig ge
weest., die oordeelde, dat het feit, dat
de minister het geld niet in zijn eigen
zak stak, wel degelijk als verzachten
de omstandigheid moest gelden.
De „SecoJo" is van oordeel, dat Nar
si moet boeten voor hetgeen zijn
voorgangers evengoed en nog in veel
erger mate deden hoewel zij toe
vallig niet gesnapt zijn.
De veroordeelde heeft zich dadelijk
toen hij ziin kamer i-n de gevangenis
betrok, ziek gemeld m een professor
Mnrchiafava ontboden Zijn vrien
den, die trachtten hem de gevange
nis te besnaren, dringen er op aan,
dat mien hem voorwaardelijk in vrij
heid zal stellen of dat men den ko
ning gratie zal vragen.
Latere berichten mélden, dat een
verzoek om gratie reeds is opgesteld
en 's avonds reeds door 91 afgevaar
digden was onderteekend.
In Catania staakten-, als' demon
stratie legen Nasi's veroordeeling, de
scholen de leerlingen trachtten ook
de winkels enz. tot sluiten over te ha
len. Het kwam ten slotte tot handtas
telijkheden met de politie, zonder dat
er iets ernstigers gebeurde.
UIT HET PRUISISCHE
HEERENHUIS.
Tn behandeling kwam Woensdag
de zoogenaamde „Ostmarkenvorla-
De zitting werd bijgewoond door
den kroonprins.
De minister van [landbouw, de heer
Von Arnim, wijst nog eens in alge
meen© trekken op liet Poolsche ge
vaar, hij stelt in het lidht," dat
politiek van verzoening tegenover Po
len nooit op succes heeft kunnen bo
gen, daar de Polen de Duitschers
trachten te verdringen en daarin
schuilt het eigenlijke gevaar, dat al
leen door Duitsche kolonisatie kan
worden afgewend. Het valt natuurlijk
hard,, dat men zijn toevlucht moet
nemen tot zulk een scherpe maatre
gel als de onteigening, voornamelijk
omdat men toch een zekeren eerbied
moet koesteren voor het Poolsche na
tionale. gevoel.
De minister eindigt zijn rede met
de volgende woorden„Wij staan
voor een 'harde noodzakelijkheid, wij
moeten om te zegevieren toonen, dat
wij willen overwinnen. De regee-
rLng verzoekt u de besluiten, door de
Kamer van Afgevaardigden goedge
keurd, aan te nemen, want al zijn
deze niet het meest welkome middel
ter bestrijding van het Poolsche ge
vaar, zij worden toch voldoende ge
acht"
Verschalende sprekers verklaarden
zich evenwel tegen onteigening.
Daarna werd de vergadering tot he
den verdaagd.
Stadsnieuws
BESMETTELIJKE ZIEKTE.
In de week van Woensdag 19 tot
an met Dinsdag 25 Februari zijn te
Haarlem voorgekomen 4 gevallen van
troodvonk.
.Te Haarlemmermeer 1 geval van
rondvank.
PRINS VAN REUSS.
Woensdagmiddag werd liet Mu
seum van Kunstnijverheid bezocht
door den Prins van Reuss. De direc
teur, de heer E. A. von Safher, leidde
zelf den bezoeker rond, die, zelf
kunstbeoefenaar, allerlei vragen
■deed en opmerkingen maakte, welke
blijk gaven van veel zaakkennis.
EXAMENS Nuttige Handwerken.
*s Gravenhage, 26 Februari: Geëx.
14, geslaagd 8 candidate®., o.w. die
dames: A. M. Fröger, A. Veogel, bei-
den Haarlem.
Afschaffing van Bakkers-
nachtarbeid.
Het Plaatselijk Comité voor /Af
schaffing vaai Nachtarbeid hield
Woensdagavond in het gebouw Smt.
Bavo eten openbare vergadering.
De voorzitter, de heer W. Berke
meier, opende de vergadering, de
aanwezigen welkom heetende, inzon
derheid het Tweede Kamerlid, den
heer Fr. Lïeftinck. Spreker deelde me
de, dat deze bijeenkomst is belegd ten
gunste van een wettelijk verbod vain
nachtarbeid.
.De secretaris, de heer L. Peper,
dieelde mede, dat van de volgende ver
een igngen sympathie-betuigingen
waren ingekomen Alg. Ned. Werk
liedenverbond, Aleubelhiakersbond,
Centrale Bond van Bouwvakarbei
ders, M etaal bewerkersbondBond
van Opzichters en Teekenaars, Ned.
Vereeniging tot Afschaffing van Al
coholhoudende Dranken, Timmerlie
den bond, Christ. Nationale Werk
mansbond. R. K. Volksbond, Volks
band tegen Drankmisbruik, Kruisver
band, Bond van Electrisdhe Spoor-en
Tramwegpersoneel, Alg. Ned. Stuca-
doorsbond Alg. Ned. Typografen
bond, S. D. A. P., Tuinliedenbond,
Bond van Post- en Telegraafbeamb-
Lem, Patrimonium. Stoffeerders- en
Beddenmakersbond, en de Coöp. Bak
kerij „De EeudTacht" (deze schreef,
<l'at iin haai bakkerij de nachtarbeid
ia afgeschaft, en dat de verbruikers
daair zeer mede tevreden zijn, zoodat
hier bewezen is, dat die nachtarbeid
overbodig is).
De Kamerleden, de heer en Reyne
en HugenihoHz, hadden bericht inge
zonden, dat ze verhinderd waren de
ze bijeenkomst bii te Wonen, maar
dat ze toch gaarne hun sympathie
betuigden met het doel van de verga
dering.
Op het tooneel stonden verschillen
de vaandels en banieren van de sym-
pathiseerende vereenigingen.
Tegenwoordig waren o. a ook de
Raadsleden de heeren Van de Kamp;
en Schram.
Als eerste spreker trad op dte heer
G. SLAGT van Beverwijk, voorzitter
van den Ned. Brood-, Koek- en Bam-
'ketbakkerfvbond. Deze Ving aan met
een herinnering aan het. in 't vorige
jaar )be Utrecht geihoudteoi en zoo
goed geslaagde congres tot afschaf
fing van den nachtarbeid. Daar is
door zoovele mannen van naam aan
getoond, dat de nachtarbeid voor de
bakkers niet noodig is. De vorige mi
nister van landbouw, de heer Vee-
gems, zei, dat het was de dónkere zij
die deir industrie, en dat het meer
dlan tijd werd, om aan dezen toe
stand een einde te maken. Door deze
uitspraak is <le hoop gewettigd, dat
er van d'e zijde der Regeering bin
nenkort een wetsontwerp, verbieden
de den nachtarbeid, zal inkomen.
Toch, waar ook het publiek voor de
zaak gewonnen moet worden, zitten
de propacandeerders niet stil, hier
van getuigt ook dieze vergadering.
Spreker hoopt© de medewerking van
de broodetende menschen te kunnen
winnen. De bakker vraagt niet meer
dan hem als mensch toekomtde dag
is gegeven om te werken, de nacht
om te rusten. (Applaus).
Afschaffing van den nachtarbeid
zal niet alleen den in het slaven
kleed loopendie gezel verheffen, maar
ook den uatroon, inzonderheid de
kleine bakkers. Want ook hun gezin
lijdt onder dat afbeulende 's nachts
werken, zii 'kunnen zich niet aan him
vrouw en kinderen wijden, ja, ver
vreemden evenals de gezellen geheel
van hun «rezin.
De bijzonderheden van bet bakkers
bedrijf nagaande kwaim spreker tot
de conclusie, dat,,De bakkerij niet
langer ontsierd mag worden door
den nachtarbeid. Niet alleen zullen
de patroon en de geziél er door in een
betere conditie komen, maar ook het
bedrijf, als eenmaal de afschaffing
van den nachtarbeid verwezenlijkt
wordt". (Applaus).
De tweede conclusie van den spre
ker was
,,De hygiëne van geelst en lidhaam
eisehlt niet, minder de afschaffing van
den nachtarbeid'
Om dit toe te lichten las spreker
eenige gedeelten voor van het door
Dr. Hoffman als medicus gesprokene
op het congres te Utrecht Deze des
kundige teekende de ongunstige in
vloeden van het des nachts werken,
vooral waar de werkzaamheden van
den bakker achter de warme ovens
reeds zoo ongezond zijn in gewone om-
standiighedlen.
Ook het eten van versch brood
niet gezond, zoodat de gezondheids
toestand van de verbruikers er bij
aal winnen, als des morgens
versch brood gegeten wordt
Als derde conclusie sprak spreker
uit
,,,De nachtarbeid breekt het gezins
leven van den gezel zoowel als van
den patroon"
Dr. Kuyper heeft op het congres
zoo mooi geschetst, hoe de wilde die
ren vs nachts uitgaan om bun prooi te
zoeken, en hoe de bakkersgezellen/
met deze gelijk gesteld worden.
Het gezinsleven van 30.000 huis
houdens is en wordt verwoest. Dat
mag zoo niet blijven Een wettelijk
verbod is noodig, want zonder dat '8
verwezenlijking niet mogelijk dit ia
nu weer in Bodegraven bewezen.
Daarom noodigde spreker alle aan
wezigen uit, om de Regeering aan te
moedigen en tot handelen te brengen
om zoo spoedig mogelijk het schoon»
doel verwezenlijkt te zien. (Applaus).
Hierna nam Mgr. KONINGS, uft
Amsterdam, het woord.
Geen mensch wil gaarne onrecht
vaardig genoemd worden, en toch
zijn wij het ls we 's morgens versch.
brood eischen. Om dit te leveren
wordt de nachtrust aan den bakker
ontroofd, en diit is onrechtvaardig.
De nacht is voor den bakker, de
nachtrust komt hem toe, dat is een al
oude natuurwet. Men kan zeggen
„0, dan slaapt de bakker maar op
den dagO ja de bakker doet dat
wel, maar denkt ge, dat 't maar on
gestraft gaat, dat dag aan dag zon
digen tegen de natuurwetten De
slaap des nachts is het gezondst, en
het gemis er van sloopt het leven.
In dezen tijd, waar we maar steeds
hooren ever rechten en. plichten,
moet men ook den toestand der bak
kers eens nagaan. Aan zijn rechten
ontbreekt nog veel. Het gezin van
den bakker wordt uiteen gerukt, en
dat is een greote maatsch c.ppelijke
kwaal. De opvoeding der kinderen
wordt verwaarloosd, de moeder kan
niet alles doen, waar zij den steun
van den main en den vader mist.
Dat alles geschiedt om een. bel©
versch brood. „Met dien eisdh van
versch brood pleegt de maatschappij-
een onrechtvaardigheid, niet alleen
tegenover den bakker, maar ook te
genover -ziijn vrouw en kinderen,
want den vader boort het huisgezin".
(Applaus).
Niet alleen in meetings en fin de
Pers moet g-epropagandieerd worden,
maar ook behoort er geiwerkt te wor
den in engeren kring. De vrouwen
moeten overtuigd worden, hoe zij
door versch brood te eten, zware of
fers vragen. Men moet hun medelij
den opwekken met de arme vrouwen
eh /kinderen van die bakkers. 7e
moeten zoover gekregen worden, dat
de vrouwen zeggen„Neen, ik wil
's morgens geen versch brood eten,
ik wil het niet aan mijn huis ontvan
gen 1"
Maar zonder een wettige regeling
komt. de afschaffing van dien nacht
arbeid zeker niet. De Regeering deed
toezeggingen, maar ,.'t is noodzake
lijk, dat de Regeering aangespoord
wordt om deze zaak te regelen".
Spreker hoopt, dat die wet spoedig
in het Staatsblad zal komen, en dial
die wet allen bakkers zal bevredigen;
het zal een zegen voor den bakker,
bet zal een zegen voor duizenden
huisgezinnen zijn, het zal een zegen
voor de maatschappij zijn, (Applaus).
Het publiek behoeft slechts weinig
oip te offeren, laat ze het dan toch
ook doen. Zonder een versch broodje
zal men 's morgens ooit. ontbijten, en
't zal een zonnestraaltje brengen in
het donkere huisgezin van den bak
ker.
Komt er versch brood op tafel, dan
moet de man zeggen„Neen, vrouw,
ik gebruik het niett daarvoor heeft
een arme bakker vannacht gewerkt,
daarvoor heeft een geheel huisgezin
geleden. Ik verlang dat offer niet!
(Applaus).
Van de gelegenheid tot het stollen
van vragen maakte allereerst do
heer G. DE VRIES \V22n. gebruik. Op
zijn waas- verklaarde de heer Slagl,
dat 90 der bakkersputro0ns vóór
die afschaffing van den nachtarbeid
is.
De lieer VAN DE KAMP deed uit
komen, dat de uitspraak van den
heer Slagt,.de patroons krijgen bij
afschaffing van nachtarbeid finan
cieel© voordealen, en de gezellen mo
reel© voordJeelen", niet geheel juist
ia. Ook de gezellen krijgen finamciee-x
be voordeelen, want die nachtarbeid
sloopt liet lichaam en dat voedt do
gezel ook in zijn portemonnaie.
Dit vond de heer LÏEFTINCK ook.
De heer SCHRAM meende, dat het
kwaad van den nachtarbeid, voorna
melijk in de steden schuilt. Op het
platteland wordt door weinig bak
kers 's nachts gewerkt.
Dit kon de heer SLAGT niet toege
ven. Het Centraal Comité heeft een
referendum uitgeschreven, wellicht
dat uit <be cijfers binnenkort deze
zaak kan uitgemaakt worden.
De heer DROSTE (afgev. Volksbond
tegen drankmisbruik) vreesde, dat er
