in Nederland ingevoerd, de Lin o-
t y p e, die regels op elke verlangde
breedte giet van koperen matrijzen
De regels van dit artikel bijvoorbeeld
bestaan dus niet meer uit losse let
ters, maar vormen elk afzonderlijk
een geheel. Het zou ons te ver voeren,
al de voordeel en van de L i n o t y p e
uiteen te zettenj het zij genoeg te ver-
eere en voor eenvoudig werk leent ze
af en toe nog wel haar dienst.
De nieuwe machine leverde een
tw.eevoudig voordeel op. Vooreerst
was ze dubbel en kon dus tweemaal
zooveel exemplaren per uur leveren
als de vorige. Had de eerste maar één
inlegger, de nieuwe werd met twee
het halve vel toch weer uit de hand
moest worden gevouw en en ingesto
ken, schoot ook deze machine weer te
kort. Vooral omdat maar steeds in
de laatste jaren onze oplage bleef
klimmen. Van de moeilijkheden, die
langzamerhand te overwinnen waren,
kan men zich een denkbeeld vormen
ais men weet, dat wij. in tijden van
melden, dat men nooit gebrek aan
letter heeft, daar van de matrijzen
steeds weer nieuwe regels kunnen
worden gegoten en in de tweede
plaats, dat een machine het werk
doetvan eeniae handzetters. Op
onze kolombreedte kan een hand-
zetter, wanneer hij zijn werk begint,
per uur omstreeks 40 regels zetten,
naderhand, wanneer hij vermoeid
wordt, vermindert dit getal tot 35 de
machinezetter evenwel kan op dezelf
de breedte per uur 150 160 regels
voortbrengen en, gedurende korten
tijd wanneer het spant, 'nog wel meer.
Elke behoorlijk ingerichte dagblad
zetterij heeft dan ook tegenwoordig
zetmachines.
Haarlem's Dagblad wordt, wat het
redactioneele gedeelte betreft, geheel
gezet op deze L i n o t yp e s, en wa.t
de advertentiën aangaat, voor een
gedeelte. Op hét kiekje van de eerste
bladzijde ziet men de drie machines,
die door een kleinen motor worden
gedreven, met hare zetters afgebeeld.
Niet minder wijziging kwam er In
ONZE DRUKPERSEN.
In 1883 gebruikten we een enkel
voudige snelpers, die aan een groot
vliegwiel door 'twee mannen werd
gedraaid. De grootste oplage, die per
uur gemaakt kan worden op een ge
wone snelpers, die door een stoom
machine of een gasmotor wordt bewo
gen, is 1200 exemplaren. Het spreekt
wel van zelf, dat de twee mannen, die
het rad draaiden, deze snelheid niet
konden bereiken. Het was bovendien
zwaar werk, zoodat wij al spoedig een
gasmotor opstelden en door de toene
ming van de oplage een grootere ma
chine moesten aanschaffen. Onze
oude pers houden we evenwel nog in
ONZE EERSTE COURANTPERS.
man bediend. 1-Iet tweede voordeel
was, dat nu niet meer zooals vroeger
al de couranten uit de baud behoef
den te worden gevouwen...De machi
ne zelf heeft een vouwtoestel, dat men
onder aan de bladzijde links kan
opmerken en waarin de vierzijdige
exemplaren werden gevouwen met
gelijke snelheid, als waarmee de ma
chine die afleverde.
Maar altijd weer stelt uitbreiding
nieuwe eischen. Zoolang wij niet
meer dan vier bladzijden per dag ga
ven, ging alles vlot en flink, maar
toen iederen dag het nummer uit
minstens zes bladzijden bestond, en
groote drukte; reeds Donderdagavond
moesten beginnen te drukken voor
het nummer van Zaterdaga,vond. An
ders kwamen we niet gereed.
Zoo kwam het, dat eenige maanden
geleden tot de aanschaffing van een
machine werd besloten, die wel zeer
kostbaar is, maar dan ook voor ge-
rüirnen tijd in de behoefte van onze
courant zal voorzien. Het is wat de
Duitschers ïpernen een Zwil-
lingsRotationsmaschihe,
dat wil zeggen een dubbele rotatie-
machine. Deze soort \an persen he-
rust op het beginsel, dat niet- meer
van de letter zelf wordt gedrukt,
maar van half cirkel! ormige platen,
de
die van da letter zijn gegoten. Wij
zullen trachten, dit procédé duidelijk
te maken.
Wanneer de pagina zetsel is opge-i
maakt, wordt daarop een vel bijzon
der geprepareerd papier gelegd en in
een eenvoudig werktuig (kalander)
daarin geperst. Elke letter, elk tee-
ken, elk cijfer, dat gezet was, staat
dus in dat papier ingedrukt. Dit pa
pier, de mater of matrijs, wordt nu
in een gietapparaat gelegd en volge-
goten met gesmolten lood, in half
cirkelvorm. Hierdoor verkrijgt men
een looden plaat, die na afgewerkt
te zijn, in de drukpers wordt vastge
schroefd en waarop dus alles weer
te lezen is, wat aanvankelijk gezet
was.
Elke bladzijde, is een plaat. Voor
zes bladzijden moeten er dus zes ge
goten worden. Daar de machine een
rokerende (draaiende) beweging heeft
in tegenstelling met de gewone snel
pers. die een heen- en weergaande be
weging maakt, is zij veel sneller dan
de laatste. Onze nieuwe machine kan|
dan ook per uur leveren 12000 exem
plaren, dat is 200 per minuut, of meer
dan 3 per seconde. Inleggers zijn er
niet meer bij noodig, de machine rolt
zelf haar papier af, snijdt het af, be
drukt het, steekt de twee bladen
elkander en levert ze zoo kant
klaar af. De rondbrenger heeft
maar te bezorgen.
Wat heit groote voordeel der rota-
tieanachine is zal den lezer duidelijk
zijn. De redactie kan langer wachtei
meit het sluiten der vormen, kan dus
later dan tot dusver -nog nie-uws op
nemen de administratie kan niette
min zorgen, dat de couranten tijdig
bij de geabonneerd-en zijin bezorgd.
Welk >een verschil met onze e-erstt
pers, die naast deze een stvi.mpertp
lijkt
Het spreekt wel van zelf dat de»ia
kwarteeuw niet is v.oorbij-gegaan zon
der groote verandering en
UITBREIDING DER REDACTIE.
Wat tegenwoordig aan den inhou gj,e
van de courant op dat stuk wordt te; -er
koste gelegd, staat in geen veirbou Q(je
ding tot de uitgaven, dié- de couran Qj;
vroeger vórderde. Laai gz-am e-rh ani [v-&1
zijin de eischem, die aan 'een dagbia ,r
worden gesteld, toegenomen bovei jz
di-em was het onze gewoonte-, in elke l&
ux<
ïrd-i
be
lui]
f. 1
ren
inn
ik-tf
grc
H
P d
'ocl
lert
ap
gbli
!kb]
d
ir
nscli
rts
pa
2-eld
aan
Oi
le 1
fe;
rts
and
ONZE TWEEDE COURANTPERS.
