schikt, zal l>esiist Kunnen woraen om
trent de verdeelmg der beschikbare
58,000 tusschen de plaatselijke ver
een i gingen en de sanatoria.
Overwogen zal worden wat kan
worden gedaan van overheidswege
tot vermindering zoo mogelijk weg.
neming van het gevaar van tuber
culeuss onderwijzers in de school. De
regeering wijdt haar voile aandacht
aan deze voor de volksgezondheid zoo
belangrijke zaak.
Herziening Krankzinnigenwet. On
derzocht wordt op welke punten een
herziening der wet van 27 April 188-4
raadzaam is. Bij eventueels herzie
ning der krankzinnigenwet zal de noo-
dige aandacht geschonken worden
aan het personeel, evenals aan de ver
pleging van krankzinnige boosdoe
ners.
Naleving Drankwet. Het is geble
ken, dat er, zoowel te Rottendam als
te Dordrecht an te Gorinchem,
scheepsbevrachters zijn. die tevens
houders zijn van een vergunning ol
verlof, waarin groot kwaad schuilt.
Maatregelen worden overwogen om
dit tegen te gaan. Wettelijke regeling
van het scheepsbevrachtersbedrijf zou
In aanmerking kunnen komen om het
kwaad tegen te gaan. Een som van
f 2000 wordt beschikbaar gesteld om
het hoofdbestuur van den Volksbond
te steunen in de beteugeling van het
euveL
Subsidiën ter bestrijding van mis
bruik van sterken drank. De Minis
ter wil de subsidiën niet uitstrekken
tot doeleinden, welke slechts zijde
lings met den' strijd tegen alcoholis
me ten goede komen.
Werkloozen. Een memorie-post Is
uitgetrokken, met het oog op de mo
gelijkheid, dat particuliere vereeni-
gingen of commissiën of gemeentebe
sturen onmachtig zouden blijken, ge
noegzame hulp te bieden.
De Minister verdedigt verschillende
subsidiën aan vereenigingen ter be
vordering der lichamelijke gezondheid
\an jongelieden.
Opdrijving dep kosten van. het uni
versitair onderwijs. In het algemeen
kan de klacht over de hooge en stij
gende onkosten van het universiteits-
wezen toch gepaard gaan met de er
kenning, dat de uitgaven aan de be
hoeften beantwoorden. Zuinigheid
wordt niettemin zooveel mogelijk be
tracht.
Nieuwe leerstoelen. Er bestaat thans
geen gelegenheid om een hoogleeraar
in de homoeopathie te benoemen. Doet
zich die voor, dan zou de Minister
daartegen geen bezwaar maken.
Technische Hoogeschool. Een syste
matisch werkplan Inzake de volledi
ge toerusting is tot stand gekomen en
ter griffie gedeponeerd.
Of voor de opleiding van officieren
der genie de T. H. S. de voorkeur zou
verdienen boven de K. M. A. kan de
Minister niet beoordeelen, omdat de
opleiding van die officieren niet tot
du bemoeiingen van zijn departement
behoort
De oprichting van een rijksproef
station van bouwmaterialen wordt
naar clen Minister van landbouw, nij
verheid en handel verwezen.
Middelbaar onderwijs. Onderwijs
door onbevoegden moet, althans bij
tijdelijke aanstellingen, al en toe
worden toegestaan, omdat er niet ge
noeg bevoegden zijn.
Inspectie vakonderwijs. De Minis
ter erkent, dat de taak voor één titu
laris te zwaar wordt en overweegt
middelen om de taak van den Inspec
teur te verlichten zonder daarbij tot
verdeeiiug der inspectie over te gaan.
Overneming van gemeente H. B.
scholen door het rijk. Overwogen
wordt de subsidies in overeenstem
ming te brengen met het aantal bui-
tenioerllngen en of in de gevallen in
het voorloopig verslag genoemd aan
leiding tot overname der gemeente H.
B scholen bestaat.
Oprichting van nieuwe scholen wil
de Minister bij voorkeur van particu
lieren zien uitgaan.
Middelbaar technisch onderwijs. De
Minister hoopt bij de volgende begroo
ting de noodige voorstellen te kunnen
doen.
Het handelsonderwijs wordt gelei
delijk uitgebi-eid.
Regeeringstoezicht op vereenigings-
examens acht de Minister niet wen-
schölijk.
Lager onderwija Toezegging van
staatsbemoeiing met het voorberei
dend onderwijs kan vooralsnog ndet
worden gedaan.
Opleiding der onderwijzers. Oprich
ting van nieuwe inrichtingen van on
derwijs acht de Minister thans onge-
wenscht, tot verbetering der bestaan
de inrichtingen wordt al het moge
lijke gedaan.
Neutraliteit van de openbare school.
De Minister vindt geen aanleiding tot
principieel debat. Hij is niet voor
nemens te reageeren tegen de be
staande practijk. Rijzen quaesties,
dan moet elk geval op zichzelf beoor
deeld worden, zonder dat de verkla
ring van '8 Ministers ambtsvoorgan
ger richtsnoer is. De Minister is ook
van meentag, dat de gemeenteraad
niet bevoegd is te bepalen, dat Ln de
openbare school uit den bijbel zal
worden eeiezen. Te Groot-Ammers
werd dit bepaald met goedkeuring
van het personeel en buiten de les
uren te zullen geschieden, doch het
heeft nog niet plaats gehad.
Leerplichtwet. Onderzoek wordt toe.
gezegd ra hoeverre tot technische her
vorming der leerplichtwet moet wor-
deD overgegaan. Oplegging, aan de ge
meentebesturen van de verplichting
aan schoolgaande kinderen, voor wie
daaraan behoefte bestaat, voeding en
kleeding te verschaffen, is van den
Minister niet te wachten.
Ontslag van onderwijzeressen we
gens huwelijk. De Minister is van
nieening, dat de wet zich niet verzet
tegen de aanwezigheid van gehuwde
onderwijzer rossen op de school. Hij
overweegt wetswijziging.
Anti-alcoholisch onderwijs kan geen
afzonderlijk leervak zijn wel kunnen
kleine middelen tot drankbestrijding
worden toegepast.
Vervulling militieplichten. Wanneer
aan een onderwijzer wegens het ver
vullen van militleplichten verlof is ver
leend. behouden gemeente of bijzon
dere schoolbesturen aanspraak op
rijksbijdrage tot de volle minimum
Jaarwedde.
RijLa lagere scholen. Verhooging
van het minimum salaris der onder
wijzers van bijstand verdient geen
aanbeveling. De hoofden zullen bij de
nieuwe regeling hunne verhoogingen
voor bij-acten behouden.
Ineen schakelingscommissie. Deze
zal vermoedelijk in den loop van 1909
met har© werkzaamheden klaar ko
men. Het eindrapport zal niet bij ge
deelten verschijnen. In den loop der
memorie worden vele onderwerpen
tot na het verschijnen van dit rap
port onbeslist gelaten.
Scholen voor zwakzinnigen. Als
voorwaarde voor rijkssubsidie wordt
altijd gesteld, datgeen kind mag
worden algewezen op grond van de
godsdienstige gezindheid der ouders.
De uitgaven voor de Rem brand t-
zaal ln 's Rijks Museum te Amsterdam
worden door den Minister verdedigd.
Opheffing van de sluiting des Maan
dags gedurende een gedeelte des
jaars verdient vooralsnog geen aan
beveling.
De verleden, jaar op de begrooting
uitgetrokken subsidies voor openbare
leeszalen heeft de Minister dit jaar
niet gehandhaafd, omdat hij de daar
voor aangelegde maatstaf niet Juist
acht. De minister heeft de Centrale
Commissie voor de Statistiek uitge-
noodigd, een onderzoek ln te et ellen
naar het aantal en den omvang van
werkkring der hier te lande bestaan
de openbare leeszalen en bibliothe
ken. Zoodra de commissie rapport zal
uitgebracht, zal door den mi
nister ernstig worden nagegaan of,
en zoo ja, op welke wijze van regee-
ringswege steun aan de openbare
leeszalen kan worden verleend.
f oOOO wordt nog uitgetrokken voor
officieels deelneming van Nederland
aan de in den zomer van 1909 te Mun-
chen te houden vierjaarlijksche In
ternationale kunsttentoonstellingen.
Ten aanzien van betere hulsves
ting van '8 rijks academie van beel
dende kunsten ls de minister in over
leg getreden met B. en W. van Am
sterdam.
De ondervonden teleurstelling wat
betreft de prestaties der Nederland-
sche deelnemers aan de Olympische
spelen is verklaarbaar, omdat groote
landen uit den aard der zaak over
veel ruimer keise uit superieure
krachten te beschikken hebben en
b.v. in Engeland en de Vereenigde
Staten aanzienlijke sommen zijn be
steed om de deelnemers gezamenlijk
te oefenen. De wedstrijden zijn noch
tans een uitnemende leerschool ge
weest en bij het wielrïjden, schermen,
en vooral bij het voetbalspel hebben
de Nederlandsche kampioenen geen
slecht figuur gemaakt
DE „TEMPS" OVER DE NEDER
LANDSCHE POLITIEK.
De Temps" bespreekt de Neder
landsche begrootingsdebatxen en zegt
dat men niet behoeft te vreezen voor
het ophouden der goede verstandhou
ding tusschen Regeering en Kamer,
en dat van nu af tot aan het einde
dezer periode van wetgeving dr. Kuy-
per, die reeds de regeering van
spreekwijze deed veranderen, den-
zelfden invloed zou kunnen hebben op
haar politiek. Alleen versterking der
linker meerderheid zou zulks kunnen
voorkomen.
NED. VEREEN. VOOR PSYCHIA
TRIE EN NEUROLOGIE.
In de'te Utrecht gehouden vergade
ring van de Nederlandsche Vereeni-
ginp- voor Psychiatrie en Neurologie",
is o. m. behandeld een voorstel van
de heeren J. van Deventer Szn., J. F.
Plet en C. J. Marcus, luidende „De
algemeene vergadering benoeme een
commissie om een onderzoek ln te
stellen naar de bezoldigingen der ge-
neesheeren, verbonden aan de krank
zinnigengestichten hier te lande".
Blijkens de schriftelijke toelichting
zijn die l>ezoldigingen, volgens de
voorstellers, onvoldoende geregeld.
Dit voorstel werd na korte bespre
king aangenomen en de benoemde
commissie, gevormd door de voorstel
lers, kreeg verder de opdracht een
verslag in te leveren, waarin precies
wordt gemotiveerd welke emolumen
ten aan de gestichts-artsen moeten
worden toegekend.
NIET VERSTANDIG.
In een openbare school, niet ver van
Rotterdam, speelde zich een eigen
aardig geval af
Een onderwijzer hield een zijner
leerlingen, een jongen, voor straf een
poosje na in de school, wat vernemen
werd door een ouderen broer van den
gestrafte, die de school binnendrong,
om zijn broer er uit te halen, wat na
tuurlijk door den onderwijzer ver
hinderd werd. Onder den uitroep
„hij moet er uit verliet hij de
school, om eenige minuten later te
rug te komen, thans gewapend met
een stok en gpvolgd door... zijn moe
der 1
Zonder te schellen of ie kloppen
stormde het tweetal de school binnen
om den gestrafte te bevrijden. Maar
de onderwijzer bleef bij zijn stuk en
stond zijn prooi niet af.
„Dan zullen wij eens kijken wie er
baas is", liet de moeder er op volgen
en in minder dan geen tijd was de
school in een worstelkamp herscha
pen meester kreeg het knap be
nauwd. In den strijd viel de moeder
door een glazen schot.
Op dat geluid kwam het hoofd der
school aansnellen, die den onderwij
zer te hulp kwam.
Met vereende krachten werd de
striid voortgezet, met het gevolg, dat
moeder en zoon het strijdperk moes
ten verlaten, zonder hun doel bereikt
te hebben.
EERSTE KAMER.
De Eerste Kamer, die Dinsdag
avond weder bijeenkomt, zal Woens
dag Ln de afdeelingen vergaderen,
hoofdzakelijk tot onderzoek der Indi
sche Begroeting, om dan Donderdag,
en zoo noodig Vrijdag, de nog voor
openbare behandeling aanhangige on
derwerpen af te doen.
ANGSTIGE OOGENBLIKKEN.
Vreeselijke scènes hebben zich afge
speeld bij de groote onderaardsche
gasontploffing, die, gelijk wij meld
den, voor eenige dagen de bewoners
van Brooklyn in de grootste opgewon
denheid heeft gebracht. Een der
hoofdstraten was opgebroken, daar
da gasleiding hersteld moest worden
en in de diepte arbeidden 15 werklie
den aan de reusachtige buizen. Plot
seling deed een doffe, vreeselijke
stoot eren aardbodem mijlen ver ta
dan omtrek schudden. Ruiten spron
gen en uit de schacht ln de straat
steeg onmiddellijk een laaiende vlam
menzee omhoog. Onder in de diepte
waren bijna alle werklieden door den
druk tegen de wanden geslingerd en
verpletterd. Slechts vier waren nog ln
het leven. De ontploffing deed de
groote hoofdbuis der waterleiding
springen, zoodat de werklieden, die
aan den dood ontkomen schenen, het
verdrinken voor oogen hadden. Een
vreeselijke wedren door het donkere,
halfvolle afvoerkanaal volgde. Adem
loos werkten de vier mannen door den
vloed voorwaarts, achter zich het uit
de gesprongen buis naar binnen
dringende water dat steeds hooger
steeg. Eindelijk bereikten zij de mon
ding van de Gae tri vier op het oogen-
blik dat het water hen zou doen
stikken. Half bewusteloos trok men
•ie geredden uit den stroom.
yEEL LIEFHEBBERS.
Voor de betrekking van klerk ter
secretarie te Arnhem op een Jaarwed
de van f 500f800 hebben zich 117 per
sonen aangemeld, onder welke 12 da
mes.
„HOOG" BEZOEK.
Wilhelm Volgt, de kapitein von Kó
pen ick de door Keizer Wilhelm bege
nadigde schoenmaker, de man, die
destijds de heele wereld van zich
ileeft doen spreken, zal deze week ook
Nederland met een bezoek verte
ren
Hij blijft ex Zaterdag, Zondag en
Maandag.
INBRAKEN.
Te Bellen is ln de Herv. kerk Inge
broken. De inhoud van een collecte
bus voor het stichten eener bijzonde
re school wordt vermist
RAAD VAN DEFENSIE
Deze week vergaderde ln een der
lokalen van het Departement van
Oorlog de Raad vein Defensie.
PISUISSE EN BLOKZIJL
Indische bladen brengen het be
richt, dat de heer Pisuisse, door ty
phus aangetast, verpleegd wordt in
een ziekeninrlchting. Een zestal we
ken zal ln 't gunstigste geval noodig
zijn om hem weer in staat te stellen
op te treden.
EEN -TEGENVALLER.
Door de jongste stormvloeden
schijnt de zeedijk nabij het Horntje
op Texel, waaraan in de laatste ja
ren bijna een ton gouds moest ver
werkt worden, nu weer op andere
plaatsen te zijn ondermijnd.
•Bij de Donderdag verrichte peilin
gen bleken hier en daar aan den voet
des dijkiS holen van wel 6 meter diep
te te zijn ontstaan. Men heeft ter
stond personen aan het werk gesteld,
doch er zullen belangrijke maatrege
len moeten worden getroffen, om er
ger te voorkomen.
GASONTPLOFFING.
Vrijdagmorgen had te Sueek een
vreeselijke gasontploffing plaats op
de bovenwoning van liet groote ma
gazijn „De Metalen Wereld". Een ka
mer vloog aan splinters, gordijnen
kwamen aan flarden in een boom te
recht, tal van groote spiegelruiten op
het Grootzand werden vernield. De
bewoner, de oude heer Volkers, i§
gewond naar het ziekenhuis ge
bracht.
DE ONTHULLINGEN VAN „HET
VADERLAND".
„Het Vaderland" zich verdedigende
tegen de critiek, op het blad geoefend
naar aanleiding van het artikei „Kei
zer en Koningin", schrijft o.a.
Een dementi van den inhoud onzer
artikelen heeft de Minister niet gege
ven de heer Van Bylandt wel.
Het zou meer indruk hebben ge
maakt. Indien het andersom ware ge
weest.
Het dementi toch van den heer Van
Bylandt kon slechts kras zijn naar
den vorm immers het berust op niets
dan persoonlijke navraag. En er zijn
plaatsen het zal den afgevaardigde
van Apeldoorn gebleken zijn, Indien
het hem piet reeds lang bekend was
waar men zelfs den beer Va.n By
landt met een kluitje in het riet
stuurt, en hem gegevens verstrekt, die
later in het verslag ©enigen indruk
kunnen maken, maar die niettemin
ongegrond en onjuist zijn.
De ons verstrekte gegevens nog
eeng raadplegende en de voorhanden
stof overziende, kunnen wij dan ook
aan dit demendt niet de minste waar
de hechten, en handhaven het mede
gedeelde zoo positief mogelijk.
Wij willen hier nog bijvoegen een
bijzonderheid, die wij tot dusverre
onder ons hielden, namelijk dat een
dergelijke Keizerlijke vermaning, als
welke tot ons land gericht werd, des
tijds ook een ander Hof heeft bereikt,
en men daar desgelijks ten gevolge
daarvan heeft gemobiliseerd. Het
tijdstip komt overeen met de gedeel
telijke mobilisatie hier te lande, waar
van de heer Van Lóben^ Seis in- de
Tweede Kamer openlijk gewaagde.
Misschien kan dit détail den heer
Van Bylandt verder in zijn nasporin-
gen den weg wijzen.
Gemengd Nieuws
EEN GRUWELIJK DRAMA.
Een 32-jarig metselaar te Bordeaux
heeft, vermoedelijk in een vlaag van
waanzin (de man heeft vroeger in een
krankzinnigengesticht gezeten) vree-
selijk huisgehouden. Hij kreeg met
zijn vader ruzie over een geldquaestie
en wond zich steeds meer op. Plotse
ling trok hij zijn overjas uit en ging
z::n geheele familie met een hamer
te lijf. Hij begon met zijn ouden va
der dood te slaan, toen bracht hij
zijn zuster en een nicht doodeliike
wonden toe. Zijn moeder en twee Du
ren wist hij ernstig te kwetsen. De
politie heeft met groote moeite en le
vensgevaar den woesteling ten slotte
te pakken gekregen.
VT^'> DAGEN LEVEND BEGRAVEN.
In de mijn van de firma Krupp, te
Hordel, bij Bochum, de „Hanover-
mijn", werden twee mijnwerkers door
een instorting bedolven.
De beide mannen werkten in een
zeer nauwen mijngang, toen deze
plotseling instortte, waardoor de twee
arbeiders van bet overige gedeelte
der mijn waren afgesneden. Daar het
ongeluk onmiddellijk was opgemerkt,
kon het reddingswerk met alle kracht
worden aangevangen. Er moesten ve
le honderden wagens steenen worden
weggesleept, voor men de begraven
arbeiders kon bereiken.
In/tusschen was het mogelijk gewor
den, zich door een pijpleiding met de
Verongelukten ln verbinding te stel
len.
In de vroegte werden de twee mijn
werkers, nadat zij 90 uren in hunne
onderaardsche gevangenis waren op
gesloten geweest, heelhuids te voor
schijn gebracht. Belde mannen waren
hoofden van groote gezinnen.
EEN EILAND VERDWENEN.
Een Dultsche Zuid zee-expeditie heeft
geconstateerd, dat-een der Paumotu-
eilanden tusschen de 144 o en 146 o
Westerlengte met al zijn bewoners is
verdwenen. Men denkt dat er aard
beving geweeet is.
EEN INVASIE DOOR DE LUCHT.
De „Echo de Paris" publiceert een
lange lijst van Duitsche ballons, die
sedert April in Frankrijk zijn geland,
en betoogt, dat, Indien diplomatieke
stappen te Berlijn niet baten, de
Frausche regeering krachtige maat
regelen dient te nemen-tegen deze in
vasie, die het blad ln Yerband brengt
met apionnage.
WEER EEN MOORDAANSLAG!
Weder komt uit Calcutta het be
richt van een moordaanslag, ge
pleegd op het leven van Hume, amb
tenaar van het openhaar ministerie,
terwijl hij in den trein zat. Bij Agar-
para, ton N.W. van Calcutta, werd er
een bom geworpen, maar ze viel te
dichtbij. Ze barstte met groot geweld,
maar niemand werd er gedeerd. De
bom was gevuld met dumdumkogels.
TROUWEN OF NIET TROUWEN
Volgens Amerikaanscbe bladen,
heeft de hertog der Abruzzen aan
juffrouw Elkins een ring met robij
nen ter waarde van 5000 dollar, een
erfstuk van het koninklijk huis, ge
zonden. Er is een som van 3000 doll-
aan inkomende rechten op betaald.
Bexeekent dit, dat de huwelijks
plannen tusschen deze twee, ondanks
de beweringen van den ouden heer
Elkins, nog geenszins in duigen zijri
gevallen
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
30 Cts. per regel.
MEDEDEELING UIT EIGEN ER
VARING.
En het ls de ervaring van een inwo
ner van Amsterdam.
De Heer J. Stolk, Bloemstraat 56 te
Amsterdam, meldt ons: „Ofschoon Ik
roeds zeven en zeventig jaar oud ben,
is het mij toch mogen gelukken be
terschap te bekomen van een nier
ziekte, die mij tien jaren lang ge
plaagd heeft. Zonder tusschenpoozen
had ik een knagend gevoel in den be
nedenrug, hetwelk vergezeld ging van
hoofdpijn en duizeligheid. Nergens
had Ik meer lust ln en hoewel mijn
ouderdom daarop natuurlijk ook van
invloed was, was ik altijd lam en
lr.om. De urine loosde ik met kleine
beetjes en bezorgde zij mij vooral op
het laatst veol pijn. Ze zag er<.yuil uit
met veel aanhangsel. Meer en meer
krahbelde ik achteruit. Des nachts
kon ik niet slapen door de benauwde
droomen en het voortdurend gesuis in
mijn hoofd. Gelukkig werd ik attent
gemaakt op Foster's Rugpijn Nieren
Fillen. Na gebruik van twee doozen
reeds begon de slaap en eetlust terug
te komen. De urine werd meer en
meer helder en de pijn nam af. Nadat
ik een vijftal doozen gebruikt had,
was mijn ziekte verdwenen."
Een later bericht van den h-eer Stolk
luidt: „Hoewel ik af en toe wel eens
'li kleine vermaning van mijn vroeger
ongemak gehad heb, ben ik toch door
het gebruik van Uw pillen een heel
ander mensch geworden. Waar Ik
daartoe ln de gelegenheid ben, zal ik
ze dan ook gaarne aanbevelen." (w.g.)
J Stolk.
Om misverstand te voorkomen en U
te overtuigen, dat ge de juiste medi
cijn krijgt, dient ge er op te letten,
dat ge nadrukkelijk Foster's Rugpijn
Nieren Pillen vraagt. Let op, dat de
naam Foster op de doos voorkomt.
Ziet eveneens, dat de man met zijn
handen ln zijn lendenen ons han
delsmerk op het etiket staat. Wan-
reer gij u hieromtrent overtuigt,'dan
kan er geen vergissing zijn en be
komt ge de échte. Foster's Rugpijn
Nieren Pillen zijn de juiste medicijn
voor eiken vorm van nieraandoening.
Zij zijn te Haarlem verkrijgbaar bij
dï Heeren J. van Gulik, Zijlstraat 98;
J. J. Göppinger, Groote Houtstraat
147a; en K. van Eden, Spaarne 38.
Tr-ezending geschiedt franco na ont-
xsngst van postwissel f 1.75 voor
één, of 10.voor zes doozen.
Sport eo Wedstrijden
EUROPEESCHE BOND VAN GYM
NASTIEK VEREENIGINGEN.
Ter gelegenheid van de feesten,
waarmee de „Fédération des sociétés
de gymnastique de France" haar 35-
jarig bestaan herdenkt, heeft te Pa
rijs eene bijeenkomst plaats gehad
van het bureau der Europeesche fede
ratie van gymnastiekbonden.
Vertegenwoordigd waren de bon
den van Italië, Engeland, België, Ne-
derland, Zwitserland, Denemarken,
Noorwegen, Roemenië en Bohemem
Van de beide Nederlandsche verte
genwoordigers, de heeren Joh. Hey-
nen (Den Haag) en S. van Aken (Rot
terdam) was alleen de eerste aanwe
zig, daar de heer Van Aken wegens
ziekte van do re>8 had moeten af
zien.
Onder de verschillende wenschen,
die het congres na eenige discussie
aannam, waren de beide volgende
van nteer algemeen belang
lo. Het congres hoopt, dat de inter-
nationale tournooLen zullen worden
voortgezet, dat zij gesubsidieerd zul
len worden en meer en meer een De-
teekenis zuilen krijgen, waardoor zij
de belangen van alle landen zullen
kunnen dienen. Het zou met genoe
gen zien. dat het 5e tournooi plaats
had in Italië, in 1911, en het bureau
spreekt af weder bijeen te komen ter
gelegenheid van hei Vierde tournooi,
te Luxemburg, den lsten April 1909.
2o. Het bureau der gynmastiek-fe-
deraties la van oordeel, dat bij inter
nationale wedstrijden de jury ook al
tijd internationaal zal moeten zijn.
De laatste uitspraak, waartoe aan
leiding was de ontevredenheid, die
het optreden d8r uitsluitend uit En-
gelschen samengestelde jury bij de
Olympische spelen te Londen in gym-
nastlekkringen heeft gewekt, werd bij
acclamatie en onder vele bewijzen
van instemming aangenomen.
Rechtszaken
MOORD TE BEESD.
Den 3en December e. k. zal voor
het gerechtshof te Arnhem ln hooger
beroep terecht staan, P. R. arbeider
te Beead, bij vonnis der rechtbank te
Ti el d.d. 8 October 1908 veroordeeld
tot twintig jaren gevangenisstraf we
gens moord op zijn gescheiden vrouw.
Mr. A. Baron van Haersolte, advo
caat te Arnhem, zal als verdediger
optreden, terwijl 18 getuigen zijn ge
dagvaard-
Zooals men zich zal herinneren had
de Off. v. Justitie levenslange gevan
genisstraf voor hem gevorderd. R. is
thans 31 jaar oud.
OOK EEN KöPENICKER.
Door het O. M. bij de Rechtbank te
Arnhem werd 5 maanden gevangenis
straf geëisebt tegen den 20-jarigen
Duitscher. B. v. d. Pol, die de vorige
maand t© Doornenburg en Bemmel
zich uitgaf voor geheim Duitseh po
litie-beambte en beweerde, dat hij
een paar misdadigers moest opsporen
Door den veldwachter werd hij ont
maskerd toen deze hem naar papie
ren vroeg, die hij niet kon toonei-,
toen bleek, dat hij te Nijmegen een
rijwiel ontvreemd had. Voor de recht
bank bleek, dat hij te Duisburg ook
nog iets op zijn kerfstok beeft.
Land en Tuinbouw
IN DEN TUIN.
Wij willen een en ander bespreken
betreffende boom- en ooftteelt. Behal
ve op een doelmatige beplanting dient
hierbij gelet te worden op de geaard
heid van den bodem en de wijze van
beplanting.
Niet alle vruchthoomen stellen aan
den grond dezelfde eischen. Dit is
slechts ln zooverre het geval, dat zij
alle- vragen om een vruchtbare, hu-
u.usrijk© bovenlaag, welke rijk is aan
kalk; de ondergrond moet los, open
zijn, niet koud en nat. Deze eischen
worden zeer dikwijls uit het oog ver
loren en dan moet de ooftteelt, al is
overigens de verzorging zoo goed als
zti wezen kan, teleurstelling geven.
Up hoogen zandgrond, welke meestal
ook humusarm ls, in een drassigen
bodem, of daar, waar de onder-
giond een harde bank beeft, steen
achtig is, is bet een dwaas werk, in
ieder geval weinig rentegevend, een
hc-omgaaard aan te leggen. Goede, be
hoorlijk gedraineerde kleigronden
daarentegen, zooals we die vinden in
de Betuwe, Maas Waal, langs den
lJsel, in Zuid-Limburg en Vlaanderen
bieden voor den aanleg van fruittui-
i.en en bongerds de beste vooruitzicb-
Uui. Natuurlijk wanneer een zorgvul
dige planting van geschikte exempla
ren wordt ln acht genomen.
Waar de bodem niet deugt, trachte
men dien, zoo mogelijk, goed te ma
ken, bv. door vermenging, naar be
hoefte, met zand, leem, kalk of com
post; door de onderlagen los te ma
ken; door een geregelde afwatering
te bewerken.
En daarna volgt de aankoop: een
zaak van gewicht. Wat komen velen
hierbij te pas, doordat zij te zuinig
zijn en liever koopen van een rond
reizende n koopman of kleinen, dik
wijls onkundigen kweeker, dan te
recht willen komen in een goede kwee-
kerij, waar zij, ja, een kwartje min
stens meer moeten betalen, maar ook
goede waar krijgen, ruime keuze heb-
Ijen en waar zij ontvangen de soorten,
welk9 zij hebben gevraagd. Koopt
mea voor een bagatel, een paar kwart
jes, een boom, een zwak, misschien
door kanker aangetast exemplaar,
met noestigen, krommen stam, en be
schadigde wortels dan is het
heusch geen wonder als men ten slot
te nog bekocht blijkt. Neen, men wen
de zich tot een bekwaam, vertrouwd
kweeker, zegge of overlegge met hem,
welke soorten men zal planten, en
als men dan niet op een dubbeltje be
hoeft ie zien, dan kan men later van
zijn fruittuin vreugde en voordeel ge
nieten, in overvloedige mate. In het
tegenovergesteld geval kan men zich
voorbereiden op verdriet, toenemen
de ergernis en schade.
De planting Is ook niet zelden de
oorzaak van niet of niet genoegzame
vrucht dragen. Ze lijkt soms veeleer
op een hegraven van den boom. In
baast wordt een gat gegraven, vaak
niet grooter dan noodi gis om den
boom er in te plaatsen, dezen wordt
er in gezet, de uitgegraven aarde
wordt er weer ingeworpen, soms met
een hoop rommel, takken, enz. er bij,
zoodat zich daar, om de wortels een
put kan vormen, de grond wordt wat
aangestampt met den klomp, er wordt
aan het stammetje wat gerukt en ge-
tiokken, en klaar is Kees. Jawel,
maar daarmee ls het boompje lang
u'et klaar, om voorspoedig te kunnen
Gpgroeien tot een milddragenden
boom. Daartoe dient er meer zorg aan
besteed. Een gat worde gegraven van
1 1/2 bij 1 1/2 Meter en 80 c.M. diep,
nog beter Is het, waar veel boomem,
komen te staan, dat het geheele ter
rein diep worde omgespit. De uitge
worpen aarde wordt uitgestrooid, aan
de lucht blootgesteld, of men vervan-
ge ze, gedeeltelijk door korten mest of
compost, gedeeltelijk door vruchtbare
aarde. Men zette hel boompje in het
gat, met de zwakke zijde van het wor
telgestel of de kroon naar het Zui
den, met het oog op 't latere even
wicht. De worteltjes en wortelharen
lije men met de hand zorgvuldig uit,
vuile de tusschenruimten aan met fij
ne, vruchtbare aard (geen mest op de
wortels zelfI), schudde telkens eens,
opdat geen holten blijven bestaan, en
brenge verder goeden, vruchtbaren
grond, met mest of kunstmest, aan.
Vooral plante man niet te diep, nage-
roeg met den rand van 't gat gelijk,
zoo noodig, d.w.z. als de bodem voch
tig ls, op een heuveltje. Is de grond
wat bezakt (niet eer, om den boom
uiet op te hangen) dan binde men het
stammetje met lisch- of strooband los
aan een paal, welke vóór de planting
is geplaatst, liefst aan den Westkant.
C. B-
EN MAGNESIA.
Een vreemd opschrift, niet waar?
Wat beteekenen die stippels? vraagt
ge. Ik zal het u zeggen. Ge zult u her
inneren, dat we boven ons vorig arti
kel het opschrift stelden: Stikstof,
phusphorzuur, kali en kalk, de namen
der vier stoffen, welke voor den plan
tengroei onontbeerlijk zijn en daarom
voor de voeding onzer cultuurgewas-
seu in den grond dienen aanwezig te
zijn. De vier stippels moeten die 4 stof
fen voorstellen, welke nu zijn aange*
vuld met een vijfde: magnesia. Waar
om? Omdat deze stof ten onrechte
wordt weggelaten, wanneer er sprake
is van een volledige bemesting. Behal
ve de 4 genoemde stoffen zijn er nog
verschillende, wel een 9-tal, andere,
welke bij cle voeding der plant een rol
hebben te vervullen. Ze zijn niet alle
evenzeer noodig, en ook vindt men
vun de meeste een voldoenden voor
raad in iederen bouwgrond, zoodat ze
bij de bemesting niet in aanmerking
behoeven te komen. De stof echter,
woarvan we hierboven den naam ver
meldden, verdient onze bijzondere
aandacht. Er is in de laatste jaren,
nu eens door deze dan door geue, op
gewezen, dat in het samenstel onzer
cultuurgewassen vrij wat magnesia
voorkomt, zóóveel zelfs, dat het ver
wondering moet wekken, dat hierop
niet eer de aandacht is gevallen en er
in de landbouwpractijk niet meer re
kening mee wordt gehouden. Men zie
eens hoeveel magnesia de hieronder
te vermeiden gewassen op de '1000 dee-
len bevatten in vergelijking met liet
daarin aanwezige phosphorzuurge-
halte:
Aardappelloof 1.2 ph. en 3.3 m.
Gele lupinen 3.7 ph. en 3.4 m.
Erwtenstro© 3.5 ph. en 3.5 m.
Basterdklaver 3.6 ph. en 3.1 in.
Hooi van roode klaver 5.6 ph. en
6.3 m.
Gras 4.3 ph. en 4.1 m.
Deze vergelijking is leerzaam. De
genoemde gewassen bevatten onge
veer evenveel of nog meer magnesia
dan phosphorzuur en 't zijn vooral de
vlinderbloemige gewassen: lupinen en
klaver, erwten en paardeboonen, enz.,
die er groote behoefte aan hebben. En
nu mag het toch vreemd heeten,
dat een phosphorzuurbemesting in
den vorm van slakkenmeel, super-
pbosphaat of beendermeel algemeene
toepassing vindt, en aan een bemes
ting met magnesia niet wordt ge
dacht. Kan dit wellicht zijn oorzaak
vinden in een betrek kei ij ken magne
sia-rijkdom van den bodem? Neen,
want onze gronden bevatten, volgens
P einders' Handboek, slechte voor 1/3
of 1/4 maal zooveel magnesia als kalk
en indien men nu weet, dal de meeste
onzer bouwgronden arm aan kalk
zijn, dan kan men zich voorstellen hoe
treurig het gesteld is ten opzichte van
magnesia. „Maar dit moet toch spaak
lnopen," hoor ik u zeggen, „of liever,
a's dat zoo is, dan moet het reeds
lang verkeerd gegaan zijn, daar we
cu in onze kunstmeststoffen alleen
maar stikstof, phosphorzuur, kali en
kalk geven." Ge zoudt gelijk hebben,
lezer, indien het laatste waar was.
Maar dat is niet het geval. Wij ge
ven in onzen kunstmest meer dan dat,
al wordt ons ook niet. meer gegaran
deerd, en al doen we het zonder het
te weten. Er zit nl. in de ruwe, onge
zuiverde kalizouten (kainiet, cnrnal-
liet en syloraiet) vrij wal of heel wat
magnesia. Deze stof krijgt men dus
ou den koop toe. En ongetwijfeld heeft
zij meermalen, zonder dat wij haar
werking ons bewust waren, op den
oogst een zeer gunstigen invloed ge-
bad. Zoo bij klaver, die men thans bij
een kali-bemesting verbouwt, waar dit
vroeger niet mogelijk was Op sommi
ge zandgronden deed men de ervaring
op. dat na aanwending van magnesia
het vlas, dat men niet meer kon ver»
bouwen, weer voortwilde. Prof. Loew
van Pahte verkreeg de hoogste haver-
opbrengst bij bemesting-van gelijke
hoeveelheden kalk en magnesia. La
ten wij hieruit leerenl Wij zagen het:
verschillende onzer gewassen behoe
ven tamelijk wat magnesia, in onze
bouwgronden is met de kalk ook de
magnesia In den loop der eeuwen weg
gezakt. Men deuke aan de kalk- en.
magnesia-kegels, welke in de druip
steengrotten op den grond en aan het
gewelf worden gevormd. Laten wij
daarom magnesiahoudende kali mest
stoffen gebruiken, om aldus op een
goedkoope manier zorg te dragen, dat
er ln den bodem geen gebrek aan mag
nesia ontstaat.
C-
