NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
Buitenlandsch Overzicht
Stadsnieuws
25e juftvgang. No. 7806 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. donderdag 3 december 1908 a
IBM II IIII - Mllll
HAARLEM S DAGBLAD
ABOHNE1HENTEH
PBR DRIB MAANDBNl
Voor Haarlem f 1.23
Voor de dorpen to den omtrek waar een Agent gevestigd Is (kom der
gemeente)1.30
Franco per post door Nederland 1.65
Afzonderlijke nummersG.02H
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem0.37 M
de omstreken en tranco per post 0.45
Uitgave der Vennootschap Lotirens Coster. Birsctsiir X PEEREBDSSl
ADVERTENTIÈNi
Van 1—5 regels 50 Cis.: iedere regel meer 10 Cts. Bulten het Arrondissement
Haarlem van 1—5 regels 1—elke regel meer ƒ0.83 Reclames 30 Cent per regel
Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Advertentien van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing|
50 Cis, voor 3 plaatsingen contant
Redactie co Administratie: Groots Houtstraat 55.
Mercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 12.4.
Drukkerij: Zolte Butteospaarne 6. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertenttën en reclames van bulten het Arrondissement Haarlem In dit blad is uitsluitend gemachtigd het Alge.neen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 76—78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229.
EERSTE BLAD.
Een miniatuur-oorlog.
De menschen onzer verlichte 20ste
eeuw kunnen toch óók nog kleinzielig
zijn zóó kleinzielig zelfs, dat we
een oogenblik wanen, weer.... 1600 te
schrijven
Wie het niet wil gelooven, moet
laar eens naar Praag stoomen. We
raden dezen Thomas echter aan, een
retourtje te nemen, omdat het hem
er gewis slecht bevallen en hij weer
dadelijk naar ons kikkerlandje terug-
keeren zal.
Praag een stad in 't noorden van
Oostenrijk, dicht aan rle Duitsche
grens heeft twee universiteiten.
Nummer 1 wordt bezocht door de
Tsiechen en nummer 2 floor de Duït-
schers.
Dit enkele feit zegt al veel
Gisteren in ons artikel over het
regeeringsjubilé van Franz Joseph
wezen we i og eens op de verschillen
de rassen, die de Donau-monarchie
herbergt, en onder deze twistende
„vogels van divere pluimage" zijn
natuurlijk ook de Duitschers en Tsje
chen van Piaag.
Voor de zoo-en-zooveelste maal
hebben deze volksgroepen ongenoegen
met elkaar, ja, nu kan men gerust
zeggen zijn elkaar aan het beoor
logen.
De twist is aangekomen tusschen
de studenten.
Eerst vlogen eenige boemelen,de stu
denten .elkaar in de haren en sloegen
er met champagne-flesschen op los,
maar die „onschuldige liefhebberij"
behoort al lang weer tot 't verleden.
't Is nu een volk sbeweging ge
worden.
Dinsdag is een groote veldslag ge
leverd.
De Duitsche studenten hadden
„jool", want de eerste steen zou ge
leed worden voor hun nieuw univer
siteitsgebouw, en daartoe waren 100
stufs uit DuiL .blond overgekomen,
om mede van deze hoogst gewichtige
gebeurtenis- getuigen te zijn en mede
feest te vieren.
Tot feestvieretn is het echter niet
gekomen
De Tsjechen konden de zon niet in
het water zien schijnen en begonnen
de Duitschers met steenen te bombar
deeren. 't Beruchte bombardement
van Port Arthur was er niets hij Van
vier tot zes uur kogelden de steenen
door het luchtruim.... och, er waren
keien genoeg in de bestrate straat
Toen de menigte was aangegroeid
tot 20.000 man twintig dui-
z e n d, dat is een derde deel van alle
Haarlemsehe inwoners begon men
het. „Deutsche Hans" te bestormen....
E i n d e 1 ij k (let wel dat we dit
spatieeren -e i n d e 1 ij k werden de
orde-bewakers actief (hadden ze ge
slapen, of wat anders en werd
aangevangen met 1e bestrijding der
oproermakers. Het handje vol politie
agenten beduidde echter tegen zoo'n
leger lawaaimakers niets, waarom 3
eskadrons" dragonders ter ondersteu
ning aanrukten. Zoo'n militaire
macht werkt op een opgewonden
volksmenigte echter allesbehalve be
darend en geruststellend. De soldaten
werden dan ook met steenworpen ont
vangen, zoodat de bevelvoerende offi
cier zich genoodzaakt zag, eenige ma
len een charge op de menigte te laten
maken, waardoor een groot aantal
personen door sabelhouwen werden
gewond en velen onder de paarden
geraakt-en. Drie maal werd de charge
herhaald, zoncler dat de menigte ech
ter week, zoodat er ook nog eenige
I ''nljons infanterie gerequireerd
n.u-sten worden. Deze groote militai
rs macht drong nu de oproerlingen,
die voortdurend met steenen naar de
militairen wierpen, de straten en ste
gen in. Maar daa.rmede was het ver
zet nog niet gebroken. In de straten
werden barrikaden opgeworpen van
straatsteeoen en gasp ij pen en de poli
tic moest deze. barrikaden stormen
derhand nemen.
Natuurlijk werden bij deze onlusten
velen gewond. Onder de slachtoffers
is een zestienjarige knaap, wiens
schedel door een sabelhouw gespleten
werd. De oproerlingen schreven bij 't
lijk met krijt op den grond „de po
litie heeft hier een Tsjech gedood."
Een feit, om weer een nieuw op
roer aan *e stoken.
Als een bijzonderheid wordt ge
meld, dat alle dienstdoende politie
agenten meer of minder gewond wa
ren. Ook geen plezierig baantje dus,
pm in Praag ordebewaker te zijn l
De onlusten bleven Dinsdag niet bij
bet universiteitsgebouw bepaald.
Neen, in de Duitsche wijk werden
>lle winkels van Duitschers bescha
digd, ruiten ingegooid, uithangbor
den vernield, etc.
Ook is door de oproerlingen een
Hongaarsch-e vlag verbrand.
Wat kan dit anders beteekenen dan
ken protest der Tsjechen tegen de
ponau-monarchie Zou weer een op
roer aanstaande zijn, om Oostenrijk
zelfstandig te verklaren
Onmogelijk is dit niet, vooral niet
als men bedenkt wat achter ons
ligt.
Onder voorzitterschap van minis
ter-president dr. Von Bienerth heeft
te W'eenen een vergadering plaats ge
had van vertegenwoordigers van de
Duitsche partijen, de christelijk-socia-
le partij, en de Narodni-cluh, ter be
spreking van den toestand te Praag.
De minister-president wees er op,
dat de regeering tot dusverre een
buitengewoon geduid had betoond te
genover de gebeurtenissen te Praag,
in de hoop, dat men aldaar rekening
zou gaan houden met den buitenland-
schen toestand en het jubileum van
den keizer, en zou afzien van verdere
rustverstoringen. Deze hoop was ech
ter ij del gebleken en de regeering was
derhalve overgegaan tot krachtige
maatregelen, en zou, bijaldien ook
deze niet hielpen, nog strenger optre
den.
De minister deed een beroep op de
aanwezige Tsjechen, om hunne stam-
genooten tot gematigdheid aan te
sporen. Drie uren lang duurden de
beraadslagingen en op het einde na
men de Duitschers en Tsjechen samen
het besluit een oproep aan hun lands
lieden te Praag te richten, om dezen
aan te manen tot kalmte, met het oog
op het gevaar voor het parlementaris
me, dat ontstaan zou bij het voort
duren der ongeregeldheden, doordat
de regeering alsdan tot buitengewone
middelen haar toevlucht zou moeten
nemen.
Moge dit succes hebben
W' betwijfelen '1 echter.
De studenten-onlusten zijn althans
nos- niet afgeloopen, want er zijn
vertegenwoordigers van 38 Duitsche
studentenvereenigingen uit Breslau
Praag vertrokken, ten einde
hunne' Duitsche makkers te steunen
te^en de Tsjechen. De rector had de
pedels naar het sta.tion gezonden, om
den studenten mede te deelen, dat hij
de reis niet kon goedkeuren, maar
de studenten lieten zich daardoor
niet weerhouden.
Voor de Tsjechen weer een soort
oorlogsverklaring.
De militaire macht is echter nu op
alles voorbereid. In en rondom Praag
is de staat van beleg afge
kondigd, zoodat bij het eerste sein tot.
rumoer handelend zal worden opge
treden.
Wellicht worden de vertegenwoor
digende Duitsche studenten niet eens
in Praag toegelaten.
Be Jubileumfeesten.
Deze zijn Dinsdag en Woensdag
met enkele feestelijkheden gevierd. De
rechte stemming was er natuurlijk
niet, wat ook te begrijpen is, daar de
binnen- zoowel als de buitenlandsclie
toestand reden tot ongerustheid en
zorgen geeft.
Bij de illuminatie van Weenen
moec het ontzaglijk druk geweest
zijn, wat wel blijkt uit het feit, dat 3
menschen dood gedrukt werden en
100 wonden bekwamen.
Woensdag werd de keizer op zijn
tocht naar den Hofburg door de be
volking luide en geestdriftig toege
juicht.
De keizer woonde een plechtige mis
bij en nam daarna de gelukwenschen
van de keizerlijke familie in ont
vangst.
Be Brieboud,
Deze verkeert in ernstig gevaar.
Inzonderheid is Italië aan Oosteu-
rijk-Hongarije vijandig geworden.
Geen wonder 1 Immers rie annexatie
van Bosnië en Herzegovvina en een
mogelijk verder doordringen van
Oostenrijk in de toekomst tot Saloni
ka, kan italië's belangen ten zeerste
scli aden.
Dat land heeft uitgebreide handels-
relatiën in deze streken, en heeft zoo
wel in het verleden, als in onzen tijd
door zijn diplomatischen invloed de
belangen van den Hoomsch-Katholie-
ken godsdienst bevorderd.
Nu dreigt door het optreden van
Oostenrijk plotseling een einde ge
maakt te worden aan dien invloed en
dit nu kan Italië niet onverschillig
aanzien. Vandaar, dat steeds duide
lijker te voorschijn tredende verzet.
In de Italiaansche Kamer zijn har
de woorden gevallen.
De afgevaardigde Barzilai sprak
afkeurend over de ontmoeting tus
schen den Italiaan schen minister van
buitenlan-dsche zaken Tittoni en ba
ron Aerënlhal van Oostenrijk-IIon-
garije, ern zei, dat de oud-minister Ro-
bilant in het verdrag, waarbij het
Drievoudig Verbond werd gesloten,
een clausule had willen opnemen,
welke de verplichting voor Oostenrijk
inhield, Italië voor elke gebiedsuit
breiding schadeloqs te stellen. Bij een
briefwisseling zou verklaard zijn, dat
als schadeloosstelling voor de defini
tieve annexatie van Bosnië en Herze-
gowina Trient zou kunnen dienen.
(Bij deze woorden ontstond groote
beweging onder de Kamerleden).
Hij drukte vervolgens zijn leedwe
zen uit over het pogen in officieuse
kringen om den indruk te vestigen,
alsof door de annexatie feitelijk niets
veranderd zou zijn in den Balkan.
Ten slotte vroeg hij Tittoni, of deze
zich ook verder nog het vertrouwen
van de natie waardig keurde hij
oordeelde, dat de politiek van den
Driebond op verschillende wijzen kan
worden opgevat en ten uitvoer gelegd,
maar na de jongste gebeurtenissen
kon Tittoni haar niet verder leiden.
De redenaar eindigde met een be
roep te doen op de regeering, om toch
aan de toekomst te denken en uit te
zien naar nieuwe internationale be
trekkingen om het oog te vestigen
op den toestand, waarin de landsver
dediging verkeert.
In dezen geest spraken ook gisteren
nog enkele afgevaardigden.
Eén stelde zelfs voor om troepen op
te roepen om Oostenrijk door een
leger-demonstratie te dwingen.
Dat onderbondgenooten
Ook Duitschland is minder vriend
schappelijk tegen de Donau-monar
chie, waartoe de onlusten te Praag
zeker aanleiding gaven.
Ook hier wil men, dat de regarding
te Weenen protesteert.
Oostenrijk-I-Iongarije wordt wel be
nauwd
Be Crisis in den Balkan.
Geen of althans weinig verande
ring
Eerst iets, wat do houding van
Rusland en Oostenrijk betreft
Men seinde gisteren uit Petersburg
aan de Temps", dat de tsaar aan
keizer Franz Joseph op zijn regee
ringsjubilé een brief zou schrijven en
hem dien door den Russischen gezant
te Weenen zou laten overhandigen
verder, dat de Oostenrïjksch-Hon-
gaarsche militaire attaché te Peters
burg deel zal nemen aan het feest,
dat het Russische regiment, waarvan
Franz Joseph eereraanvoerder is, en
dat te Warschau in bezetting ligt, ter
eere van dat jubilé geeft, en dat men
in een en ander een teeken ziet van
ontspanning in de betrekkingen tus
schen Rusland en Oostenrijk.
Daarentegen verneemt de „Kölni-
sche Zeitang" uit Petersburg, dat de
verbittering op Oostenrijk steeds er
ger wordt. In regeeringskringen ver
bergt men ook zijn ontevredenheid
niet, en schuift alle schuld op Aeren-
thal. De pers, het „Nowoje Wremja"
aan de spits, valt het Donau-rijk hef
tig aan. Volgens het N. W. tracht
Oostenrijk in Turkije een tegenom
wenteling te bewerken, maar zal het
niet gelukken.
Men spreekt er druk over, heet het
verder, dat weldra verscheidene leden
van Rijksraad eu Rijksdoema in de
groote steden van het land lezingen
over de Balkankwestie gaan houden.
Zal men hen het volk nog meer tegen
Oostenrijk laten opwinden
Eén voor, één tegen veel verbe
tering kunnen we dus niet constatee-
ren I
Het blijkt meer en meer, dat Enge
land achter de schermen een groote
rol speelt.
Voor het gebouw der Engelsche
ambassade te Coristantinopel was een
groote volksmenigte verzameld, om
den vertegenwoordiger van het Brtt-
sche rijk openlijk dank te betuigen
voor de toezegging, dat Engeland zijn
Malta-vloot naar den Bosporus zal
zenden, voor het geval, dat Oostenrijk
wegens het niet ophouden van den
boycot zijn vloot zendt naar Saloniki.
Daarna trok men naar de gezant
schapsgebouwen van Rusland en
Frankrijk, om ook daar hulde- en
dankbaarheidsbetoogingen te hou
den. De entente wordt dus beschouwd
als de steun en toevlucht voor het Ot-
tomaansc-he rijk, Engeland voorop,
als de leidei' der entente.
De pogingen, ©enigen tijd geleden
door Marschal von Bieberstein aan
gewend om de Verheven Porte duide
lijk te maken, dat ook Duitschland
het rijk van den grooten Turk gene
gen is, en zijn belangen bij Oosten
rijk wil voorstaan, zijn niet uitgeloo-
pen op een vriendelijker stemming
tegenover Duitschland. Zoozeer wordt
Oostenrijk zelfs met Duitschland ver
eenzelvigd, dat onlangs een Duitsch
schip eveneens werd geboycot. Tur-
kfie houdt streng aan den boycot vast.
De bootwerkers weigeren Oostenrijk-
sche waren aan te raken, hoewel de
autoriteiten schijnbaar al het moge
lijke doen om hen tot andere gedach
ten te brengen. Men beweert alge
meen, dat het Jong-Turksche comité
de beweging bevordert, ook geldelijk
en daarbij in het geheim door de of-
ficieele regeering gesteund wordt.
Met de conferentie vordert men
niets.
De officieus© Servisch© Sarnoapra-
va bevat een mededeeltng over de re
sultaten der reis van den minister van
buitenlandsch© zaken Milovanowitsj
door Europa. Het blad zegt: „De Re
geering kan met de resultaten der reis
van den minister tevreden zijn. Alge
meen wordt de houding van Servië
gebillijkt in deze ernstige crisis, door
de volken en regeeringen, die den Bal-
kanstaten vriendschappelijk gezind
zijn en voor wie de gerechtigheid en
het vertrouwen op internationale ver
dragen geen holle klanken zijn."
Be legerquaestie in België.
De minister van oorlog verklaarde
in de Kamer, dat het Belgische leger
thans in oorlogstijd kan beschikken
over 180.000 man, waarbij na de reor
ganisatie van de burgerwacht nog
44.194 man komen, die in tijd van oor
log nuttige diensten kunnen bewijzen.
Ook bracht hij in herinnering, dat de
regeering versterkingen aan de Maas
had laten aanleggen en de verdedi
gingswerken bij Antwerpen heeft doen
versterken. De regeering zal ook wan
neer zij den steun van de linkerzijde
aanneemt met de rechterzijde zorgen
voor een behoorlijke verdediging van
het land.
De heer Hijmans, liberaal, zeide:
,,Wij staan voor een ernstig gevaar.
Wanneer er een oorlog mocht uitbre
ken, zal het geen tweegevecht zijn,
zooals in 1870, maar een algemeene
oorlog, waarin Engeland, Frankrijk
en Duitschland slaags zullen raken.
Wij hebben een sterk en goed georga
niseerd leger noodig en moeten alle
politieke kleingeestigheden laten va-
REGEERINGSCRISIS IN DUITSCH
LAND.
De Duitsche Rijksdag heeft de de
batten aangevangen over de voorstel
len om ministerieel© verantwoorde
lijkheid in te voeren.
Er is wel veel gesproken, maar
niets over den Keizer, en ook is nog
geen besluit genomen.
Heden worden de besprekingen
voortgezet.
DE OPSTAND OP HAïTI.
Een telegram uit Port-au-Prince
deelt mede, dat de bevolking van die
stad in opstand is gekomen en thans
meester is van die stad. Gevechten
hebben er niet plaats. De opstandelin
gen hebben een voorloopige regeering
ingesteld, van welke generaal Légiti-
me 't voorzitterschap heeft aanvaard.
KRONING VAN DEN KEIZER VAN
CHINA.
Gister had met schitterende praal
de kroning van den keizer plaats.
Om Ons Heen.
In het Derde Blad van dit nummer
vinden onze lezers een artikel ,,In de
Amsterdamsche tram" in de rubriek
Om Ons Heen.
Pensioenverzo ek.
De commissie der Tweede Kamer in
wier handen zijn gesteld de regee-
ringsinlichtmgen op een adres van
IJ. van Akkeren, eervol ontslagen on
derwijzer te Haarlem, houdende ver
zoek om pensioen, heeft in haar rap
port, na uiteenzetting van de feiten,
aJs hare meening uitgesproken, dat
de niet-pensionneering van adressant
alleen te wijten is aan de houding, in
deze door den districtsschoolopziener
aangenomen.
De commissie toch is van oordeel,
dat na de weigering van genoemden
ambtenaar, om de verklaring van on
geschiktheid af te geven onder de
toen vigeerende lager onderwijswet,
tiet pensioen, dat f 349 zou hebben be
dragen, niet kon worden verleend.
Dat de regeling van art. 38, 3e lid, dei-
Schoolwet van 1878 niet aan billijke
eischen voldeed, blijkt wel hieruit,
dat toen de Pensioenwetten 1905 wer
den ingediend, daarbij werd voorge
steld het bedoelde derde lid te schrap
pen, omdat Ln die bepaling, zooals de
Memorie von Toelichting zeide, „geen
voldoende waarborg tegen misbruik
en te groote faciliteit" lag. Dit voor
stel werd door de Kamer aangeno
men. Volgens de nu geldende regelen
wijst de burgemeeste rder woonplaats
van den belanghebbende twee genees,
kundigen aan, die een rapport over
den aanvrager uitbrengen.
De commissie stelt derhalve voor
lo. den minister van binnenlandsche
zaken dank te zeggen voor de ver
strekte inlichtingen2o. Zijne Excel
lentie uit te noodigen alsnog te be
vorderen, dat aan IJ. van Akkeren
eene jaarlijksche gratificatie van ƒ349
worde toegekend, ingande 1 Januari
1903*
NOORD-IIOLLANDSCHE VEREENI-
GING TOT BESTRIJDING DER
TUBERCULOSE.
Hedenmiddag te een uur werd de
eerste algemeene vergadering gehou
den van de Noord-Hollandsche veree-
niging tot bestrijding der tuberculose.
Voorzitter was: Dr. R. Joseph us
Jitta, die o.a. mededeelde, dat zich bij
de vereeniging hebben aangesloten 4
plaatselijke vereenigingen, 3 afzon
derlijke en 68 afd. van het Witte
Kruis.
Door Ged. Staten is aangewezen als
lid van 't bestuur Mr. H. J. C. van
Tienen, door het Witte Kruis Dr. P.
J. Barnouw en door de Centrale ver
eeniging Dr. van Gorkom.
Voor de 6 andere plaatsen stelde het
voorloopig bestuur dubbeltallen
voor, waarbij No. 1 waren geplaatst
Dr. Josephus Jitta, Dr. L. C. Kersber
gen, Dr. Smits, Mr. D. E. van Len-
nep, Mr. Valkenburg en de heer Zijp.
Aan mr. G. van Tienhoven zal het
eerevoorzitterschap worden aangebo
den.
Daarna hield Dr. L. C. Kerstbergen
uit Haarlem, een rede over de tuber
culosebestrijding in Noord-Holland,
waaraan wij het volgende ontleenen:
Dankbaar het goed recht van be
staan dor Noord-Hollandsche vereeni
ging tegenover de aanwezigen te mo
gen bepleiten, begon spreker uiteen te
zetten de wordingsgeschiedenis, die
aanving met het vragen van steun aan
de provincie van de Haarlemsehe af
deel ing alleen, welke door de Staten
werd geweigerd en dit eindigde met
een herhaling en daarop toestaan van
het verzoek door de afdeeling Amster
dam, Haarlem en den Helder, op voor
waarde, dat er een Noord-Hollandsche
organisatie zou worden in het leven
geroepen die stad en land in hun ge
heel zou omvatten.
En nu lag het voor de hand, dat om
dit te bereiken, samenwerking noodig
was van de plaatselijke vereenigingen
met de provinciale vereeniging Het
Witte Kruis, en dit was ook het oor
deel van Gedeputeerde Staten.
De geheele provincie moest door de
nieuw opgerichte vereeniging worden
bereikt, waar geen vereenigingen wa
ren moesten die w.orden opgericht of
wel do bestaande Witte Kruis-afdee-
lingen hadden de tuberculosebestrij-
dingen als taak op zich te nemen,
maar de door de Staten toegestane
10.000 mochten nooit worden besteed
tot het verstrekken van voeding, doch
alleen voor de hygiënische opvoeding
van het volk.
Mogen en moeten wij Ged. Stalen
en de Staten van Noord-Holland voor
hun steun erkentelijk zijn, nog meer
zij dat het geval voor de wijze, waarop
dit is geschied, omdat die aanleiding
heeft gegeven tot het ontstaan dezer
vereeniging waardoor gelegenheid is
geboren zooals zich in ons vaderland
nog niet heeft voorgedaan om over
een groote uitgestrektheid een krach
tige bestrijding van de tuberculose in
elkaar te zetten.
Zeker zal de Nederlandsche Centra
le Vereeniging haar arbeid uitstrek
ken over het geheele land, maar voor
de vereeniging contact zou hebben ge
kregen met alle gemeenten zal er nog
heel wat tijd verloopen te meer waar
alle provinciën daarop gelijk recht
hebben.
De Noord-Hollandsche vereeniging
heeft dit contact reeds met de gemeen
ten door de Witte Kruis-afdeelingen
en zij heeft dit contact ook al met de
Centrale Vereeniging, zoodat de secre
taris-penningmeester daarvan be
stuurslid der Noord-Hollandsche Ver
eeniging is.
Het zoo even gekozen bestuur zal
nog heel wat arbeid te verrichten heb
ben.
Want het is niet alleen te doen om
het provinciale subsidie naar billijk
heid onder de belanghebbenden te ver-
deelen, de taak is veel omvattender.
Het Witte Kruis heeft dat ingezien
en verleende f 2000 subsidie, het rijk
stond voor 1908 500 toe.
De taak der afdeeling is niet alleen
om te trachten plaatselijke vereeni
gingen te stichten, die meehelpen aan
de hygiënische opvoeding van het
volk, maar van die plaatselijke veree
nigingen wordt verwacht meewer
king lot een krachtige actie op den
weg der tuberculosebestrijding.
Verschillende afdeelingen van het
Witte Kruis volgen nog niet den weg
ter systematische bestrijding der tuber
culose, zooals de afdeeling Noord-Hol
land die gaarne zou wenschen.
Het in bruikleen afstaan van lfg-
tentjes en sputemfleschjes is niet vol- -
doende om te mogen spreken van een
goed georganiseerde bestrijding der
tuberculose.
Wat de afdeeling Noord-Holland
dan wel wenscht te verstaan?
Zij stelt zich op het standpunt dat
de tuberculose is een volksziekte en
een besmettelijke ziekte.
Alleen in ons. Land schijnt het nog
mogelijk te wezen, dat aan de besmet
telijkheid wordt getwijfeld.
Streng logisch redeneerende zal
dus bij de bestrijding van de tuber
culose de besmetting moeten worden
voorkomen door het weerstandsver
mogen te versterken. Dit moet voor
al gelden voor de kinderen, omdat
dan mogelijkerwijze nog geen inveo
tie met bacillen heeft plaats gehad.
Om naar een eenvoudig schema van'
tuberculosebestrijding te streven,
dient geweten, hoe men vroeger tx>
gen de tuberculose optrad.
Vestigde rnen. vroeger alleen de
aandacht op den patiënt, na Koch's
ontdekking van •den tuberkelbacil in
"""12 ging men ook zorgen voor de om
geving.
Men ging de patiënten zoo mogelijk?
afzonderen in sanatoria, doch derge
lijke bestrijding kon niet veel bevredi
ging geven, daar zulke patiënten na
wel verbeterd, doch niet genezen te
zijn, weder in het gezin terugkeerden.-
Meer voordeel is te verwachten van.
ziekenhuizen voor tuberculose, waar
in de besmettelijke lijders worden af
gezonderd, maar beide, sanatoria en!
ziekenhuizen, hebben dit groote na
deel. dat de groote massa tuberculeu-
zen blijft zonder hulp en zonder voor.
lichting, omdat de verpleging te veel
geld kost.
Daarom moest naar iets anders
worden omgezien en Calmetle gaf het
middel aan de hand en zijn principe
wordt hoe langer hoe meer toegepast.
De bestrijding der tuberculose staat
thans in het teeken van het consulta
tiebureau.
Om de besmetting te voorkomen fe
het allereerst noodig te weten wie de
lijders zijn en wie van hen besmette
lijk zijn.
Is dit bekend, dan moeten die be
smettel) j ken worden onderricht, hoe
zij de besmetting van hun gezin kun
nen voorkomen.
Dan moet hun weerstandsvermogen
worden vermeerderd, dan moet hun'
moreel worden versterkt door de in
voering van een gezonde leefwijze,
door het vermijden van schadelijke
invloeden.
Het gezin moet worden geleerd hoe
zich tegen besmetting te vrijwaren en
dit hebben niet alleen te weten de ge
zinnen van de besmetten, doc-h dit'
moeten alle Nederlanders weten, om
dat ieder kan besmet worden bij on
gunstige omstandigheden, daardoor,
ziek worden en het onderspit delven.
Wie ziek is door den tuberkelbacil
moet zijn uitersten best doen zijn
weerkrachten te versterken, maar
daarvoor is in de eerste plaats noodig
dat hij weet, dat hij ziek is en dit niet
te laat merken.
Het geheele volk moet iets weien
van de tuberculose en moet onder
richt worden in de voornaamste pun.
ten van de tuberculosebestrijding.
Calmette heeft de tuberculose ge
noemd een ziekte der onwetendheid.
Die uitdrukking brengt ons tot de
kern der zaak.
De bestrijding der tuberculose be
gint en eindigt, staat en valt met de
onderrichting van de menigte, met de
hygiënische opvoeding van het volk.
Op allerlei wijzen dient daarom pro.
paganda te worden gemaakt voor een
hygiënische leefwijzewat licht,
lucht-, voeding en huisvesting betreft,
dient onderricht te worden gegeven
in de eerste verschijnselen der tuber
culose, haar besmettelijkheid, haar.
geneeslijkheid, haar vermijdbaarheid
en de maatregelen tegen het besmet
tingsgevaar te nemen.
School, leger, vloot, arbeidersveree-
nigingen, ziekenfondsen enz., alle
moeten dienstbaar worden gemaakt
aan de verspreiding van die kennis.
Vooral dienen de lijders te worden.1
opgespoord en bij verdachte ver
schijnselen tot een onderzoek te wor
den aangemaand om een tuberculose-
aandoening zoo spoedig mogelijk te
herkennen, hun genezingskansen zoo
gunstig mogelijk te maken en het tijd
stip niet te laten voorbijgaan, dat zij
aan een open long tuberculose zou
den gaan lijden zonder dat zij van de
gevaren afwisten, die bun huisgenoo-
ten door en om hen moeten trotse©-
ren.
Dit moet ook voor de tuberculose
bestrijding ln Noord-Holland de
hoofdschotel vormen voor onzen, ar
beid.
1 Spreker zette daaroD noa eens uii.
