AARLEM'S DAGBLAD. DERDE BLAD. Stadsnieuws Onze Lachhoek Robriek voor Vragen Binnenland FEUILLETON De roode Pimpernel in Gevaar. ZATEBDAQ 17 JÜLI 1909 Amsterdamsche Kont. CCXCL Gemeenteraadsverkiezingen hebben gewoonlijk slechts belaag voor de in woners der gemeente, waarin ze wor den gehouden en waar de groote 'stembusstrijd voor de Kamer oene ri:ke bron van schrijverij voor dag bladen van olie en geen© richting is geweest, zijn de overal plaats gehad hebbende stemmingen voor de colle- gfiën van vroede vaderen slechts vluchtig besproken. Meestal gaat het daarbij dan ook zeer gemoedelijk toe en wanneer er al strijd is, zijn de oorzaken daarvan buiten de gemeen te vaak van alle interesse ontbloot, 'dragen zij niet zelden een persoon lijk karakter. Dan Ls het soms een burenruzie in 't groot, waarbij hoog stens alleen het spectakel aangenaam Is om aan te hooron, voor hem die er buiten staat terwijl de aanleiding hom volmaakt koud Iaat. In den regel laat men. zittende Raadsleden, die geen last van stijf heid hx de knieën gekregen hebben en ,dus loopen willen, stilletjes zitten. De meeste partijen werken hiertoe gewoonlijk mede ein over de „vrije" zetels komt men vaak tot een ac- coord, of iets dat er wel op gelijkt- In Amsterdam heeft aan die sa menwerking de laatste vijftien jaar nog al iets gehaperd. Oorspronkelijk wijl ik spreek nu nog van de dagen toon de hoofdstad nog niet in 9 kies districten was verdeeld de liberale partij en meer speciaal de kiesveree- niging „Burgerplicht" naar hot oordeel 'ter andere partijen te goed gebruik maakten van het de helft plus één systeem om uitsluitend per sonen van de Burgerplicht coterie, om de terminologie dier dagen te ge bruiken, in den. Raad té brengen. Als de katholieke kiesvereeniging „Recht en Orde" of liet anti-revolu- tionnaire „Nederland en Orane" een vertegenwoordiger kregen, was het bij nooge gratie van Burgerplicht (alleen prof. Fabius dateert nog uit die dagen) de andere liberale kies- ve reen i gin gen „Grondwet" en „Ned. en Oranje" konden hoogstens een candidaat „pousseeren", die, dank zij de wijze, waarop op hem de aan dacht gevestigd was bij een volgende gelegenheid, dan wel eens door Bur gerplicht werden overgenomen. Al dus geschiedde bijv. met het verdien stelijk raadslid Serrurier, oorspron kelijk een Grond wetr candidaat, die nu de eenige niet-socialist'ische ver- togenwoord:ger voor hot roode derde district in de Provinciale Staten is. De radicaie kiesvereeniging bereikte bij zelfstandig optreden al evenmin «enig resultaat en de socialistische candid at uren waren al evenzeer tel- c and idat uren als die buiten de kies vereeniging om van een groep van dit of van dat zijn gesteld. Op den basis van evenredige verte genwoordiging kwam toen. een com.- promis tusschen radicalen, anti-rovo- lutionnairen en katholieken tot stand dat gezamenlijk „Burgerplicht" be streed (de radicale deelen van 't trio werden soms door Amstels Burgerij de kerkelijke soms door de Grondwet gesteund) en waardoor veel verdien, steiijk nieuw bloed m 't vroed college werd gebracht. Het ging hard tegen hard in dien strijd, met het praedi- caat „aftredend" werd geen rekening gehóuden, ja eens vielen zelfs twee aftredende oud-liberale wethouders. Die samenwerking heeft opgehou den na de Van Iloutensche kieswet, waarbij de stad in districten werd verdeeld. Negen jaar geleden, toonde toestanden veranderd waren, Burger plicht dood en begraven was, de ra dicale in een vrijz.-democratische was omgezet en de S. D. A. P. een werk zaam aandeel in het parlementair le ven ging nemen, ontstond er een sa menwerking tusschen alle partijen om alle aftredenden te herkiezen, de vrije zetels te verdeelen en de socia listen geheel uit te sluiten, hoewel het door hen uitgebrachte stemmen- aantal bewees, dat zij zedelijk recht hadden op een of meer vertegenwoor digers. Die exclusieve houding heeft veel kwaad bloed gezet. Bovendien werd het peil van den Raad er niet door verhoogd, want er komen natuurlijk altijd personen in een gemeentelijke vertegenwoordiging, die later blijken daarvoor minder geschikt te zijn. Val len dezen er bij een vrije verkiezing of zelfs bij een volgens evenredige ver tegenwoordiging het eerst af, bij een dergelijk compromis is de herkiezing yan rijp en groen verzekerd. Dit jaar schenen de hoofdmachten onder 't kiezersvolk het zoodanig eens ie zijn, dat weder alle aftredenden er in zouden komen en de vrije zeteis zouden worden verdeeld. Doch onder de liberalen van diverse pluimage heexschte zooveel verschil van gevoe len, dat van een algemeen© samen werking niets is gekomen, maar het evenmin over de heele linie een strijd van principe tegen principe werd. Want men moge nu wed zeggen, dat Gemeenteraadsverkiezingen niets met politiek en principe te maken heb ben, dai is toch maar betrekkelijk waar. Aan de Gemeente is een groo te vrijheid gelaten zoowel ten opzich te van de uitvoering van rijkswetten als van het scheppen van verordenin gen, waarbij de persoonlijke overtui ging, sympathie en antipathie toch ook een woordje meesproken., Waar getracht moet wordien duide lijk to doen uitkomen waarom het bij een raadsverkiezing gaat is deze (waarvan gisteer de herstemming plaats vond en de uitslag mij tijdens het schrijven van dit artikel dus nog niet bekend kon zijn) al zeer verward geweest. Ten opzichte van twee can- didaten heeft hot persoonlijk element een rol gespeeld: er was een groep kiezers die meenden Mr. S. de Vries (de anti-xev. wethouder van onder wijs) moet er in elk geval uit en een geheel andere grogp in een as- der district die vonden dat Gulden (de socialistische oud-gemeente-amb tenaar) er in elk geval i n moest. Overigens betwijfel ik of er sterk ge vraagd is naai' de bekwaamheden, antecedenten en persoonlijke eigen schappen van aftredende of nieuw voorgestelde raadsleden. Er is veelal gestemd volgens politieke kleur, voor zoover men daartoe gelegenheid had. Het eigenaardigste is echter dat ten opzichte van de denkbeelden der can- didaten over Gemeente-politiek enz. de kiezers maar zeer matig zijn voor gelicht. Bijv. de winkelsluiting. Dat is toch een zaak waarbij vrij wel ie der partij kiest. Wie zijn er vóór, wie tegen. En zoo zijn er tal van vraag stukken, waarbij de kiezers volmaakt in 't onzekere zijn, wat hun vertegen woordigers, voor wie zij in 't zweet huns aanschijns of liever in den plas regen hun kiezersplicht vervulden, zullen beslissen. Te betreuren is door die verwar ring, dat buiten elke politiek om, en kele verdienstelijke raadsleden als de echte Amsterdammer G. II. van der Velden en de katholieke volksman Smit misschien van het Prinsenhof verdreven zijn en in andere distric ten) ieden behouden zijn, wier gemis minder gevoeld zou zijn. Het felst hoeft de strijd gewoed in het achtste district, de omgeving van liet Haarlemmerplein. Nadat daar en kele weken geleden bij de Kamerver kiezing die hoer Nolting was geval len, hebben de vrijzinnig-democraten, gesteund door de liberalen, daar alle krachten ingespannen om de hoeren Ter Haar en S. de Vries te doen val len. Doch niet alleen het persoonlijke is liet kenmerk van deze verkiezing. Met het feit dat het openhaar neutraal onderwijs aan do zorg is toever trouwd van een lid der partij die hiervoor geen onverdeelde sympathie kan koesteren, kon een deel der niet- kerkelijke meerderheid zich niet ver eenigen. De lieer Ter Haar heeft er nog Iets anders bijgebracht Gelijk bekend bezitten zij thans als geestelij ke nalatenschap van mr. Caroli een zedelijkheidsverordening, waarvan de toepassing met een gedachte aan een ex-Heinze door sommigen nog al met zorg werd tegemoet gezien. Was men echter eenigszins gerust gesteld door het dementi door onzen hoofdcommissaris aan de agenten ge geven, die op eigen houtje zedelijk heids-verbalen tegen beelden en boe- kenhandelaars wilden opmaken, de heer Ter Haar kwam er rond voor uit, dat hij en zijn partijgenooten, die hoof dcommissariale opvatting niet deelen. Dat zij dus een strenge cen suur wenschen, ook op kunst. Wanneer alle candid aten zoo hij vele interessante vraagstukken eens hun meening hadden gezegd, hadden de kiezers ten minste geweten waar aan zij zich te houden hadden, terwijl nu vaak machinaal gestemd is. Voor een volgende gelegenheid mo ge men er eens aan denken mis schien ook wel in andere gemeenten dan de hoofdstad. H. HENNING Snltealandsch Overzicht DE WOELINGEN IN PERZIë. Het groote nieuws is, dat de Sjach is afgetreden l Zeker een belangrijke tijding, maar.... wie verwondert er zich over? Een jaar geleden hebben we d 11 ein de van „den koning dor koningen" al aangekondigd, 't Moest komen I Een gerucht wil. dat de Sjach een nauwkeurige studie gemaakt heeft van de Turkeehe revolutie en de ont troon 1 mg van den Sultan Abdool Ha» mid. Gevoelde Z. M. roods, dat met hean hetzelfde zou gebeuren De woelingen in heft Perzenland diagteekenen reeds van enkele jaren her. Wat de oorzaak is geweest Dit is moeilijk te zeggen, maar zeker is, dat het groote Europa ook achter de schermen heeft gespeeld. Engeland en Rusland zijn de twoo meest be langhebbende mogendheden, zoodat dit duo steede aan de touwtjes getrok ken heeft. Gedachtig aan de waarheid „dat 't 'a troebel water goed visschen fis" 1 ïebben ze steeds geijverd voor onderlinge onlusten in Perzië. Daar voor werd de Grondwet en Constitu tie gebruikt Eerst was Europa de vriend van de arme. naar politieke vrijheid dorstende Perzen (óók zelfs Rusland 1 I) en werd hot Constitutio- neele vuurtje aangestookt. Het kluifje smaakte den Pers heel goed en inder daad, er werd een tot heden slapende begeerte in hem opgewekt 1 Hij wilde politieke vrijheid De Sjach moest voor de dwingende begeerte van zijn volk bezwijken on gaf een Constitutie en Grondwet. Per zië scheen als de vogel phoenix, die (naar een Grieksche sage wil) telkens schooner uit z'n asch te voorschijn komt Overal waar de Oostersche vol ken „opstaan", komt er een drang om 't juk der Westersche overheer- sching en voogdij af te schudden. Zoo ook in 't land der Perzen. Rusland en Engeland moesten nu weer een middel zoeken, om de op laaiende Constitutie-geestdrift te be teugelen deze kon te gevaarlijk worden De medicijn was gauw ge vonden Z. M. de Sjach werd „be ïnvloed" zoodat deze de overtui ging kreeg, dat het toch niet goed was, om het volk zóóveel rechten te geven. Toen.... trok de „koning der wijsheid" (een zijner vele titels) de eerst geschonken Grondwet weer in en belegerde met zijn troepen ook een kozakken-regiment, dat Rusland hem schonk I het. parlement, om de gekozen volksvertegenwoordigers als oproerkraaiers om hals te bren gen l Van dien dag teekent de Perzische burgeroorlog. Constilutionee- len (onjuist revolutionairen ge noemd) voerden oorlog met den „ko ning, wiens heerlijkheid schittert als liet licht dAi zon". De overwinningskan sen waren nu eens aan de zijde van den Sjach, dan aan die van z'n volk. De berichten over deze botsingen en „veldslagen" zijn nooit uitvoerig geweest. Toch is zeker, dat er veel bloed vergoten is 1 Nu het water weer troebel was, wilde Europa opnieuw gaan visschen. Het schoen ot Rusland reeds een vol maakt plan tot annexatie van Perzië gereed had, want een sterke Russi sche legermacht werd naar de hoofd stad Teheran gezonden, om daar in de nabijheid te wachten, of het soms noodig ken zijn de bedreigde levens d«er Europeanen te besdhermen. Dit excuus is natuurlijk door niemand aangenomen 1 En wat deed Engeland Het liet z'n Russischen broeder in Noord- Perzië ongestoord „werken", maar zorgde er gelijktijdig voor, om zijn invloed in Zuid-Perzië te versterken, wat noodig is voor den aanleg van den Indisch-Egyptischen spoorweg. Zoo heeft de politieke barometer langen tijd op verandering gestaan. Er kon alles van komen En nu is er iets gekomen. De Con stitutioneel en hebben (men heeft het in vorige overzichten kunnen lezen) den Sjach in zijn hoofdstad Teheran belegerd. Daar werd liet „den on overwinlijke n koning" te machtig, zoodat hij bescherming zocht bij den Russischen gezant (zie telegram van gisteren). Maar ook daar vond hij geen rust, en nu wordt gemeld, dat DE SJACH MET DE CONSTITUTIO- NEELEN VREDE GESLOTEN EN AFSTAND VAN DEN TROON GE DAAN HEEFT. Hoe (lit alles in z'n werk gegaan is, weten we nog niet (men zie even tueel onder de Telegrammen in dit nummer). Wel wordt al gemeld, dat er in Teheran vroolijk feest gevierd wordt. De nationale vergadering, be staande uit het hoofd der moejtehids, notabelen, nationalisten en militaire bevelhebbers proclameerde, in tegen woordigheid van een ontzaglijke me nigte, op bet plein van het parlement (Lot kroonprins als Sjach, Azew ul Mulk, het hoofd van de Kajarfamilie tot regeini ea den Siphadar tot minis ter van oorlog en gouverneur van Teheran. Wat or nu met den afgetreden Sjach zal gebeuren Misschien zetten de Perzen hem (evenals z'n Turkschen collega) in een villa gevangen., om daar in gezélschap van eenige harem-dames op z'n einde te wachten En hoe zal het met Engeland en Rusland gaan In Turkije hebben de Jong-Turken alle buitenlands cïve be moeizucht afgesneden. Willen de Jong Perzetn hetzelfde doen En zullen de Russen en Engelschen dit ook dan weer genadig aannemen Ze hebben voor hun Perzische belan gen ree iis veel opgeofferd, en zich nu den butt laten ontglippen DE WERKING DER NIEUWE BELASTINGEN IN DUITSCHLAND. Nog voordat de nieuwe lucifersbe- lastiug is ingevoerd, doet zij haar uitwerking reeds gevoelen. In de koffiehuizen en restaurants was liet 'tot dusver de gewoonte op de tafeltjes lucifers te plaatsen, ten ge bruik© voor de gasten. Dit zal gewij zigd worden. De houders van die lo kalen zijn -overeengekomen die luci fersstanderds af te schaffen en aan het buffet, en op een paar andere plaatsen in hun lokaal, kleine gas vlammen als sigarenaanstekers aan te brengen, zooals men die. in siga renwinkels vindt. Dat is v©or de kas teleins een groote besparing, maar voor de lucifersfabritanlen een be langrijk nadeel, en evenzoo voor de schatkist In de meeste winkels in Berlijn zijn geen lucifers meer te verkrijgen. Par ticulieren willen, voor de invoering der belasting, groote voorraden op doen, doch de magazijnen hebben zooveel voorraad niét- In de meeste winkels móest g-'steren reeds worden aangeplakt„Geen lucifers meer voorhanden. Alles uitverkocht RUSSISCHE UITGEWEKENEN IN FRANKRIJK. Naar aanleiding van de interpella tie van Jaurès in de Fransche Kamer over het optreden van Russische geheime politie te Parijs verklaarde de minister-president, dat de Fran sche regeeriing in het vervolg niet zou dulden, dat een buitenlandsche por tie zich het recht aanmatigt, om in Frankrijk het doen en laten van ver dachte of niehverdachte landgenoo- ten na te gaan. liet is te begrijpen, dat deze verkla ring onder de Russische vluchtelin gen die in grooten getale te Parijs een toevlucht 1 ïebben gevonden groote bevrediging heeft gewekt. Een vriend van Boertzef zeiide dan ook tot eon journalist„Onze overwinning 's volkomen. Wij zullen thans vrij kunnen werken en ademen. Frank rijk zal voor ons opnieuw een gast-1 vrij en gr col moedig land worden." STAKINGEN. De staking van de mijnwerkers In Pittsburg is geëindigd. Daarmede is echter nog geen einde gekomen aan de ongeregeldheden daar ter stede. Ook de arbeiders van de Pressed Steel Car Company zijn namelijk in staking en deze hebben du, ten ge tale van 500C een aanval gedaan op 300 bereden pol't)ie-beambten, die de fabriek bewaakten. D© agenten maak ten een charge en er ontstond een pa niek, waarbij meer dan 100 personen werden gewond. NOORWEGEN EN DUITSCHLAND. Koning Haakon vertrekt Maandag naar Bergen, om daar keizer Wilhelm te ontmoeten. GRIEKENLAND EN TURKIJE. De mobilisatie der Turksche troe pen in de nabijheid der Grieksche grenzen, gaat nog steeds voort. Uit Salonika wordt geseind Alexandros, secretaris van het Griekscae consulaat te Momastir, is in hechtenis genomen, niettegen staande het protest van den consul- generaal. Hij werd in het bezit gevonden yan documenten, uit welke bleek, dat Griekenland de hand had gehad in den opstand in Macedonië. AARDBEVING IN GRIEKEN LAND. In het dorp Havari werden 400 hui zen door een aardbeving vernield. Een dertigtal personen werd gedood en verscheidene gewond. Alle huizen to Amaliada zijn door de aardbeving onbewoonbaar. De schok werd gevoeld te Patras, Pyr- gos, CaJamas, Tripoli, MTssoloughi. Verscheidene personen werden ge dood, enkelen gekwetst. DE TENTOONSTELLING. Wij lezen in het WookbL voor Bloembollencultuur: In den Gemeenteraad van Haarlem kwam Woensdag een voorstel ter ta fel om d© bestaande fontein bij de muziektent op to ruimen en eene nieuwe fontein te plaatsen op het veld vóór hat Paviljoen; dit voorstel is aangenomen. Bij de beraadslagin- gingen deelde de Burgemeester mede, dat deze fontein ook voor de tentoon stelling van 1910 van overwegend be lang zou zijn en ook op dien grond be val spreker de aanneming van het voorstel aan. Inderdaad was het aan liet Hoofd bestuur niet onbekend, dat Burge meester eu Wethouders voornemens waTen dit voorstel bij den Raad in te dienen en bij het opmaken deer plan nen voor de beplanting is dan ook re kening gehouden met de mogelijkheid van de stichting dezer fontein. Zij is ontworpen in de hartlijn van het Pa viljoen en zal een uitnemend geheel kunnen vormen met de in regelmati- gen Franschcn stijl ontworpen be planting op hot groote grasveld vóór dat gebouw. Onze leden zullen dan oo kzeker met groote ingenomenheid van het door den Haarlemschen Ge meenteraad genomen besluit hebben kennis genomen. De omrastering van het terrein is thans voltooid, zoodat men zich reeds een denkbeeld kan vormen van den omvang der tentoonstelling. Ook het administratiegebouw is zoo ver gereed, dat het voorloopig voor werkzaamheden kan worden ge bruikt; de afwerking zal eerst later plaats hebben. De grondwerken zijn In den aan vang der week begonnen en kunnen, dank zij het thans gunstige weder, geregeld warden voortgezet. Soc. „Trou moet blycken. Concert op Zondag 18 Juli 1909, des avonds 8 uur door het Haarl. Muziek korps, directeur: de heer'Ch. P. W. Kriens. Programma: 1. Ungarischer Marsch, Fuclk. 2. Ouverture „I.e Roi d'Ys", Lalo. 3. 1ste Rhapsodic (Piano-Fantaisie), Liszt. 4. Grand© fantaisie de 1'opéra Ham- Lot", Xhomas-Coenen. 5. Ouverture „Tantalusqualen", Suppé. 6. a. Ave Maria, Schubert. b. „Molimblüme", Japansche ro mance, Mouret. 7. Valse des flours'' du ballot „Cas- so Noisette", Tschaikowsky. 8. Fantaisie du ballet „Excelsior", Maren co. Flink zoo! Gisteravond ongeveer negen uur wenden een paar infanteristen door eenige de Groot© Houtstraat onveilig makende kwajongen^ lastig gevallen, omdat zij blijkbaar van buiten waren; maar dezen niet bang, pakten de kwajongens boet en sloegen hen rechts ©n links om de ooren, zoodat zij verschrikt de Peuzel aars teeg in vluchtten, tot groot vermaak van d© veie wandelaai'3. Sommigen zeiden „zoo moest d© politie in deze 6traat ook mogen optreden l" Militaire Zaken. De off. van gezondheid le kl. dr. D. H. Hiensch, van het garnizoen t© Haarlem, wordt 22 dezer gedeta cheerd in de legerplaats bij Hars kamp. Cricket. Zondag a.s speelt de Haarlemsche Cricketclub „Rood en Wit 11" op het terrein aan de Spanjaardslaan tegen V. V. V. te Amsterdam (competitie te- legraafbeker). D© wedstrijd neemt om elf uur een aanvang. Ik zou wel eens wilien weter* wat hier eigenlijk te doen isgij zij, reeds de tiende bedelaar, die me oiu wat vraagt. Ja, weet u, wij houden vandaag ons congres hier. Directeur (van een looneeltroep) k Zoo, hier héb je een kwartje voor- schot, maar nu verwacht en verlang ik, dat je hedenavond de rol van ko ning „Lear" wat meer koninklijk en waardig zult spelen. Maar hos vindt u toch altijd don wog door den Oceaan, vroeg een da me aan een zeekapitein.- Wel, door het compas. Do naald wijst immers altijd naar 't Noorden. Jawel, dat weet ik. Maar, wa«- neer u nu naar 't Zuiden wil Jonker, waarom wil u niet met juffrouw Elvira dansen? Ik dank je beneden de honderd duizend gulden dans ik niet. ProfessorWat is uw opinie bo- treffende Caesar's plannen, kort voor zijn dood? Student0, ik bon 't in all© opzich ten volkomen met uw opinie eens, professor Hotelhouder U feunt niet gelooven wat een fantasie mijn jongen heeft. GastJa, dat heb ik al dikwijls ge merkt; daarom laat u hem zeker 00* d© rekeningen schrijven. Professor in de Natuurlijke Histo rie: Hier ziet u, mijne hoeren, een zeldzaam exemplaar van een apen- scliedel. In de heele stad zijn slechts twee van zulke schedelsdo eene be zit het museum, en de andere lieb ik. GMboaaecrdtu habbsn kvt voorrecht ïiag«n op rewebilUiid gebiad, uilts too* btantwoordinj ratbecr, iu t« »«adtn bjj d« R«d»cti« rau Haarlem's Dagblad, Groot* HoQUtraat S3 Alle antwoorden worden geheel kostolooi («geren en, Yoor sooveol mogelijk fa, dea dag na de Intending. Aan rragen, die niet volledig naam on woonplaats van don iuttnder vermeiden* words geen aandacht geschonken. VRAAG: Kunt u mij ook zeggen, welk voedsel het meest geschikt voor eekhoorns is? ANTWOORD: Eekhoorns worden gevoederd met brood» hazelnoten^ vruchten en dennenappels; als drin ken geeft u hun gewoon water. VRAAG: Wanneer heeft de loting; voor de nationale militie voor Haar lem dit jaar plaats? ANTWOORD: Do loting voor de na tionale militie heeft plaats tusschen: 7 Augustus en 7 September van ell^ jaar; de juiste datum is voor zoovetf ons bekend nog niet vastgesteld. VRAAG: Een inijner bedienden, dia per maand gehuurd is en beloofd had het seizoen in ieder geval te blijven,, zei 14 dezer zonder de minste aanlei ding zijne betrekking op tegen 1 Aug. Moet ik dan het Solaris, dat 1£ maand bedraagt, ten volle uitbeta len? ANTWOORD: 'Als bij per maand gehuurd en betaald wordt, dan had hij per maand moeten opzeggen. Hij heeft dus den wei tel ijken opzeggings termijn niet in acht genomen en i-s u eene schadeloosstelling verschuldigd, gelijk aan het loon gedurende den op- zeggingstefüh'jn, zooda: u hem slechts een halve maand behoeft te betalen. MORAL EDUCATION CONGRES. Zooals men zich zaJ herinneren, is van de hoeren, die hot eerste interna tionale congres voor „moral educa tion", in 1908 te Londen geh udon, hebben bezocht, uitgegaan eene po ging, om vereenigingen van allcr.ei zoo godsdienstige als politieke richting op liet gebied van opvoeding en onderwijs, te brengen tot samen werking ter verspreiding en kennis neming van de denkbeelden, op dat Naar hot Engelsch, door Barones Orczy. 4) Maar je vergeet, Burger Chau velin, hernam Robespierre, dat wij van het Comité van Algemeen Wel zijn veel hulploozer zijn dan jij. Jij kent d© taal van dit volkwij niet. Jij kent hun gebruiken ©n gewoonten, hun wijze van denken, de methoden, die zij liefst volgen; wij weten niets van dat alles. Jij hebt in Engeland menschen gezien en gesproken, die leden zijn van dien verwenschten Bond. Jij hebt hun leider gezien. Wij niet. Hij leunde voorover op de tafel -en keek den man met het magere, bleeke gelaat steeds doordringender aan. Als je mij nu dien leider noem de, als je hein mij beschreef, dan kon don wij gemakkelijk aan het werk gaan. Jij zoudl hem kunnen noemen als je wilde, Burger ChauveSm. Ik kan niet antwoordde Chauv*. lin koppig. Och jaje kunt het wel. Maar kom l Ik zal je je stilzwijgendheid niet verwijten. Je wenscht zeker zelf de beïooning voor je overwinning te ontvangen, en het werktuig van je eigen wraak le ziju. Enfin 1 Dat is niet meer dan natuurlijk. Maar in den naam van je eigen veiligheid, Burger, zou ik je aanraden niet al te gierig met je geheim te zijn. Als je den man kent, tracht hem dan weer te vinden, vind hem weer en lever hem over aan Frankrijk Wij willen hean hebben het volk wil hem heb ben En als het volk niet krijgt, wat het hebben wil, dan wendt het zich tot hem, die hom ziju prooi onthoudt. Ik begrijp. Burger, dat je eigen veiligheid en die van je Regeering af hangt van de vernieuwd© poging om den Roeden Pimpernel gevangen te nemen, antwoordde Chauvedin droog jes. En uw hoofd, Burger Chauvelin, besloot Robespierre. Ja daarvan ben ik overtuigd en of je het gelooven wilt ol niet, Bur ger, ik moet zeggen, dat ik daar ai lieel weinig om geef. De vraag is wat jij en ja Regeering doen wil om mij te helpen, dien man aan Frankrijk over te lev-eren. Alles, antwoordde Robespierre, verondersteld dat iii een benaald nlan en doel in het hoofd hebt. Ik heb beide. Maar ik moet ten minste met een half officieel© op dracht naar Engeland gaan. Ik kan niets doen als ik mij in een of andere vermomming gestoken achteraf moot houden. Dat is gemakkelijk genoeg. Er is met de Engelsch© autoriteiten kwes tie geweest over de kalm© en welge stelde Fransche onderdanen, die in En,gel and gevestigd zijn. Na vrij wat correspondentie heeft men ons voor gesteld een half officieeion vertegen woordiger te zenden, die de handels- en financieel© belangen van ons eigen volk daar kan behartigen. Wij kun nen jou gemakkelijk in die positie daarheen zenden, als dit voor je plan nen nuttig kan zijn. Prachtig. Die positie zal mij niet minder goed passen dan een andere. Is dat alles? Niet geheel. Ik heb verschillen de plannen in mijn hoofd, en ik moet weten, dat ik volkomen vertrouwd word. Boven alles moet ik macht heb ben.... Beslissende, absolute, onbe grensde macht. Er was niets zwaks aan dezen klei nen, eenvoudig gekleed en man, die den beslisten 3acobynschen leider, recht in het gelaat keek, en mat rijn gesloten vuist resoluut op da tafel voor hem sloest Robespierre zweeg even, voor hij antwoordde; hij keek den anderen man scherp aan en trachtte achter dat ernstige voor- hoofdfronzen te lezen of er eenig zelf zuchtig motief achter die vraag om absolute macht school. Maar Chauvelin sloeg d© oogem niet neer voor dien blik, die ieder© wang in Frankrijk van onuoomelij ken schrik hevig zou hébben kunnen doen kleuren, en na dat kort oogen blikje van aarzeling zei Robespierre kalm Je zult de volkomen macht van een militair dictator hebben Ln Leden© plaats, waar veel Franschen geves tigd zijn. De Revolutionair© Regee ring zal je, voor je naar Engeland vertrekt, maken tot Algemeen Hoofd van de subcomités van Algemeen Welzijn. Dit zal boteekenen, dat ieder bevel van jou van welken aard het ook raag zijn, in naam van de veilig heid van de Republiek, onmiddellijk gehoorzaamd moet worden op straffe an een aanklacht wegens verraad. Chauvelm liet snel een scherpe :uci« von intense voldoening hoeren, die liij niet eens poogde voor Ro bespierre te verbergen. Ik zal agenten noodig hebben, zei hij, of zullen wij het spionnen noemen? en, natuurlijk, geld. Je zult beide hebben. Wij onder houden ©en zeer geregelden, gehei men dienst in Engeland, ©n die doet daar heel veel goed. Er is veel onte vredenheid in de Middengewesteai denk maar eens aan de oproeren te Birmingham Zij waren hoofdzake lijk het werk van onze eigen spion nen. Ken je Candeille, de actrice? Zij heeft toegang weten te krijgen in sommige kringen in Londen, die libe rale begrippon ziju toegedaan. Ik ge-' loof, dat zij Whigs genoemd worden. Een grappige naam, niet waar Het beteekent pruik, geloof ik. Candeille heeft daar om onze Parijsche armen te helpen \veldadighoidsvoorstellin- gen gegeven in één der clubs van de Whigs, en zoo nu en dan is zij heed nuttig yoor ons bezig geweest. Eén vrouw is altijd te gebruiken in zulke gevallen. Ik zaL Burgeres Candeille zien te vinden. En als zij u nuttige diensten ver leent, dan kan ik haar daarvoor wel een verleidelijke belooniing geven. Vrouwen zijn zoo ijdelvoegde hij er bij, terwijl hij plotseling vol aandacht zijn keur ig onderhouden vingernagels bekeek. Ex is een plaats vacant in het theater Molière. Dank je, Burger, zei Chauvelin bedaard. Ik heb nooit de hoop opge- geveo, dat de Revolutionaire Regee ring een of anderen dag weer gebruik zou willen maken van mijn diensten. Ik geef to©, dat het mij verleden jaar mislukte. De Engelse hm an heeft veel connecties. Hij is scherpzinnig en heel rijk. Ik geloof, dat het hom zonder zijn geld niet gelukt zou zijn en omkooperij is tegenwoordig op on zo kusten aan d© orde van den dag. Hij glipte mij door de vingers op hetzelf de o ogenblik, dat ik dacht hem stevig vast te hebben. Ik stem dat alles toe, maar ik bein bereid mijn fout van ver leden jaar te herstellen, en... er valt niet meer over te spreken. Ik ben ge reed te vertrekken. Hij keek rond naar zijn jas en hoed, en schikte kalm de knoop van zijn das recht. Maar Robespierre biold hem nóg ©ven terug; die geboren kwakzalver, geborene kwelgeest van do mienschelijke ziel, had nog niet vol doende genoten van deai doodsangst van zijn medomonsch. Chauvelin was altijd vertrouwd ©n geëerd geworden. Zijn verdiensten met betrekking tot de bulteniondscae zaken van de Revolutionaire Regoe- ring gingen alle schatting ta boven, zoowei vóór als tijdens het begin van den Europeeschen oorlóg, llij had zelfs-deel uitgemaakt van dat tien manschap zonder genade, dat met Robespierre aan liet hoofd van plan was Frankrijk met wettco van bloedvergieten en onvergelijkelijk© wreedheid te reg-x-ren. (Wordt vervolgd).

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1909 | | pagina 9