Extra aanbieding
OITIQOBilIG.
Thee
Dames-Handschoenen
Maatschappij „CREMA", Breda.
Gez. VAN SANTÉ,
loei voor jonge Moeders
Burgerlijke Stand
A. v. d. MAAREN JANSEN.
f 115,- PIANINO f115,-
É.Brqndsm^
§oizc!aon
stad.
Prima kwaliteiten.
GROOTE HOUTSTRAAT 105.
GOUDEN DAMES-REMONTOIR-HOMIiOGES, met zware
kasten en fijne uurwerken, met inbegrip van Monogram voor f 28,50.
Verkrijgbaar bij C. T'JSN BOOM, Barteljorïsslraat 19,
aandacht op do schade door de vee
teelt geleden in Groningen en Fries
land en hoopte dat de Reg. er toe zou
medewerken, door de bepalingen der
artt. 1628 en 1629 B. W. (bepalende
dat de eigenaar de schade niet op
zijn huurdor kan verhalen) tot dwin
gend recht te maken.
De heer Van Idsinga, die tegenover
den heer Drucker het handhaven der
christ. beginselen verdedigde, al
waren er dan ook verschillen ter
rechter-, gelijk ter linkerzijde 1
het oneens met het weigeren, door de
Reg., van antwoord op de vragen in
do Kuyperquaestie gesteld. Alleen
een beroep op het algemeen belang
des lands kon van antwoorden weer
houden. Of de persoon van den Min.
een andere was dan die van zijn
voorganger, deed aan het recht der
Kamer niet af. Spr. betwistte voorts,
dat do decoratie aan den heer Leh-
mann op goede gronden en onder de
noodige waarborgen van informatie
was verleend. Een cheque was geen
reden om iemand te decoreeren. En
ons geheels stelsel van ridderorden-
verleenen was verkeerd, voerde langs
lijnen van geleidelijkheid tot daden
als die ür. Kuyper werden verweten.
Heden 10 1/4 uur voortzetting.
Kecutszakeü
De Papendrechtscbe Strafzaak
Vierde dag.
Maandag zette het Gerechtshof te
A'rnhem de behandeling van de zaak-
GarSthagen voort. Allereerst werd ge
hoord Corn. Wiggers, werkman te
Papendrecht
Diens klacht kwam in hoofdzaak
neer op het volgende: Zondagnacht
kwam hij met dó laatste veerboot uit
Dordrecht te Papendrecht. Hij begaf
zich in gezelschap van den schippers
knecht Adr. Kraai naar zijn woning.
Onderweg langs het raadhuis komen
de, werd hij aangesproken door den
rijksveldwachter Bouterse, die hem
verzocht op het gemeentehuis te ko
men. Aldaar gekomen werd hij op
do secretarie gelaten en bevond zich
in tegenwoordigheid van de veld
wachters Van den Berg, Van Loon
en De Mcy. Dc nachtwaker Van der
Esch, die met de veldwachters voor
het raadhuis stond, was niet mede
naar binnen gegaan. Door Bouterse
werd hij ondervraagd over het stuk
slaun van een ruit in het orrestan-
tenlokaal. Hierna werd hem een stuk
ter teekening voorgelegd en toen hij
daartegen bezwaar maakte, omdat 't
hem niet werd voorgelezen en hij 't
ook niet lezen mocht, kreeg hij van
Van den Berg onder het uiten der
woorden: „Toe, avanceer een beetje!'
een stomp in dc zij, wat evenwel niet
veel le beduiden had. Na geteekend
en van Bouterse een afschrift van
een dagvaarding in ontvangst geno
men te hebben, weg willende gaan,
werd hem door Van den Berg too-
gevoegd niet zooveel haast te maken,
want dat hij nog een appeltje met
hem te schillen had. Terwijl Bouter
se en Do Mey op de secretarie ble
ven, kwam hij toen met Van den Berg
en Van Loon in de gang waar het
donker was en werd daar zoodanig
op het hoofd gestompt en geslagen.
dat hij dientengevolge blauwe plek-
ken, een -lijven 'huls en een bloedneus kan <le autoriteiten best vinden. TT-
Volgende getuige was do schippers
knecht Adr. Kraal, die zich 's nachts
in gezelschap van Wiggers bevond,
toen deze het gemeentehuis was bin
nengeroepen. Hij vervolgde zijn weg,
om op 40 a 60 meter afstand van het
Raadhuis te blijven wachten totdat
Wiggers terug kwam. Toen dat ge
schiedde bloedde hij uit den neus.
Wiggers zeide dat dit op het Raad
huis was gebeurd. Den volgenden
dag vertelde Wiggers hem dat hij
van v. d. Berg en Van Loon op zijn
smoel had gehad.
Mr. Dicke heeft Kraal scheldwoor
den hooren vallen?
Kraal: Neen.
Mr. Dicke: als Wiggers gevallen
was, had hij het dan moeten zien?
Kraal: Ja. Ik ben nog een eind hem
tegemoet gegaan.
Getuige Petronella Wiggers, zonder
beroep te Papendrecht, bij wie Wig
gers destijds inwoonde, verklaarde,
dat haar neef haar onmiddellijk als
reden van zijn bloedenden neus op
gaf: „Ik heb klop gehad van de po
litie"
Vervolgens werd de gewezen nacht
waker Van der Esch geconfronteerd
mei de veldwachters.
Van der Esch: Ik heb bij het open
gaan van de deur bloed gezien. De
petroleumlamp in de gang brandde,
De Mey: er is alleen een lampje
gehaald van de secretarie.
Van der Esch: die man staat te lie
gen. Do lamp brandde of de zon
scheen. Ik keek en dacht: wat is hier
gebeurd? Zoo veel bloed!
Mr. Dicke: heeft hij Wiggers zien
vallen?
Van der Esch: neen. Hij liep gere
geld naar huis.
Mr. Dicke: Heeft hij scheldwoor
den gehoord?
Van der Esch: Neen. Het was dood
stil.
Hierna werd de rijksveldwachter C,
van Loon uit Rilland Bath gehoord.
Deze zei niet in het Raadhuis ge
weest te zijn. Wiggers wilde volgens
hem zijn naam niet opgeven, toen
hij het Raadhuis scheldende verlaten
had en opnieuw gevat was. Nadat
hij zijn naam had gezegd, werd hij
v/eer losgelaten.
Daarna werd gehoord Arnolduc van
der Linden, timmerman te Papen
drecht. Deze getuige verklaarde ge
durende een verhoor op het gemeen
tehuis te Papendrecht door de Rijles-
veldwachters Bouterse te zijn be
dreigd en in het aangezicht geslagen
om hem tot bekentenis te dwingen
en uit vrees voor verdere mishande
ling tee ken de hij een paar dagen la
ter een verklaring, waarin was opge
nomen dat hij bekend had iemand ee-
nige slagen en trappen toegebracht te
hebben. Geeu getuigen hebbende,
heeft hij over de mishandeling niet
geklaagd. Bouterse zei: als je niet be
kent, sla ik je de hersens in.
Advocaat-generaal: Waarom niet
klaagd op het parket van den offi
cier van justitie?
Getuige: Wiggers had al een klacht
ingediend.
Advocaat-generaal: Dan hadt gij
naar den procureur-generaal kunnen
gaan of naar den minister van justi
tie als men in Dordrecht er niets aan
doen wilde. Dit is toch bekend. Dat
wist Van Elk ook heel goed. Van Elk
heeft bekomen. Dinsdag d.a.v. dien
de get. een klacht over de ondervon
den mishandeling bij den officier van
justitie te Dordrecht in, doch zijn
aangifte werd niet In schrift ge
bracht. Wel werd tegen hem door
de veldwachters Van den Berg en
Van Loon proces-verbaal opgemaakt-
wegens beleedïging en weerspannig
heid, nadat hij het gemeentehuis had
verlaten, en werd hij dientengevolge
do-ir de -rechtbank te Dordrecht tot 3
weken gevangenisstraf veroordeeld,
een straf die hij volgens zijn zeggen;
onschuldig heeft ondergaan tengevol
ge van de onware verklaringen der
veldwachters.
Wiggers bevestigde thans deze ver-
klorincren. Hij erkende de ruit ge-
brok-.» te hebben.
De Mey, Van den Berg en Bouterse
ontkenden, dat Wiggers op het ge-
méen tehuis is mishandeld. Zij hiel
den vel, dat hij, het raadhuis verla
tende, is gaan schelden en toen, hard
wcgloopende, zijn neus kapot is ge
vallen.
Bouterse noemde het verhaal van
den nachtwaker Van der Esch, om
trent het bloed in de gang en het
bloedend weggaan uit hot gemeente
huis van Wiggers gefantaseerd. Er
bestaat een slechte verhouding tus-
schen Bouterse en Van der Esch zei
getuige, sinds Van der Esch de poli
tie hoeft verlaten.
Door mr. Dicke werd er op gewe
ien, dat blijkens het proces-verbaal
der veldwachters, Wiggers, het raad
huis verlatende er. hon passeorende,
20 25 meters verder zich omdraai
de en begon to schelden. Nadat de
veldwachters hem nezetten, vluchtte
hij en nadat hij een eind gevlucht
was, viel hij in een stoep. Die stoep
nu Is niet meer dan 20 meters van 't
raadhuis verwijderd. Pleiter vroeg
nu In verhand hiermede aan Van
den Berg de stoep op een plattegrond
aan te wijzen.
Van den Berg erkende, dat de af
stonden eenigszins anders zijn dan
-*ïij in het proces-verbaal vermeldde.
dereen weet trouwens dat men, als
men geslagen wordt door agenten
van politie, klagen kan en als de of
ficier van justitie niet wil helpen, ga
men naar hoogere autoriteiten. In
wat voor een land leven wij dan hier!
M'r. Van Hamel: De zaak-Wiggers
is voor hem aanleiding geweest om
niet te klagen. Als men klaagde
kreeg men een proces-verbaal wegens
verzet.
Volgende getuige was de scheeps-
klinker Wouter Buys te Papen
drecht Ook deze -getuige klaagde
reeds vroeger over een in den zomer
van 1904 ondergane mishandeling tij
dens zijn arrestatie wegens dronken
schap en na insluiting in het arres
tantenlokaal. De veldwachters Bou
terse, Van den Berg, Van Loon en De
Mey zouden hem zoodanig geslagen
hebben, dat zijn ooren verwond wa
ren en bloedden. Hij deed van de on
dervonden mishandeling geen aan
gifte omdat andere personen hem
vertelden, na aangifte van een der
gelijke mishandeling van de zaak
niets vernomen te hebben. Ook hij
kon geen getuigen bijbrengen.
Getuige Buys gaf toe vroeger nogal
eens gedronken te hebben en lastig
te zijn geweest.
De veldwachters voorgeroepen ont
kenden ook dit feit.
Daarna werd gehoord de kopersla
ger Gerrit Rijsdijk uit Rotterdam.
Hij werd volgens zijn verklaring in
1907 voor een mishandeling opge
bracht en verscheidene uren in het
arrestantenlokaal te Papendrecht op
gesloten. Tijdens zijn verhoor in dit
lokaal zou hij in tegenwoordigheid
van den veldwachter De Mey door de
rijksveldwachters Bouterse en Van
den Berg In het gelaat geslagen en
daarna weder In het arrestantenlo
kaal geduwd zijn. Hij deed geen aan
gifte van de mishandeling.
De adv.-generaal: Wel verwonder
lijk, dat van de mishandelingen
nooit iets gehoord is behalve in de
aaak-Garsthagenl Als bij mij als of
ficier van justitie klachten inkomen,
worden ze steeds onderzocht.
Mr. Van Hamel: Inderdaad, zeer
jammer dat deze adv.-generaal geen
officier in Dordt was!
De veldwachters voorgeroepen ont
kenden weer. Volgens de tweede nota
van den Minister blijkt uit het zak
boekje van den rijksveldwachter Van
den Berg dat deze op 15 Juli 1906 's
namiddags tusschen 5 en 9 uur dienst
heeft gedaan in de gemeente Slie-
drecht, doch in den nacht van 15 op
16 Juli nachtdienst had te Papen-
drecht.
Mr. Van Hamel constateerde, dat
dit een voorstelling is, die een eigen
aardig licht werpt, op de bewijsvoe
ring en het systeem der veldwach
ters. (Applaus).
President: Wanneer het weer ge
beurt dat het publiek applaudisseert,
laat ik de zaal ontruimen.
Gehoord wordt nu de werkman
Joost de Heer te Papendrecht, een
tot dusver niet gehoorde getuige, die
door het onderzoek van den Inspec
teur der recherche Van de Pol
voorschijn is gekomen. Deze getuige
was de politie op verzoek behulp
zaam bij de arrestatie van Rijsdijk.
Hij zag dezen een klap toebrengen
die goed gehoord kon worden.
Mr. Van Hamel: Hebt ge daarover
nooit gesproken tegen Garsthagen en
mr. Dicke.
Getuige: Neen.-
Een dor Raadsheeren: Waarom
niet?
Getuige: Ja, het zou tegen de veld
wachters gegaan zijn.
Mr. van Hamel: Een verschrikke
lijk idee dat de veldwachters meer
recht hebben dan een burger.
Mr. Van Hamel: De burgemeester,
was hij er ook bij?
Getuige: De burgemeester was er
ook bij (beweging).
De heer Bonten Jr. voorgeroepen,
zegt: Ik herinner het mij niet of ik
er bij was. Ik kan het niet tegen
spreken.
Mr. Van Hamel: Aangenomen, dat
de burgemeester er bij was, heeft hij
dan de klap moeten zien?
Rijsdijk: Ja.
Verder bleek dat er ook een boks
beugel werd gevonden.
Na de pauze werd gehoord de
werkman Gijsbert Bezemer uit Pa
pendrecht. Terwijl hij zich volkomen
nuchter naar zijn huis begaf, werd
hij, volgens zijn verklaring, op een
Zondagavond in September van het
jaar 1902 door den rijksveldwachter
A. Bouterse, dien hij voorbijliep, met
een sabel op den rug geslagen, zo-o-
dat hij thuis gekomen bemerkte dat
zijn kleeren stuk waren en zijn hemd
bebloed aan zijn rug kleefde.
De rijksveldwachter A. Bouterse
verklaarde, dat er op een bewusten
Zondagavond te Papendrecht een
groote vechtpartij was tegen hem, De
Mey en Van der Esch. Meer dan der
tig personen namen er deel aan. Bij
die gelegenheid werd geducht met
flesschen geslagen en Bouterse werd
bij die gelegenheid ernstig verwond
zoodat hij zich met zijn sabel moest
verweren. Of getuige Bezemer aan
de vechtpartij deelnam en dientenge
volge met de sabel een slag heeft
ontvangen, wist Bouterse niet, doch
hij ontkende beslist ooit iemand die
hem rustig voorbij liep met een sa
bel te hebben geslagen.
Getuige Bezemer zei evenwel, dat
er op het oogenblik dat hij den slag
kreeg geen vechtpartij was.
Bouterse deelde nog mede, dat Be
zemer een schoonzoon is van Joost de
Heer. Er kan dus een wrok in het
spel zijn.
Volgende getuige was de ijzerwer
ker Willem van Dalen uit Papen
drecht. Volgens zijn verklaring werd
hij in een nacht van 1903, komende
van de Dcxrdtsche kermis en zich voi-
komende nuchter uaar huis begeven
de, door den Rijksveldwachter Bou
terse te Papendrecht geduwd en ge
slagen en door den Rijksveldwachter
Van den Berg geslagen in tegen
woordigheid van de veldwachters De
Mey en Van Loon. Ook hij deed geen
aangifte.
Bouterse ontkent dezen get. te heb
ben aangesproken met de woorden:
„zoo, knappe jongen, moet ik je hier
zien"?
Raadsheer mr. Hesse: Zijn het dan
allemaal opgemaakte verhalen?
Bouterse: Ja. Zoo netjes.
Raadsheer mr. Van Schaik: Wist u
dat De Mey het had gezien?
Van Dalen: Ja.
De Mey: Ik herinner het mij heele-
maal niet.
President: Heeft Van Dalen bet
dan uit zijn duim gezogen?
De Mey: Dat weet ik niet.
Van den Berg zei, dat het geheele
verhaal onwaar is. Hij heeft get. niet
geslagen. Hij is nooit met hem in
aanraking geweest.
Gehoord werd vervolgens do heer
Wm. Middelkoop, smid te Papen
drecht. Hij zei Garsthagen niet ge
kend te hebben. Zeven jaren gele
den vestigde hij zich te Papendrecht
en was er, behalve smid, houder van
een café met vergunning. Toen hij
te Papendrecht kwam was het er al
lesbehalve rooskleurig. Er hadden ve
le vechtpartijen plaats en vooral was
er een vee te tusschen Oost en WesL
Z. 1. was het wel noodig dat er
Rijkspolitie kwam. Aan haar optre
den was te danken dat er een betere
toestand kwam. Nooit ondervond hij
dat de politie te hardhandig optrad.
Mr. Van Hamel: Is deze getuige
goed bevriend met een der Rijkspoli-
tie-ambtenaren?
Maakten ze wel eens vertering?
Getuige: Neen.
Rlr. Van Hamel: Ik heb andere in
lichtingen.
Getuige: Ik moet zeggen dat ik
dien menschen wel eens wat gegeven
heb en dat waren mij die menschen
dubbel waard. (Gelach).
Mr. Van Hamel: Dus getuige heeft
de veldwachters eens getracteerd.
Hebben ze wel eens na bezetten tijd
cognacjes gedronken?
Getuige: Dat zal niet veel wezen.
Mr. Van Hamel: Dus toch wel. (Ge
lach).
Thans kwam voor de heer A. H. v.
Wijngaarden, directeur eener scheeps
timmerwerf te Papendrecht. Hij ver
klaarde dat de toestand te Papen
drecht veel te wenschen liet. Op Za
terdag- of Zondagavond waagde hij
zich niet op den Veerdam. Politietoe
zicht was noodig, doch van te hard
handig optreden heeft hij nooit
hoord.
President: Als er geslagen is, dan
zal dat wel verdiend zijn?
Getuige: Dat is mijn stellige mee
ning.
Mr. Van Hamel: Heeft getuige een
broer die wel eens wat met de politie
heeft gehad?
Getuige: Ja.
Mr. Van Hamel: Is die zaak door
burgemeester Bonten ter 'zijde ge
legd?
Getuige: Zij heeft geen gevolg ge
had. (Gelach).
De heer Willem Vergragt, kleer
maker te Dordt, verklaarde, evenals
in Den Bosch, dat hij vroeger aan
burgemeester Bonten Jr. gevraagd
heeft of het wel vertrouwd was dat
hij een zijner jongens, destijds 17
jaar oud, met goed Zaterdagsavonds
naar Papendrecht stuurde. Hij vroeg
dit. omdat hij wel eens wat ongunsti
over Papendrecht had vernomen. De
burgemeester antwoordde: Als die
kerels van Dordt komen, dan zien ze
er niets in om je met hun tweeën of
drieën aan te vallen. ïk vertrouw er
mij zelf niet. Maar. zoo voegde hij er
tevens bij, als wij ze binnen hebben,
dan knevelen we ze ook wel.
Getuige Bonten Jr. voorgeroepen,
zei dat het gesprek plaats had, maar
hij ontkende het woord knevelen ge
bruikt te hebben. Dat gebruikt hij
nooit.
liierna werd gehoord do klinker
Huibert van de Graaf te Papen
drecht. Deze getuige verklaarde vroe
ger dat hij in December 1906 door de
veldwachters Bouterse en Maarsman
van zijn werk werd gehaald om een
verhoor te ondergaan wegens een
door hem gepleegde mishandeling,
ter zake waarvan hij later vervolgd
is geworden. Hij werd in het arres
tantenlokaal gesloten en bij die gele
genheid zou hij door Bouterse in het
gelaat zijn geslagen. Een half uur la
ter in tegenwoordigheid van De Mey
verhoord, zou hij telkens als hij niet
spoedig genoeg antwoordde, van
Maarsman een slag in het gelaat ge
kregen hebben. Voorts ontving hij,
zegt getuige, nog eenige klappen van
Bouterse toen hij dezen beterschap
beloofde. Een klacht diende hij niet
in, wel beklaagde hij zich op de te
rechtzitting van de Dordtsche Recht
bank op 11 Januari 1907 over mishan
deling door de politie, tijdens het
verboor.
Veldwachter Bouten zoowel als P.
Maarsman, thans brigadier-titulair
der rijksveldwacht le St. Anthony
Polder, ontkenden dat er mishan
deld was.
Getuige Van de Graaf vulde zijn
mededeelingen aan met nog een an
dere mishandeling, waarvan hij vóór
1906 het slachtoffer werd. Hij kreeg
toen tot driemalen toe een klap in het j
gezicht.
Getuige zei bij gerucht vernomen I
te hebben dat Van Elk bij de Gebrs. i
Visser te Sliedrecht kwam, daar met'
de vuist op de tafel sloeg en zei: Van
Tricht moet naar den donder toe.
Ook vernam hij dat er lui waren on
der wie Van Nes, die er wel geld
voor over hadden.
De getuige J. H. Kohier, hoofd ee
ner school te Papendrecht, werd hier
na gehoord. Hij zei gedurende zes ja
ren te Papendrecht te zijn geweest.
President: Was de toestand te Pa-
pend'recht niet ergerlijk?
Getuige: Ja.
Raadsheer mr. Van Schaik: Onder
de menschen, die van den beesten
boel deel uitmaakten, was men zeker
weinig gesticht toen het anders werd.
Mr. Van Hamel: Is getuige van
meening dat de politie te Papen
drecht nooit noodeloos ruw en takt-
loos optrad?
Getuige: Ik geloof dat er nooit noo
deloos is opgetreden, wel hardhandig.
De zitting wordt hierop tot heden
verdaagd.
BENNEBROEK.
BEVALLEN
C. J. Roozen, geb. Vendel, z.
P. de Wit. geb. Van Dam, z.
Wilt U op 24 November a s. gratis in onze
zaak een kopje Meik-Chocolade komen drinken? Er zullen
op dien datum in on2e zaak, Kruisstraat 35, Haarlem
proeven genomen worden met het Nieuwe artikel
CREMA-CACAO, waaraan niets anders behoeft
te worden toegevogd dan kokend water om een kop
heerlijke Melk-Chocolade te bereiden I Dit lijkt vreemd,
maar Is niettemin waar en wij zouden U gaarne van de
veie voordeeien van deze Crema-Cacao
willen overtuigen.
Wij roodigen U daarom beleefd maar dringend tot een
bezoek en een gratis proefname uit op Woensdag
24 Nov. a.s, in onze zaak, Kruisstraat 35, Haarlem
Hoogachtend,
Behalve bovenstaand Crema-Cacao fabriceeren wij
Crema-Pudding, die eveneens met water moet
worden bereid in plaats van met meik, en die eveneens
bij A. v. d. MAAREN JANSEN verkrijgbaar is a
8 cent per pakje, in vier verschillende smaken.
Vraagt inlichtingen omtrent Crema-Havermelk,
30 cent per pondspak, 6 cent per proefpakje van I ons.
Heden verscheen:
de tweede druk van
door G. i. OOTMAR, Kinderarts.
Prijs f 2.50, Gebonden f 2.90.
Verkrijgbaar bij den uitgever
G. W. GROENEVELD,
Zijlstraat 7t.
tc koop, voor slechts 115. Extra
koopje, mooi van toon, en goed onder
houden kast.
Adres Kolkstraat 32 zwart.
door iedereen is de alleen echte:
Stokpaardjes-Lelienmelk-ZeEp
van BERGMANN Co., Radebeul,
want deze geeft een zacht rein gelaat,
bloeiend jeugdig uiterlijk, blanke
flu weel-zachte huid en schitterend
mooie teint a 50 ets. per stuk, bij: H.
VAN DIJK, E. v. VELTDM, F. W.
MARTIN, A. OOIEVAAR.
tlADC tair
Verkrijgbaar in alle buurten d r
In het by zonder wordt de aandaeht gevestigd op
k
f 1,30 per '/a
K.G
in Glacé, Juchtenleder, Peau de Suède,
Castor, Imitatieleder, Tricot, Zijde en Wol
