NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
27e Jurgftug. No. 8136
Verschijnt dagelijks; behalve op 2ca« on Feestdagen.
MAANDAG S JANUARI 1910
HAARLEM S DAGBLAD
ABONHEB1ENTEH ADVERTENT KÊBIi
per drib jhaandbni 1-pL ;:.W Van 1—5 regels 90 Cts.: iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondfssaaeof
Voor Haarlem I f 129 X» Haarlem van 1—5 regels I.—elke regel meer /O. lc Reclames 30 Cent per rege*1
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der WWf&!Ët)Lr$é!& Abonnement aanzienlijk rabat
gemeente)130 Advertentiën van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing j
Franco per post door Nederland 1.65 {p%i HSm 50 Cts. voor 3 plaatsingen contant
MÏST 'voor Wem"RedadieMabMuan Gfo<ste
omstreken en Irmco pa post 0A5 (ittreommanul Telefoonnummer der Redactie BÜCec der Administratie724.
PHgava der Veanootsctap Loarens Custer. Directeur 1. C. PEEREB00B.Drokttriii Znlder Bnitengpaarne 6. Teiefoonoummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten hel Arrondissement Haarlem In dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Bultenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 76—78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZES BLADZIJDEN..
EERSTE BLAD.
AGENDA
DINSDAG 4 JANUARI.
Groote Kerk: Orgelbespeling, 1—2
uur.
Sint Bavo: Cursus in de Katholieke
geloofs- en zedenleer. Onderwerp:
Over de natuur en dien oorsprong van
den mensch. (Darwinisme).
Stadsnieaws
TRAMWEGEN. ELECTRICITEIT
EN STAATSGEZAG.
Door den lieer G. H. Julius, Inge
nieur alhier, is over bovengenoemd
onderwerp in de onlangs gehouden
vergadering van de vakafdeeling voor
«poorwegbouw en spoorwegexploitatie
van het Kon. Instituut van Inge
nieurs, een rede gehouden, die thans
<n brochure-vorm verschenen is. Spre
ker bestreed het dilettantisme, dat
zich tegenwoordig op het gebied
van electrische tractie begint te
ontwikkelen. Daarna besprak de heer
Julius de voor- en nadeelen van
stoom- als beweegkracht en totale
electrificatie.
Ten slotte deed spreker uitkomen,
dat z. i. de Staat oen te passieve rol
speelt in de totstandkoming van nieu
we lijnen, en zich meer als belang
stellend toeschouwer, dan als regis
seur gedraagt.
CHRETIENNI BN LOUISETTE.
Zaterdagavond hadden we 't genoe
gen en tweetal art'Sten van 't circus
Carré in de Bron te zien optreden,
't Begon met een teleurstelling de
heer Chretienni vertelde ons, dat er
geen Nieuwjaarswensch zou uitge.
sproken worden. Maai- de voorstel
ling was wel de moeite waard. De
Brongebouw-zaal was vrij goed bezet,
en de aanwezigen zullen zich hun
avond niet beklaagd hebben. Louis-
sette had veel succes met haar vroo-
lijke Iiedekee. Vooral „Een Hol-
landsch Kind" werd met rechte gra
tie weergegeven. De operette „Wie is
de baas V" met motieven eu. muziek
uit „De Doliarprinses', ontlokte der
gansche zaal meermalen herhaalde
lachsalvo's, vooral toen de dames
zich in 't refrein vergister, en den
man in plaats van de vrouw gelijk
gaven.
Kostelijk-leuk was ook „Eev talis
man", een zangstukje, dat wel den
ondertitel kon voeren van Een pro
baat middel om lastige vrouwen ge
hoorzaamheid af te dwingen. De „ta
lisman" n.l. is een stevige knuppel,
die den meesten vrouwen wel ontzag
"al inboezemen.
Een welgeslaagde voorstelling 1
F 1 e s c h-R n t g e n.
Op dit concert zullen worden uitge
voerd Sonate Op. 12, No. 3 Es-dur,
Sonate Op. 111c mol (voor piano-solo),
Romanze G-dur Op. 40, Romanze F-
dur Op. 50, en de Kreutzer-Sonate Op.
47 A-dur.
B a den.
In het Douche-badhuis aan het
Leid schep] ein zijn in de afgeloopen
week genomen 346 baden.
W11 e m Aadries sen.
Bij gelegenheid van het 30-jarig be
staan der zangvereeniging „Caecilia"
te Amsterdam, zal door een koor van
meer dan honderd zangers en zange
ressen worden uitgevoerd: „Groenin-
ge'ns Grootheid" of „de Slag der Gul-
dene Spooren" van bovengenoemd en
componist.
De heer N. II. Andriessen is van de
ze vereeniging thans ook vijf en twin
tig jaar directeur.
Kamer van Arbeid v oor de
Confectiebedrijven.
In den loop van het vorige jaar nam
bovengenoemde Kamer niet minder
dan 17 arbeidsgeschillen in behande
ling, die alle werden afgewikkeld,
zonder dat het tot een rechtszaak
kwam. In drie daarvan 'waren de
patroons de klagers, in de overige 14
de werklieden. Een zevental berustte
op handelingen in strijd met de wet
Dp *het arbeidscontract.
NIEUWE BIJZONDERE SCHOLEN.
Aan de Leidschevaart bij de Wes
ter gr acht en aan de Nieuwe Gracht
worden nieuwe R. K. scholen gesticht.
PREDIKA NTSBENOEMING.
De Luthersche Gemeente heeft op
het zestal geplaatst: Ds. G. F. Drejer,
Bergen op Zoom; D. Drijver, Zaan
dam, E. F. llerbschle.b, Edam; J. W.
K. Hoevors, Breda; J. L. F. de Meyers,
'Amersfoort; C. Stadeirmann, Leiden.
De pred'ikunt.skeuze heeft Dinsdag
plaats.
Gijsbrechtvan Aemstel.
Door de Koninklijke Vereeniging
„Het Nederlandsch Tooneel" wordt
deze week de traditioneele opvoering
van „Gijsbrecht van Aemstel" gege
ven. Als slotstuk volgt de bekende
bruiloft van Kloris en Roosje, in
welk kluchtspel de nieuwjaarswensch
zal worden uitgesproken door me
vrouw Christine Poolman en den
heer Cor Schulze als Pieternel en
Thoimasvaer.
De bezetting van den „Gijsbrecht
van Aemstel" zul gelijk zijn aan die
der voorstellingen in den Stads
schouwburg te Amsterdam gegeven.
De heer G. C. van Schoonhoven ver
vult, gelijk hij reeds 30 jaren pp het
Leidscheplein heeft gedaan, de Gijs-
bnecbt-rol, terwijl als Badélock me
vrouw MannBouwmeester zal op
treden.
De heer G. C. van Schoonhoven her
dacht op 1 Januari den dag, waarop'
hij voor het eerst in de roi van Gijs
brecht van Aemstel voor het publiek
optrad. Dat was op 1 Januari 1880,
alzoo dertig jaren geleden.
Hij speelt den Gijsbrecht in den
ouderwetschen trant en geeft er met
zijn rijzige gestalte in het schitte
rende harnas de figuur aan, die men
van geslacht tot geslacht er ln heeft
gezien.
UITBREIDINGSPLAN.
ontslag aan twee ongehuwde stakers
met één en aan een gehuwden staker
met twee maanden opzegtermijn en
inzake het stukloon of aangenomen
werk den eisch der stakers in te wil
ligen.
In de vergadering der stakers werd
des avonds allereerst besloten, zich te
vereenigen tot een mairmerbewerkers-
vpreeniging „Eendracht maakt
macht." Hiervan werden A. Huisman,
H. C. Timmermans en A. van dor
Werf, achtereenvolgens voorzitter, se
cretaris en penningmeester. De ver
eeniging zal zich aansluiten bij de
moderne vakbeweging. Hierna be
paalde men de houding, die men zal
aannemen tegenover de verklaring
der directie, waarvan men het resul
taat, heden door de opgerichte orga
nisatie aan de directie zou meedee-
len.
HALFWEG,
De beer J. Schrijvers alhier, her
dacht 1 Januari den dag zijner 25-ja-
rige ambtsvervulling als onderwijzer
aan de school te Houtrakpolder. Van
de schriftelijke en stoffelijke blijken
van belangstelling, die de juh'laris
ciaal zitting worden gehouden Don
derdag 6 Januari 1910 van 23 uur
Dopr de gemengde zangvereeniging
„Arti et Religioni" zal Dinsdag 4 Ja
nuari a. a hare 1ste uitvoering wor
den gegeven in de concertzaal van
het café Zomerlust.
Op de balustrade van de orgelgale-
rij, der kerk, die gestut wordt door
een paar pijlers, vervaardigd uit de
mast van de in 1905 vergane „Alba",
zijn twee eiken bladen aangebracht,
waarop de navolgende Inscriptie ge-
bijtst is
Van 't droef vergane schip de in
storm bezweken mast,
Draagt thans in 's Heeren huis
Hem gewijden last.
Zoo .worde, wat op aarde in rouw
en ramp ons treft,
•Een', pijler, die ons hart naar het
eeuwig Godshuis heft
Bmaerataè
IIF.T FAILLISSEMF.NT-DIETERS.
Naar de Pr. Gir. Ct. verneemt, be
draagt het totaal bedrag der vorde-
X
IX
IX
Cavalerie-
kazerne
Saenredamstraat
Het bovenstaande is een schets
kaartje van hfet uitbreidingsplan van
de gronden der gemeente, gelegen
tusschen de Kleverlaan en het Klever
park, waarvan we in ons blad van
Vrijdag een beschrijving gaven.
NATIONALE BLOEMENTENTOON
STELLING 1910.
MEDAILLES.
Toegezegd zijn een zilveren vergul
de en een zilveren medaille door de
afdeeling Uitgeest der Vereeniging
voor Bloembollencultuur en een zilve
ren vergulde medaille door de ge
meente Katwijk.
PLAATVERDEELING.
Ter bevordering van een goede
plaatsverdi&eling worden de inzenders
op do twee eerste tijdelijke tentoon
stellingen dringend verzooht aan den
secretaris der tentoonstellingscom
missie, den heer H. A. Roelvink, te
Hillegom, vóór 15 Januari a.s. op te
geven, hoeveel plaatsruimte zij op de
tafels of op den grond voor elk dier
tentoonstellingen zullen noodig heb
ben.
LEESKRING.
In een vergadering van belangstel
lenden van deze week werd. besloten
tot do oprichting van een Remon-
strantschen Leeskring en werd een
vaste Commissie daarvoor benctemd.
In die commissie werden gekozen mei.
L. de Clercq van Weel, mcj. G. de
Graaff, mevr. W. E. Roozeboom
Boom, J. G. Belterman Sr., en P. F.
van Slijpe.
(Zie verder Stadsnieuws onder laat
ste berichten).
Uit de Omstreken
BEVERWIJK.
Mun meldt aan Het Volk:
Donderdag hadden de stakende
marmer-polijsters een langdurig on
derhoud met de directie. Derae ver
klaarde zich bereid den werkdag van
6 uur tot 8 1/4 uur te v^rhoogen met
dien dag mocht ontvangen, vermelden
wij een keurig cadeau van het Ge-
meentebstuur. dat door den burge-
meesterd werd aangeboden.
SLOTEN.
De drie tolpacbterswoningen onder
Nieuwer-Amstel, die als zoodanig
hebben uitgediend, brachten met en
kele daarbij gelegen bouwterreinen
in publieke veiling f10819 op de wo
ningen alleen ƒ8056.
IJMUIDEN.
Scheepvaartbeweging.
Door de suizen te IJmuiden werden
in 1909 geschut: Uit zee 8 barken met
19.980 kub. M, inhoud, 1 ab,-k 728 kub.
M., 31 schocnare 37628 kub. M., 11
Koffen 2097 kub. M., 2247 schroef-
stomschepen 10.531.484 kul). M., 1199
tjalken 141.722 kub. M„ 1179 vis-
sctaersvaartuigen 220.288 kub. M., an
dere vaartuigen 9368 met 487.189 kub.
inhoud, naar zee 6 barken 12347 kub.
M., 1 bril 728 kub. M., 31 schoeners
40945 kub. M., 4 Koffen 1183 kub. M.
2271 schroef s-toomschopen 10.672.346
kub. M., 1178 tjalken 139273 kub. M.,
1889 vïsschersvaartuigen 214.333 kub.
M.; 9475 andere vaartuigen met 509571
kub. M.
De vergelijking met de cijfers over
1908 geeft sluohts kleine verschillen
INKLARINGEN.
In 1909 zijn te IJmuiden 2370 Inge
klaard met 6.600.41. kub. M. netto in
houd en uitgeklaard 2373 schepen met
6.673.866 kub. M. inhoud.
ZANDVOORT.
Aan den heer F. J. van Zeyl te Rot
terdam zijn de werkzaamheden voor
de uitbreiding der r'oleering en de
verplaatsing van het uitloozingsbasin
gegund voor de door hem ingeschre
ven som van ƒ79.700.
Aan den heer M. Koning alhier is
opgedragen het bouwen van een villa
aan den Boulevard Paulus Loot, voor
rekening van den heer Joh. G. Wert-
heim te Amsterdam,
Voor het doen van do aangifte ter
inschrijving voor de militie zal tor
gemeente-secretar'o alhier meer spe
ringen tegen Dieters, die onlangs fail
liet ging, ongeveer 800.000. De zui
vere opbrengst van de roterende en
onroerende goederen kon niet worden
geschat. Maar vast staat wel, dat en
kele der grootste schuldedschers zeer
groote schade zullen lijden.
De rechtbank te Groningen heeft de
v oor loop ige hechtenis van den ver
dachte met 30 dagen verlengd.
De eerste termijn zou 3 Januari ge
ëindigd zijn.
MINISTER NEJ.ISSEN EN DE
ZIGEUNERS.
Men schrijft uit 's-Gravenhage aaa
„Het N. v. d. D."
Toevallig waren wij Donderdag in
de- wachtkamer van liet departement
van justitie getuige van een voorval,
dat een aardig licht werpt op het
karakter van onzen tagenwoordigen
minister van Justitio
Zooals men weet is tegen de in ons
land thans in Breda, indertijd te
's-Gravenliage verblijf houdende Zi
geuners een bevel uitgevaardigd om
het land te verlaten. Nu schijnt het,
dat de Zigeuners in het. Zuiden van
ons land nogal aardig zaken doen en
ongaarne de grens oversteken. Twee
hunner werden nu afgevaardigd de
belangen aan het ministerie in Den
Haag te gaan verdedigen.
Zoo kwam het, dat zich gistermid
dag een tweetal van deze onfrisch, in
sommiger oogen onguur uitziende
personen op de hun eigen levendige
wijze aan 't departement aandienden
en in hun mengseltje van allerlei tar
len, waarin het Fransch op het oogeoi-
bllk het sterkst naar voren trad, mon
sieur le ministro to spreken vroe
gen.
Nu had minister Nelissen juist een
onderhoud met den staatsraad mr.
Asser, en vermoedelijk vond een der
boden hierin aanleiding den Zigeu
ners mede te deelen, dat Zijne Excel
lentie heden wel moeilijk te spreken
zou zijn. Protest volgde, en met een
vloed van woorden bleven de Zigeu
ners aandringen een hunner stond
reeds ten halve in de wachtkamer,
toen uit de andere deur de minister
naar voren kwam met de woorden
„Och, laat die arme menschen maar
even binnen komen."
Een dankbare, ietwat zegevierende
blik beloonde minister Nelissen voor
diens eenvoudige goedheid, waaraan
de beide Zigeuners ongetwijfeld nog
uiting «uilen hebben gegeven in het
druk gesprek, dat na het vertrek van
den staatsraad volgde en dat van de
zijde der vreemde gasten, die zich
blijkbaar bijzonder op hun gemak ge
voelden, eindigde met een elegante,
eerbiedige buiging, een operazanger
waardig, en een komiek-familiaar
„Bonjour, "monsieur le Ministre
au revoir 1"
EEN NOODLOTTIG VREUGDE
SCHOT.
De gewoonte, om door vreugdescho
ten de jaarewisseling aan te kondigen,
heeft ditmaal een slachtoffer geëischt.
Do banketbakkersbedtende Willem
Schuddeboom stond in den nacht van
31 December op 1 Januari op het plat
achter re zaak van zijn patroon, den
heer J. C. Hoen, Kinkerstraat 183 te
Amsterdam, toen hij plotseling door
een schot in hiet hoofd werd getroffen.
In bewusteloozen toestand werd hij
naar het Wilhelminagasthuis overge
bracht. Nu maakt de gewonde 't vrij
wel.
Vermoed wordt, dat het schot een
revolverschot gelost is op de veran
da van een huis in de Borgerstraat.
Daar zijn reeds door de politie een
paar vuurwapens in beslag genomen.
GOED AFGELOOPEN.
Men schrijft uit Den Haag:
Toen Vrijdagavond het rijtuig van
den Prins achter dat der Koningin-
Moednr van de Groote Kerk terugkeer
de, gleed een der schimmels op de
gladde rails achter het Stadhuis uit,
en stortte het paard neer. In zijn val
trok het dier, hoewel de koetsier uit
alle macht tegenwerkte, het andere
paa/rd mede. Een onderofficier der
grenadiers, die snel toesprong, greep
het eerstgevnllen trappelende paard
bij den kop en vóór andere personen
hulp konden bieden, trok hij het over
eind, terwijl het andere paard daar
door mede opstond. Een groote me
nigte was natuurlijk toegestroomd.
De sergeant maakte doodbedaard
front en salueerde.
EEN NAVOLGER VAN ROBINSON
CRUSOE.
In een der Belgische bladen komt
een eigenaardig bericht voor.
Te Amsterdam zou zich de heer Jan
Schaafsma, na in de kerk zijn huwe
lijk te hebben gesloten, zich met zijn
jonge vrouw hebben ingescheept voor
Koukonsharke, een verlaten eiland
van de Ilawai-groep. Het jonge paar
besloot zijne wittebroodsweken door
te brengen in volmaakte eenzaam
heid, het leven leidende van Robinson
Crusoe.
Niet minder romantisch dan deze
huwelijksreis is de wijze, waarop het
jonge paar kennis maakte.
De heer Schaafsma, die te Heidel
berg student was, redde zijn tegen
woordige vrouw uit de golven van
den Neckar, toon zij op het punt was
te verdrinken. Toen vroeg hij de hand
van het meisje en kreeg die.
CHRONIQUE SCANDALEUZE.
De Haagsehe Briefschrijver in De
Standaard zegt, dat er sombere wol
ken boven d*> Residentie hangen.
„Het is geruimen tijd geleden, lang
voor de verkiezingen het land in be
roering brachten, zoo schrijft hij, dat
mij van betrouwbare zijde, doo rie-
mand, die gelegunlveid heeft voeling
te houden met sociaal-democratische
kringen, meegedeeld werd, dat in die
kringen in Inwerking was een „chro-
nique scandalen se", die bestemd was
om tal van vooraan staande personen
der bourgeoisie te conipixwnitteeren.
Tn die kroniek werd, volgens mijn
zegsman, bijeenvergaard al wat maar
zou kunnen dienen om personen, die
den socialisten in den weg mochten
komen te staan, op zij te dringen.
Iloe men zulk materiaa lbezigt, be
hoef ik niet nader duidelijk te ma
ken, want men heeft ons dat den
laatsten tijd in voldoende mate aan
schouwelijk geleerd.
Ik heb duslijds van de geruchten
dienaangaande, die tol mij kwamen,
door omstandigheden geen melding
gemaakt en moet eerlijk bekennen,
dat ik er- later weinig meer aan ge
dacht heb.
Thans echter komen van geheel an
dere zijde, geheel onfhankelijk van de
eerste, opnieuw geruchten tot mij, die
wel anders van vorm zijn, maar toch
levendig aan de vorige herinneren en
over geheel dezelfde zaak schijnen te
loopen.
Ik verneem thans namelijk, dat de
socialisten een heel weefsel
schandalen gereed hebben en dat de
einden van de draden daarvan zijn
in handen van een bekend sociaal-de
mocraat, wiens naam ik natuurlijk,
zoolang de berichten niet bevestigd
worden, niet noemen zal.
Het schijnt echter goed te zijn, hier
thans reeds met een enkel woord te
waarschuwen, opdat men op zijn hoe
de zij. Zeker mag wel geacht worden,
dat er iets broeit."
HET KOPEREN STEELEN-FONDS.
Zaterdagmiddag is in Bellevue te
Amsterdam geopend een tentoonstel
ling van he'. zoogenaamde KoFteren-
steelenfonds, een instelling opgericht
door leden van den Alg. Ned Dia-
mantbewerkersbond ten voord eele
van kameraden, die lijde naan tuter-
culose of overepaoning.Er zijn on
geveer 100 prijzen. De opening ge
schiedde door den voorzitter van het
comité, den heer Ph. Polak.
MINISTER HEEMSKERK.
Men meldde aan ,,I>o Telegraaf:
,,In den kring van hen, die gere
geld met Minister Heemskerk in aan
raking komen, loopt het gerucht, dat
de Minister van plan zou zijn bin
nenkort zijn ambt neder te leggen."
De Tijd schrijft:
Ofschoon aan het bericht geen
waarde hechtend, hebben wij onzen
Haagschen correspondent verzocht op
informatie uit te gaan en dez» ont
ving van den Minister zelf de mede-
deeling, dat het bericht absoluut on
waar is. Z. Excellentie gaf te kennen
er prijs op te stellen, indien he.t werd
tegengesproken.
ONTSPGR1NG.
Nabij het srtation Rozendaal is he
denmorgen goederentrein ont
spoord. Verschillende v.agens zija
omgevallen en verbrijzeld, Geen per
soonlijke ongelukken. De treinenloop
ondervindt vertraging, daar het
hoofdspoor is versperd.
Nieuwjaarsmorgen geraakte door
eigen onvoorzichtigheid de ongeveer
20-jarige K. te Oldenzaal onder de
automobiel van den burgemeester al
daar. Met gebroken arm en verdo.u
verwondingen werd zij naar het zie
kenhuis gebracht.
Letteren en Knnst
FRED. VAN EF.DEN.
Bij dö Kon. -Ver. „Het NederiandscH
Tooiioel" is weldra de eerste vooretel
ling to verwachten van bet nieuwe
toon eel spel van Feeder ik van Eed-o»
„Tn het paleis van Circe." liet tijd
schrift Groot Nederland kondigt do
verschijning in den loop van dit j->ar
aan van een dubbel-d.rama van den-
zelfden schrijver: „In kenterend^ g»
tij.'
MUI.TATULI-HULDIGING.
De door het hoofdbestuur van le
Vereeniging ,De DagerAad" in uit
zicht gestelde bijeenkomst, waarin
een comité zal worden benoemd tor
huldiging van Multetuli. bij gelegen
heid dat het een halve eeuw gei- n
zal zijn, dat de Max Ilaveiaar uit
kwam, zal gehouden wórden oj> Z >n-
dag 23 Januari te Amsterdam.
HUBERT LAROCHE.
De Antwerpsche Gazet schrijft
Hubert Laroche heeft zich Maandag
gevangen gegeven. Sinds hij >nn
hier vertrok, beeft hij in verschillen
de steden van Frankrijk gespeeld, en
zich meer en meer met de Frans, he
taal vertrouwd gemaakt.
To St. Etienno, wuar hij verbonden
was, ging de zaak op de flescb bij
het gezelschap blijven was hem hi' t
mogelijk. -
Toen kreeg hij voorstellen om niet
toumécs mee te gaanmaar dc.re
gingen door België; daarbii kou hij
zich niet aansluiten. En zoo stond hij
eindelijk weer hulpeloos op straat.
Op aanraden van zijn udvocaat hoeft
hij zich vrijwillig gevangen gegeten.
Daar hij bij verstek veroordeeld wjerd
kan hij oppositie maken tegen 't von-
nis, dut hem heeft getroffen en wel
licht wordt, bij nader onderzoek der
feiten de straf lichter, a!« zij ZOIWï
niet heelemaal wegvalt.
In ieder geval, hij hoeft dan la'.cr
gelegenheid om de voorstellen, 'u«?
hem gedaan werden aan te nemen, en
bij Fransche gezelschappon te pogep
opnieuw een loopbaan te beginrfen,
die, met bet talent dot Laroche on;<>-
genzeggelijk bezit, neg vrucli'V-i.r
wezen kan.