NIEUWS» en ADVERTENTIEBLAD. 28e Jaargang. No. 8360 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. ZATERDAG 24 SEPTEMBER 1910 A HAARLEM'S DAGBLAD ABONNEMENTEN AD VERTENTIËN: PER DRIE maanden: w?||' jMkE Van 1—5 regels 50 Cts.: iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement Voor Haarlem - '-20 Haarlem van 1—5 regels ƒ1.—elke regel meer ƒ0.20. Reclames 30 Cent per regel Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der Bii Abonnement aanzienlijk rabat. gemeente) ]-£2 Advertentien van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing: Franco per post door Nederland„1.65 /T TOg 50 Cts. voor 3 plaatsingen a contant. Afzonderlijke nummers0.02H «a jr n„r Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem0.37H Rcdactiö en Administratie: Groote Houtstraat 53. de omstreken en franco per post ,0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724. Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 6. Telefoonnummer 122. Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA Warmoesstraat 7678, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. Dl'l NUMMER BESTAAT UIT ZESTIEN BLADZIJDEN. EERSTE BLAD. AGENDA ZONDAG 25 SEPTEMBER. Terrein Spanjaardslaan, voetbal wedstrijd II. F. C.Hercules, 2 uur. Schouwburg: N. V. Het TooneeJ, De 'Andere, 8 uur. Soc. Vereen iging: Bioscoopvoorstel ling. 8 uur. Brongebouw: Opera-concert, 8 uur. OM ONS HEEN No. 1212. Dr. J. B. Scheper». Uit de les aan 't gymnasium gaat Dr. Schepers naar huis, in rustige overpeinzing, want hij heelt de han den in de zakken gestoken en dat doet niemand, die angstig of gejaagd of moedeloos is. Waarover hij peinst kan ik niet zeg gen, maar wel raden. Behalve aan 't onderwijs in de Nederlandsche taal en letterkunde aan 't gymnasium, heeft hij zijn hart gegeven en zijn vrijen tijd bestemd voor Friesland, den Nederlandschen stam en al wat met dat laatste in verband staatbet algemeen Nederlandsch Verbond, den taalstrijd der Vlamingen en Zuid Afri ka. Wie hein ontmoet hebben in de oorlogsdagen van Transvaal en Oran je Vrijstaat weten wel, met welk vuur hij daarover spreken kon. Toen hun voormannen uaar Nederland kwa men, vrijwillig of gedwongen, ik hij meermalen hun gastheer geweest. En later, na den vrede, toen de belang stelling in Nederland voor Zuid Afri ka zakte, vun pure teleurstelling, om dat de Boeren het niet gewonnen had den, bleef Schepers trouw. Hij is geen vriend voor de feestdagen alleen, maar een in den nood en zijn optimis tisch vertrouwen sterft niet van een enkelen tegenslag. Dat is Friesch, zegt men. NietMieel toeschietelijk zijn ze, onze mede-Ne derlanders uit het waterland, vooral niet wanneer ze op hun eigen terrein zijn, maar wanneer ze eenmaal hun hart hebben gegeven, dan gaan ze ook niet meer terug. Dan is 't voor goed. Zoo is 't ook met Schepers. Hij weet wel. dat de omstandigheden veran-4 derd zijn, hier en in Zuid Afrika, maar zijn belangstelling gaat niet verloren, ook niet omdat om hem heen de openbare meening tot onverschillig heid gekomen is. Grooter Nederland ziedaar zijn ideaal. Al gaat hij niet zoover als het rijmpje Wat Walsch is, Valsch is. tcch is hij overtuigd, dat Neder land zichzelf genoeg is en in do we reld niet op zij behoeft te gaan voor welk ander volk ook. Daarom is de taalstrijd van de Vlamingen voor hem een zaak van het grootste belang, daarom is hij oen trouw bezoeker van 'de taal- en letterkundige congressen, daarom kan het gebeuren, dat hij, tusschen Zaterdagmorgen 12 uur en Maaudagmorgen 9 even naar Antwer pen wipt, om ccn Vlaamsch congres bij te woneu en kennis te maken met voonnanueu in de beweging. Het is geen wonder, dat Schepers, eenigszins plotseling, in een andere hoedanigheid is opgetreden, namelijk als dichter. De neiging tot onderwer pen van ethischen aard, moest ook wel voeren tot het uitspreken van -"icliterlijkc gedachten. Met zijn hel denzang B'ragi heeft Schepers zijn plaats onder de Nederlandsche dich ters ingenomen. Dichterlijkheid weliswaar van een zeer bijzondere soort. Van het kanti ge, ietwat terughoudende Friesche karakter is niet in de eerste plaats een glad en gemakkelijk rijmen te ver wachten, en B r a g i is dan ook in rijmlooze verzen. Maar wie de regels langzaam leest of, liever nog, hardop voor zichzelf heen zegt, hoort wel de' taalmuziek. Een "okel fragment. Cn 't jongske wies, door dennegeur gesterkt, Bruinwangig op met kracht in knuist en been En als de spreeuwen strootjes sleepten naar Hun nest, een glansde groen op Gunlod's dak En kweelde van z'n vreugd en err- gelde Als beez'ge zwaluwen vlug scheer den langs Het ven en heel het blauwe ruim was vol Van lentedennegeur en leeuwriks- i lied, Dan zat hij dikwijls boven in de berk Om vogelnestjes maar toch ook om 't blauw Maar in het versfragment heb ik niet willen veranderen. Toch voel ik voor de zoogenaamde spellingvereenvoudiging niets en dit gedeelte van Dr. Schepers' werkzaam heid kan mij dan ook niet tot geest drift brengen. Maar het overige in zijn figuur, de taaie vasthoudendheid, de diepgewortelde overtuiging van de beteekenia van den Nederlandschen stam, kortom de geheele overgave aan een ideaal, dat allés is aantrekkelijk in Schepers. Menscben als hij zijn het machtige tegenwicht van nuchter materialisme. Stug mogen ze lijken, stijf somtijds in dat opzicht zijn ze dan toch als handwijzers, die dag in dag uit, onveranderlijk wijzen naar den goeden weg. J. C. P. Nabij te zijn, de leeuwrik tc bespien. Mocht moeder angstig zoeken, waar hij was, Hij wuifde en riep van ver z'n groet haar toe. En swiniers was het ijs nauw sterk genoeg, Of hij gleed op z'n benen schaatsen voort Van ven tot ven langs toverachtig wit, Donzig besneeuwd geboomte hiel en ginds Lag op het dennegroon 'en laagje sneeuw En zonlicht maakte 't wit tot zuiver goud, Dat met hem voortgleed langs de waj^rkant Geen koeltje trilde door het mijmrig woud. 't Was spiereuoefning, doch mee zielsgenot, Want hij verstond de zucht van 't stille bos. Zoo kom ik vanzelf tot een andere neiging van Dr. Schepers. Hij is spel- ling-vereenvoudiger, met hart en ziel. Dat blijkt uit 't fragment, dat ik hier overdrukte. Hij schrijft diezelfde spelling ook in 't dagclijksch leven en meermalen heb ik gezucht, wanneer een bijdrage, oen ingezonden stuk van zijn hand moest worden vervriesente- winkeld, omdat in een courant een heid van spelling dient te heerschen. Stadsnieuws Nieuwe bestrating. Met ingenomenheid wijzen wij op de nieuwe bestrating aan de Gast- huisvest, vooral op het breede trot toir, dat aan de noordzijde is aange legd en op dit steeds drukker worden de punt een zeer nuttige verbete ring is. Binnenkort zal nu wel de afdeeling Plantsoenen beginnen aan haar taak, om do onooglijke helling aan de zuid zijde te veranderen in een grasveld, met hier en daar een bloemperk. Hoe dat worden zal, kunnen we zien aan de Raamvesl, die er na haar ge daanteverwisseling aantrekkelijk uit ziet. Onze financiën laten een al te snelle wijziging in bestrating en daarmee verbonden plantsoenaanleg niet toe, maar langzamerhand, van stukje tot beetje, is er in Haarlem op dat stuk veel verbeterd. Het is plicht, dacht ons, daarvan met erkentelijkheid te gewagen. Muziek in den Hout. Van hst concert in den Hout, door het Haarlemsclx Muziekkorps, Zon dag 25 dezer te geven, luidt het pro gramma 1. Echtcs Wiener Blut, Marsch, Komzatz. 2. Ouverture Hans Heiling, Marsch- ner. 3. Nita, Valse Espagnole, Warwich. 4. Grosze Fantasie a. d. Oper. der Flicgendc Hollander, Wagner. 5. Ouverture Si j'étais Roi, Adam. 6. Declarations, Walzer, Waldteu- fel. 7. Fnntaisie de l'opéra Le Premier iour de Bonheur. Auber. Vervalscbte levensmiddelen. Daar wordt in de Stadsgehoorzaal van d'oude Sleutelstad een tentoon stelling gehouden, die 't bezoeken overwaard is. In één der bovenzalen zien wij tentoongesteld tal van le vensmiddelen met.... de hélaas schijn, baar onvermijdelijke vervalschingen en de middelen om het bederven te gen te gaan. Peper dat geen pepercacao dat geen echte cacao bevat. Suiker waar in 10 gips aanwezig ishonig, dat geen honi- isnootmuskaat, die geen nootmuskaat en koffie, die geen kruimje van bet geurige Mokkakruid bevat. Eij wanneer wij de tentoonstel ling zoo doorloopen, dan weten wij niet, wat ons meer verbazen moet de grenzelooze gewetenloosheid van hen, die waardelooze stoffen zóó kun nen kleuren vervormen dat 't slechts door een nauwgezet en nauw keurig onderzoek gelukken kan, de vervalsching te ontdekken het ver- valschingsmiddel aan te toonen het bedrog te bespeuren. 't Is eeu tentoonstelling van verval sching en bedrog. Aldra zien wij tal van specerijen vervalscht met zaagsel, krijt .of zand. Iemand, dxe een tegen stander van liet gebruik van spece- ijen is, kan het vervalschen van a«- u> misschien zoo erg niet vinden, ern stiger is zeker liet feit, dat er meel voor lijders aan suikerziekte voor komt, dat gewoon tarwemeel is den lijder dus niet nut, doch belangrijk schaadt. Bastaardsuiker, die 13 meel bevat, moge al niet schadelijk zijn voor de gezondheid, voor die ge zinnen, waarin niet elk dubbeltje, maar elke cent nog eens omgekeerd moet worden, is het zeker te bejam meren, dat behalve de 100 belas ting, die het Rijk op de suiker legt, de vervalscher er nog eens 13 bij Joet. Iets verder zien wij melksuiker, die zinkwit bevat, een stof waarover ik straks nog met u hoop te spreken en die zeker niet tot de onschadelijke bij mengselen van dit voor zuigelingen zoo vaak gebruikt voedingsmiddel, behoort. Koffie met arsenicum (rattenkruid), koffiestroop, die voor de helft uit Brusselsaarde steenkool en krijt zullen hélaas den' gezondheidstoe stand van dat deel der menscheu, dat goedkoope koffio met koffiestroop mengt, met verhoogen die leugen- suiker de Saccharine wier al of niet schadelijk zijn voor de gezond heid wordt betwist hoe 'n groot ge bied omvat deze niet. In limonade, bonbons, drop, chocolade, pralines, bessensap, komt ze overvloedig voor. De leugensuiker de suiker, die geen suiker is in bessensap, drop, limo nade, die geen limonade is. Ja, het wordt verbijsterend verwarrend al die „schijn". Er staat een fleseh bes sensap, waarvan men zweren zou, dat het bessensap is, dat nooit aalbessen gezien heeft, maar vervaardigd is uit nardappelstroop, wijnsteenzuur en teerkleurstoffen, of zeker voor fijn proevers uit andere materialen is samengegaard uit stijfsel, citroen zuur en kleurstoffen. Azijn met zwavelzuur „versterkt", reuzel, die 20 water bevat, en voor de rest katoeupittenolie en stearine of wel uitsluitend uit cocosvet bestaat. Noemde ik u in deze lange lijst eeiiige vervalscliingsmiddeien, even- grooi is helaas de lijst van middelen, üie ter bederfwering aan menig voe dingsmiddel zijn toegevoegd. Kwast met 1581 gram salycylzuur per Liter en bestaande uit Sacchari ne en glucose, zonder eèn enkel drup je echte citroensap. Grenadine met bijna 6 gr. salycylzuur per flesch. Wanneer men nu weet, dat salycyl zuur een middel bij ziekte is, waar tan de grootste gift per 24 uur 4 gram bedraagt, dan begrijpt ge, dat als iemand eens op een warmen dag wat voel Grenadine gebruikt heeft, het ons niet verwonderen kan, dat hij zien daarop minder aangenaam gevoelt. Daarenboven zijn er meuschen, die in het geheel niet tegen salycylzuur kunnen, duizelig, onwel worden van de kleinste hoeveelheid, en 't wordt ons begrijpelijk, waarom zoo menig een zich onwel gevoelt na 't gebruik van een onschuldig glaasje Grenadi ne of Kwast. Hoe betreurenswaardig is dit. Want aar wij in het meer en meer veld- winnen van het gebruik van limona- deu zoo'n krachügeu steun vinden bij de bestrijding van den alcohol, daar wordt het ons te moede, wanneer wij de limonaden bereid zien met midde len, die schadelijk geacht kunnen worden. Onder de voedingsmiddelen, die kunstmatig gekleurd worden, noem ik u: vermicelli, vleesch, erwten, ja zelfs melk. Dat onder de voedingsmiddelen, die ervqjscht worden de melk een eerste plaats bekleedt, spreekt hélaas als van elf. Over do verontreiniging met Ripperlius, zoodat de melk wel een aquarium leek, spreek ik u niet, doch wel over de slimheid van den verval scher, die lang sterker was, dan wij bij zoo menig schijnbaar kalm boertje zouden verwachten. Verbazend mag het heeten, dat er in een stad, waar een strenge keuring op melk bestond, een melkboer jaren lang zwaar ver dunde melk leveren kon, zonder „ont dekt" te worden, trots herhaaldelijk melk van zijn wagen door den contro leur genomen was. Eindelijk kwam het uit, hoe het mogelijk was, dat onze boer bedriegen kon. Aan de melkbussen zat, zooals gewoonlijk, een kraan. De bus z«lf was door een scheidswand in tweeën gedeeld. Draaide de boer de kraan naar rechts dan kwam verdunde melk, naar links dan liep het deel van de bus met de volle melk leeg. Bij de klanten werd naar rechts, voor den controleur werd links gedraaid. Tot het gedraai uit kwam, de bus in beslag genomen werd en nu op de tentoonstelling prijkt als bewijs wat gewetenloosheid vermag. Herinnert ge u niet, hoe uw jongen op een avond u met blij gezicht vroeg eens bij u te mogen „aansteken" en hoe hij met een chocolade-sigaar m zijn mond lachend op u toe kwam, en zijn vroolijke jongensstem u vertelde hoo hij van tante of grootmama een pakje chocolade-sigaren gekregen had. En 's anderen daags was hij niet lekker, eu toen ge naar het kastje gingt, waarin hij zijn schatten be waarde, vond ge daar het pakje cho colade-sigaren met eenige slechts ver minderd. Een overladen maag kon het dus niet zijn. Maar... wist ge ook, dat die nagebootste asch van zijn chocolade sigaar uit zinkoxyde bestaat, waar van de grootste hoeveelheid per keek 200 milligram, de grootste hoeveel heid per 24 uur 1 gram in de genees kunde bedraagt. En bii sommige si garen werd in de nagebootste asch 365 mg. zinkoxyde gevonden Of wel het kind was verheugd. Want kreeg het niet w:egens de hulp dio het geboden had, den kleinen dienst, dien het zoo hulpvaardig ver leende, éen of enkele centen, en kocnl het daar niet voor, in het hélaas bc-kende snoepwinkeltje met zijn mak kers wat lekkers wat suikergoed, dat dat gekleurd was met hot gif tige loodchromaat, dat in zelfs heel wat kleinere hoeveelheden dan ik u zooeven noemde, ernstige verschijn len kan te weeg brengen. Als ter opluistering hangen daar aan een wand van het kleine zaaltje, waar de mensch bloost over zijn me- demcnschen ettelijke doeken, ge bruikt door den boer om de kurk op het melkvat wat beter te doen slui ten. De bonte rij wordt geopend door eeu tricot kinderbroekje, een pijp met een stuk van een breeder gedeelte, vervolgens luiers, een oud onderlijf je, een zoogenaamd apenrokje, een blouse die afgedragen; bezickte- kiomsch weggeworpen, gebruikt werd als „stoplap voor de kark op het melkvat. Sokken, gordijnen, beddentijken, rijen zich aan andere kinderbroekjes, stukken van een corset als ware dit laatste kleediugstuk er om te bewij zen dat „beschaving"! ook bij den boerenstand doordrong. Er dicht bij hangt een lijst waarin ien door rood en blauw gekleurde cirkels zien kan hoe bij een typhus- geval bij een melkboer, bij diens klanten de typhus mede uitbrak. De roode cirkels stellen de huizen voor waar typhus optrad, de blauwe die welke verschoond bleven van de ziekte. Slechts enkele blauwe zijn er naast de veie roode. Zoo wordt daar te Leiden op heden een tentoonstelling gehouden dio het bezoek overwaard is. Slechts een 3- lal dagen is zij geopend gedurende het congres voor de Volksgezondheid. Doch zeer terecht werd op het groo te nut van haar gewezen en er is hoop, dat het een „reizende tentoon stelling" wordt Als Haarlem dan door haar bezocht wordt gaan, naar ij hopen, velen er heen. G. A. OOTMAR. Haarlem, 23 Sept 1910. Lus tin het teekenen? Uit een timmermanskcet aan den Ouden weg, behoorende aan J. de P., uit do Zuid-Polderstraat, is tusschen Donderdagavond zes uur en Vrijdag morgen zes uur weggehaald ccn pas serdoos en een kistje met eenige siga ren er in. CONCERT CHRISTIAAN KRIENS. Een heel interessante avond hebban wij gisteren in „De Kroon" meege maakt. Daar gaf de heer Christiana Krieus, zoon van onzen kapelmeester en tegenwoordig als len violist aan het Philharmonisch Orkest te Nevv- York verbonden, een concert, waarbij medewerkten mevr. Eleonore Kriens- Foster, concert-pianiste te New-York, de heer Jacq. van Kempen, tenor te Bloemendaal, en de heer Charles Bla zer, violoncellist alhier. Het program ma van deze uitvoering bevatte uit sluitend composities van den con certgever: een Sonate voor viool eu piano, een Trio voor piano, viool en violoncel en een zevental liederen. Reeds vroeger hadden we gelegenheid met enkaie werken o.a. een Viool concert en een Orkest-suite van de zen jongen kunstenaar kennis te ma ken. Wat dezen avond ten gehoore werd gebracht heeft niet alleen den goeden dunk betreffende Kriens' compositiegaven bevestigd, maar te vens een diepereu kijk daarin gege ven. We hebben, dunkt mij, in Clu is- tiaan Kriens te zien een kunstenaar van zeer gelukkigen artistieken aan leg, van misschien altijd nog te wei nig zeif-critiek, maar ook van sterk temperament en weelderige fantasie. Mij persoonlijk is hij veel sympathie ker als instrumentaal- dan als liede- rencomponist. Juist in deze laatste kunstsoort blijkt maar al te vaak hoe bezwaarlijk de componist zich geheel kan inleven in de stemming van zijn dichter, en hoe gemakkelijk hij er toe komt ter wille van zijn trou wens meer instrumentale dan vocale muziek-phrasen de eischen van de clamatie en scandeering te verwaar- loozen. Ik wij nu niet spreken van zijn „Du bist wie eine Blume" om alle vergelijking te vermijden met de, ook wel niet geheel logische, maar toch zoo stemmingvolle compositie van Schumann, of de sublieme toon zetting van onzen Schlegel; maar composities als „Le soir' en „a Deux" zijn, hoe welluidend en effectvol dan ook, "uit hei oogpunt van stemming iL'e soir) en declamatie ié Deux, niet onbedenkelijk. Hei beste onder de liederen scheen mij nog „Le livre de la vie", gedicht van Alphouse de Lamartine. Veel meer heb ik genoten van de instrumcntaalwerken en voorname lijk van het Trio. Hier kan de toon dichter zich vrij aan zijn eigen stem ming overgeven en hij doet dat zonder eenige terughoudendheid. Bepaald kieschkeurig is hij niet zoomin wat de te verwerken motie ven als de welluidendheid zijner poly- phonie betreft maar die motieven aannemende zooaJs ze zijn en niet voor een klein geruchtje vervaard, volgt men toch met belangstelling den loop, de vlucht soms van 's com ponisten gedachten. Bij deze laatst© uitdrukking denk ik b.v. aan liet Alle gretto (poème d'amour) van het Trio, Ook het slot-Ailegro, met zijn niet juist voornaam, maar toch zeer spre kend hoofdmotief, zijn rijkdom aan mooie tegenstellingen en zijn giuot- sche stijging heeft mij getroffen als een krachtige, spontane uiting van Kriens' talent. Over de uitvoering der verschillen de werken valt weinig anders dan goeds te zeggen. De componist toon de in de instrumentaal-vverken nog maals zijn bekendo capaciteit als vio list. Maar zeker niet minder trok de aandacht het meesterlijk klavierspcl zijner echtgenoot©. De zware piano partijen eischen heel veel aan muzi kaliteit en techniek; maar mevrouw Kriens overwon alle moeilijkheden spelenderwijs en wat muzikale intel ligentie eu toewijding aangaat tal de componist zijn werk moeilijk beter be hartigd kunnen wenschen. Ook onze uitstekende cellist de heer Blazer had zich van een zeer zware taak te kwijten. Ook voor hem sche nen geen technische moeilijkheden te bestaan; althans werden zij hem nooit een beletsel om zich ten volle te geven aan de warm muzikale voor dracht zijner partij en tegelijk zich willig en gemakkelijk te voegen fn het ensemble dat dan ook door gaans onberispelijk mocht heeten. De heer en mevr. Kriens werden door de vele aanwezigen herhaalde lijk en op de meest ondubbelzinnige wijze gehuldigd. Een keur van bloe-

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1910 | | pagina 1