NIEUWS» en ADVERTENTIEBLAD.
28e Jaargang. No. 8360
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
ZATERDAG 24 SEPTEMBER 1910 A
HAARLEM'S DAGBLAD
ABONNEMENTEN AD VERTENTIËN:
PER DRIE maanden: w?||' jMkE Van 1—5 regels 50 Cts.: iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Voor Haarlem - '-20 Haarlem van 1—5 regels ƒ1.—elke regel meer ƒ0.20. Reclames 30 Cent per regel
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der Bii Abonnement aanzienlijk rabat.
gemeente) ]-£2 Advertentien van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing:
Franco per post door Nederland„1.65 /T TOg 50 Cts. voor 3 plaatsingen a contant.
Afzonderlijke nummers0.02H «a jr n„r
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem0.37H Rcdactiö en Administratie: Groote Houtstraat 53.
de omstreken en franco per post ,0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 6. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA
Warmoesstraat 7678, Amsterdam. Telephoon interc. 6229.
Dl'l NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
AGENDA
ZONDAG 25 SEPTEMBER.
Terrein Spanjaardslaan, voetbal
wedstrijd II. F. C.Hercules, 2 uur.
Schouwburg: N. V. Het TooneeJ, De
'Andere, 8 uur.
Soc. Vereen iging: Bioscoopvoorstel
ling. 8 uur.
Brongebouw: Opera-concert, 8 uur.
OM ONS HEEN
No. 1212.
Dr. J. B. Scheper».
Uit de les aan 't gymnasium gaat
Dr. Schepers naar huis, in rustige
overpeinzing, want hij heelt de han
den in de zakken gestoken en dat doet
niemand, die angstig of gejaagd of
moedeloos is.
Waarover hij peinst kan ik niet zeg
gen, maar wel raden. Behalve aan 't
onderwijs in de Nederlandsche taal
en letterkunde aan 't gymnasium,
heeft hij zijn hart gegeven en zijn
vrijen tijd bestemd voor Friesland,
den Nederlandschen stam en al wat
met dat laatste in verband staatbet
algemeen Nederlandsch Verbond, den
taalstrijd der Vlamingen en Zuid Afri
ka. Wie hein ontmoet hebben in de
oorlogsdagen van Transvaal en Oran
je Vrijstaat weten wel, met welk vuur
hij daarover spreken kon. Toen hun
voormannen uaar Nederland kwa
men, vrijwillig of gedwongen, ik hij
meermalen hun gastheer geweest. En
later, na den vrede, toen de belang
stelling in Nederland voor Zuid Afri
ka zakte, vun pure teleurstelling, om
dat de Boeren het niet gewonnen had
den, bleef Schepers trouw. Hij is geen
vriend voor de feestdagen alleen,
maar een in den nood en zijn optimis
tisch vertrouwen sterft niet van een
enkelen tegenslag.
Dat is Friesch, zegt men. NietMieel
toeschietelijk zijn ze, onze mede-Ne
derlanders uit het waterland, vooral
niet wanneer ze op hun eigen terrein
zijn, maar wanneer ze eenmaal hun
hart hebben gegeven, dan gaan ze ook
niet meer terug. Dan is 't voor goed.
Zoo is 't ook met Schepers. Hij weet
wel. dat de omstandigheden veran-4
derd zijn, hier en in Zuid Afrika,
maar zijn belangstelling gaat niet
verloren, ook niet omdat om hem heen
de openbare meening tot onverschillig
heid gekomen is.
Grooter Nederland ziedaar zijn
ideaal. Al gaat hij niet zoover als het
rijmpje
Wat Walsch is,
Valsch is.
tcch is hij overtuigd, dat Neder
land zichzelf genoeg is en in do we
reld niet op zij behoeft te gaan voor
welk ander volk ook. Daarom is de
taalstrijd van de Vlamingen voor hem
een zaak van het grootste belang,
daarom is hij oen trouw bezoeker van
'de taal- en letterkundige congressen,
daarom kan het gebeuren, dat hij,
tusschen Zaterdagmorgen 12 uur en
Maaudagmorgen 9 even naar Antwer
pen wipt, om ccn Vlaamsch congres
bij te woneu en kennis te maken met
voonnanueu in de beweging.
Het is geen wonder, dat Schepers,
eenigszins plotseling, in een andere
hoedanigheid is opgetreden, namelijk
als dichter. De neiging tot onderwer
pen van ethischen aard, moest ook
wel voeren tot het uitspreken van
-"icliterlijkc gedachten. Met zijn hel
denzang B'ragi heeft Schepers zijn
plaats onder de Nederlandsche dich
ters ingenomen.
Dichterlijkheid weliswaar van een
zeer bijzondere soort. Van het kanti
ge, ietwat terughoudende Friesche
karakter is niet in de eerste plaats
een glad en gemakkelijk rijmen te ver
wachten, en B r a g i is dan ook in
rijmlooze verzen. Maar wie de regels
langzaam leest of, liever nog, hardop
voor zichzelf heen zegt, hoort wel de'
taalmuziek.
Een "okel fragment.
Cn 't jongske wies, door dennegeur
gesterkt,
Bruinwangig op met kracht in
knuist en been
En als de spreeuwen strootjes
sleepten naar
Hun nest, een glansde groen op
Gunlod's dak
En kweelde van z'n vreugd en err-
gelde
Als beez'ge zwaluwen vlug scheer
den langs
Het ven en heel het blauwe ruim
was vol
Van lentedennegeur en leeuwriks-
i lied,
Dan zat hij dikwijls boven in de
berk
Om vogelnestjes maar toch ook om
't blauw
Maar in het versfragment heb ik niet
willen veranderen.
Toch voel ik voor de zoogenaamde
spellingvereenvoudiging niets en dit
gedeelte van Dr. Schepers' werkzaam
heid kan mij dan ook niet tot geest
drift brengen. Maar het overige in
zijn figuur, de taaie vasthoudendheid,
de diepgewortelde overtuiging van de
beteekenia van den Nederlandschen
stam, kortom de geheele overgave aan
een ideaal, dat allés is aantrekkelijk
in Schepers. Menscben als hij zijn
het machtige tegenwicht van nuchter
materialisme. Stug mogen ze lijken,
stijf somtijds in dat opzicht zijn ze
dan toch als handwijzers, die dag in
dag uit, onveranderlijk wijzen naar
den goeden weg.
J. C. P.
Nabij te zijn, de leeuwrik tc bespien.
Mocht moeder angstig zoeken, waar
hij was,
Hij wuifde en riep van ver z'n groet
haar toe.
En swiniers was het ijs nauw sterk
genoeg,
Of hij gleed op z'n benen schaatsen
voort
Van ven tot ven langs toverachtig
wit,
Donzig besneeuwd geboomte hiel
en ginds
Lag op het dennegroon 'en laagje
sneeuw
En zonlicht maakte 't wit tot zuiver
goud,
Dat met hem voortgleed langs de
waj^rkant
Geen koeltje trilde door het mijmrig
woud.
't Was spiereuoefning, doch mee
zielsgenot,
Want hij verstond de zucht van 't
stille bos.
Zoo kom ik vanzelf tot een andere
neiging van Dr. Schepers. Hij is spel-
ling-vereenvoudiger, met hart en ziel.
Dat blijkt uit 't fragment, dat ik hier
overdrukte. Hij schrijft diezelfde
spelling ook in 't dagclijksch leven en
meermalen heb ik gezucht, wanneer
een bijdrage, oen ingezonden stuk van
zijn hand moest worden vervriesente-
winkeld, omdat in een courant een
heid van spelling dient te heerschen.
Stadsnieuws
Nieuwe bestrating.
Met ingenomenheid wijzen wij op
de nieuwe bestrating aan de Gast-
huisvest, vooral op het breede trot
toir, dat aan de noordzijde is aange
legd en op dit steeds drukker worden
de punt een zeer nuttige verbete
ring is.
Binnenkort zal nu wel de afdeeling
Plantsoenen beginnen aan haar taak,
om do onooglijke helling aan de zuid
zijde te veranderen in een grasveld,
met hier en daar een bloemperk. Hoe
dat worden zal, kunnen we zien aan
de Raamvesl, die er na haar ge
daanteverwisseling aantrekkelijk uit
ziet.
Onze financiën laten een al te snelle
wijziging in bestrating en daarmee
verbonden plantsoenaanleg niet toe,
maar langzamerhand, van stukje tot
beetje, is er in Haarlem op dat stuk
veel verbeterd.
Het is plicht, dacht ons, daarvan
met erkentelijkheid te gewagen.
Muziek in den Hout.
Van hst concert in den Hout, door
het Haarlemsclx Muziekkorps, Zon
dag 25 dezer te geven, luidt het pro
gramma
1. Echtcs Wiener Blut, Marsch,
Komzatz.
2. Ouverture Hans Heiling, Marsch-
ner.
3. Nita, Valse Espagnole, Warwich.
4. Grosze Fantasie a. d. Oper. der
Flicgendc Hollander, Wagner.
5. Ouverture Si j'étais Roi, Adam.
6. Declarations, Walzer, Waldteu-
fel.
7. Fnntaisie de l'opéra Le Premier
iour de Bonheur. Auber.
Vervalscbte levensmiddelen.
Daar wordt in de Stadsgehoorzaal
van d'oude Sleutelstad een tentoon
stelling gehouden, die 't bezoeken
overwaard is. In één der bovenzalen
zien wij tentoongesteld tal van le
vensmiddelen met.... de hélaas schijn,
baar onvermijdelijke vervalschingen
en de middelen om het bederven te
gen te gaan.
Peper dat geen pepercacao dat
geen echte cacao bevat. Suiker waar
in 10 gips aanwezig ishonig, dat
geen honi- isnootmuskaat, die geen
nootmuskaat en koffie, die geen
kruimje van bet geurige Mokkakruid
bevat. Eij wanneer wij de tentoonstel
ling zoo doorloopen, dan weten wij
niet, wat ons meer verbazen moet
de grenzelooze gewetenloosheid van
hen, die waardelooze stoffen zóó kun
nen kleuren vervormen dat 't
slechts door een nauwgezet en nauw
keurig onderzoek gelukken kan, de
vervalsching te ontdekken het ver-
valschingsmiddel aan te toonen het
bedrog te bespeuren.
't Is eeu tentoonstelling van verval
sching en bedrog. Aldra zien wij tal
van specerijen vervalscht met zaagsel,
krijt .of zand. Iemand, dxe een tegen
stander van liet gebruik van spece-
ijen is, kan het vervalschen van a«-
u> misschien zoo erg niet vinden, ern
stiger is zeker liet feit, dat er meel
voor lijders aan suikerziekte voor
komt, dat gewoon tarwemeel is den
lijder dus niet nut, doch belangrijk
schaadt. Bastaardsuiker, die 13
meel bevat, moge al niet schadelijk
zijn voor de gezondheid, voor die ge
zinnen, waarin niet elk dubbeltje,
maar elke cent nog eens omgekeerd
moet worden, is het zeker te bejam
meren, dat behalve de 100 belas
ting, die het Rijk op de suiker legt,
de vervalscher er nog eens 13 bij
Joet.
Iets verder zien wij melksuiker, die
zinkwit bevat, een stof waarover ik
straks nog met u hoop te spreken en
die zeker niet tot de onschadelijke bij
mengselen van dit voor zuigelingen
zoo vaak gebruikt voedingsmiddel,
behoort.
Koffie met arsenicum (rattenkruid),
koffiestroop, die voor de helft uit
Brusselsaarde steenkool en krijt
zullen hélaas den' gezondheidstoe
stand van dat deel der menscheu, dat
goedkoope koffio met koffiestroop
mengt, met verhoogen die leugen-
suiker de Saccharine wier al of
niet schadelijk zijn voor de gezond
heid wordt betwist hoe 'n groot ge
bied omvat deze niet. In limonade,
bonbons, drop, chocolade, pralines,
bessensap, komt ze overvloedig voor.
De leugensuiker de suiker, die geen
suiker is in bessensap, drop, limo
nade, die geen limonade is. Ja, het
wordt verbijsterend verwarrend al
die „schijn". Er staat een fleseh bes
sensap, waarvan men zweren zou, dat
het bessensap is, dat nooit aalbessen
gezien heeft, maar vervaardigd is uit
nardappelstroop, wijnsteenzuur en
teerkleurstoffen, of zeker voor fijn
proevers uit andere materialen is
samengegaard uit stijfsel, citroen
zuur en kleurstoffen.
Azijn met zwavelzuur „versterkt",
reuzel, die 20 water bevat, en voor
de rest katoeupittenolie en stearine of
wel uitsluitend uit cocosvet bestaat.
Noemde ik u in deze lange lijst
eeiiige vervalscliingsmiddeien, even-
grooi is helaas de lijst van middelen,
üie ter bederfwering aan menig voe
dingsmiddel zijn toegevoegd.
Kwast met 1581 gram salycylzuur
per Liter en bestaande uit Sacchari
ne en glucose, zonder eèn enkel drup
je echte citroensap. Grenadine met
bijna 6 gr. salycylzuur per flesch.
Wanneer men nu weet, dat salycyl
zuur een middel bij ziekte is, waar
tan de grootste gift per 24 uur 4 gram
bedraagt, dan begrijpt ge, dat als
iemand eens op een warmen dag wat
voel Grenadine gebruikt heeft, het ons
niet verwonderen kan, dat hij zien
daarop minder aangenaam gevoelt.
Daarenboven zijn er meuschen, die
in het geheel niet tegen salycylzuur
kunnen, duizelig, onwel worden van
de kleinste hoeveelheid, en 't wordt
ons begrijpelijk, waarom zoo menig
een zich onwel gevoelt na 't gebruik
van een onschuldig glaasje Grenadi
ne of Kwast.
Hoe betreurenswaardig is dit. Want
aar wij in het meer en meer veld-
winnen van het gebruik van limona-
deu zoo'n krachügeu steun vinden bij
de bestrijding van den alcohol, daar
wordt het ons te moede, wanneer wij
de limonaden bereid zien met midde
len, die schadelijk geacht kunnen
worden.
Onder de voedingsmiddelen, die
kunstmatig gekleurd worden, noem
ik u: vermicelli, vleesch, erwten, ja
zelfs melk.
Dat onder de voedingsmiddelen, die
ervqjscht worden de melk een eerste
plaats bekleedt, spreekt hélaas als van
elf. Over do verontreiniging met
Ripperlius, zoodat de melk wel een
aquarium leek, spreek ik u niet, doch
wel over de slimheid van den verval
scher, die lang sterker was, dan wij
bij zoo menig schijnbaar kalm boertje
zouden verwachten. Verbazend mag
het heeten, dat er in een stad, waar
een strenge keuring op melk bestond,
een melkboer jaren lang zwaar ver
dunde melk leveren kon, zonder „ont
dekt" te worden, trots herhaaldelijk
melk van zijn wagen door den contro
leur genomen was. Eindelijk kwam
het uit, hoe het mogelijk was, dat
onze boer bedriegen kon. Aan de
melkbussen zat, zooals gewoonlijk,
een kraan. De bus z«lf was door een
scheidswand in tweeën gedeeld.
Draaide de boer de kraan naar rechts
dan kwam verdunde melk, naar links
dan liep het deel van de bus met de
volle melk leeg. Bij de klanten werd
naar rechts, voor den controleur werd
links gedraaid. Tot het gedraai uit
kwam, de bus in beslag genomen
werd en nu op de tentoonstelling
prijkt als bewijs wat gewetenloosheid
vermag.
Herinnert ge u niet, hoe uw jongen
op een avond u met blij gezicht vroeg
eens bij u te mogen „aansteken" en
hoe hij met een chocolade-sigaar m
zijn mond lachend op u toe kwam, en
zijn vroolijke jongensstem u vertelde
hoo hij van tante of grootmama een
pakje chocolade-sigaren gekregen had.
En 's anderen daags was hij niet
lekker, eu toen ge naar het kastje
gingt, waarin hij zijn schatten be
waarde, vond ge daar het pakje cho
colade-sigaren met eenige slechts ver
minderd.
Een overladen maag kon het dus
niet zijn. Maar... wist ge ook, dat die
nagebootste asch van zijn chocolade
sigaar uit zinkoxyde bestaat, waar
van de grootste hoeveelheid per keek
200 milligram, de grootste hoeveel
heid per 24 uur 1 gram in de genees
kunde bedraagt. En bii sommige si
garen werd in de nagebootste asch
365 mg. zinkoxyde gevonden
Of wel het kind was verheugd.
Want kreeg het niet w:egens de hulp
dio het geboden had, den kleinen
dienst, dien het zoo hulpvaardig ver
leende, éen of enkele centen, en kocnl
het daar niet voor, in het hélaas
bc-kende snoepwinkeltje met zijn mak
kers wat lekkers wat suikergoed,
dat dat gekleurd was met hot gif
tige loodchromaat, dat in zelfs heel
wat kleinere hoeveelheden dan ik u
zooeven noemde, ernstige verschijn
len kan te weeg brengen.
Als ter opluistering hangen daar
aan een wand van het kleine zaaltje,
waar de mensch bloost over zijn me-
demcnschen ettelijke doeken, ge
bruikt door den boer om de kurk op
het melkvat wat beter te doen slui
ten.
De bonte rij wordt geopend door
eeu tricot kinderbroekje, een pijp met
een stuk van een breeder gedeelte,
vervolgens luiers, een oud onderlijf
je, een zoogenaamd apenrokje, een
blouse die afgedragen; bezickte-
kiomsch weggeworpen, gebruikt werd
als „stoplap voor de kark op het
melkvat.
Sokken, gordijnen, beddentijken,
rijen zich aan andere kinderbroekjes,
stukken van een corset als ware dit
laatste kleediugstuk er om te bewij
zen dat „beschaving"! ook bij den
boerenstand doordrong.
Er dicht bij hangt een lijst waarin
ien door rood en blauw gekleurde
cirkels zien kan hoe bij een typhus-
geval bij een melkboer, bij diens
klanten de typhus mede uitbrak.
De roode cirkels stellen de huizen
voor waar typhus optrad, de blauwe
die welke verschoond bleven van de
ziekte.
Slechts enkele blauwe zijn er naast
de veie roode.
Zoo wordt daar te Leiden op heden
een tentoonstelling gehouden dio het
bezoek overwaard is. Slechts een 3-
lal dagen is zij geopend gedurende
het congres voor de Volksgezondheid.
Doch zeer terecht werd op het groo
te nut van haar gewezen en er is
hoop, dat het een „reizende tentoon
stelling" wordt Als Haarlem dan
door haar bezocht wordt gaan, naar
ij hopen, velen er heen.
G. A. OOTMAR.
Haarlem, 23 Sept 1910.
Lus tin het teekenen?
Uit een timmermanskcet aan den
Ouden weg, behoorende aan J. de P.,
uit do Zuid-Polderstraat, is tusschen
Donderdagavond zes uur en Vrijdag
morgen zes uur weggehaald ccn pas
serdoos en een kistje met eenige siga
ren er in.
CONCERT CHRISTIAAN KRIENS.
Een heel interessante avond hebban
wij gisteren in „De Kroon" meege
maakt. Daar gaf de heer Christiana
Krieus, zoon van onzen kapelmeester
en tegenwoordig als len violist aan
het Philharmonisch Orkest te Nevv-
York verbonden, een concert, waarbij
medewerkten mevr. Eleonore Kriens-
Foster, concert-pianiste te New-York,
de heer Jacq. van Kempen, tenor te
Bloemendaal, en de heer Charles Bla
zer, violoncellist alhier. Het program
ma van deze uitvoering bevatte uit
sluitend composities van den con
certgever: een Sonate voor viool eu
piano, een Trio voor piano, viool en
violoncel en een zevental liederen.
Reeds vroeger hadden we gelegenheid
met enkaie werken o.a. een Viool
concert en een Orkest-suite van de
zen jongen kunstenaar kennis te ma
ken. Wat dezen avond ten gehoore
werd gebracht heeft niet alleen den
goeden dunk betreffende Kriens'
compositiegaven bevestigd, maar te
vens een diepereu kijk daarin gege
ven. We hebben, dunkt mij, in Clu is-
tiaan Kriens te zien een kunstenaar
van zeer gelukkigen artistieken aan
leg, van misschien altijd nog te wei
nig zeif-critiek, maar ook van sterk
temperament en weelderige fantasie.
Mij persoonlijk is hij veel sympathie
ker als instrumentaal- dan als liede-
rencomponist. Juist in deze laatste
kunstsoort blijkt maar al te vaak hoe
bezwaarlijk de componist zich geheel
kan inleven in de stemming van zijn
dichter, en hoe gemakkelijk hij er
toe komt ter wille van zijn trou
wens meer instrumentale dan vocale
muziek-phrasen de eischen van de
clamatie en scandeering te verwaar-
loozen. Ik wij nu niet spreken van
zijn „Du bist wie eine Blume" om
alle vergelijking te vermijden met de,
ook wel niet geheel logische, maar
toch zoo stemmingvolle compositie
van Schumann, of de sublieme toon
zetting van onzen Schlegel; maar
composities als „Le soir' en „a Deux"
zijn, hoe welluidend en effectvol dan
ook, "uit hei oogpunt van stemming
iL'e soir) en declamatie ié Deux, niet
onbedenkelijk.
Hei beste onder de liederen scheen
mij nog „Le livre de la vie", gedicht
van Alphouse de Lamartine.
Veel meer heb ik genoten van de
instrumcntaalwerken en voorname
lijk van het Trio. Hier kan de toon
dichter zich vrij aan zijn eigen stem
ming overgeven en hij doet dat
zonder eenige terughoudendheid.
Bepaald kieschkeurig is hij niet
zoomin wat de te verwerken motie
ven als de welluidendheid zijner poly-
phonie betreft maar die motieven
aannemende zooaJs ze zijn en niet
voor een klein geruchtje vervaard,
volgt men toch met belangstelling
den loop, de vlucht soms van 's com
ponisten gedachten. Bij deze laatst©
uitdrukking denk ik b.v. aan liet Alle
gretto (poème d'amour) van het Trio,
Ook het slot-Ailegro, met zijn niet
juist voornaam, maar toch zeer spre
kend hoofdmotief, zijn rijkdom aan
mooie tegenstellingen en zijn giuot-
sche stijging heeft mij getroffen als
een krachtige, spontane uiting van
Kriens' talent.
Over de uitvoering der verschillen
de werken valt weinig anders dan
goeds te zeggen. De componist toon
de in de instrumentaal-vverken nog
maals zijn bekendo capaciteit als vio
list. Maar zeker niet minder trok de
aandacht het meesterlijk klavierspcl
zijner echtgenoot©. De zware piano
partijen eischen heel veel aan muzi
kaliteit en techniek; maar mevrouw
Kriens overwon alle moeilijkheden
spelenderwijs en wat muzikale intel
ligentie eu toewijding aangaat tal de
componist zijn werk moeilijk beter be
hartigd kunnen wenschen.
Ook onze uitstekende cellist de heer
Blazer had zich van een zeer zware
taak te kwijten. Ook voor hem sche
nen geen technische moeilijkheden te
bestaan; althans werden zij hem
nooit een beletsel om zich ten volle
te geven aan de warm muzikale voor
dracht zijner partij en tegelijk zich
willig en gemakkelijk te voegen fn
het ensemble dat dan ook door
gaans onberispelijk mocht heeten.
De heer en mevr. Kriens werden
door de vele aanwezigen herhaalde
lijk en op de meest ondubbelzinnige
wijze gehuldigd. Een keur van bloe-