aa*. uostenrijk-Hongarije niet ten
achtor mas blijven bij de andere mo
gendheden, en zich dus opofferingen
voor het leger en de vloot moot ge
troosten.
Do marino-oommissie heeft de
mnrine-begrooting en het buitenge-
w<mo krediet voor de marine, ten be
drage van 54 millioen, aangenomen.
DE DUITSCHE KEIZER TE
BRUSSEL.
De socialistische partij te Brussel
heeft een heftig protest laten aan
plakken tegen het aanstaande be
zoek van den Duitschen keizer, waar
in bij voorbaat verzet wordt uitge
sproken tegen toejuichingen, en
waarin een groet wordt gebracht aan
het Duitsche volk en aan de Duitache
socialisten, die strijden voor de be-
vrijdlng. Het protest besluit met de
Woorden „Leve de Internationale 1"
De socialisten zijn bijeengeroepen
lot een meeting op Maandagavond,
den dag voor 's keizers aankomst
Stadsnieuws
EEN GEBROKEN MUNTSTUKJE.
Een lezer komt bij ons klagen. Hij
had een nieuw stuiver-stukje op
een tafel neergelegd, en toen was 't
pardoes op den kant in tweeën ge
broken.
Nu was het met recht een stuiver-
stuk!
Het gebeurde pleit evenwel niet
voor de soliditeit van onze munten.
BESMETTELIJKE ZIEKTEN.
In de week van 12 tot en met 18
October kwamen tor kennis van den
Centralen Gezondheidsraad 1 geval
van typhus en 1 geval van d-iphtheri-
tis te Haarlem.
ORGELBESPELING
In de Groote- of St-Bavo-kerk te
Haarlem, op Dinsdag 25 October, des
nam, van 1 tot 2 uur, door den heer
W. Ezerman.
Programma
1. Prélude en Fuga, E. Mobach.
2. Andantino, J. Rheinberger.
3. Sonate, A. G. Ritter.
4. Andante funèbre. J. Svendsen.
5. Offertoire, A. Guilmant
Rubriek voor Vragen
Geabonneerden hebben het voorrecht,
trcgen op verschillend gebied, mits voor
beantwoording vatbaar, in te zenden bij de
Bedacue van Haarlem's Dagblad, Groote
Hoi'.Wtiaat 53.
Alle antwoorden worden geheel kosteloos
Begeven en zoo Bpoedig mogelijk.
Aan vragen, die niet volledig naam en
Woonplaats van den inzender vermelden
Wordt geen aandacht geschonken.
VRAAG: Kuut u mij ook het adres
van een hal ter-ver eeniging te Haar
lem opgeven?
ANTWOORD: Secretaris van de
baiter- en worstelclub „Door oefening
kracht" is de heer Ch. Nannink. Zijn
adres is: Wil helm inastraat 12 c.
VRAAG: Waar moet ik solliciteeren
voor een plaats bij den aanleg der
tramlijnen door de stad?
ANTWOORD: Schrijf aan de direc
tie van de Noord- en Zuid-Holton d-
sche stoomtrammaatschappij, te
Leiden.
VRAAG: Welken weg moet men in
slaan om een rijksbetrekking als be-
.wuarder aan een strafgevangenis of
Iets dergelijks te krijgen?
ANTWOORD: U doet het beat zich
te wenden tot den directeur-generaal
van het gevangenis-, Rijkstucht- en
opvoedingswezen, Mr. H. C. Dressel-
huys, Anthonie Heinsiusstraat 2, te
's-Gravenhage.
VRAAG: Kimt u mij ook het veT-
•cliii opgeven tusschen liberaal en
modern orthodox en anti-revolutio
nair?
ANTWOORD: Het beantwoorden
van uw vraag is deze rubriek zou ons
te ver voeren. Ter Holianddardirukke-
rij te Baarn zijn echter verschillende
brochures, deze materie behandel en-
du. verschenen.
VRAAG: Kunt u mij ook 't verschil
zeggen tusschen liberalen en vrijzin-
nig-demoaraten?
ANTWOORD: Het beantwoorden
dezer vraag zou ons te ver voeren. U
doet het best de verhandelingen en
brochures te lezen, die betrekkelijk
deze zaak verschenen zijn. Vraag uw
boekhandelaar maar.
VRAAG: Is het mogelijk dat iemand
na het in werking treden der drank
wet een zaak overneemt en tevens de
vergunning op zijxr naam krijgt?
ANTWOORD: Dat is mogelijk wan
neer in de gemeente het maximum
nog niet is bereikt, en ook wanneer
do kooper nog een andere zaak koopt,
woardoor één vergunning vervalt.
VRAAG (van een meisje dat uit
haar dienst is weggegaan omdat zij
een voed te drukken dienst had).
ANTWOORD: U doet ons geen en-
kelo vraag en wij kunnen dus be
zwaarlijk antwoorden. Misschien be
doelt u of hot door u in uw brief ge
noemde, een voldoende reden is om
weg te gaan zonder inachtneming
van den wettolijken termijn? In dat
geval moeten wij u antwoorden dat
dit geheel van omstandigheden af
hangt. Misschien zou de rechter daar
over moeten oordoelen en op diens
oordeel zouden wij liever niet voor-1
uitloopen.
VRAAG: Iemand is tusschentijds
door haar mevrouw de betrekking op
gezegd tegen Nov. Heeft zij nu recht
op G waken loon van de volgende
drie maanden?
ANTWOORD: Wanneer mevrouw
zee weiken te voren neeft opgezegd
don ls het loon tot 1 Nov. verschul
digd. Anders is nog bovendien zes
weken loon wegens schadevergoeding
verschuldigd.
Uit de Omstreken
BLOEM ENDAAL.
Donderdagmiddag werd door den
architect J. v. d. Ban van Haarlem
alhier aanbesteed: Het bouwen van
een woonhuis aan den Bloemend/aal-
schemveg te Bloomendaal.
Ingeschreven werd als volgt:
Kromhout en Zn., Haarlem, /11010.
J. L. v. d. Linden, Den Haag,
f 9012.
J. Kroon van Diest, Haarlem, ƒ8485.
Mariens en Zn., Haarlem, 8490.
C. Rol Haarlem, f 9155.
Gebr. Verduin. Bloemendaal, /7935.
Kaub en Bierboom, Haarlem, 9450
J II. v. Wagen ingen, Spaaradom,
1 9716.
H. G. Schollen, Haarlem, f 8566.
A. N. Comélissen, Haarlem, 8055.
J. A. Jonker en Zn., Haarlem, f 8700
HEEMSTEDE.
Openbare vergadering van den
Raad der gemeente Heemstede, op
Vrijdag 28 October 1910, des avonds
om half acht uur.
Te l>ehandelen onderwerpen
1. Voorstel van B. en W. tot het
doen aanbrengen van eene kooiblik-
semafleider-instal 1 atle op het Raad
huis.
2. Voorstel van B. en W., om hen
te machtigen tot het verleenen van
bijdragen in het schoolgeld voor het
bezoek van scholen buiten de ge
meente.
3. Voorstellen van B. en W. tot on
bewoonbaarverklaring van woningen.
4. Voorstel van IJ. en W. tot het
geven van een prijs voor de Nationa
le Pluimvee-tentoonstelling, te Heem
stede.
5. Voorstel van B. en W. tot het
aanschaffen van twee slangenwagens
met bijbehooran voor de Brand-
6. Voorstel van B. en W. inzake
afwatering van den Glipperweg bij
het kombord ten noorden van de Glip-
perbrng.
7. Vaststelling verordening van de
„Commissie voor de Bedrijven".
8 Adres van den heer Jac. Etmans,
gemeente-architect, waarbij hij te
kennen geeft, dat de gemeente met 1
Januari 1911 geen architect in vasten
dienst zal behoeven, met voorstel
van B. en W.
9. Voorstel van B. en W. tot over
neming van waterleiding-buizen in
het Westerhoutpark.
10. Voorstel van B. en W. inzake
recognitiën voor uitgangen, enz.
11. Vaststelling der begrootingen
van het Burgerlijk Armbestuur, van
de Gasfabriek, van de Waterleiding
en van de gemeente, alle dienst 1911.
12. Ingekomen stukken en mede-
deelingen.
HILLEGOM.
Raadsvergadering op Donderdag
d'en 20en October 1910.
Voorzitter de Burgemeester. Tegen
woordig waren alle leden.
De notulen der vorige vergadering
worden na voorlezing onveranderd
vastgesteld.
De voorzitter doet mededeeling van
de sedert de vorige vergadering in
gekomen stukken, w. o. een adres
van de afdeeling Hülegom van de Al
gemeen© vereeniging voor Bloembol
lencultuur om subsidie uit de gemeen
tekas, alsmede een dergelijk verzoek
van do Harmoniekapel. De laatste
stukken worden in handen van het
college van B. en W. gesteld ten fine
van advies, terwijl de andere stuk
ken voor kennisgeving worden aan
genomen.
Overeenkomstig het voorstel van
B. en W. wordt de rooilijn voor de
Wilhelminalaan vastgesteld op 5 Me
ter uit het hart van de laan.
De rooilijn voor het gedeelte van
de Hoofdstraat, westzijde, van de
woonhuizen van P. A. Zeestraten af
tot aan de Frobelscliool wordt hor
zien, aangezien deze rooilijn in de vo
rige vergadering onjuist was vastge
steld.
Een adres van de afdeeling Zuid-
Hollands Noordhoek van den Bond
van Nederiandsche onderwijzers om
vorhooging dier jaarwedden van het
onderwijzend personeel aan «le O. L.
school komt thans in behandeling.
en W. stellen voor om afwijzend
op het verzoek te beschikken, met het
oog op het feit, dat eerst in 1908 do
verordening is herzien.
De heer Balvers vraagt of toen de
verordening wed voldoende is ge
weest. Spreker is wei te vinden voor
oenige verhooging. Mutatie is slecht
voor het onderwijs en koet ook veel
geld, als proeflessen, reizen enz.,
daarom stelt hij voor een soort pre
mie te geven aan die onderwijzers,
die eenigen tijd in deze gemeente
blijven. Het juiste voorstel zal hij
schriftelijk indienen.
De lieer Van Waveren kan zich
hiermede wel veroenigen.
De heer H. A. van Wavaren zou de
verhooging door den lieer Balvers be
doeld direct met het eerste jaar dat
de onderwijzers hier verblijven, wil
len doen ingaan.
De lieer H. V. van Zanten is or niet
voor te vinden het aanvangssalaris
te verhoogen, omdat hij van meening
is. dat een beginnend onderwijzer,
zonder eenig© ondervinding, voldoen
de is gesalarieerd met f 600, voor
meer gevorderden is le jaarwedde
wel wat laag.
Do beer Sluis zegt dat door het
voorstel Balvers de Jaarwedde van
het hoofd lager zou zijn dtan die van
de onderwijzers.
Spreker stelt voor de onderwijzers
na 2 jaar f 25, na 4 jaar f 50, na 7
jaar f 75 en na 10 jaar f 100 te geven,
Boven en behalve de gewon© periodie
ke verhoogingen.
De heeren Balvers en H. A. van Wa
veren trekken daarna hunne voor
stellen in, terwijl het voorstel van
den heer Sluis wordt aangenomen
met 8 tegen 3 stemmen (tegen stem
men de hoeren Topper, G. V. van
Zanten en Lommerse).
Thans komt ter taf ei het voorstel
van B. en W. om de meter huur van
het gns te verminderen met de helft.
Rif dit voorstel wardt mededeeling
gedaan van een adres van die vereeni
ging Middenstand, tot. veriïtging van
den gasprijs of afschaffing van dien
meterhuur.
De heer Bal ven zegt dat de fa
briek de prijs ven het gas niet kan
verlagen, want dan zou men sluiten
met een nadeelig saldo. De meeste ge
meenten betalen een zalfden prijs of
hooger.
Na ampele bespreking wordt het
voorstel van B. en W. aangenomen
met 10 tegen 1 stem blanoo, die van
den heer Guldemond.
De reeds meermalen ter tafel ge
weest zijnde adressen tot afschaffing
van straat- en rioolgeld, alsmede een
adres mui het raadslid Topper om
speciaal de Stationsweg uit die belas
ting te lichten, komt thans weder
aan de orde.
B. en W. stellen aan den Raad
voor om de verordening te laten zoo
zij is on niet over te gaan tot intrek
king.
Evenals reeds meermalen is ge
schied. wordt ook thans de zaak we
der aangehouden en eene oommissie
benoemd van 3 leden, de hoeren
Sluis, Balvers en Van Til om met B.
en W. te onderzoeken in hoeverre de
moeilijkheid het best is op te lossen.
Die Commissie zwl mot B. en W. ver
gaderen en in de eerstvolgende ver
gadering met een voorstel komen.
De verordening op het gasbedrijf
wordt gewijzigd, zooals Gedeputeer
de Staten zulks wenschten. Het ndlres
van de vereeniging Middenstand om
enkele wijzigingen m die verordening
aan te brengen, wordt voor kennisge
ving aangenomen.
D© waterleidiugkwestie komt we
der uan de orde.
De heer H. V. van Zanten deelt als
lid dior commissie mede, dat de ge
meente Bloemendiaal zich uit d© com
binatie heeft teruggetrokken en daar
door do goheeie opzet van het plan
is vervallen. Doch er is weder een
g-msch ander plan, nl. er zal in
Utrecht, iu de buurt van Amersfoort
een prise d'eau worden gemaakt en
van daaruit bestaut het plan dat al
le gemeenten tot aan de Noordzee
van water zullen worden voorzien.
Spr. acht het wenscheiijk dat ook de
ze gemeente rich bij die combinatie
aansluit De commissie die mot de
voorbereiding van dit plan bezig Is,
aal deaer dagen met cijfers komen
en dan kan. het plan nader beoor
deeld worden. Binnenkort zal er we
der eene vergadering worden belegd
en daar zal het onderwerp nogmaals
in den breede worden behandeld.
Besloten wordt een afwachtende
houding aan te nemen.
Tot onderwijzer aan de O. L. School
wordt benoemd de heer Th. W. Vis,
no. 1 dier voordracht, wonende te
Arnhem, met 9 togen 2 stemmen op
no 3 der voordracht de heer J. de
Boer te Aalsmeer.
De begrooting van het gasbedrijf
wordt daarna vastgesteld.
De gemeentebegroot in g wordt daar
na behandeld. Algemeen© beschou
wingen worden niet gehouden.
Op voorstel van den heer P. II. van
Waveren wordt de jaarwedde van die
wethouders met f 100, elk f 50, ver
hoogd.
De jaarwedde van den veldwachter
Frijüiiik, die het poflitiediploma met
aanteekening heeft verworven, wordt
met f 50 verhoogd.
De lantaarnopsteker Parijs krijgt
eene tegemoetkoming van f 100, om
dat hij door de invoering van d© au
tomatische lantaarnontsteking bui
ten betrekking is geraakt
Da wenschelijkheid van een sproei
wagen wordt nog eens besproken. B.
en'W. zuMen met een voorstel bij den
Raad komen.
De begrootang wordit vervolgens
vastgesteld, zooals zij door B. en W.
was ontworpen.
De vergadering wordt daarna go-
sloten, ter behandeling ven reclames
plaatselijke belastingen.
Binnenland
PRINS HENDRIK.
Prins Hendrik, ia Den Haag aan
gekomen, vertrok Donderdagmiddag
naar het Loo.
De Prins had na terugkeer van
zijn bezoek aan het Belgische Hof
een onderhoud met den minister van
Buitenlandscha Zaken in diens kabi
net aan het departement
Prins Hendrik heeft Donderdag te
's-Gravenhage nog de vergadering
gepresideerd van de Neder landsche
Land bouw vereeniging.
EERSTE KAMER.
Het „Hbld." verneemt, dat *t plan
bestaat, wanneer de Regeeringsant-
woorden zullen zijn ingekomen, de
leden van de Eerste Kamer der Sta
ten-Generaal tot afdoening van de
nog aanhangige ontwerpen op te
roepen tegen Woensdagavond 2 No
vember.
Be Batters wetten.
L
Dondhrdag zijn in de Tweede Ka
mer aan die orde gestekt de Bakkers
wetten. Een belangrijk stel wetsont
werpen, zeker de belangrijkste van
al degene, die in d© laatste jaren, in
ons Parlement zijn behandeld. Want
niet enkel d© bakkerspatroons en
hun gezellen zijn bij deze ontwerp-'
wetten geïnteresseerd, niet alleen zij
dus die het brood maken, maar ook
allen, dio liet eten hebben belang bij
hetgeen dezer dagen op het Haug-
sche Binnenhof wordt besproken en
besloten.
En 'k geloof, dat menigeen des
morgens bij 't ontbijt zijn versch-
kruimeüg en lekkor-bruin-glansrug-
gig pannebroodje of nog vvarmig-
malsche hl eek-kleurig kadetje met
meer belangstelling zal aankijken
dan anders. En wanneer het mes-
lemmet van het blank-weeke, maar
liard-omrande sneetje een één-haps
portie af vlijmt zal dat licht eens ge
paard gaan met een peinzing hoe 't
worden gaat later. Want daar gaat
ten slotte voor den broodeter d© kwes
tie om. Hoe wondt ons brood, als de
nachtarbeid^ afgeschaft wordt? Ja,
wi© daar nu een afdoend antwoord
op weet Ls een knap man! 'k Hoef het
den lezer niet te vertellen, dat
daar al heftig en wijdloopig over ge
streden is.
Men herinnert zich. dat het „Bak
kers-comité", dat tegen d© wet go-
kant is, f olio groote en duim-dikke
boeken heeft laten schrijven, men her
inn erf zich ook, hoe de voorstanders
van do afschaffing van den nachtar
beid ter weerlegging van de geopper
de bezwaren overal in liet land ver
gaderingen hield en do Pors-overzich-
ten in de kranten zwaar werden van
al het gepolemiseer.
Ja, neen? Goed, niet goed? Wie zal
t zeggen? Zal het brood duurder
worden? Zullen wij geen veirsch brood
meer krijgen bij 't ontbijt, ook niet
eens bij 't koffiedrinken? Wordt liet
brood slecht? Zullen de fabrieken J>e-
iemmerd worden in hun bedrijf?
Dat allemaal en nog veel meer valt
er te vragen.
Maar 't antwoord er op valt niet
zoo gemakkelijk te geven, waarschijn
'■jk nog niet'eens na de Kamerdebat
ten de ervaring zal hier te beslissen
hebben.
Donderdag zijn de Algemeen© Be
schouwingen over tie beide wetsont
werpen in de Tweede Kamer liegon-
nen.
Het zijn twee wetten. De z.g. Bak
kerswet regelt do afschaffing van
den nachtarbeid en de beperking van
den Zondagsarbeid iu de bakkerijen.
De wet op de Bakkersraden bedoelt
commissies in het leven te roepen,
die ter instelling van die Bakkersra
den.
De Algemeen e Beschouwingen wer
den ingezet door een Ministerieel
man, die echter nu en dan wei oen
bijzondere positie in die Regeorines-
partijen inneemt, nl. de heer Van
idsinga.
Deze heeft zich al dadelijk tegen
verklaard, evenals de heeren De
Beaufort en Schaper.
'k Laat hieronder een resumé vol
gen van lietgeen deze drie sprekers
in het midden brachten.
De hee<r Van Idsinga verklaarde
aian het eene wetsontwerp zijn stem
niet te kunnen geven, aan het an
dere hoogstwaarschijnlijk ook niet,
tenzij het door amendeering goheel
werd gewijzigd.
Tegen beperking van den nachtar
beid en speciaal voor de bakkersge
zellen had de heer Van Idsinga prin
cipieel geen bezwaar. Hij zou zich
niet verzetten tegen een beperking
van den nachtarbeid als algemeenen
regel voor de burgerij met d© noodiigo
uitzonderingen. Ook had spr. geen
bezwaar tegen beperking van dan
Zondagsarbeid. Maar het is een on
miskenbaar feit dat deze nachtarbeid
tot nu toe is toegelaten en dat het ge
heeie maatschappelijke bedrijf in al
zijn vertakkingen daarop is ingericht.
De wijriging in het bedrijf moet dus
met de grootste omzichtigheid go-
schieden. Het eene deel van het be
drijf mag niet bevoordeeld worden
ten koste van het andere em d© mis
stand dient aangetast alleen diaar
waar hij bestaat.
Spr. kan alleen dan zijn stem aan
dit ontwerp geven als elke verwijzing
naar de Bakkeraraden er uit ver
dwijnt. Kan aan dien eisch niet wor
den voldaan, don ontzegt spr. aan
den voorsteller het recht om als wet
gever ten deze op t© treden. Hij nam
dan als wetgever een taak op zich,
waarvoor hij noch d© vereischte ken
nis, noch het noodige verstand bezat.
De Minister maakt door de pogingen
om dit ontwerp te verzoenen niet zijn
anti-rev. beginselen, die beginselen
tot 'n bespotting daar hierdoor slechts
wordt aangetoond dat met allerlei
hocuspocns-redeneemgen alles valt
goed te praten. Maar voor spreker,
die slechts met zijn ©igen beginselen
te maken heeft, is dit verbod met
den eisch dar persoonlijk© vrijheid
niet te verzoenen.
De heer De Geer heeft met d© in
diening zijner amendementen een
goed werk verricht, doch op mij heb
ben zij nog geen bevredigenden in
druk gemaakt, aeide de spreker. Te
gen het ontwerp op d© Bakkersraden
had hij onvoorwaardelijk en princi
pieel bezwaar. Hij had geen bezwaar
tegen d© uitbreiding van de bevoegd
heid en inmenging der Overheid, al
meende hij dat men daartoe tegen
woordig te lichtvaardig overgaat
Vooral d© methode die men daarbij
toepast, achtte spreker verkeerd. Men
heeft mij wel eens conservatief ge-
scholden, zei de heer Van Idsinga,
doch dit is een misvatting van mijn
standpunt, al kan het mij niet veed
schelen hoe men het qualificeert.
Spreker wenscht zijn standpunt
duidelijk uiteen te zetten omdat hij
vaak zal moeten stemmen tegen ont
werpen van dit Kabinet. Het geldt
niet de uitbreiding van de Overheids-
bevoegdhoid op zichzelf, maar alleen
d» vraag hoe die bemoeiing dor Over
heid wordt uitgebreid. Een grens
voor die Overheidsbemoeiing is niet
aan to wijzen. Hoofdzaak is organen
daarvoor t© scheppen, die beoogen te
verzorgen, te bevorderen het publie
ke belang, het belang van d© gemeen
schap in het algemeen in haar inti-
griteit. Zoodra men de belangen gaat
beschermen van zekere iudividuen of
klassen, gaat men in de richting der
Staatsvoogdij en tegen die richting is
spr. principieel gekant.
De verzorging der publieke belan
gen mag slechts worden toevertrouwd
aan organen van de gemeenschap cn
niet aan organen van belanghebben
den. Daarom is spr. principieel ge
kant togen elke opdracht van pubhek
gezag, al is het maar een schijntje,
aan zulke lichamen als Bakkersra
den. De lieer Van I. is volstrekt niet
tegen decentralisatie, integendeel hij
is voor de grootst mogelijke decen
tralisatie, maar het publiek belaag
mag slechts bevorderd worden door
organen der gemeenschap in haar
gehoed on m liaar integriteit.
Voor dit Kabinet, echter althans
voor detzen Mnister, schijnt geen an
der alternatief te bestaan dan aan
leo eeneu kant een gecentraliseerd
bcauxbtendom en aan den -bieren
kant georganiseerde belangengroe
pen. Spr. achtte doze laatste wange
drochten. De Minister weet niet hoe
desorganiseorend hij op deze wijze
werkt. Nieuwe baantjes worden ge
geven aan oude vriendjes en die poli
tieke tinnegieterij in de Gemeentera
den hangt samen met de sociale tin-
negieterij. Organen, samengesteld
ud de onmiddellijk geïnteresseerden,
zijn de meest ongeschikte om de be
stuurstaak le vervullen.
De Minister zou wellicht niet van
spr een les willen aannemen, maar
misschien wel van een Engelsch
staatsman, vergrijsd in den dienst,
sir John 1 hirst, die hetzelfde ver
klaart. Zelfs met advi.scorende instel
lingen op dit gebied moet men voor
zichtig zijn. Zoodra men voor eik be
lang of belangetje een rand in het le
ven gaat roepen: Zuidorzeeraden,
Bakkersraden, Klecruiakersraden,
Zeeuwsche-watereiuaden, enz. enz.
de heer Duys interrumpeert: Eere
raden komt men op den verkeer
den weg. In elk geval zou spr. zulke
R »den geen publiek gezag willen toe
kennen. Zooals instellingen bekijken
alles uit een benepen oogpunt. Maar
vooral wordt daardoor de individu
eel© vrijheid van beweging aange
tast.
Daardoor ontstaat een maatschap
pelijk© tyranuie, dio iu onz© dagen
iu stede van te verzwakken, eerder
aan het toenemen is. Zelfs in vrijzin-
nig-democratischen kring beschouwt
men de individueel© vrijheid niet al»
©en zaak die naar d© rommelkamer
moet wonlen verwezen. Maar dian
moet men diio maatschappelijke ty
rannic niet gaan legaliseercn door
de instelling van lichamen als bak
kersraden.
Na de heer Van Idsinga was de
heer D© BEAUFORT een der voor
mannen van de Vrij-Jiheraten, aan 't
woord.
Dez© begon met te vertellen, dat hij
vroeger in Den Haag met warmte de
pogingen steunde van mr. N. G.
Pi arson om daar ©en bakkerij zonder
nachtarbeid op te richten. Maar ten
slotte bleek da liefde voor het versche
brood bij het publiek te groot en na
eenige weken kon men niet verder
gaan met de bakkerij. De maatschap
pij is dus niet bij macht© in dit euvel
te voorzien. Maar is nu door deze
feiten d© tusschenkomst van den staat
gerechtvaardigd? Een Fransch schrij
ver zeide eens. ,,De beste organisatie
van d©n arbeid is de vrijheid", en
spr. vraagt zich wel eens af of die
stelling xiiiot juist is, wanneer hij let
op de toenemende ontevredenheid
onder d© arbeiders, ondanks alle re
geling. Toch had hij geen principieel
bezwaar tegen ingrijpen van den wet
gever op dit gebied, maar wel tegen
de thans voorgedragen regeling. Hij
achtte den weg dien deze Minister
ter verbetering heeft ingeslagen, niet
de juiste.
Er is een beweging ontstaan tegen
don nachtarbeid in die bakkerijen, D©
wetgever heeft tot taak die beweging
in de maatschappij te steunen en te
helpen, gelijk andere bewegingen,
die in de maatschappij ontstaan tot
opheffing van misstanden. Maar
daarbij heeft de wetgever rekening
te honden met de verbeteringen, die
in het bakkersbedrijf zelf zijn ont
staan ten gevolge van de oprichting
dar broodfabrieken. Door die broodfa
hrieken zijn de toestanden van den
arbeider zelf verbeterd. Dit wordt
d.oör arbeiders zelf erkend, o.a. door
den heer Ton Boekhorst en den heer
Mol.
De wetgever heeft zich bij die be
weging tot concentratie In het bak
kersbedrijf aan te sluiten. Maar dez»
regeering gaat juist tegen den draad
iu dn stelt zich, naar hot schijnt, tot
taak hel grootbedrijf te deuken en
het kleinbedrijf er bovenop te helpen.
De regeering erkent zelf, dat liet groot
bedrijf door deze regeling lijdt, doch'
verdedigt A e .egel ing met argumen
ten, die niet door den beugel kunnen,
als: het grootbedrijf kan er best te-
gen, de regeering wil zich niet aan
sluiten bij de bestaande verbeterin
gen, maar een radical© hervorming
tot stand brengen.
De nachtarbeid zal worden afge
schaft, maar de dagarbeid verlengd
cn verzwaard. Dat erkent de regee
ring trouwens volmondig. Maar zij
meent, dat men later verder kan gaan
of dat de vrije werking van de ver
houding tussc-hen arbeiders cn pa
troons verdere verbetering zal bren
gen. De lieer De Beaufort achtte het
een cn het ander een illusie. Do
voortdurende stijging der broodprij
zen zal verzet uitlokken bij de arbei
ders zelf en een bakkersstnking zou
mislukken evenals de spoorwegsta
king. Omtrent de wijzo waarop do
buiteniandsche weigeving werkt op
dit gebied, wilde spreker niet veel
zeggen. Hij hecht niet veel aan dio
buitenlandscli© wetten, daaT de toe
standen in liet buitenland zoo voel
met de onze verschillen.
Trouwens, d© mededeel ingen van
liet Bakkerscomité weerspreken 's
Ministers bewering Jat in Italië de
broodprijzen niet zijn gestegen en 't
broodverbruik niet is verminderd
door de afschaffing van den nacht
arbeid. Spreker vraagt hieromtrent
der Regeering nadere inlichtingen.
Het, maakt den indruk of aan de Ha
mei gegevens zijn onthouden.
Voorts sloot spr. zich aan bij de
verschillend© bezwaren van den heer
Van Idsinga tegen de Ba., kersroden.
Dit thans colleges van allerlei aard
met de uitvoering van wetten wor
den belast, strookt niet met de Grond
wet, die verschillende bestuurscoiie-
gos opsomt eu zeker niet bedeelt
heeft, dat hun aantal zou worden ver
menigvuldigd. Bovendien stijgen de
kosten daardoor aanmerkelijk en
wordt een ontzaglijke centralisatie
in het leven geroepen. We komen
daardoor meer en meer tot eon anib-
tenurenrogocriiig. Bij de instelling
lier baKkeusraden zal een strijd wor
den gevoerd tusschen hel groot- en
kieiu!>édrijf en de toevallig© meerder
heid zal hel Lot harer concur renten
iu handen hebben; dit leidt tot partij
digheid.
Voorts luidt ueze meiuude van wet
geving tot afzonderlijke bepalingeu
voor de Israëlieten. Dit acht spr.
kwalijk te rijmen met d© bepaling
van artikel 169 der Grondwet, waar
door liet maken van afzonderlijk©
bepalingen voor de belijders van ver
schillende godsdiensten vordt uitge
sloten. Lu elk geval bad de regeling
eenvoudig moolen ziju. Nu moet men
een verklaring afleggen voor den bur
gemeester dut men bohourt toi een
Israel ielisch kerkgenootschap en
daardoor ontstaan allerlei moeilijk
heden, bv. als de burgemeester die
verklaring niet gelooft. Eu waarom
zijn de Sabbuihisten in dezen niet ge
lijk gesteld met de Israëlieten? Ook
deelt spr. het bezwaar van den heer
Van Idsinga dat de regeling inbreuk
maakt op de vrijheid van den patroon
broodbakker.
De Minister zegt wel dat de regeling
geen inbreuk maakt op hot particu
liere leven van den patroon, maar
dat ontbrak er nog maar an! D©
inbreuk op diens bedrijfsleven «6 al
erg genoeg!
Het verheugde spreker dan ook dat
uit d© kringen van ^1© voorstanders
dezer wet een krachtig protest is i>p-
gogaan tegen deze inbreuk op de per
soonlijke vrijheid. De hoer De Beau
fort v orklaurde aan hei ontwerp bt>-
treffend© de bakkersn-c.eu zijn stem
niet te kunnen geven en aan het an
dere onuverp alleen wanneer het vol
doend© is gewijzigd.
De hear SCHAPER, namens d© soci
aal-demokraton sprekend, wees er op,
dat dit wetsontwerp alleen omvat den
naciit- en Zondagsarbeid. Maar er
zijn meer misstanden net leerling
wezen. het internaat, de gezondheid
der arbeiders, de arbei.'sduur. Hij
schetste do nadoelen an het leerling
wezendat voor menig iongmensch
moordend is. Een ©ch© bakkerswet
zou de leerlingen moeten beechermon
tegen d© groote uitbuiting waaraan
zij blootstaan.
De leeftijdsgrens to (1© arbeidswet
is te Jaag. Het gToot© oivel van het
internaat diende ook bestreden. De
bakkersgezel, die intern is, mist elke
vrijheid, zeiifs om d« lectuur te lezen
die hij verkiest. Heel de gezondheid
en het leven van den bakkersgezel
wordt opgeofferd aan bet ktomzielig
egoisme van het bakkorsbaesje. Wat
doet cl© Minister daartegen? Niets.
Het internaat diende verboden.Voorts
diende toezicht te worden uitgeoefend
op de gezondheid dar é.rbeidiers en
op de wijze van brood bezorging als
mede op d© manier waarop met de
waar wordt omgesprongen in bet be
lang der hygiëne. Hwt komt voor dat
op een privaat ^bakjes te drogen
worden gelegd.
Wat den arbeidsduur d«r arbeiders
aangaat, die is veel te tong. Er zijn
arbeidsduren van 89 1/2 tot 96 uren
per week. De coöperaties maken daar
op een gunstige uitzondering. Maat
do meeste groote broodfabrieken heb
ben nog 80 k 85 uur per week ar
beidsduur. Gemiddeld is op het plat
teland de arbeidsduur 12 13 uur
per dag, soms wel 16 uur, en de ar
beidsduur heeft d© strekking langer
te worden wanneer dit ontwerp aan
genomen wordt.
De Minister schudt wel van neen,
zei de heer Schaper, daar d© heer,
