NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
28e Jaargang. No. 8428
Verschijnt degelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. dinsdag 13 december 1910 a
HAARLEM'S DAGBLAD
ABONNEMENTEN ADVERTENTIËN:
per drie maanden: a^IL ^an regels 50 Cts.: iedere regel meer 10 Cts. Buiten het Arrondissement
Voor Haarlemƒ1.20 Haarlem van 15 regels ƒ1.-elke regel meer ƒ0.20. Reclames 30 Cent per regeL
Voor de dorpen In den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
gemeente)„1.30 \V Advertentiën van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing;
Franco per post door Nederland1.65 50 Cts. voor 3 plaatsingen a contant.
OflMmld 2£btod, voor Haarlem 0J7K IJWi!ÊÊÊÊtë&& Redsc,ie en Administratie: Groote Houtstraat 53.
de omstreken en franco per post „0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Uitgave der Vennootschap Lourens Cosfer. Directeur J. G. PEEREBOOM. Drukkerij: Zolder Baitenspaarne 6. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA
Warmoesstraat 7678, Arasterdam. Telephoon interc. 6229.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZES BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
AGENDA
WOENSDAG 14 DECEMBER.
Gemeenteraadsvergadering, IJ uur.
Schouwburg: „Hans en Grietje",
2J uur.
Schouwburg: „Die lustige Wittwe"
8 uur.
De Kroon: Holl. Duiteche Opora:
„Faust", 8 uur.
Brongébouw: RoJfechaatsenbaan,
geopend van 24J en van 8—10 1/2 u.
Stadsnieuws
HET TOONEEL
DE OPVOERING VAN „LUCIFER"
DOOR „HET TOONEEL".
Toevallig kwamen ons dezer dagen
twee nummers van „Het Tooneel", or
gaan van het Nederlandsch Tooneel-
verbond, van April en Mei 1904, in
handen, waarin de toenmalige hoofd
redacteur, de heer Berckenhoff, de
opvoeringen van „Lucifer" door de
Utrechtsche studenten besprak. Na
de voorstellingen van Vondel's treur
spelen door Royaards is 't wel merk
waardig eens te lezen, wat de hoogst
bekwame criticus van de „Nieuwe
Rotterdamsclie Courant" nu zes jaar
geleden nog schreef
„Of een treurspel als Lucifer", zei
hij o. a., „ooit in het schouwhurg-
.répertoire zal worden ingelijfd, ge-
„looven wij niet."
En in een volgend nummer troffen
ons deze zinnen
„Duidelijker kan liet niet wonden
„uitgesproken, dat het geroep van
„enkelen, om Vondel op het tooneel
„te brengen en de aandrang, in deze
„op onze tooneel directies geoefend,
„weinig zin heeftLaat het blijven
„bij excepties en zoek Vondel niet in
„te lijven in het gewone répertoire
„voor wat men in sommige Duitse he
„couranten oprechtelijk noemtdo
„V ergnüg u ngs markt, waar-
„mee bedoeld wordt liet theater in
„ziUi dagolïjksch bestaan."
Laten wij het maar eerlijk beken
nen zooals do heer Berckenhoff
schreef, zoo dachten wij ongeveer al
len. Het was de vrij algemeen gang
bare opinie, dat Vondel's treurspelen
nooit het eigendom van hel groote
publiek zouden worden. Nu weten wij
beter en het zal altijd Royaards'
roem blijven, dat hij door zijn durf.
zijn groote geestkracht en vooral
door zijn machtig talent. Vondel na
der tot liet Nederlandsche volk heeft
gebracht. Willem Royaards' kunst is
een openbaring geweest.
De opvoering van „Adam in Bal
lingschap" was een evenementzij
stelde een mijlpaal in onze toonecl-
geschiedenis en wees ons de richting,
die Royaards wilde gaan. No. het
groote succes, met dit „aller treur
spelen treurspel" behaald, was het te
verwachten, dat „Lucifer" zou vol
gen.
Wanneer men Vondel's treurspel
leest, voelt men onmiddellijk, op wat
voor schier onoverkomelijke bezwa
ren de kunstenaar stuit, die dit dra
matisch reeïet zonder bijna eenige
handeling voor het voetlicht wil
brengen. Reeds dadelijk slaat men
voor de tooneelaan w ij zing „Het
tooneel is in den Hemel".
Hoe heeft Vondel zich dien Hemel
gedacht Van den Looneelhemel, dien
hij voor de eerste opvoering in 1604
liet schilderen, zijn geen afbeeldin
gen overgebleven, terwijl Vondel's
verzen slechts enkele aanwijzingen
geven. De twee kunstenaars,
Royaards en Roland Holst, hebben
begrepen, dat naturalistisch geschil
derde décors van wolleen geen illusie
zouden geven, liet moest eeno aan
duiding blijven, waarbij do eigen
fantasie aanvulde, wat niet met stof
felijke middelen was aan te geven.
Roland Holst nu hoeft zich vol
gens een artikel in hot weekblad
V a n o a z e n T ij d in hot oneindige
blauw den top van een Hemelscli pa
leis, den .Engleburgh" gedacht. Te
midden van azuur-blauw achterdoek
en zijcoulissen verheft zich een ko-
lonnade van ivoor-blank marmer,
waarvan liet midden oen koepel
'draagt, die als top bedoeld is van
een eindelooze rij trappen.
Hier in Haarlem, waar men zich
met een kleiner tooneel moet behel
pen dan in Amsterdam, misten wij
den koepel en de ellipsvormige trap
pen, die nuar boven voerden wij za
gen alleen de kolonnade, die ons nu
niet bepaald een idee gaf van het
Hemelsche Jeruzalem. Dit was echter
niet anders te verwachten. De décors
worden voor een groot tooneel ont
worpen en wij moeten reeds tovroden
en dankbaar zijn, dat Royaards al
is het dan ook door oen meer primi
tieve inrichting een voorstelling
van Lucifer in de provincie mogelijk
maakt.
Voor en tusschen de zuilen, die den
Engleburgh mcesten voorstellen, za
gen wij het spel der handelende figu
ren. En in de costumeering dezer fi
guren voelden wij althans volkomen
de bedoeling van den ontwerper. Ook
hierbij geen realistische nabootsing,
geen engelen met aangeplakte vleu
gels gooals nog in Adam in
Ballintrschap of geharnaste
strijders, doch slechts weer een il
lusie-gevende aanduiding door fijn
tlntieè, blauwachtige mantels, als
koorkappen los hangend over de
schouders, een even aangeven van
wapenrusting door zilver- en goud
kleurige gewaden. Zelden of nooit
zagen wij op het tooneel zulk een
harmonie van kleuren en lijnen als
gisterenavond en naast Royaards
komt dan ook een woord van warme
hulde toe aan den ontwerper dier
costuums, aan den schilder Roland
Holst.
Wat het spel aangaat, zoo hebben
wij in de eerste plaats de plastiek, de
prachtige groepeeringskunst, het
gaan en het gebaren der opstandige
engelen en het zeggen van Vondel's
verzen bewonderd. Dramatische ont
roering is niet over ons gekomen,
doch dit was bij een treurspel als L u-
c i f 'e r, dat toch meer lyrisch ge
dicht dan drama is, ook niet te ver
wachten.
Alleen in de vierde acte. waar Ra-
faël Lucifer tracht over te halen niet
np te staan tegen God, voelden wij
tragiek daar was handeling, zagen
wij strijd, dien wij, menschen, kon
den begrijpen. En zooals dit werd ge
speeld door den heer en mevrouw
Royaards, zij, teer en broos als een
figuurtje der primitieven bijna bo-
venaardsch in haar - smeeken, hij,
krachtig en grootsch in zijn twee
strijd maakte dit op allen een ont
róerenden indruk. Maar behalve dit
dramatisch moment waren het toch
voornamelijk de prachtige standen
en bovenal de heerlijke, gebeeld
houwde taal van Vondel, die vrij heb
ben bewonderd.
Wel scheen het ons toe, 'dat de bo-
perkte afmetingen van het tooneel nu
en dan aan de groepeering en het be
wegen vooral bij den opmarsch der
luciferisten en den dans der engelen
aan het slot schade deed. Wanneer
het voor de Engleburgh vol liep, leek
ons alles wat gedrongen en kregen
wij meer den indruk van een benau
wende ruimte dan van een wijde on
eindigheid. Doch wij moeten erken
nen, dat met de beperkte middelen
gewoekerd is en wij hebben zelfs
onder deze minder gunstige omstan
digheden de herinnering behouden
aan een opeenvolging van wonder
mooie tableaux, die aan Italiaansche
schilderijen uit de middeleeuwen de
den deuken.
Van de verschillende medespelen-
den stonden Royaards en mevrouw
Royaards wel het hoogste. Wat oen
girootsche, indrukwekkende figuur
had Royaards van Lucifer gemaakt:
al dadelijk bij het begin der tweede
acte viel het vorstelijke, het onver
zettelijke van dezen stedehouder op.
En wat werden die verzen forsch en
krachtig door hem gezegd. Scans
klonk zijn stem ais bazuingeschal
door de zaal. Mevrouw Royaards
wij zeiden het reeds
was ontroerend teer als Rafaél. In
haar opkomen was werkelijk Iets
van de engel, ctie op vleugelen gedra
gen werd. Wij stellen hare creatie
van Rafaël dan ook nog boven die
van Eva in „Adam in Ballingschap
De Belial van Musch en de Apol-
lion van Iterckhoven waren vooml
sterk door actie, terwijl de heeren
Van Dalsum (Uriel) en te Weel iel
(Micliael) uitmuntten door bet stijl
vol zeggen der verzen. Wat een
prachtig, sonoor geluid heeft deze
Michael. Mejuffrouw Elsa van D,uyn
leek ons in het begin wat zenuwach
tig. Haar stem „stond" toen niet en
klonk diaardoor wat heesch. Later
wercl dit be tar. Over het algemeen
was zij een waardige, statige Ga-
briël.
Do Belzebub van den heer Van 01-
lefen vonden wij het minst geslaagd,
Wij misten in zijn creatie eenheid.
In de eerste acte klonk zijn slem don
ker en diep, maar later hoorden wij
telkens dat krijsckende, opzettelijk-
valsclie, dJat ons steeds zoo in zijn
voordracht hindert
Hoe hoog wij deze voorstelling van
„Lucifer" ook stellen, zoo hebben
wij toch van „Adam in Ballinschap"
indertijd meer genoten. En dat is
m.i. alleen te wijten aan de wijze,
waarop de muziek het werk Illu
streert. Zonder een terrein te willen
betreden dat niet het onze is, zoo
moeten wij toc-li zeggen, dat t zingen
der reien, telkens door dezelfde drie
vrouwen, allerminst bet treurspel
ten goede kwam. Het werd ver
moedend, het verveelde en er kwam
telkens een verlangen ins ons, om
die prachtige verzen te hooren zeg
gen.
Wij dachten terug aan den indruk,
die de reien in „Adam" op ons had
den gemaakt en wij voelden bij het
gezamenlijk zeggen der verzen door
de Luciferisten, hoe heel anders en
hoe veel mooier het zou geweest zijn,
als de reien niet steeds als terzetten
waren gezongen.
Maar bij de herinnering aan het
vele schoono, dat wij hebben geno
ten, willen wij eindigen met een
woord van warmen lof aan den lei
der van het geheel, aan Willem
Royaards. Er lag zoo'n groote wij
ding over deze opvoering, dat wij
den kunstenaar moeten donken, die
ons dat groote, artistiek genot heeft
geschonken.
De stampvolle zaai de Schouw
burg was uitverkocht heeft hem
aan het slot een geestdriftvolle,
langdurige ovatie gebracht. Wan-,
neer ooit, dan was het gisterenavond
verdiend.
J. B. SCHUIL.
Appeldiefjes.
Drie jon eens van 11 tot 13 jaar en
een van 18 jaar zijn aangehouden
wegens den diefstal van appelen, die
zij door inkllmming wegnamen uit
een pakhuis in de Klerksteeg. De drie
jongslen bekenden.
Alweer.
Van den zolder van een in aanbouw
zijnd perceel aan den Schoterwegis
12 k.g. zink en 10 k.g. lood weggeno
men.
DUIVEN.
Dezer dagen hield de Haarlemsc-he
Postduivenbond een tentoonstelling,
dio zeer geanimeerd verliep. 103 dui
ven waren van een 26-tal klassen
ingezonden. De hoofdprijzen werden
als volgt behaald
Blauwe duiven C. Giebels blauw-
kras duiven D. Heerschopbonte
doffers G. Heerschop en J. Volle-
bregt jdoffers C. Groeneveld dof
fers (300 K.M.) Chr. Nielleduiven
(klasse 18) P. A. van Beaumont Jr.;
doffers eu duiven (500 K.M.) P. A.
van Beaumont Jr. doffers (200 K.M.):
P. A. van Beaumont Jr. duiven J.
Voliebregtdoffers (300 K.M.) i J.
Philippo duivenG. Heerschop.
„W eten en Werken".
De heer Mr. A. A. Land, voorzitter
van bovengenoemde vereeniging,
opende do eerste bijeenkomst mei
een hartelijk welkom aan de bezoe
kers toe te roepen. Hij wees er o. a.
op, dat de spreker van dezen avond,
de heer J. B. A. Saeijs, afgezien van
de vele malen, dat hij als spreker
voor den cursus van „Weten en Wer
ken' optrad, thans voor de dertigste
maal een voordracht op de Maandag
avond-bijeenkomsten zou houden.
De hoer Saeijs had tot onderwerp
gekozen de Duiteche Middelgebergten.
Het eerste deel zijner voordracht was
gewijd aan liet ontslaan dier geberg
ten en hunne geologische samen
stelling. VooraJ bij de formaties van
het Ju ra-gebergte bleef spreker lan
ger stilstaan. Daarna wees hij op de
schoonheid van het Duitsche woud,
waarmede vooral de bergen langs
den Rijn grootendeels bedekt zijn. Hij
wees op de groote beteekenis van dit
woud als regulator van den water
stand. Evenals de meren in Zwitser
land de grootste waarborgen zijn
tegen overstroomingen, regelt ook
liet bosch in de bergstreken den wa
ter-afvoer. Do Franschen moeten er
thans onder lijdon, dat hunne voor
oudere zooveel bosschen op de ge
bergten uitgeroeid hebben. Thans is
men daar don ook druk met nieuwe
aanplan'ting aan den gang.
Spieker wees voorts op de schoon
heid en do vele afwisseling van het
Duitsche gebergte. VooraJ ook de
vele kastcelen on ruïnos verhoogen
do schoonheid er van, terwijl ook
aan dio ruines vele sagen verbanden
zijn. Van tijd tot tijd vertelde do
hoor Saeijs zulk oen sage. Vooral die
van Poppelo van Hohenkr&hen en die
van do ruine Falkenstein vielen zeer
in den smaak.
Een langdurig applaus beloonde
don spreker voor zijn boeiende en be
langwekkende voordracht.
LIEDERTAFEL ..HAARLEM'S
ZANGGENOT".
Op het Jubileum-concert, te geven
door bovengenoemde Liedertafel op
Dondordag 16 Februari as., worden
O. m. uitgevoerd Hofdijk's bekende
Kennemor-ballodo „l>e Stalboef" en
de „Columbus", beide werken getoon
zet door den hoer N. H. Andrieesen,
ORGELBESPELING
in de Groote- of St. Bavo-kerk te
Haarlem, op Donderdag 15 December
1910, des namiddags van 2 tot 3 uur,
door den Heer W. Ezerman.
Programma
No. 1. Preludium, J. S. Bach.
No. 2, Fantasie op „Jesus, meine
Zuversicht", W. Rudnick.
No. 3. Choral No. 3, César Franck.
No. 4. Trauermarsch, J. Rheinber-
ger.
No. 5. a. Scherzo, b. Prièro, A. Gull-
mant.
(Zie verder Stadsnieuws onder laat
ste berichten).
Uit de Omstreken
OVERVEEN.
Mejuffrouw Madry Leistlkow Is te
gen 1 Jan. a. s. benoemd tot onder
wijzeres te Rotterdam.
SCHOTEN.
Vergaderingen.
Alhier zal de heer A. H. Gerhard
spreken overhet petitionnement
voor algemeen kiesrecht, cn de heer
L. v. d. Have over de tegenstelling
Drankgebruiker en Geheel-onthouder.
Deze vergadering zal afgewisseld
worden door zang ©n voordrachten
van de dames V. d. Have en Haber-
mehl.
HEEMSTEDE.
Openbare vergadering van den
Raad der gemeento Heemstede, op
Vrijdag 16 December 1910, 's avonds
om half acht uur.
Te behandelen onderwerpen
1. Herstemming over hot amende
ment van den heer A. Honig, betref
fende de gratificatie oen den ge-
me en te-architect.
2. Herstemming over het voorstel
van de meerderheid der Finiandeele
Commissie, om het weekloon van den
wegwerker J. Tb. Noe&kems niet te
verhoogen.
3. Voorstel tot onbewoonbaarver-
klaring van do perceelen aan den
Achterweg nos. 2, 4 en 6.
4 Vaststelling eener instructie voor
den directeur der Gemeente-Gasfa
briek en -Waterleiding.
5. Voorstel van B. en W. tot defi
nitieve benoeming van den heer J.
Schelling, tot gemeente-opzichter.
C. Benoeming van twee leden der
Commissie voor do Bedrijven, we
gens periodieke aftreding van de hee
ren A. H. van Wickevoort Crommelln
en W. C. van Meeuwen.
7. Benoeming van twee gemeente
artsen en ©ene gemeente-vroedvrouw,
voor het jaar 1911.
8. Adres van den heer W. Hoek,
om afwijking van de Bouw- en Wo-
ningverordening voor den bouw van
een hoekhuis, met voorstel van B.
en W.
9. Voorstel van do Planisoenen-
Commissie betreffende onderhoud en
vernieuwing der plantsoenen.
10. Voorstel van B. en W. tot hot
aangaan eener geldleening.
11. Vaststelling der 4d© 6uppletoire
begrooting dienst 1910.
12. Voorstel van B. en W. tot open
bare verpachting van rietland, jacht
en vissoherij.
13. Voorstel van B. en W. tot onder-
handsche verhuring van grond aan
A. de Winter.
14. Voorstel van B. en W., om hun
d© bevoegdheid te geven het opnemen
van de boeken en de kas vun den ont
vanger aan een lid van bun College
of aan een ambtenaar op te dragen.
15. Voorstel van B. en W. tot het
verleenen van eeno gratificatie aan
den Rijksveldwachter.
16. Vaststelling van eene Bedrijfe-
verordening.
17. Regeling borgtocht van den di
recteur der Gasfabriek.
18. Ingekomen stukken en mede-
De schoenmaker W. S. van den
Binnenweg bracht gisteren aan liet
politiebureau te Haarlem den 15-Jari-
gen J. P. uit do Lindelaan, die be
kende met-J. en H. K. Zondagavond
een fietslantaarn te hebben weggeno
men achter het Vereenigiugsgebouw
aan den Rijksstraatweg, alhier.
In de op 12 Dec. gehouden vergade
ring van het Nederl. Paardenstam
boek, afde&ling Noord-I lolland, te
Amsterdam, werd als tweeden candi-
daat voor hoofdinspecteur van het
Nederl. Paardenstamboek, gekozen
de heer W. G. v. d. Wal. Do afgevaar
digden zullen op de vergadering van
het Hoofdbestuur te Rotterdam op bo-
vengenoemden heer stemmen.
HAARLEMMERMEER.
Ontrold.
In een café aan do Lynden ont
stond tusschen ©enig© bezoekers
twist, dat voor een oogenblik groote
verwarring onder de aanwezigen te
weeg bracht. Van deze ver-warring
heeft iemand gebruik gemaakt en den
bakker B., die aldaar even vertoefde,
zijn geldbeurs, inhoudende ruim 10,
ontrold. Toen hij het bemerkte en de
politie ex mede in kennis stelde, was
de vermoedelijke dader reeds ver
dwenen. Het ingestelde onderzoek
leidde tot niets.
VELSEN.
UIT DEN RAAD.
lieden vergaderde te elf uur Vel-
sen's Raad, voor de eerste maal we
der gepresideerd, door Mr. H. Ver
Leren van ine maat, die weder ge
heel hersteld is.
Aanwezig waren alle leden.
De heer VAN DER DOES, als oud
ste lid, sprak zijn voldoening uit
over burgemeesters hereto*, die daar
voor dankte, inzonderheid de heeren
Van der Does en Netscher, die de
w erkzaamheden zoo juist en meester
lijk verricht hebben (applaus).
Na goedkeuring van de verkorte
notulen, die toch nog een respecta
bele lengte hebben, deelt de VOOR
ZITTER mede, dat ingekomen zijn
een brief van Ged. Staten, houdende
toezending van een goedgekeurd
raadsbesluit inzake de centrale ver
warming aan school A. en school B,
berichten van aanneming der be
noeming als lid der plaatselijke
sclioolcommissie van mevrouw A. C.
Ver Lorren van Tbemaat—Lainan
Trip; alls lid eener commissie tot we
ring van schoolverzuim van W. II.
Arends en D. Birter, en een schrijven
van het bestuur van den Ned. Bond
van gemeente-ambtenaren d.<L 19
Nov. betreffende de a.s. in werking
treding dier borgtochten wet.
Deze stukken wonden voor kennis-
goving aangenomen.
Verder deelt die VOORZITTER me
dio, dat van den minister van Justi
tie is ingekomen een schrijven met
betrekking tot de benoeming van
een commissaris van politie voor de
gemeente Velsen.
B. en W. stellen thans voor het aan
de Regeering gedane voorstel te be
lichamen in een besluit, dat zal be
palen dat die commissaris van poti-
tio zal hebben het genot van een
vrije ambtswoning in de aid. IJmui-
den, ter j.aariijksche huurwaarde
van f 300, en zij gemachtigd zullen
zijn, bij behoud van de tegenwoordi
ge jaarwedde ad f 1200 aLs grond
slag, om maatregelen te treffen dat
te zijner tijd de jaarwedde zal wor
den verhoogd met 3 vier-jaarlijksche
verhoogingen van f 100, tot een maxi
mum van f 1500.
De raad gaat den met B. en W.'s
voorstel mee.
Tot buitengewoon gemeenteveld
wachter is benoemd de heer Fouw.
In de vorige vergadering staakten,
bij de behandeling ven de verorde
ning op de heffing e® invordering
van leges, de stemmen over het voor
stel van den heer R- de Boer om
den prijs van de kiezerslijst te ver
minderen van f 9 tot f 4.50.
Dit voorstel wordt thans met 9 te
gen 6 stemmen aangenomen, en de
geheelo verordening vervolgens zon
der stemming.
B. en W. stellen voor in 1911 bij
wijze van annuïteit een geldleening
aan te gaan ten behoeve van do
gaslevering van tem hoogste
f 218,000, tegen eene rente van ten
hoogste 4J per jaar, al te lossen
in 35 jaar, te beginnen met het
jaar 1914.
Mocht geen annuïteitsLeening kun
nen worden aangegaan, don zou tot
een obligatieleoning overgegaan wor-
1 den.
Na oortige discussie wordt dlit voor-
I stel aangenomen.
i Hierna kwam aan de orde de goed
keuring der bestekken.
Deze werden ook goedgekeurd.
Binnenland
ESPERANTO.
Zondag l.L werd de 7e Alg. Verg.
van do Ned. Bsper an listen vereoi vl -
ging „La Estonta estas nia" te
Utrecht gehouden.
Deze vergadering had volgens hot
besluit der vorige jaarvergadering
een uitsluitend huishoudelijk karak
ter. Uit het jaarverslag bleek, dat de
vereeniging thans 355 leden tolde
mot 11 afdealingen. Vele huishoud©
lijke zaken werden geregeld, waar-
ouder vam belang zijn, het uitgeven
van een jaarboekje, het vaststellen
van het examen in Esperauto op a_s.
Hemelvaartsdag, het organiseeren
van eene jiropagandaconmussie en
h6t geven van meerdere publiciteit
aan de bibliotheek, die reeds een
tweehonderdtal werken telf.
Aan het eind der vergadering werd
met grooten geestdrift besloten, po
gingen in het werk te stellen om tij
dens de opening van het Vredespa
leis in 1913 het wereldcongres der
Esperantisten ui Den Haag te doen
plaats hebben. Ter voorbereiding van
dit werk werd eene veortoopige com
missie benoemd.
Nota over de Kustverdediging.
Thans is de door de regeering toe
gezegde nota betreffende de kustver
dediging aan de Tweede Kamer
rondgedeeld
Daaraan wordt hel volgende ont
leend
Op den voorgrond wordt gesteld,
dat do inrichting en het vermógen
van ons verdedigingsstelsei volledige
waarborgen opleveren voor eene
krachtige en besliste handhaving on
zer onzijdigheid bij een oorlog tus
schen andore rijken. Niet alleen moet
elke schending van onze land- en
zeogrenzen kunnen worden gestuit,
maar tevens moet met kracht kun
nen worden tegengegaan, dat door
oorlogvoerenden in het Nederland
sche watergebied of in onze territo
riale wateren handelingen worden
bedreven, welke strijdig aijn ipet de
internationale verdragen en rechts
beginselen. Ons weerslelsel zal eer
biediging onzer onzijdigheid meer
volledig waarborgen, naarmate wij
beter en krachtiger op het ifeereu
van olken inbreuk daarop zijn toege
rust Slechts door met alle macht en
middelen die ons ten dienste staan,
ichtmatige aanranding van
onze onzijdigheid te bestrijden, zul
len wij onze roeping vervullen en eer
bied en belangstelling afdwingen.
Vooral wanneer eene der strijdende
partijen ons gebied ais doortochts-
land voor een deel zijner legers
mocht gebruiken, moeten wij alle po
gingen in het werk stellen, om een
dergelijken aanval te keeren. Zeker
der waarborgen voor het uitblijven
van oen inval van de zeezijde is gele
gen in een krachtige verdediging on
zer havens en zeegaten, tegen een
belangrijke macht.
Naar liet gevoelen der regeering
moet bij het beramen van de midde
len ter verdediging naar de zeezijde,
zoowel de handhaving der neutrali
teit als de afweer tegen een recht-
streekschen aanval In het oog wor
den gehouden.
De nota wijst vervolgens de ha
vens en de zeegaten, die toegang ge
ven tot die havens aan, als de aan
genomen aanvalspunten van een
kust.
De regeering wijst er op, dat voor
al Den Helder, Vlissingen en Rotter
dam voor een vreemde vloot een gun
stige maritieme basis kunnen vor
men.
Als uitgangspunt voor operation te
land biedt Hoek van Holland (Rot
terdam) het meeste voordeel aan. Ge
raakt Nederland rechtstreeks met
een anderen staat in oorlog, dan om
vat de taak der kustverdediging in
hoofdzaak dezelfde opdrachten als
bij bescherming der neutraliteit
Tot de middelen om met goed ge
volg de kustverdediging te voeren,
behooren
lo. do levende strijdkrachten ie
land
2o. de vloot
3o. de kustversterkingen met den
aankleve van dien.
De nota treedt in een nadere ont
wikkeling van deze middelen, ten
einde te doen blijken hoezeer het in
het algemeen, voor den verdediger
eerier kust noodig is
n. Om zijn hoofdmacht niet te vroeg
in beweging te brengen, (d. w. z. niet
vóór dat het werkelijke voornemen
van do teenpartij is onderkond)
b. om toch al dadelijk middelen ter
plaatse te hebbon, om aan de tegen
partij oponthoud te bezorgen.
lil aansluiting hiermodc schetst de
nota do zwaro taak, die de daarvoor
bestemde troepen zullen hebben te
vervullen, vooral bij oen kust als de
onze, die tul van bezwaren mei zich
brengt. Onzo actieve scheepsmacht
zal moeten bestaan uit pantsersche
pen, torjiodobooten, pantserbooten en
onderzeebooten.
Rekening houdende met hetgeen
roods aangebouwd is uit de marine-
hogroOtiugen voor de jaren 1909 en
j 1911), eu mot dc mljuenleggers cn de
onderzeeboot III, die zullen worden
aangebouwd, uit die voor 1911, ko
men nog in aanmerking voor aan
bouw uil het fonds
8 zeegaande torpedobooten,
14 pnulserbooteu,
I 2 ondorzccbooten,
■Uitvoerig wordt onmisbaarheid der
