HAARLEM'S DAGBLAD.
DERDE BLAD.
VORST EN VRIENDSCHAP
ut
ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1911
DINGEN, DIE NIET IEDEREEN
WEET.
HET EERSTE VOETBAL IN ONS
LAND.
Nu wo aan 't begin van een nieuw
voetbalseizoen staan, nu binnen een
paar weken de Hollandsche koning
dei- sporten weer in volle macht zal
troonen nu is het dat we eens wat
aan 't naslaan zijn getogen in een
stoffig boekdeel, dat spreekt ove'r d'e
historie van het Nederlandscho voet
bal. Die liistorie is geen korte
want het is nu reeds twee en dertig
jaar geleden dat voor 't eerst voetbal
in ons land gespeeld werd, en dat
wel... te Haarlem! In de jaren 1879—
'80 (aldus ve'rklaaröe de heer Willem
Muiier, de eerevooraitter van den N.
V. B.) werd voor 't eerst voetbal te
Haarlem gespeeld. Aanvankelijk was
het „rugby", maar dat werd spoedig
door „association" vervangen. En de
H. F. C. werd opgericht, en kreeg
spoedig zustervereenigingen. Eerst
verscheen het Haarlemsche Excelsior,
het Haagsche Olympia (in 1883 werd
dat „11. V. V."), toen het Rotterdam-
sche Concordia, en versch/Jlende an
dere clubs in liet Oosten van ons
land.
Lang duurde het, vóór de clubs
elkaa'r gingen opzoeken om wedstrij
den te spelen. De eerste match wordt
ee'rst aangegeven als te zijn gespeeld
op 2 November 1886 tusschen de Am
sterdamsche club „Sport" en I-I. F. C. i
In 1S87 verschenen het later zoo be
roemde Amsterdamsche „R. A. P." en
nog meer clubs op het tooneel.
Er werden nu meer wedstrijden
gespeeld, en zoo won H. F. C. o.a.
met 1—0 en 5—0 van H. V. V.
In de nu volgende jaren trachtte
men eenheid van spel'regel3 te ver
krijgen een zware taak, want er
was nog geen bond, geen organisee-
rend en leidend lichaam. Het aantal
matches nam steeds toe, en aan het
e:nde van het seizoen 1888'89 was er
al een soort ranglijstje van de be
kende clubs op te maken. Conco'rdia
uit Rotterdam was de ster, en in het
geheel zijn van 23 wedstrijden in dat
seizoen de uitslagen bekend. Dat lijst
je luidde dan:
gesp.
gew.
gel. verl.
pt.
Concord'.a
7
5
1
1
11
H. F. C.
7
2
3
2
7
.V. V. A.
6
1
4
1
6
H. V. V<
6
2
2
2
6
R. A. P.
5
.0
4
I
4
Excelsior en Olympia (Rotterdam)
speelden maar heel weinig wedstrij
den.
In 't Oosten ontmoetten een vijftal
clubs (Gelria, Arnhem, Velp, Hirundo
en Go-ahead) elkaar, en er werden
inter-provCnclale wedstrijden tus
schen Noord- en Zuid-Holland gehou
den. In Den Haag was de uitslag
2—2 gelijk, en te Amsterdam won
Noord-Holland met 4—0.
't Was te voorzien dat een Bond nu
spoedig gevormd zou kunnen worden.
De hoeren \V. H. Muiier, H. J. Bur
dens, Fo'rtuyn, A. M. Harthoorn en
Bijstra ijverden voor het plan, en na
een eerste bijeenkomst van een 15-tal
voorstanders had in eon h er gehou
den vergadoring op 8 September 1889
de definitieve oprichting van den
Nedprlandschen Voetbal- en Athlct.ek
Bond plaats. De oprichtende clubs
wa'ren: Delftsche F. C. Conco'rdia,
V. V. Rotterdam, Excelsior, Haar
lem, II. F. C., H. V. V-, R. A. P., V.
V. A, Olympia (Rotterdam) en Go-
ahead (Wageningen). Willem Mulder
werd tot Bondsvoorz.tter gekozen.
Die Bond (waarvan later de athle-
tiek is afgescheiden, die toen door
een afzonderlijken bond werd bevor
derd) is nu sinds 22 jaar het krachtig
organiseorende lichaam van het Ne-
deiiandsche voetbal, dat nu zoo'i
igroote en krachtig geleide sport is.
Een eerste klasse-compet:tie werd
doo"r den Boud den 9en Februari 1
'ingesteld. Als eerste klassers werden
.erkend de zes vereenigir.gca: H. V. V.
Concordiav R. A. P., H. F. C., Excel
sior en V. V. A. Erg geregeld ging
het nog niet; de lieole competitie
(Olympia was or nog bijgekomen, om
dat ze R. A. P. had weten te slaan)
werd niet uitgespeeld. Den len Mei
was de slotstand dezer competitie:
f
00
I
2!
H. F. C.
0
4 3 2
19-14
11
R. A. P,
9
4 2 3
7—5
10
H, V. V.
8
2 5 1
16-7
9
Olympia
7
2 4 1
6-6
8
Conoo'rdiia
7
2 2 3
5-7
6
Excelsior
3
1 0 2
5—13
2
V. V. A.
5
0 2 3
2-8
2
In het seizoen 1890'91 was er voor
bet eerst een geregelde le klasse
competitie. IL V. V., H. F. C., R. A.
P., Olympia en Concordia eindigden
in deze volgorde.
Buiteniandsch Overzicht
Oorlogsgevaar tusschen
Duitschiand en Frankrijk?
Is er werkelijk oorlogsgevaar
De pessimisten zeggen „ja zeker!"
en daarbij schemeren hun de ver
schrikkelijkheden van een Euxopee-
schen oorlog voor den geest.
Gelukkig is er reden, om ons nog
niet Al te cngerust te maken. Er is
nog zeer voel kans, dat alles in der
minne geschikt en geregeld wordt,
ook al kan de gespannen verhouding
in Europa niet ontkend worden.
De sensatie-bladen in verschillende
landen zijn er evenwel op uit, om de
oorlogsidë© nieuw voedsel te geven.
De Fransche Matin" wijdt o.a.
oen hooggestemd artikel aan
DE GLORIE VAN DE FRANSCHE
ZEEMACHT.
Den 4den September zal president
Fallièivis oen vloot van 90 Fransche
oorlogsbodems ter re ede van Toulon
inspec toeren. Het zal een schouw sjiel
zijn, waarvan Frankrijk de weder
gade nooit goziea heeft18 linie
schepen, 9 gepantserde kruisers, 3
flotieljes, torpedo-jagers, een zwerm
onderzceschc en andere torpedo-vaar
tuigen. Van de 18 linie-schepen zijn
er 5, die de geduchts te zeekijsteelen
van de wereld evenaren.
Het oogenblik is wel gekozen, onj
aan Frankrijk, zijn macht ter zee te
toonen, daar het in Europa dadelijk
na Engeland den tweeden rang ba-
kleedt. De 90 Fransche schepen me
ien 410.000 ton. De 120 Duitscke bo
dems, die tezelfder tijd te Kiel voor
den Keizer zullen paradeeren, heb
ben daarentegen een gezamenlijke
waterverplaatsing van slechts 40.000
ton. Komende jaar zal Frankrijk iet
wat achter komen bij Duitschiand,
en dat zal twee jaar zoo -blijven.
Maar daarna herneemt Frankrijk
zijn voorsprong, daar dan de grooto
schepen in dienst gesteld zullen wor
den, die nu nog in aanbouw zijn.
Men hoeft eenige maanden hard
moeten werken, om de vloot op de
roede van Tómon te kunnen verza
melen. „En terwijl zoo besluit de
Matin" een heel volk met de
oogen of in gedachten deze ontzag
lijke linie van schepen zal zien voor
bijvaren, die, naast elkaar ge
schaard, meer dan 5 K.M. staal ver
tegenwoordigen, zal er bij den presi
dent van de republiek een man zijn,
wien het op dien dag vergund zul we
zen een rechünntlgen trots te koeste
ren de heer Delcassé, minister van
marine."
In de pers worden de uitlatingen
van,
EEN ENGELSCH DIPLOMAAT
OVER DE MAROKKAAN-
SCHE QUAESTIE
meegedeeld. Deze luiden
„Ik geloof, dat de uitkomst van al
de onderhandelingen in de formule
van Hor,alius parturiunt meutes,
nascetur ridiculus mus (borgen zijn
in spanning en een belachelijke muis
wordt geboren) zal samengevat kun
nen worden. Duitschiand kan moei
lijk groote inwilligingen uit de on
derhandelingen moe naar huis bren
gen. Mocht Frankrijk zich al voor
allen mogelijken afstand van gebied
in Afrika laten vinden, dan zou de
Kamer zulk een eisch toch afwijzen.
De Duitsche regeering zal dus met
een soortgelijke uitkomst uit die- on
derhandelingen terug keeren. Indien
Duitscliland Frankrijk groote tege
moetkomingen wikte afdwingen,
dan beteekent dit vechten. De Duit
sche regeering heeft dus de kous tus
schen de ontevredenheid van de Al-
duitschers of strijd met Frankrijk, cn
ik meen, dat het kleinste euvel de
verdiende afwijzing van de A ld ui t-
schei's met hun, den vrede bedreigen
de, begeerlijkheden zou zijn.
ENGELAND STAAT GEHEEL AAN
DE ZIJDE VAN FRANKRIJK
Frankrijk noch Engeland wenschen
den strijd en bedden koesteren de
hoop, dat hij vermeden zal kunnen
wonden. Maar ook Engeland moet
Duitschland's houding ten stelligste
betreuren, om niet te zeggen veroor-
deelen. Engeland is zoo good als
Duitschlan3 onderteekenaar van het
tro.ctan,t van Algeciras. Frankrijk
heeft dit tractaat niet gcschonde*
Het moest den Sultan helpen, om te
Fez orde te scheppen. Wat Frankrijk
deed, daartoe had het 't recht op
grond van het tractaat van Algeciras
en van de overeenkomst van 190D met
Duitschiand, en geen mogendheid
heeft daar kritiek op geoefend, ook
Duitschiand niet. Frankrijk heeft op
geenerlei wijze de aan Duitschiand
er leende begunstiging van de „Open
deur" geschonden of willen schenden.
Toch heefi Duitschiand zonder eenige
reden rle ..Panther" naar Agadir ge
stuurd. Dit was van Duitschland's
kant een slag teren het verdrag niet
Frankrijk van 1909. Men heeft den in
druk,
DAT DUITSCHLAND UITTART.
Dit eeuwigdurende uittarten begint
bedenkelijk !e worden. Maar achter
deze heele buitenlandsche staatkunde
van Duitschiand staal niet het Duit-
sciie volk, maar alleen ecu zekere
groep, dia even onbekommerd in ver
schillende middelpunten van Europa
optuedt, als in Frankrijk voor 1870.
In Duitschiand wordt de politiek van
boven af bestierd, niet door het volk.
De Duitsche rijksregcering vertegen
woordigt de openbare meening van
het land niet. De omgeving van den
Keizer heeft blijkbaar de daad van
Agadir geïnspireerd. Indien Duitscli
land ©en regeering had, welke inder
daad de openbare mcening vertegen
woordigde, zou het de ongelukkige
Marokkoaasche staatkunde niet voe
ren."
Dit artikel wordt in Duitschiand
scherp veroordeeld en heeft daar
weer meer kwaad bloed gezet.
HOF. MEN IN ENGELAND OVER
DE QUAESTIES DENKT
De „Westminster Gazette" bevat
een hoofdartikel, waarin liet blad
Frankrijk den goeden raad geeft,
slechts een eervolle regeling van de
quaestie voor oogen te houden, en
niet te gierig te zijn, als het zeker
heid hoeft over hetgeen het krijgen
kan.
„Frankrijk heeft ook Engeland
schadeloos gesteld voor het opgeven
zijnor rechten in MarokkoDuitsch
iand is ten volle gerechtigd, een com
pensatie te eischen. Het Fransche
volk aarzelt natuurlijk grondgebied
af te staan, waarboven de Fransche
vlag heeft gewapperd. Maar tiet zou
dwaas zijn wegens die gevoeligheid
do consolidatie van zijn gebiod üi de
waagschaal te stellen. Vertraging,
van clo onderhandelingen kan voor
komen, maar het is met te denken,
dat
DE EUROPEESCHE VREDE
VERSTOORD
zal worden. Niets staat op het spel.
dat een der beide partijen, of haar
aanhangers, er ioe kan rechtva&rdi-
gen, liet onberekenbare gevaar van
een Europeeschen oorlog te doen j
ontslaan. De meening, die in enkele
Duitsche bladen wordt uitgesproken,
dut Engeland Frankrijk opstookt tot
een agressieve, onverstandige hou
ding. is volkomen onge-
g r o n d, evenals de mcening, dat
Engeland een overeenkomst bemoei
lijkt, om Duitschiand aan de W est-
Afrikaansche kust te beknibbelen."
Gelukkig is
DE DUITSCHE" KEIZER VOOR
STANDER VAN 'T BE110LD
VAN DEN VREDE,
althans iemand uit do omgeving van
liet hof zei, dat „de keizer zich door
geen raadgever tot wélke oorlogsver
klaring ook zal laten dwingen, zelfs
als de onderhandelingen, waarvan
men het beste hoopt, afgebroken wor
den. Van het bestijgen van den troon
af heeft de keizer den vrede gewild
cn gehandhaafd. Ook nu, als hoogste
instantie, is bij beslist voor den vr e
de."
Toch is er weer
EEN REDEVOERING VAN DEN
DUITSCHEN KEIZER
te menioreeren, die het militarisme
verheerlijkt.
Deze rede werd gisteren to Allo na
gehouden. Z. M- wijdde eenige woor
den aan de keizerin, een dochter van
Sleeswijk-Holstein, die aan het huis
Hoheuzollern een familieleven wist
te schenken, zooals voor haar mis
schien alleen Koningin Louise had
gedaan en dio een voorbeeld is ge
worden voor do Duitsche moeders,
door zes zonen op te voeden tot ern
stige, flinke mannen, die geenszins
trachten alleen de voordeden van
hun titels en positie te genieten en
als zooveel jongelieden van onzen tijd
slechts te leven voor hun vermaak,
maar die in harde, strenge plichtsbe
trachting hun krachten aan het va
derland wijden en gaarne bereid zul
len zijn, om, als gevaar
dreigt, hun leven op het
altaar des vaderlands to
offeren.
IN DEN FRANSCHEN MINISTER
RAAD
zette de minister van Buitenlandsche
Zaken den stand der besprekingen
tusschen Frankrijk en Duitschiand
uiteen en verkreeg de goedkeuring
cp den algemeenen grondslag voor
de hangende onderhandelingen.
Het heeft er veel van,'dat
DE AVONTUURTJES VAN SPANJE
voortgezet worden. Er is thans een
gerucht, dat Spaansche troepen van
verschillende wapens Dinsdag zullen
vertrekkenom bezit te gaan nemen
van Santa Cruz Mar Pequena.
Spanje wil dus nog wat meer van
den Marokko-buit hebben.
DE PORTUGELSCHE REPUBLIEK
is door Frankrijk erkend. President
Fallières heeft namelijk een telegram
met Ixartelijkeu gelukwenscb gezon
den aan Arriaga, den benoemden
president van do Portug&esch© repu
bliek.
Frankrijk erkent daardoor dus de
republiek.
Wie volgt
DE VERKIEZING VAN ARRIAGA
als president kan beschouwd worden
als eau overwinning van den gema
tigden vleugel der republikeinsche
partij, die geleid wordt door de mi
nisters Camacho, De Almeida en Go
mez. De radicale republikeinen, on
der welke de ministers Alfonso Costa
en Burreto de eerste viool spelen,
hadden Maobado candiuaat gesteld.
DE NIEUWE PRESIDENT
zal vermoedelijk den têgeri'.voordigen
minister van Openbare Werken Ca
macho of den gewezen professor aan
de polytechnische school te Oporto,
dr. Duarto Lei te, tot minister-presi
dent benoemen.
Arriaga is 75 jaar oud. Zijn gehee-
le leven heeft hij gewijd aan de pro-
naganda voor do republiek. Popu
lair werd hij evenwel eerst door zijn
bestrijding van den dictator Joao
Franco.
Tot aan de revolutie was hij advo
caat ie Lissabon. Na de uitroeping
der republiek word hij door de voor
loop! ge regeering tot procureur-gene
raal benoemd.
DE KRETENSER QUAESTIE
vraagt ook woei- do aandacht.
Naar aanleiding van de nota, dooi
de Porie gezonden aan de regeerin
gen van de beschermende mogendhe
den. nu de tijd nadert, waarop bet
mandaat van den Hoogen Commissa
ris op Kreta, den Griekschen oud-
miaister Zaïmis, eindigt, en waarin
de Forte een andere regeling van de
Kretenser quaestie vraagt, hebben de
beschermende mogendheden door
hunne gezanten te Konstanlinopel
i mondeling doen verklaren dat van
de hernieuwing van het mandaat
van Zaïmis of van do benoeming van
een anderen Hoogen Commissaris
door den Koning van Griekenland
geen sprake is. De beschermende mo
gendheden zetten de besprekingen
over de definitieve regeling van de
Kretenser quaestie voort.
Een telegram uit Kandia meldt,
dat de Kretenser Nationale Vergade
ring naar aanleiding hiervan be
sloot, zelf oen koninklijk Grieksch
commissaris te benoemen, die in do
toekomst het bestuur over Kreta voe
ren zal.
De eilanders geven dus blijkbaar
allo hoop niet op. Ze zijn wel taai
DE STRIJD OM DEN PERZISCHEN
TROON
duurt ook onverminderd voort.
De aanvoerder der Sehahsewcnr.en
zoo wordt uit Teheran gemeld
is met zijn gehocle troep overgeloo-
pen naar de zijde van den ex-Sjah.
In de nabij herd van Ardobil hebben
zij zich met de troepen van den ex-
Sjah vereenigd. De vesting is door de
autoriteiten verlaten. Toen de re-
geeiingstroepen vernamen, dat de
gouverneur van Ardebil weigerde te
gen de vesting op te rukken, stelden
zij zich onder de bevelen van den ex-
Sjah, wiens commandant onder het
gejuich der bevolking de vesting bin
nenrukte en deze voor den ex-Sjah in
bezit nam. Tor cere van den ex-Sjah
werden saluutschoten gelost.
Do Russische troepen afdeeling, dip
in de nabijheid van Ardebil gelegerd
is, heeft patrouilles uitgezonden, om
de Russische onderdanen in die stad
te beschermen.
De kansen voor den ex-Sjah zijn
dus weer gestegen I
Een ander bericht meldt, dat Rus
land heeft aangebodon, den ex-Sjah
uit Perzië te verdrijven, en hem on
schadelijk te maken, mits de Perzi
sche regeering zich verplicht, Rus
land eenige ooncessies te doen Rus
land eischt het monopolie voor het
automobieiverkeer tusschen Resjt en
Teheran, het recht tot aanleggen van
een spoorweg Resjt—Enzeli, en voor
al vermindering van den Amerikaan-
schen invloed in Perzië.
Rusland wil dus weer wat de baas
gaan spelen in het land der Perzen
Of dit gelukken zal Ook Engeland
begeerigl
Amsterdamsche Kout
XVIL
Weinig „hartelust". De nieu
we automatische brieven
bussen te Amsterdam en
een praatje over automaten
(geen menschelijke) in het
algemeen.
De omstandigheden hebben in alle
opz.chten medegewerkt, om den dag,
waarop de Amsterdammer van Jor-
n en Zeedijk vrijelijker dan ooit
de inspraken zijns harten meent te
mogen volgen, uiterst kalm te doen
verloopen.
Volgens sommigen is deze eigen-
aa'rdiige volksfeestdag te Amsterdam
een herinnering aam den dag, dat
men Vrij mocht jagen op de konijnen
de duinen b ij Haarlem.
Hartjesdag wordt steeds gevierd den
derden Maandag van Augustus. Van
de Hartjes-dagv.ei'ing kan zonder
overdrijving worden gezegd, dat ze op
sterven ligt, en wij betreuren dat al- j
lerm.nst. ..Hart -verheffend toch is
die viering allerminst. Trouwens:
het recept voor eon werkelijk hart-
erheffend volksfeest moet, eerlijk
gezegd, helaas nog uitgevonden wor
den; althans te onzent! Maar de
Hartjes-jagers hebben al te veel bui
tensporigheden bedreven. In de ge
heel o negentiende eeuw heeft het
feest reeds aan beteekenis verloren,
en het feit, dat die dag nog altijd ge
vierd wordt, levert wel een eigenaar
dig pleidooi voor de taaiheid der volks
overlevering!
Het feest wordt in de oude volks
buurt, de Jordaan, door de jeugd
geopend en eindigt op den beruchten
Zeedijk. Den geheelen dag ziiet men
de kinderen in troepjes 'rondtrekken,
opgedirkt en verkleed, voorts met
kleurige mutsen en beroete gezichten,
liefst ook met een ratel of een paar
deksels, om wat lawaai te kunnen
scheppen, in de hand.
De broertjes hebben de klee'ren van
de zusjes, de zusjes, die van do
broertjes aangetrokken.
Hun concert is natuurlijk een ver
kapte bedelpartij, het best te verge
lijken met het z.g. rommelpotten op
St Niklaas, zeker te uwent ook wel
bekend!
,'k Heb al zoo lang met den rommel
pot geloopen.
'k Heb geen geld om brood te koopen,
Rommelpotterij, rommelpotterij,
Geef me een oenlje dan ga 'k voorbij."
zingt men op 5 December; den der
den Maandag van Augustus hoort
men niets dun het eentonige: „Ha'rt-
jesjagen, hértjes-jagen". Voor het
geld, dat de kinderen machtig wor
den, koopen ze vuurwerk, 's Avonds
is het geknal niet van de lucht, ter
wijl de voorbijgangers beurtelings
rood cn bleek worden van het... Ben-
gaalsch vuur.
Bij de orgels wat is een Amster
damsche feestdag zonder straator
gels? wordt natuurlijk gedanst,
dat spreekt van zelf.
's Avonds zijn de kroegen tjokvol.
Daar weerklinken de tonen van
orchestrion, grammofoon, automaat,
bescheiden speeldoosje of het volks-
inuziek-instrument bij uitnemend
heid: de harmonica.
In Jan Pleiz ers en landauers gaan
andero feestvierders rijden en rce-
sen. Men moet ze dan lui-verwaand.
in de voertuigen zen liggen. Natuur
lijk wordt zoo wat bij elke herberg en
bij elk kraampje met lever, zuur en
eieren aangelegd.
Op den Zeedijk slenterden Maan
dagavond weder veel wandelaars Al*
er iets to zien is, dat geen. geld kost,
komen er te Amsterdam altijd hou
derden monschen kijken. Doch dit-
maal Kregen die nieuwsgierigen al
heel weinig te zien. Na do staking
toch hadden de zeelieden geen een-
tem
Ook do regen heeft Maandag nog
geholpen, om de Hartjes-drukte tot
de kleinst-mogelijke proporties te re-
duceeren.
Het „Algemeen Handelsblad dat
elk jaar tn Avond- en Ochtendblad,
een relaas van de Hartjes-dag-viering
opnam, heeft zich dit jaar geheel ont
houden: de beste methode zeker om
den zieltogende bet spoedigst naar
den dood te helpen, al mag hier van
een gonadestoot nog lang niet wor
den gesproken.
Hoe langer hoe zuiniger wordt de
niensch op zichzelf, en bijna op ieder
gebiod reeds wordt menschauaibeid
vervangen door machine en auto
maat. Een automaat is feitelijk niets
anders dun een machine, doch in
dien clo arbeid, dio machinaal wordt
verricht, hooi treffend aan arbeid
van ©en levend wezen doet denken,
plegen we niet van machine, doch
bij voorkeur van automaat te spre
ken 1 Wo zeiden, dat ae meuseti zui
nig wordt op zichzelf I Juister ge
zegd wordt de tnensch zuinig op uu-
dcre mciischen, speciaal als liet on
dergeschikten zijn, die hij zelf zou
hebben te bezoldigen. We kunnen ons
nu al zonder hulp van andereu la
ten wegen (A propos, lezer, indien
dat wegen niet zoo maar voor do pret
geschiedt, doe hot dan nooit tegen
„drie cent in de gleuf", want dio
automaten deugen zelden of nooit
lieden, die zeer gewichtig zijn, zien
den wijzer trillend siil houden op 42
K.G., en luxten, zoo slank als Isidora
Duncan, krijgen tot bescheid 178
K.G.). We koopen al zonder liulp
van iemand een perronkaart. een
postzegel, sigaren, een briefkaart,
een tablet chocolade. En als het erg
warm is verfrissohen we ons mot
ftutomatisch-verkregen Boldoot-pre-
duclcii. Ook kunnen we ons ai auto
matisch laten fotografeeren, In de
automatische restaurants kennen wo
voorts van alles reeds automatisch te
eten en te drinken krijgen. Dat
spaart den verkoopers winkelbedien
den- on kellnersloonen en den koo-
perfooien
Do directie der posterijen hoeft du
te Amsterdam ©enige nieuwe brieven
bussen doen plaatsen, die automa
tisch worden geledigd. De postbe
ambte opent met een sleutel den zij
wand. De gedrukte stukken worden
er als vroeger uitgenomen. Dan ech
ter wordt een zak geplaatst onder
dat gedeelte van de bus, dat de brie
ven bevat. Het bovenste gedeelte post
precies, en door het draaien van een
kruk worden de brieven in den zak
geworpen. Wordt de kruk nog eens
omgedraaid, dan komt de zak los,
doch is tevens gesloten. Voortaan
zouden brieven dus nog slechts op de
postkantoren kunnen verdwijnen.
Gelukkig, dat althans dez© automa
ten geen mensdien werkloos maken.
Men meent vaak dat d© automaat.,
iets hyper-moderns is, doch vergist
zich dan deorlijk. Niets toch is min
der waar
Men denk© maar eens aan onze
klokken. Wat zijn het anders dan
automaten, toestellen, die door hun
inrichting, zonder ©enigen invloed
van buiten keu-ter of langer tijd
schijnbaar vrij verstandig werk ver
richten Voorts aan het bekend© pla
netarium, nabootsing van ons zonne
stelsel, waarvan o. a. de Friescho
musea nog zulk© merkwaardige oude
exemplaren bevatten.
In en geren zin denkt men echter
btj hot hooren van den naam auto
maat aan een mechanisch apparaat,
dat de bewegingen of verrichtingen
van lovende wezens immiteert. Van
daar ook liet scheldwoord automaat
voor een suf inensch
De uitvinding der automaten ligt
hetgeen minder bekend is zelfs
al in het grijs verleden F
De klassieke geschiedenis maakt
reeds melding van de wandelende
beelden van Daedalus te Athene, van
de fladderende houten duif uu Ar-
chytas van Tarente (400 vóór Chr.)
en van den adelaar van Pansanias,
van do kruipende slak van Demetrius
FEUILLETON
Bewerkt naar het Engelsch.
6).
Ik zou. als het spande, liever
Saunders naast mij hebben, dan «eni
gen van dio verwonderlijk trouwe of
ficieren, zei de Koning. Ik meest nog
ondervinden, dat mijn vorstelijk©
gastheer blijkbaar de meest onbe
scheiden flapuit in zijn koninkrijk
was. Hoe dit zij, het eigenaardige half
ernstige compliment viel in mijn
smaak. Het deed mij zelfs ©en beetje
ontroeren. Ik voelde, dat als ik ooit
opgeroepen werd, om in tijden van ge-
vuar den Koning van Grimland te
hulp te komen, ik mij dez© losjes
daarheen geworpen woorden zou her
inneren en de waarheid er van be
wijzen.
Uwe Majesteit moest geen beden
kingen omtrent het leger uiten, zei d©
Groothertog opstaande en wat siga-
'renasch van zijn slecht passend
avondtoilet afslaand.
Uwe Majesteit zou erger kunnen
doen. zei d© Generaal. De officieren
van het eerste garderegiment van
;Uwe Majesteit, waarvan uw neef, Zij
ne Koninklijk© Iloostheid Groothertog
Frits de eer heeft kolonel te zijn, zijn
zulke losbandige leeglcopers als men
zich maar ©enigszins kon voorstellen.
Ik keek naar den Groothertog met
het idéé, dat hij woedend zou worden
over dit weinig complimcnteuse oor
deel over zijn regimentsofficieren. Hij
haalde enkel maar zijn schouders óp.
Do Jeugd moet uitrazen, merkte
hij op.
Ja, maar het is niet noodig, dat
jongens anen. worden, antwoordde de
Generaal. Het gelaat van den Groot
hertog werd een tintje donkerder ge
kleurd.
Ik hoop, dat u niet aan mijn zoon
denkt, Generaal, zei hij.
Neen antwoordde Generaal
Moyer met langzame onbeschaamd
heid. Na liet diner denk ik nooit aan
den dierbaren Max; dat mocht ver
keerd zijn voor de spijsvertering
Een seconde lang liet de Groother
tog als een hond zijn witte handen
zien, en ik vreesde half, dat hij heftig
zou worden. Met inspanning van alle
krachten dwong hij zichzelf tot een
minachtend gebaar cn een veelbetee-
keaend knikje
Met usv verlof zal ik nu heen
gaan, neef, zoi hij. Hare Majesieii gaf
haar verlangen to kennen om na het
diner met mij te spreken over de gas
ten, die ik op mijn wiuterbal op het
Mariënkasteel zou inviteeren.
Dut, zei de Koning, toen de deur
zich achter ziin zwaarliivisen bloed
verwant sloot, is de man, die de goe
de Grimlanders op den troon zouden
zetten als het gelukte mij weg te ja
gen.
Verondersteld^ zei ik, dal hij
daarin zou toestemmen.
Dc Groothertog, merkte de Gene
raal droogjes op, heeft vele gebreken.
Gemis aan eerzucht behoort daar niet
bij. Wat ik zeggen wil. Majesteit. Ik
ben klaar gekomen met hot plan voor
bevorderin». dat u mij bevolen had
in orde- te maken. De verdachte regi
menten zullen zooveel mogelijk ge
ïsoleerd worden en mannen van hoo-
ge positie, die Generaal Meyer
zweeg.
liet is goed, zei de Koning, je be
hoeft niet te aarzelen om je tegenover
Saunders uit te laten.
Ik heb er niet in 't minst togen,
om mij tegenover Mr. Saunders uit te
laten, ze: de Generaal. De détails, die
jic op het punt stond u mee te deelen,
zijn veel te technisch voor iemand, die
geen militair is, terwijl do plaatsen,
die ik zal opnoemen, niets dan nomen
voor hem zullen zijn, dio hij waar
schijnlijk niet eens uil kan spreken.
Ik hield plotseling in mijn gesprek
op, omdat ik bedacht, dat er mis
schien iemand aan de deur zou kun
nen luisteren. Dat is juist iets voor
uw liefhebbenden neef Frits. Zal ik de
deur eens open maken en kiiken?
Zeker niet, zei do Koning. Dez©
kamer is gebouwd met do bedoeling.
dat er geheimen in behandeld kun
nen worden, en de man, die door die
deur iets hooren kan. moet nog ge
boren worden.
- Dus wij zijn hier absoluut van
ieder onbescheiden oor afgesloten
Buiten kwestie. Dit is dc oude,
zwijgend© kamer, een vertrek door
mijn niet al te best bekend staande
voorgangers gebruikt voor geheime
feesten. Niet alleen kon niemand
daarbuiten met eenige mogelijkheid
hooren, wat daarbinnen voorviel,
maar ook werden er geen bedienden
in do kamer toegelaten. De moeilijk
heid om nieuwe gerechten voor te die
nen was op zeer vernuftige wijze on
dervangen. Als er op een veer ge
drukt w erd. dun ging deze rond© ta
fel hier door den vloer naar beueden.
De vuile borden en schalen werden
weggenomen en nieuwe gerechten op
de tafel gezet, die door een hefboom,
waaraan beneden getrokken werd,
weer in zijn vorige positie terugging.
En werkt dai nog zei ik.
Zeker, antwoordde de Koning.
Natuurlijk lekte er iets uit van hot-
geen hier plaats vond. Niemand be
greep hoe. Toen werd ontdekt, dat een
kleine man beneden in de cylinder kon
kruipen, die deze tafel ondersteunt en
heel duidelijk ieder gesprek kon hoo
ren, dat hier gehouden werd.
Ik keek onde rde tafel, en merkte op,
dat zij gesteund werd door een zware,
cylindervormige kolom, dio aan een
deel van een zwaren eikenstam deed
denken. Deze cylinder was ongetwij
feld hol en kon stellig het lichaam van
een klein menschelijk wezen bevatten.
Ik zal u laten zien, hoe het werkt,
als u er belang in stelt, ging Zijne
Majesteit voort. Feitelijk is er geen
enkele reden, waarom wij ons niet op
de tafel naar de benedenkamer zou
den laten zakken. Komt vrienden,
stapt op de Toovertafel het magi
sche instrument.
Aan de uitnoodiging van onzen
gastheer gehoor gevend, klommen wij
op de tafel, daarbij zorg dragend, dat
wij niet tegen do karaffen en wijn
glazen aanstieten. Toen wij alle drie
enze plaats hadden ingenomen, leun
de de Koning voorover en stak zijn
hand binnenin den muil van den griir.-
migen iierenkop, dien hij nu gemak
kelijk kon bereiken en drukte op een
veer. Oogenblihkelijk scheidde een cir
kelvormig gedeelte van den vloer on
der ons zich af en ik. zag, dat wij fei
telijk door middel van ecu ketting, die
tusschen de kunstbloemen zat aan den
zolder hingen. Langzaam werd de ket
ting langer en <le tafel zakte naar be
neden tot de vloer op gelijke hoogt»
was met onze aangezichten, ©n einde
lijk boven onze hoofden.
Wij zijn er, zei de Koning, toen
'do Toovertafel plotseling tot stilstand
kwam, wii gaan nu niet verder, lló
daar Wie was dat
De laatste uitroep vond zijn opr-
zaak in het toeslaan van de deur.
Iemand had juist de kamer verlaten,
waarin wij nu waren aangeland, en
te oordcelcn naar liet heftig toeslaan
van de deur. was die persoon er haas
tig van door gegaan.
Wie was dat herhaalde do Ko»
ning, nu van de tafel afspringend.
Nonr do deur snellend, rukte hij haar
open, maar alles wat zijn blik ont
moette, was een donkere, stille gang,
die in volslagen duisternis was po-
hu ld.
Do Koning herhaalde z(jn vraag
voor den derdeu keer en ditmaal ver
gezeld van een verwensching.
De kanier, waarin wij waren neer
gedaald. was zonder licht, en zou in
volkomen duisternis gehuld zijn ge
weest. als wij niet boven onze hoof
den de cirkelvormige opening hadden
gehad, die een breeder stroom licht
van do schitterend verlichte zwijgka-
niar toeliot. Zij was hoog van verdie
ping, ecu kamer van massieve bal
ken en ruwe ongepleisterde muren.
De tafeL waarop de Generaal en ik
waren blijven staan, was nu op een
aanzienlijke hoogte van den vloer al,
want do groote ndddenkolom, die da
tafel scheen to ondersteunen, zakt©
daarboven in werkelijkheid door dan
vloer hoen, ongetwijfeld met het doeJ
om de tafel meer stevigheid te geven,
anders zou zij bij iedere aanraking
hebben staan hobbelen en wiebelen
(Wordt vervolgd).'
