Be Kwsrijes-ilÉrteitiin
van HAARLEM'S DAGBLAD
spoedig fo zien, 'dat hét rüüf afnam
Ui kracht.
Eon nor na liet uitbreken van deai
brand was hij bedwongen, hoewol de
brandweer natuurlijk den ganschon
nacht de handen vol werk hield.
De schade is moeilijk te schatten
In do timmerwerkplaats stonden vrij
veel, grootendeels afgewerkte, wag
gons, o.a. 4 voor de Staatsspoor,
waarvan zoo goed als niets méér over
is, want het gansche gebouw is
schoon uitgebrand.
De brandweer heeft bij het blus-
sclten kranig werk gelevérd. Van de
electrische centrale ls het dak weg
gebrand.
Daar de fabriek door twee eigen
centrales bediend wordt, behoeft zij
niet geheel stopgezet, maar toch wel
voor een groot gedeelte, nl. al de
werkplaatsen, die van deze centrale
dén stroom betrokken.
In ieder zullen een 700 we'rklioden
9e eerste dagen niet aan hun gewo
nen arbeid kunnen gaan.
Verbrand is do z.g. oude timmer-
w ink cl, die ook do vakschool, de stof-
feerderij en de schilderswerkplaats
boiat.
Behouden zijn de machinate timmer
fabriek, die fijnlio ut zagerij en de uit
gestrekte houtbergplaatseai.
Persoonlijke ongelukken hadden
niet plaats.
Verzekering dekt de schade.
Do aangrenzende Ned. Scheeps-
bouwwerf liep ook eenigen tijd ge
vaar, maar dezo uitbreiding van het
vuur is gelukkig voorkomen.
EERSTE KAMER.
De leden van de Eerste Kamer der
Staten-Goneraal zijn ter vergadering
bijeengeroepen togen Dinsdag, 30 de
zer, des avonds te half 9 uur.
JilR. MR. A. F. DE SAVORNIN
LOIIMAN.
,lhr. mr. A. F. de Savornin Lohman
heeft verklaard, dat hij, wegens zijn
leeftijd, zich in 1913 niet weer voor
een Kamerzetel beschikbaar zal stel
len. (N. R. Ct.)
MAATSCHAPPIJ TOT NUT VAN 'T
ALGEMEEN.
Tot leien van het hoofdbestuur van
de Maatschappij tot Nut van 't Alge
meen zijn gekozen, respect, met 848
en 358 van 364 (door 9-1 departemen
ten) uitgebrachte stemmen, de heeren
dr. A. Verschuur, te Amsterdam, en
D. M. Kruisinga, te Zuidhorn, die
hun benoeming hebben aangenomen.
De algemeen© vergadering van liet
Nut zal worden gehouden op Woens
dag 29 Mei en, zoo noodig. ook op
Donderdag 30 Mei, te Amsterdam.
SAMENWERKING LINKS.
De n-icawe Vrijzinnige kiesvereent-
ging te 's-Graveuhage heeft gisteren
avond de bekende samen werkingsmo
tie met algemeeno stemmen aangeno
men,
AAN DE GEVOLGEN OVERLEDEN, j
De houtzager J. H.. in dienst bij
den hear C. J. Alblas te Waddinxveen
is door een stuk hout. dat onder een
cirkelzaag uitsprong, zoo ernstig ge
troffen, dat hij nog denzelfdeu dag
aan zijn kwetsuren is overleden.
EEN BIJZONDERHEID.
'Als esn bijzonderheid kan worden
gemeld, dat eon pomp van den heer
N. le Oudewater, die haar water uit
den Holiandschen IJsel krijgt, den
laalaten tijd in grooton got a le garna
len oppompt.
'T GROENSCHANDAAL.
Uit 't afdeeling9verslag der Eerste
Kamer
Enkele loden meenden, dat Prof.
De Groot beter had gedaan, met den
gesloten brief alleen op de griffie der
Kamer neder te leggen ter inzage
voor do leden.
De vraag rees bij enkelen, of er
geen termen waren geweest, genoem
den professor te doen vervolgen.
Zeer vele leden konden zich met
liet stollen van die vraag niet vereoni-
geu.
TOEPASSING DRANKWET.
Met 26 Jan. treedt in werking eon
nieuw koninklijk besluit tot nadere
omschrijving der eischen voor verlof-
loeaiiteitcn.
NIEUW POSTKANTOOR.
Zaandam krijgt een nieuw post
kantoor, dat komt te staau aan den
Dam.
VALSCHE RIJKSDAALDERS.
Er wordt te Amsterdam volgens
Hot Volk in de laatste dagen weer
veel valsch geld uitgegeven op de
tram. Dezer dagen word een valsclie
rijksdaalder in beslag genomen met
het jaartal 19Ö8. De uitvoering is, tot j
rel fa de fijnste toeken in g bi het ralod-
sfchrlft, uitnemend. Ook aan den
klank zijn deze rijksdaalders niet van
de echte te onderscheiden. Het edni-
ge verschil is dat de volscho iets lich
ter zijn.
OEFENINGEN IN DE STELLING
AMSTERDAM.
In de tweede helft van de maand
September zal onder leiding van den
generaal-majoor Fabius, commandant
der stelling van Amsterdam, een oefe
ning in den vesting-oorlog worden
gehouden, waaraan van 23 tot 28 Sep
tember zullen deelnemen het 20ste
landweerbataljon uit Naard en en het
22ste, 23sto. 24ste en 25sto landweer-
bataljon uit Amsterdam.
AANSTAANDE OFFICIEREN.
Tlians worden in ons land 415 jon
gelieden tot officier opgeleid.
TERUG
Do geschaakte jonge dame, die op
eis naar Indië te Port Said aange
houden werd is onder geleide naar
haar familie in Friesland terugge
bracht.
EEN GOEDE VANGST.
In de eendankooi bij Balk zijn in
één dag 1100 wilde eenden gevangen.
De kooiker herinnert zich niet, dat
dit ooit eerder gebeurde.
EEN MISDAAD?
Verleden week werd bij And-ijk de
landbouwer L. B. dood aan den kant
van een sloot gevonden. Men dacht,
dat de ongelukkige, na in dc sloot ge
raakt te zijn, met veel moeite er in
geslaagd was, weer op het droge te
komen en daarna, uitgeput zijnde,
was doodgevroren. Het gerucht gaat
nu echter, dat hier een misdaad in
het spel is. Het slachtoffer toch bleek
van zijn geld beroofd te zijn. Thans
heeft men liet lijk ter schouwing weer
opgegraven.
(Hbld.)
SCHOUWBURGQUAESTIE TE
'S-GRAVENHAGE.
De directeur van den Koninklijken
Schouwburg heeft tot den Haagsehen
gemeenteraad een adres gericht,
waarin hij, mode in het belang van
het personeel, verzoekt, de sluiting
van den schouwburg in elk geval te
verdagen tot 15 Mei a. s.
RUSTOORD VOOR POST- EN TE
LEGRAAFPERSONEEL.
Aan allen werkzaam bij den dienst
de'r Posterijen en der Telegrafie is
of wordt door een comité oen circu
laire gezonden over de vraag of niet'
ook voor hot gezamenlijk personeel
van post, telegraaf en telefoon een
rustoord ac*u voorzien in een reeds
lang gevoelde behoefte, daar ook bij
deze dienstvakken mannen en vrou
wen zijn, die wegens oen of andere
reden genoodzaakt waren tijdelijk
rust te nemen tot herstel van gezond
heid.
Op samenwerking wordt aangedron
gen.
Het oomité bestaat uit de Itedren
mr. dr. A. Heringa* C. P. J. Keiser,
J. J. Reyseger, J. F. E. W. Zey.- attón
te '8-Gruvenhago.
DE DRIEDUBBELE MOORDAAN
SLAG TE GRONINGEN.
Hel politieonderzoek betreffende
den d'riedubbelen moordaanslag, Za
terdagavond ten huize van den heer
Polak te Groningen gepleegd, Ls
thans geófudigd.
De dader Kley zal, zoodra hij van
de bekomen verwondingen genezen
is, ter beschikking van do justitie ge
steld worden. I-Iij maakt een vreem
den indruk. Want hoewel zijn han
delingen algemeen op ontoereken
baarheid wijzen is toch zijn per
soonlijkheid die van een normaal
nieusch. Alleen is hij wat bijzonder
stil en neerslachtig.
DE KAMERVERKIEZING TE
HILVERSUM.
De heer IL Th. 's Jacob, candidaat
der Christ. Historis-chen, schrijft aan
't Hbld.
Uw artikel lezende over de verkie
zing tö Hilversum, wensch ik, om al
le onzekerheid uit dan weg te ruimen,
u te verklaren dat ik uit een fiscaal
oogpunt geen tegenstander ben van
eene wijziging onzer tarieven van In
komende rechten, waar 's Rijks mid
delen versterking behoeven.
EEN TENTOONSTELLING TE
STADSKANAAL.
De data van de in den a.s. zomer
te houden Tentoonstelling van land
bouw, nijverheid1 en handel zijn thans
BuEoaa-fcex*. een je
maar
z!Jn een
omdat da oplage van HAARLEM'S DAGBLAD zeer groot Is en
steeds blijft stijgen.
Jaarlijks worden er
TIENDUIZENDEN geplaatst.
Als u het wagen wilt, kan ik
een steile helling naar boven rijden,
ik kan ook echter in een versch otn-
geploegden akker sturen. Eenige uren
op zulk een veld zouden den moior
v\el kalm maken. Echter, als de auto
zoo plotseling blijft staan, kan ze wel
eens in de lucht vliegen.
Bading probeerde er zich een voor
stelling van to maken, hoe het zou
lijken, indien hij in plaats van in een
snelheidsdolle auto te zitten, door de
lucht zou vliegen, maar hij zweeg.
Plotseling vroeg Frank:
Waar zijn we eigenlijk?
Dicht bij Stannithoopo, mijn ge
boorteplaats, antwoordde de ander.
Het viel hein plotseling in, dat, in
weerwil van zijn kolo33alc snelheid,
toch verschillende van de inwoners
en ook de politie hem zouden herken
nen en hij bijgevolg héél gemakkelijk
ecu proces-verbaal zou kunnen krij
gen.
Mayhew, die zich herinnerde, dat
den vader dor geliefde ook een bank
kantoor iu Stannithoope toebehoorde
en wiens wraak thans bevredigd was
besloot de auto dicht voor den ingang
van de bank tot stilstand te bréngen.
Hij moest reeds sterk remmen, toon
zij do hoofdstraten van de plaats inbo
gen, want Frank reed plotseling op
een Joelende massa In, die op een ge
bouw toestroomde, waarboven in ver
gulde letters de woorden „Badmgs
Bank" stonden.
Daar is iets niet in orde, riep de
oude heer verwondend uit.
Mayhew knikte nog eenmaal een
gefingeerd-en strijd met de rem en
zoo dicht mogelijk reed de auto tot
bij do menigte. Bading sprong uit don
wagen en viel bijna in de armen van
een eerwaardigen, maar uiterst opge
wonden ouden heer, die verschillen
de telegrammen in de lucht zwaaide.
Groote hemel, dat u eindelijk
komt, mijnheer, riep hij buiten adem
uit
Minstens twaalf telegrammen
heb ik gestuurd en geen antwoord
van u gekregen.
Als het hem mogelijk gev/oes! ware,
zou Bading thans bleek zijn gewor
den maar het ging niet. Meer dan
drie uren lang had de wind zijn ge
zicht bewerkt.
Vlug, wat is er aan de hand?
vroeg hij.
Een „run" op de bank, die begon
zoodra de deuren geo/>end wenden.
Een artikeltje in de krant schijnt de
aanleiding te zijn. De kassier kan
nog slechts een half uur uitbetalen
ou weet niet, wat hij moet doen.
Bailing werkte zich door de menig
te heen tot aan de deur, die door po
litieagenten bewaakt werd en riep van
van ©en verhoogde plaats uit:
definitief vastgesteld; zij zal zes da
gen duren en wel van Dinsdag 25 tot
en met Zondag 30 Juni. De tentoon
stelling zal een oppervlakte beslaan
van ongeveer 2 II. A
EEN HEEL WERKJE.
Per dagorder is het politiepersoneel
to Amsterdam bekend gemaakt, dat
alle politieagenten successievelijk op
nieuw zullen worden beëed'igd.
Men zal zich herinneren dat door
den Kantonrechter indertijd gewei
gerd werd, een agent van politie le
Leéedigon, omdat niet hij daarvoor
de aangewezen persoon was. Do Hoo-
ge Raad was liet met deze zienswijze
des Kantonrechters ooms, weshalve
door den Burgemeester, of een door
dezen aan 1e wijzen ambtenaar, de
Ix-óediging dient te geschieden. Door
den Burgemeester is thans de hoofd
commissaris voor deze bsëedigmg
aangewezen. Achtereenvolgens zullen
bij groepjes tegelijk de agenten wor
den beëedigd.
DAKLOOS.
Te Ede werd eenige dagen geleden
zekere Van der Weide met zijn gezin
uit zijn woning gezet. Daar do man
geen ander huis kon bekomen, trok
hij naar de heide, waar hij een plag
genhut bouwde en daar met zijn gezin
introk. Bij de felle vorst der vorige
week hebben de ongel ukkigon heel
wat koude doorstaan. Nu de menschen
er nog steeds wonen, wordt er ge
tracht geld te verzamelen om hen aan
een menschwaardig verblijf te hel
pen.
ZWERVERS-BEROERING.
De kermisreiziger G. Bauer, dis
ernstig gewond werd hij het gevecht,
hetwelk in den avond van 2 Januari
j.l. bij Schollen brug tusschen de be
woners van eenige woonwagens
plaats had ls weder als hersteld uit
hot O. L. Vrouwegasthuis ontslagen,
zoo meldt de „Tel.".
HET ZWEEDSCHE PANTSERSCHIP
„OSCAR II".
Het Zweedsche pantserschip „Os
car II", hetwelk thans in de Amster-
damscho haven 'vertoeft, zal Zondag
a.s. weder vertrekken.
PROF. Dn. VAN 1TERSON.
Prof. van Iterson, hoogleöraaï aan
de Technische Hoogeschoöl to Delft,
heeft zijn studenten medegedeeld dat
hij het, ©enigen itjd geleden door hem
ontvangen aanbod om op te treden
als hoofd van het laboratorium van
het' Nederlands ch - Indische Suiker-
syndicaat, heeft afgeslagen. Mén
vreesde sterk het tegenovergestelde
en het bericht is dan ook met vol
doening ontvangen.
IN BRAND GERAAKT.
Te Vlijmen is het 4-jarig dochtertje
van den mandenmaker T. H. tegen
een brandenden kachel gevallen, ten
gevolge waarvan tiaar kleertjes in
brand geraakten. Het meisje is aan
do hevige brandwanden, die zij daar
bij opliep, eenige uCren later overle
den.
VERBETERING VAN DE POSITIE
DER PAARDENARTSEN
Naar de N. R. Ct verneemt ligt het
in het voornemen van den minister
van oorlog de positie der paardenart-
Burgers! Ik ben hier om jullie
te zeggen, dat do bank geen gevaar
dreigt. Iedereen zal tot den laatst en
cent toe uitbetaald worden.
Honderd woedende stemmen ant
woordden hem:
Wij eischen ons geld! en een poo-
tige boer voegde er aan tue:
Als wij het niet krijgen, dan la
ten we geen steen op zijn plaats.
Bading verloor geen tijd meer met
do woedende menigte en ging het
bankgebouw binnen, waar groepen
deposito-houders toegelaten werden.
De beide kassiers werkten als paar
den. De bankier keek slechts vluchtig
naar hen en rende naar het kantoor
van den chef, die met koortsachtige
haast telegrammen schreef.
Hoeveel geld htudt u vanmorgen
bij de bank? vroeg hij zonder te groe
ten.
Vijf-en-twintlg duizend pand
sterling.
Hoeveel is er nu nog?
Ongeveer drieduizend.
Hoe lang kunt u het daarmede
nog uithouden?
Ongeveer twintig minuten.
U hebt naar Londen on naar
onze agenten geseind?
Vanmorgen reeds. Men wacht
daar op uwe instructies.
Indien u op den gewonen tijd op
het kontoor geweest was, mijnheer,
son van hol leger te verbeteren dotfr
aan den vetürinairen dienst een zelf
standigen inspecteur te geven met
den rang van kolonel en hem een
paardenarts der le of 2e k'.asso toe
te voegen.
OPIUMCONFERENTIE.
Do opiumoonférentle heeft be
paald, dat de niet ter conferentie ver
tegenwoordigende mogendheden nog
zuilen worden toegelaten tot onder-
teokening van het verdrag.
DE GESCHORSTE ONDER
WIJZER.
Zooals wij lieblien gemeld, is de
onderwijzer Wanink te 's-Gravenha-
go, voor een maand geschorst. De
redenen die tot het nemen vah dit
besluit geleid hebban, zijn volgens
do N. R. Ct. in het kort de volgende:
De heer G. H. Wanink, op 1 Sep
tember 1907 aangesteld, heeft in de 4
Jaren, die hij thans in gemeentedienst
is, lier baalde! ijk reden gegeven tot
klachten, ook wegens andere oorza
ken dan die, welke thans schorsing
tengevolge hadden, en het zijn deze
klachten, die aanleiding waren, dat
hij onlangs eon brief ontving, waar
in hem meegedeeld werd, dat liem
zijn periodieke verhooging met 1 Juli
1911, voor één jaa'r te rekenen van
dien datum af, ingehouden word.
Verband tusschen de schorsing en
het inhouden van de verhooging be
staat er dus niet.
Op 13 dezer ontstond in de klos
vah den heer Wanink een woorden
wisseling tusschen hem en het hoofd,
den hoer Dewaid, over het te laat ko
men van een meisj'e en hierbij trad
do heer Wanink zoo kommandèerand
togen het hoofd op, in tegenwoordig
heid van de kinderen, dat de lieer
Dewaid onmiddellijk hierover een
klacht indiende. De zaak werd met
sjK>ed onderzocht en op 17 dezer kreeg
de heer Wanink de mededeeling, dat
hij voor oen maand geschorst was.
STRAATVERLICHTING TE AM
STERDAM
liet bestuur der voi-eeniging ,,'t
Koggeschip" heeft aan den Raad een
adres gericht, waarbij het aandringt
op een betere straatverlichting in
Amsterdam.
Aangeraden wo'rdt gas voor de
straatverlichting te gebruiken.
KAZERNEERING.
De Minister van Oorlog heeft aan
zijn departement een bespreking be
treffende de kazerneering gehouden
met daartoe uit verschillende garni
zoenen overgekomen militaire autori
teiten. Dit hield verband met de groo-
tere sterkte van de lichtingen volgens
de bij de Eerste Kamer aanhangige
Militiewet, zoomede met de voorgeno
men organisatie.
DE LENTE
Te Oldenzaal werd reeds nu een
nest van een zwarte lijster met vier
eitjes gevonden.
US.
Twee sleepbooten hebben <lo post
boot ..Havelaar" uit het ijs bevrijd,
met defect roer. De boot is naar Kam
pen gesleept.
dan zouden wij met den sneltrein van
12 uur 20 minuten genoeg geld gekre
gen hebben. Nu kan er niets vóór 3
uur bier zijn. Wij hebben 50.000 pond
noodig.
De chef veegde zich het zweet van
het voorhoofd.
Good. Betaal u zoo lang uit, ais
u kunt dan sluit u totdat de sneltrein
van 3 uur koint.
Hij ging zitten om een telegram op
te stollen.
De ander weed hlook. Is er an
ders niets te doen om de menschen
gerust to stellen? Ze trappen ten
6lotte de deuren in en branden en
roovan.
Laat ze maar trappen en bran
den en roeven, bromde Bading. Ik
zal zion, wat er te doen is, voegde
Uil er na een ©ogenblik zwijgens
vriendelijk aan toe.
Buiten drong de menigte zoodanig,
dat Bading nauwelijks op de beenen
kon blijven staan. Hij klom op een
stool en zijn stem klonk verover de
opgewonden menschen:
De bank beeft voldoende midde
len, om jullie allemaal uit te betalen!
En nog tienmaal meer menschen
dan Jullie, hoorde men een ander
roepen liet was Frank.
>- Uit den weg plaats gemaakt
als jt je belieft!
Duwend, stootend en met ellebogen
NOG VEEL US OP DE ZUIDERZEE.
Men meldt uit Monnikendam
Op de Gouwzee tusschen Marken e®
Katwoude ligt sedert Dinsdagmorgen
de tramboot onbeweeglijk in het ijs.
ENKHUIZENSTAVOREN.
Door de stoomponten van den veer
dienst EnkhuTzenStavoren is giste
ren oen proeftocht gedaan. Ter hoog
te van den vuurtoren aan den Gelder
se hen hoek, dwong de Ijsmassa de
vaartuigen terug te keeren.
NOG MEER IJSONGELÜKKEN.
Te Zesgehuchten is het 10-jarig
dochtertje van den landbouwer Ea-
getan door liet ijs gezakt en verdron
ken.
VERDRONKEN.
In de Bickersgracht te Amsterdam
is een 17-jarig meisje te water ge
raakt en verdronken. Haar lijk werd
later opgehaald.
Rechtszaken
BRANDSTICHTING.
Het Gerechtshof te Amsterdam ver
oordeelde den 30-jartgen bloemist-
knecht, die in den nacht in dronken
schap brand stichtte in de schuur
van zijn bu uiman, den broodbakker
C. Roosenburg te Uitgeest, tot een
jaar gevangenisstraf. De Rechtbank
te Alkmaar had eveneens een jaar
opgelegd.
VERVALSCHTE MELK.
De Rechtbank te Leeuwarden be6ft
een 32-jarige vrouw uit Veenwoud-
sterwai wegens het afleveren van ver
val sch te melk veroordeeld tot 4 we-
keu gevangenisstraf.
Letteren en Kaast
HENRI HYMANS.
België heeft een verlies geleden
door het overlijden van Henri Hy-
mans, een bekend beoefenaar van de
kuostgeschiedetys. Gedurende vijfen
twintig jaren was hij hoogleeraar in
dat vak te Brussel.
Sport en Wedstrijden
VOETBAL.
H. F. C. II—H. B. S. II.
Aande Spanjaard slaan spelen Zon
dag, voor de reserve le klasse van
den N. V. B., H. F. C. II en H. B. S.
II (Dén Haag) tegen elkaar.
Gemengd Nieuws
800 STAKERS.
Volgens berekening van 't N. A. S.
staken op 't oogonblik in Amsterdam
800 werklieden, verdeeld over enkele
stakingen.
PAPIERFABRICAGE.
De Mededeelingen van Van Stolk
Reese bevatten in het nummer van
Jan. een en ander over papierfahri-
catie, waaraan we het volgende ont
leen en:
De onschatbare waarde van het pa
pier voor de tegenwoordige bescha
ving en de groote rol die het speelt,
komen het duidelijkst voor den dag
als men onzen tijd vergelijkt met tijd-
porken toen 't nog niet of bijna niet
gemaakt werd. Zooals tal van monu
menten uit die vervlogen eeuwen ge-
uiteendrijvend, baande Mayhew zich
een weg gevolgd door een optocht van
politieagenten.
Do twee eersten sleepton den reus-
achtigen koffer weikon twee andere
met onbioote sabel bewaakten, ver
volgens kwamen gewapend-en, die een
eomgszina kleineren koffer en een
haruLtasoh droegen. De achterhoede
werd gevormd door het overige deel
der politiemacht van de plaats. Allen
traden het privé-kantoor binnen.
Een slager, die ook binnendringen
wilde, pakte Frank bij den kraag en
gooide hein er uit, toen sprong hij op
een tafel en riep:
Stiltel Luistert naar mij! Geen
cent wordt er uitbetuold. als jullie
niet onmiddellijk j© verstand ge
bruikt. Komt fatsoenlijk twee aan
tweo binnen, zooals het behoort en
niet als een troep wilde beesten! llij
wendde zich tol den kassier.
U betaalt niet eerder uit, voor
dat deze bende buiten is.
Zonder twijfel hadden de koffer en
de handtosch hun doel bereikt; het
resultaat was ten minste betooverend.
Binnen vijf minuten was de groot©
ruimte leeg en de deposito-houders,
zelf er van overtuigd, dat zij zich als
gekken hadden gedragen, verstrooi
den zich in groepjes.
Zij hadden immers met eigen oogen
gezien, hoeveel geld ar in de koffers
tulgen deinsde ook' toea Se measche-
lijke geest met terug voor grootsche
scheppiugen die op eene dikwijls ver
fijnde beschaving wijzen; de geschie
denis leert echter dat met onzen tijd
vergeleken de ai gemeen e ontwikke
ling van de groote massa dier dagen
op bedroevend laag peil stond en on
wetendheid en bijgeloof welig tierden.
Te kunnen lezen en schrijven te
genwoordig voor bijna iedereen een
eerste vereischte was voorheen iets
bijzonders on voor de meesten niet
te berm ken, temeer omdat het mate
riaal waarop men schreef bij lange
na niet zoo goedkoop was als het pa
pier dat wij gebruiken, en men een
stuk niet anders dan door bet te la
ten overschrijven kon vermenigvul
digen.
Eerst toen d© boekdrukkunst gevon
den was, door welke uitvinding zoo
veel is veranderd en gelukkig ook ver
beterd. brak voor het papier, dat toen
ruen vroeger schreef reeds had ver
drongen, een tijd van steeds toene
mende vraag en verbruik aan.
Zooals bekend is d© naam afgeleid
van het woord Papyrus, waarmede
het meerendeel der stoffen waarop
eene biessoort wordt aangeduid die
voornamelijk in Egypte en Klein-
Azië gecultiveerd werd en nog wordt;
de halmen zijn van 1—3 Meter lang.
De hieronder geplaatste afbeelding
doet het karakter van dit gewas op
de groeiplaats uitkomen.
De ouden bereidden hieruit „hun"
papier door den stengel te splijten, en
de onder den schors gelegen vliezige,
kleverige vezelhuidjes, die in verschil-
lende lagen over elkaar liggen, af te
wikkelen en plat uit te loggen en aan
elkaar te plakken. Had men deze stuk
ken in eene bepaalde richting naast
elkaar geplaatst, dan werd er nog
eene laag dwars over heen gelegd en
vastgeplakt. De» bladen werden ge
lijmd, met hamera geplet, in de zon
gedroogd en na aan elkaar gelijmd
te zijn, opgerold bewaard.
Dit „papier" was duur, en waar
het minder gemakkelijk te bekomen
was word voor materiaal om te be
schrijven meestal geprepareerde hui
den gebruikt, zoo men niet zijn toe
vlucht nam tot de reeds in de vroeg
ste tijden gebruikte materialen van
hout, steen en scherven van aarde
werk. Feitelijk behoort papyrus hier
mede in ©en groep omdat dit ook go-
rekend moet worden tot de min of
meer bewerkte ruwe producten *vaar-
aan de oorspronkelijke geaardheid
nog te herkennen is.
Geheel anders is het echter met ons
papier gesteld, waarbij men van het
oorspronkelijk uiterlijk niets meer te
rug vindt; men ziet het een bankbil
jet niet aan dat het vroeger een oud
stuk linnen was «n evenmin herinnert
een courant ons er aan dat zij eens
deel uitmaakte van een heerlijk pijn
woud. Ons papier wordt bereid door
uit bijna uitsluitend plantaardige
grondstoffen met water eeu vezelpap
te maken, welke al of niet gekleurd
en me', bijkomende be-landdeelen aan
gevuld wordt, waaruit dan, onder
onttrekking van het water, een blad-
aehtige laag wordt gevormd, waarbij
de vezels zich om elkaar strengelen
of wel vervilten.
De Cliineozen hebben het eerst deze
eigenaardige bereidingswijze be
dacht. die bij hen. evenals in Japan,
tot op voor korten lijd handwerk ge
bleven is. hetgeen een afbeelding van
een Japansch fabriekje voor geschept
pupier doet zien.
Voor den cultuur der planten wel
ker vezels men daar verwerkt wordt
groote zorg gedragen; zeer veel ge
bruikt worden de bastvezels van den
moerhezieboom; de zooveel mcgeb'ik
gereinigde schors wordt, na in de zon
gebleekt te zijn. met een loog gekookt
en gewassehen en dan op een groot
houten blok door vier man met zware
knodsen bewerkt D iardoor worden
uit de vezelbundels de enkele vezels
geïsoleerd.
Deze stof wordt dan met water ge
mengd in een schepkuip gedaan; twee
personen leggen de op dc schepvor
men geschepte vellen papier naast
zich op een stapel echter zonder vilt
er tusschen, hetgeen afwijkt van do
in Euröpcesch© hand papierfabrieken
gevolgde methode.
De vellen worden daarna tegen
schuifdeuren of planken in de zon
te drogen gehangen. De afdeeling
„transport" is al even primitief voor
gesteld. doch doet duidelijk uitkomen
dat de Japs niet afkeorig van een
praatje zijn, zij het dan ook over za
ken. wat men zou opmaken uit ae
manier waarop op een voorwerp ge
wezen wordt, dat wel voor de con-
tröle zal dienen.
De handpapierindustrie was daar
tot op voor korten tiid eigenlijk ook
nog geheel „huisvlijt".
FREDERIK DE GROOTE.
AU© Duitse he bladen brengen hoofd
artikelen uaa'r aanle:dxps van hel
herinneringsfeest van F rederrk den
Groote.
Op vele plaatsen is feest gevierd.
Keizer Wilhelm heeft een lauwer
krans op den voet van hot gedenkteo-
naar de bank gebracht werd!
Mayhew hield de wacht bij de deur.
Twee er uit, twee er in! riep hij,
De eerste de beste, die er zich te
gen verzet, sla ik bont en Mauw.
Komt menschen, als jullie je niet
haast, wordt het vier uur. totdat alle
maal uitbetaald zijn, julBe gold
wacht!
Maar slechts één zenuwachtig oude
dame en een landman, die regelrecht
van den akker kwarn. traden binnen
anders niemand.
De politie verwijderde zich. Frank
zag. dat er niets meer voor hem te
doen was en betrad nu het privé-
kantoor. Bading zat op den grooten
koffer en lachte. Hij stoiul os en
drukte de hand van den jongen man.
Dat was eau heel verstandige zot
van je. Mayhew, zeide hij.
Ik dank je. Wat in deze verschil
lende keffers zit. behoef ik ntet te
vragen, want ik heb dc letters er op
gelezen. Omdat je nu toch eenmaal
de toestemming tot trouwen van den
staat hebt, wil ik je de mijne ook niet
langer weigeren. Wordt met mijn
Bessie gelukkig.
Rij zich zelf dacht hij: Die Jon-
gen heeft meer verstand, dan ik
dacht, dat heeft hij bewezen en mijp
dochtertje weet ook» wat het wil.
(Pr. Gr. CL)
