't onderzoeken." Dit psydiisch onder
zoek nu verruimt zoo zeer het in
zicht. Tegen een Engeïsch vriend
het» k eens gezegd, dat ik met noo-
<llg had een tafel to zien dansen,
want zonder dat, geloof ik wel, dat
cie wereld vol wezens is, die wij niet
waarnemen kunnen.
l>»e maii zei, dat is voor jou good,
maar er zijn er velen, dio dat met
gelooven zonder zien. Toen heb ik
aan die ondoraookingen meegedaan.
Kracht is ©en nuttige waan. Wo h©b-
l>on aan stof eigenschappen toege
kend: gewlaht, ondooidri ng-baarihoid,
deolibaanheid, traagheid on massa.
Krocht nu had ©en werkhypothese
mooten blijven, gelijk men in de
mechanica zegt.
Maar men bc3choua.de diio eigen
schappen als absoluut. Dat is ver
keerd. Want nu blijkt, dat dio eigen
schappen niet absoluut zijn. Gewioht
verandert met den agregnhetoestand
traagheid verandert door snelheid,
ook de massa. Toen is men er weer
toe gokoxnen te zeggen: Ja, maar 't
bögr..p stof is ook maar een hypo
these:
Men heeft veel waarde goiteclrt. aan
belwud van stof; maar nu ziet men,
dat dit wetenschapjxdijk ook twijfel
achtig is.
Levenskracht heeft men ontkent,
nu wordt haar weer oen belangrijke
pants ingeruimd, als een richtende
kracht Zulk een richtend© kracht is
belangrijker dan een ondore botte,
'domme kracht.
Men kan niet zoggen, er is niets
als ik i niet waarneem.
Een kogeltje als een speld eknop,
rondd'raaóend zoo snol als de deel
tjes in de kathodtetralen, zou genoeg
kracht hebben 1500 locomotieven
voort te bewegen. Zoo worden er
steeds nieuwe krachten ontdekt.
De materialisten verwijten dien ge-
locxviige menschen alles mei men-
sche-nmoat te meten.
Maar dit doen de materialisten
ook. Zij stellen zich voor, dat de
mensch met zijn vijf zintu gjes, de
gohcele wereld kunnen oemutten on
zij laten geen ruimte voor 't niet
waarneembare. Dat nu is mijn be
zwaar tegen 't materialise, dat het
u ".es loochent, wat niet waarneem
baar is.
Hacked is nog 't hoofd der moes
ten. Die richting is niet zoo zwak,
dat moet men niet denken.
Laatst is te Hamburg een congres
van vele honderdon materialisten
gehouden, waarop veel onzin 3s ge
zegd. Bv. dat, dot de som der gevoe
lens in de on eindigde ruimte altijd
dezelfde is. Het is dwaosiheiLd gevoe
lens samen te wil Ion teil Jon. En dan
nog oneindiigide ruimte plus oneindig©
ruimte is immers nog dezelfde ruimte
Toen ik 25 jaar geleden een proef
met een Eragelsch medium nan\, vvaa'r-
ik do Professoren V in 't Hoff, Hugo
de Vries en Van der Wauls bij had
genoodlgd,- zeide dezen: ,,Maar
meneer Van Eeden, dat kan immers
niet gébeurenl"
Dat gezegde is mij altijd bijgeble
ven. Nu zouden de professoren we!
een toontje lager zingen. Toch heb
ben die professoren wel gelijk, om te
waarschuwen tegen mystiek en spi
ritisme, voor hen die niet vast in hun
schoenen staan. Spreker gaf daarvan
een'go voorbeelden.
Ik heb ook bozwaar tegen al'e sec
ten, die zich willen afzonderen en
niet willen bemoeien met den nood
van de wereld. Zij kweeken een cul
tus van "t eigen d-k. Dat is het groo-
te bezwaar. Want dio weretdnocd, de
armoede, de al lende is zoo groot, dat
niemand zich aan de bemoeienis er
mee mag onttrekken.
't Socialisme heeft ook niet voldaan
aan haar belofte, om de e hoi wie weg
to nemen, omdat hut materiahstlsdh
is.
Do wetenschap heeft het begrip stof
reeds ontoereikend bevonden, het be
grip aelihe'r is afgeschaft.
En dan de allernieuwst© wotcn-
schapsontd-akking van 't betrekke-
üjkheiUsbeginse), b.v. dat een meter
niet even lang is, gemeten van de
zon, of van de maan af.
Het begrip kringloop der dingen
houdt geen stand, want kringloop
heeft nooit iemand fii-varen.
I Het denkbeeld van Darv. in, dodr
I latere overdreven, is al losgelaten.
I De mensch is meer dan 't product
'van een toevallig samenklonten van
atomen.
De mensch is meer dan lichaam.
Maar wat verder? Daarover moet
men zwijgen. Men spreekt te veel en
te oppervlakkig over die dingen.
Laotsé, de Cliinoesche wijsgeer, zegt
dat degoen, die T hoogste kent daar
over niet spredkt, wie er over spreekt
kent het hoogste niet.
Meer is er dan rationalistisch, dan
verstandelijk donken.
Geheugen kan niet zijn magazijn
van herinneringsbeelden. En vraagt,
men nu, wat denkt go over. 't voort
bestaan van de jKJ'rsoon 1 ijMreid na
den dood, dun zog ik: Ik hoop, dat ik
mijn persoonlijkheid kwijt raak,
want ik ben boom en wil boach wor
den, ik ben dool en wil gdtoael wor
den. (Applaus).
Vragen.
De schriftelijke vragen vormden
een schralen oogst, maar Dr. Van Ee
den zei: ..Waarom is geen ding abso
luut rond?" werd gevraagd. Omdat
het begrip cirkel oen mathematisch
begrip is on c'ke cirkel In werkelijk-
iK-d een defect toont. Een ander
kwam op tegen des sprekers waar
schuwing. om liet psychisch onder
zoek alleen te doen verrichten door
bevoegden. Ook anderen, ztf de de
vrager, hebben die gave gekregicn
en naar wij pelooven van Liwgc'rriond
ontvangen om te troosten en wel te
doen.
„Ook ik", e'rkende Dr. Van Eedien
„meen, dat wij alles van hoogerihand
ontvangen, maar men moet toch
voorzichtig zijn met het gebruiken
van die gaven, want men kan in
handen der goerl© geesten vervallen,
maar ook in die van gevaarlijke.
Men moot nooit veronachtzamen,
wat de wetenscliap in eeuwen heeft
opgebouwd en liet verband met haar
mag men niet verloren laten gaan
bij het onderzoek.
Ten slotte kis do spreker een frag
ment uit „Het lied van sahijn en we
zenvoor, dut toepasselijk was op
het betoog van den avond. Dr. Van
Eeden werd voor vore-voordracht a s
rede gehuld gd door d-.n l*>;r Sluy-
ters met woerden, door de andere
aanwezigen met warmen bijvaL
Het Tooneel
DE JUBILEUM-VOORSTELLING
VAN WILLEM ROY AARDS.
De vestibule mot planten versierd,
een stampvolle zaal, het publiek in
avondtoilet, muziek In het orkest, dal
alles gaf iceda dadelijk een recht
feestelijke stemming, een stemming,
zooaJs wij dio alloon bij jubileum-
voorstellingen kommen. Zelfs het pro
gramma en dit was een heel geluk
kige gedachte van de firma Met en
Meylink -- was gisterenavond in
feestgewaad gestoken. Op den omslag
foto's vau den ju bil oc renden kunste
naar in ©enige zijner bekendste rol
len Svengali en Elckerlijs en
een afbeelding van zijn door Toorop
geteekendeu karakteristieken kep.
Vooral de opneming van Toorop's tee-
kerung zal velen in verband met
het door Haarlem aan lloyaards aan
geboden geschenk genoegen heb
ben gedaan. Namens Haarlem s Dag
blad werd voorts den l>ezoekers een
overdruk aangeboden van het artikel
over Itoyaards in ons blad van 27 jl.
Zoo werkte dus alles rnee, om ons
in de jubelstemming te brengen, maar
het meest toch wol de heer Royaards
zelf, die ons te gast had genoodigd in
zijn vroolijk, lichtkleurig kasteel Do
la Seiglière. Toen het scherm op was
en Royaards verscheen als de naïve,
kinderlijke markies, vroolijk, zonnig
en opgewekt als een eeuwig-jubilee-
re nd mensch, barstte het publiek in
luid applaus los.
Er is in dat eerste enthousiasme
van een heel publiek, dat uiting zoekt
in een spontaan applaus, voor ons al
tijd iets treffends en wij zonden het
bij een jubileum-voorstelling niet
gaarne willen missen, al wordt het
spel hierdoor dan ook eenige oogen-
biikken onderbroken. Het is de meest
natuurlijke, de minst voorbereide hul
diging.
Over de opvoering van Sandeau's
geestig blijspel en over Royaards
meesterlijke vertolking van den mar
kies De la Seiglière behoeven wij na
de uitvoerige beschouwingen, die
hierover reods in ons blad na de eer
ste opvoeringen voorkwamen, niet
meer te schrijven. Trouwens bij een
jubileum-voorstelling is dit alles bij
zaak om de huldiging niet om
het stuk gaan wij op zoo'n avond
naar den schouwburg. Wij kunnen
Anders echter staat het met de fi-
nnncieele zijde vun de zorg voor het
gebit door den tandarts. Deze ziet,
doordat de groot© meerderheid der
patiënten nas lol hem komt met tan
den in vergevorderden staat van be
derf. het grootste gedeelte van zijn
tijd in beslag genomen door allerlei
kunstbewerkingen, die bij vroegtijdi
ger behandeling niet noodlg waren
gmveest: 't resultaat Is, dat hij slechts
weinig patiënten kun helpen, zoodut
een groot deel der bevolking eenvou
dig geen beurt krijgt. Ook ligt wegens
de ingewikkeldheid der kunstbewer-
kiiigen, do groote onkosten rekening
en den invloed, dien hot werk op den
I.UKiarts zclvon heeft bij zijn optreden
tegenover de vaak zoo nerveuze pa
tiënten, het. verkrijgen van goede tand
heelkundige hulp lang niet ip het be
reik van ieders beurs. Wcliswuar be
slaan er in ons land, zooals elders,
ad vei toerende bevoegden on onbevoeg
den, die op kwukzalverachtige wijze
Echiltcronde resultaten beloven, maar,
afgezien van hun vaak in gebreke blij
ven om de beloften te houden, zijn
vaak de tarieven vun dien aard, dat
de jongere tandartsen, zich er best
moe zouden kunnen vereenigen. Wan
neer al lage prijzen worden geoffreerd
dient men te bedenken, dat alle waar
naar zijn gold is. Is eenmaal de be
handeling aangevangen, dan is het
slechts een kwestie van welbespraakt
heid en tact om de slot-rekoniug veel
hooier op te voeren dan oorspronke
lijk verwacht was; of eerlijkheid on
g.-.ede trouw hierbij niet in 't gedrang
komen, is eon twecdo vraag. En dan
spreken wo nog niet over de kwestie
of voor den patient volgens vakopvat
tingen het toste geschied is wat kón
gebeuren. Heel wat zuurverdiende
spaarduitjes verwisselen jaarliiks op
deze wijze van eigenaar, terwijl heel
wat tanden, dio noc jarenlang dienst
hadden kunnen doen, door slechte
kunstproducten worden vervangen.
Het is een feit, dat voor de groote
massa van ons volk geen tandheel
kundige hulp te krijgen is, en geen
wonder. Laten wo aannemen, dat in
Haarlem, zuinig geschat, twintig dui
zend menschen zijn, die tandheelkun
dige hulp noodig hebben zonder die
te kunnen betalen, dat elk dezer men
schen tien slechte tanden en kiezen
heef:, totaal dus tweehonderd duizend
ziektegevallen en meestal zeer ernsti
ge: hoe zou het dozijn llaarlemsche
tandartsen er aan kunnen denken de
zors hiervoor op zich te nemen bij de
vaak reeds drukko prakt ijken, waar
in zij dag in, dag utt bezig zijn?
En zoo -ant het in ons heele land,
terwijl in verreweg dc meeste kleinere
plaatsen de gelegenheid tot.het con-
serveeren van het gebit zelfs in 't ge
heel niet bestaat.
HONDEN-TENTOONSTELLING.
In het Brongebouw is men druk be
zig met de voorbereidende maatrege
len voor de op 1 Maart a.s. te openen
llondentontoonstelling. welke geor
ganiseerd is door de „Kynologen-Club
„Amsterdam".
Gisterenmiddag zijn we eens een
kijkje gaan nemen. Hij den tentoon
stellingschef, den heer P. J. van Sta
de». hebben wij geïnformeerd naar
inlichtingen omtrent deze We Inter
nationale tentoonstelling en van hem
heel wat bijzonderheden vernomen,
die wij wel waard achten te worden
gepubliceerd.
Over de cehecle breedte der tooneel-
zaal zijn dc rijen benchep (hokken)
opgesteld. Rechts van den ingang en
bij do pilaren worden de kleine hon
den gehuisvest.
Langs de wanden worden étalages
voor de expositie van muilkorven, rie
men, dog-cakes ©n andere henden-
artikelen, geplaatst. Ook 't tooneel en
do gaanderijen werden in gebruik ge
nomen. De animo tot deelneming is
zo© groot, dat de ijverige secretaris,
de heer G. L. Duiker, zelfs de boven
zaal en de biljartkamer voor do her-
berging van de blaffende viervoeters
heelt moeten bestemmen.
Op do veranda worden zg. enceintes
gebouwd, waar de St. Bernards vrij
in kunnen rondloopen.
Midden in den tuin heeft men hek
ken geplaast die het park in tweeën
verdeelen. Tegen die hekken worden
'do keurplaatsen opgericht, waar Vrij-
morgen ten 10 uur, de keuring zal
plaats hebben.
Do levering van enceintes, benches
en hondenvoeder .is opgedragen aan
do heeren Schuld en Co. te Rotterdam,
vertegenwoordigers van de firma
Spralt to Londen.
Acbtor het hek zullen de concour
sen van politie- en trekhonden plaats
hebben.
D© concoursplaats is van het pu
bliek afgescheiden, teneinde te ver
hinderen, dat honden zullen wegloo-
pen en dat de dee!rierner9 hij hun
werk worden gehinderd.
Aan het concours voor trekhonden
zal ook een paar „Matins". Belgische
trekhonden uit Amby, bij Maastricht,
deelnemen.
Er zijn 325 inzendingen en nog heeft
men velen moeten afwijzen.
De collectie St. Bernards is 29 stuks
Feuilleton
Het Nest van den
Sperwer.
Een roman uit de 17de eeuw.
Naar bet Engelsch door
de schrijfster van „de
Roode Pimpernel" enz.
fclen duivelachtig verlangen greep
hein aan, oni al die kerels over hun
onnoozelhcid in hun gezicht uit te
lachen. Boven alles was de stilte om
het huisje vlukbij ©en ondraaglijke
kwelling voor hem geworden. Die ge
sloten deur, dat lage hekje, dat om
het kleine voortuintje stond, dat klei
ne poortje, wélks klink hij zelf zoo
dikwijls bad opgelicht, alles cc heen
den sleutel te bevatten to: een of an
der verschrikkelijk geheim, het ant
woord op een of ander vreosehjk
raudsol. du*, hem krankzinnig zou
maken, als hij liet niet dadelijk te
weten kon komen.
De brandewijn had zijn aderen
doen gloeien hij voelde niets ineer
van de koude, lien woedende drift
kookte in hem on hij brandde van be
geerte. om met zijn vuisten en hak
ken die vensters in te slaan, die hem
groot, iets wat, zooals de altijd in de
weer zijnde manager, ons mededeel
de, nog nooit op oen hondentenlcon-
stelling In Holland is voorgevallen.
Ook zijn er veel collies en Dofcer-
rnann pinchers ingeschreven, terwijl
levens een nieuw ras, Duitsche jacht
honden. Rot Weiiers. te bezichtigen
zal zijn.
Dit hetgeen we vernamen, maken
we op, dat do tentoonstelling zeer in
teressant zal worden. lederen hon-,
den liefhebber raden we aan in de eerst. I
volgende dagen eens te gaan kijken.
Zolden is er te Haarlem een zoo groo
te- en tevens een zoo mooie tentoon
stelling geweest.
Wo spreken nu weliswaar den lijd
vooruit, maar mogen we den heer v.
Staden gelooven, dan- moeten wo er
kennen. dut deze vierde internationa
le een feit van betcekcnis zal worden
in de geschiedenis van do „K. C. A."
De keuringscommissie hestaat uil
14 leden.
Door den burgemeester is een me
daille en door den Commissaris der
Koningin, een kunstvoorwerp ge
schonken.
Dr. Freflerik van Eeflen over
Materialisme.
Ondanks Royaards' jubilé, in weer
wil van de repetitie van de Matheus-
passion en ander© bijeenkomsten,
had Dr. Frederik van Eeden gis
terenavond ©en zeer groot gehoor,
dat de geheele bovenzaal van do
„Vereeniging" innam. Wat niet te
verwonderen is. De naam van den li
terator, den socioloog, heeft een zeer
bokoronden klank bij degenen, die
aan zijn werken levensverrnooiïng te
danken hebben.
De hoor Sluyters uit Amsterdam
opende de bijeenkomst en gaf daarop
den spreker het woord voor zijn voor
dracht over „De waan van het Mate
rialisme"..
Dr. Van Eeden sprak er z'n genoe
gen over uit, dat zoo volen belangstel
ling toonden voor z'n onderwerp en
sprak toen ongeveer
De vraag, die den dag klourt, die
den dag tonteekent, is „Wat zal er
morgen zijn Y" Die vraag stelt men
zich meer-on-mcer, als men ouder
wordt. Zij kan ook jong komen, maar
als men ouder wordt, komt die vraag
zeker. En dan komt er een dag, waar
op uien vragen moet „Komt er nog
een morgen V En ik kan mij maar
niet begrijpen, dut de menschen maar
voortleven, zonder daaraan te den
ken. Daar moet men altijd aan den
ken.
Ik ben ook eens materialist ge
veest en ik dacht toen. dat ik wel
alles wist, hoe T was. Toen was 'k
een gymnasiast en veertien jaar.
M'n eerste hoek was geheel anti-
materialist. Dat was De kleine Johan
nes Toen was ik 23 jaar. Dat boek
was wijzer do.n ik. Dit kan zijn, dat
eon book wijzer is, dan do schrijver.
Ik bestrijd dus een waan, dien ik zelf
gekoesterd heb. Ik ben er uitgeste
gen en zie er nu bovenop.
Waan vervult geheel ons leven.
Iedoron dag ontdekken we, dat de
vorige dag een dwaling was. Zoo
worden we eiken dag wat minder
door waan bevangen. Er is ook een
nuttige waan, een waan, dien we ken
nen uls waan, maar die we toch niet
ontberen kunnen.
Wie niet tevreden is, over 1 geen
ik zeggen zal, wijs ik er op, dat ik in
velo boeken heb geschreven over den
waan van het materialisme. In De
Kleine Johannes, in Johannes Viator,
Het Lied van schijn en wezen, heb ik
daarover geschreven. 1 Duidelijkst
misschien in „De Blijde Wereld".
Vanmiddag sprak mij iemand aan,
die zeide U is een materialist, door
uw socialen arneid en uw anarchisti
sche denkbeelden. Dus u is tegen het
geloof. Dat was zoo'n ergerlijke
knoeierij, dat ik er draaierig van
werd.
De materialist zegt, dat alles che
misch is. Maar de dwaling dan Als
alles een chemisch-fysische werking
is, wanneer de mensch px-oduct is van
die chemisch-fysische werking, dan
is er geen dwaling mogelijk en geen
waarheid, want daarvoor moet be
staan voorgevoel van 't geen waar is.
Dat is 't eerste hoofdpunt. Het tweede
is de taal. Plato, Spinoza en andere
wijsgeereai leden aan dwalingen,
door gebrek aan taalcritiek. Dit is do
groote wijsheid der 19de, twintigsto
eeuw, dat men do taal gaat critisee-
ren. We vechten met woorden en kib
belen er meo. Maar nu vragen we
ons af, of die woorden zelf niet de
dwaling doen ontstaan. Voorbeelden
zijn er, oen zee om te drinken .B.v.
't woord „is", dat bestaan beteekenU
Maar we zoggen de leugen „is" en de
waarheid „is". Wat bestaat er nu.
„Is" be toekent bestaan, maar mea
zegt liet verleden „is" en het heden
„is" en de toekomst „is". Dit nu kan
niet zijn. Want 't verleden bestaat
niet meer. liet heden bestaat maar
een ondeelbaar oogonblik en de toe
komst bestaat nog niet Men kan er
dus niet over spreken, als „is", in
den zin van bestaan. Zoo bestaat er
als oogou zwijgend en vragend aan
keken.
Maar er was nog genoeg gezond
verstand in hem overgebleven, om
hem er voor te behoeden iets onbe
kookts te doeneen ondoordachte
handeling zou verbazing, misschien
wel wantrouwen kunnen wekken bij
hen, die er goluige van waren. 1-Iij
spande zijn uiterste krachten in, om
zichzelf in bedwong te houden, om
boven alles zijn stem te bebeerschen
en die opgewonden schittering te be
dekken, die hij wist dut in zijn oogen
zichtbaar moest zijn.
Mij dunkt, dat hot ©enigszins
vreemd is zeide hij volkomen
kalm, zelfs op luchtigen toon, tot
Squire Boatficld, die van plan scheen
te zijn, heen te gaun, dat deze men
schen de Lamberts namelijk die
alleen den vermoorden man intiem
kenden, zoo voortdurend en beslist
uit den weg blijven.
Op liet ©ogenblik waarop deze woor-
dezon hem ontsuapton natuurlijk
onwillekeurig, wist hij, dat de
eerste regelen der voorzichtigheid
hem zwijgers op dit punt en over dit
feit hadden voorgeschreven. De man
zou straks begraven worden, liet ver
dwijnen van den smid was tot zoover
onopgemerkt gebleven. Rust, de
eeuwig© rust van het graf, zou spoe
dig de vreeselijke gebeurtenissen in
het vergeetboek doen raken, die nu
ieder©:ft bezig hielden.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
A 30 Cts. per regel.
RONA CACAO.
Hoewel pas sedert eenige weken in
den handel, ls nu 'reeds het aantal
gebruikers dat van Houton's „Rona'
cacao verkiest boven vele andere
soorten zeer talrijk. Het zal echter
nog olken dag grooter worden, want
in „Rona" heeft men den juisten
goed ontwikkelden cacao smaak te
ruggevonden, zooals die ook o gen is
aan hot product van den uitvinder;
van cacaopoeder, aan de wero'dto-
roomde van Houten's cucao. Daarbij
ls „Rona" cacao zoo krachtig dat men
slechts weinig in een kop behoeft te
doen, om een krachtigen, smakolij
ken drank te hebben. In hot gebruik
ls „Rona" daarom zoo goedkoop. Het
staal 'reeds nu vast dat men na ©en
geregeld gebruik niet meer met an
dero merken tevreden kan zijn. Onge
twijfeld wordt „Rona" de volksdrank
bij uitnemendhe.d, ze is de beste ca
cao voor den prijs. Als genot- en voe
dingsmiddel is „Rona" cacao veriv
te verkiezen boven kolfie en thee.
een voortdurende taalverwarring.
Wie rationalistisch denkt, weet, dat
er mets is, tenzij oen geest het waar
neemt. De geest moet or dus eerst
zijn De groote fout, de eeuwig© fla
ter der materealisten is, dat zij spre
ken over dingen, maar zij vergeten,
dat 't weer de menschelijke geest is,
die deze dingen moet waarnemen.
Do geest moet er dus eerst zijn, om
to kunnen waarnemen.
Rood lux werd eens gevraagd
„Meester, leert ge, dat de wereld on
eindig is Boedha zei „Neen, ik
leer niet, dat de wereld oneindig is..
Toen vroeg men „Meester, leert ge
dan, dat, de wereld eindig is
Ook dat ontkende Boedha. Maar,
zei men, of 't een, of 't ander. Doch
Boedha wilde niet antwoorden, want
de vraag was onzin, evenals onzin zou
zijn to vragen waar ging do vlam
naar toe, naar 't noorden, 't zuiden
als "t vuur is uitgegaan. Er zijn meer
verwarringen, b.v. de logica. Dit is nu
de kwestie, dat de logica dor woorden
niet nvet do logica der feiten klopt.
Daarom kan een rationeel mensen
Btreng logisch redeneeren, dat me:t
cr geen speld tusschen kan brengen
on toch kan men met het gevoel-
werkend mensch zeggen Alles goed
on wel, maar je liegt.
Do vrouwen, die meer met gevoel
denken, weten dat wel.
De taal zit vol valstrikken. Ik denk
aan 1 verhaal in „The new World",
waar do schrijver vertelde van eon
jangen, die hem kwam vragen, of hij
z'n hoepel rond wild© maken. Daar
om lachte de schrijver, want or was
niemand, die Iels geheel rond had ge
mankt. Absoluut rond bestaat niet.
Toon begreep hij, dat de jonge to-
doelde zóo rond, dat hij er weer meo
spelen kon. Dat zegt weer, dat de taal
verwarring doet ontstaan.
De taal 'S dus misleidend, ook floor
do beeldspraak. Dat vergeten de wijs-
ge eren wel 't allermeest. Zij zeggen:
„Beelden bewijzen niets", maar do
taal kan er niet buiten. Maar in de
taal is niets vast, zooals cr niets ab
soluuts is.
De theorie, dat de atomen zich ge
dragen als zonnen, ten opzichte van
do planeten Dat opent nieuwe pers
pectieven. Democriiius en Epicurhis
hebben 't eerst betoogd en ook do
dichter Lucretius dat de wereld be
staat uit atomen. Maar daarmee ont
kennen zij de goddelijkheid der aar
de niet.
Men stelt geloof tegenover weten.
Dat is niet goed.
De menisten zeggen: de wereld is
oneindig. Maar als zij dit zeggen,
moeten zij die cmeindigdheid ervaren
hebben. Maar ervaren 110011 men
zelfs niet do minste, en ook do kracht
niet. Poincaré noemt dari ook kracht
en inventie, geen ervaring.
Dan wórdt er veal gesproken over
oorzaak en gevolg. Maar con oor
zaak bestaat er eigenlijk niet. Want
dio oorzaak van heden is niet de oor
zaak van morgen. De oorzaak, die
vandaag den steen doot vallen, doet
dien steen morgen niet vallen.
Ik sta niet tegenover de weten
schappen. Ik wil alleen verruiming
van denken. Haokel zegt, dat de kos
mische perspectief ruimer is gewor
den «n dat daardoor ook ons inzicht
is verruimd.
Helmholtz zeide: "Wanneer ik een
occult verschijnsel zag gebeuren xal
ik desondanks zeggen: Dat Ls niet I
waar. Tegenwoordig zeggen ve'e ge-1
leerden In zoo'n geval: „Wij zullen I
Wat de oude Kwakerin dacht en
voelde, wat Richard de broeder
vreesde en veronderstelde, was voor
Sir Marmaduke gemakkelijk te raden;
voor hem alleen en voor niemand an
ders.
Voor deze anderen was de stilte van
het huisje, de afwezigheid van do
Lamberts een heel eenvoudig te ver
klaren zaak. als men bedacht, dat zij
zoo verontwaardigd op den dood©
waren. Zij begrepen volkomen, dat do
oude vrouw er knoriig over was, dat
zij haat voelde tegenover den vreem
deling, die de rust van haar leven
had verstoord.
Iedereen was bereid om haar niet
lostig te vallen, om haar en den Jon
gen Lanxbert niet in de onaangenaam
heden van deze zaak te betrekken,
llun huisje was een plaats van rouw
het was behoorlijk en passend, dat zij
verborgen en zwijgend in hun huisje
bleven passend ook, dat zij hun
vensters met gordijnen en deuren
gesloten hielden.
Niemand wenschte hen te store»
niemand behalve Sir Marmaduke, en
bij hem was het niets dan da: lugu
bere verlangen, die hartstochtelijke,
intense begeerte, om te weten, en
ieder détail in verband to brengen
mot zijn ei ven misdaad.
Do oude vrouw Lambert moest
aangespoord worden om do identiteit
van het liik vast te stellen, voordat
het begraven werd, herhaalde hij
nu boos. toen hij zag, dat een blik
van misnoegen op hot aangenaam
gelaat van den Squire zichtbaar
werd.
Wij zijn overtuigd van 's mans
identiteit. antwoordde do Squire
ongeduldig, en het is geen geschikt
schouwspel voor vrouwen oogen.
Maar dan moesten haar de Idee-
ren en andere zaken getoond worden.
En hoe is het eigenlijk met Richard
Lambert, mijn ex-seeretax-is, gesteld?
Hooft hij den man pertinent horkend?
Ja, ik geloof het wed. zei Boat-
field, even aarzelend.
Maar, Boatfiold, als jo zoo weinig
lust toont, om je plicht te doen in
deze zaak, dan zal ik zelf met die
menschen spreken.... Je bent hoofd
van de politie van het district.... het is
dus jouw werk.... en ik verzoek je, in-
tusschon tenminste order te geven,
dat de kist nog niet wordt toegespij-
kerd.
De vriendelijke Squire zou wel ver
der geprotesteerd hebben. Hij zag er
de noodzakelijkheid niet van in, een
oude vrouw bet afschuwelijk gezicht
van een verminkt lichaam op te drin
gen, ook vond hij het nie*. nocdig.
nog meer zekerheid omtrent do identi
teit te krijgen.
Maar na op zeor ineesterachtigen
toon gesproken to hebben, had Sir
Marmaduke zich ui op zijn hielen
omgedraaid, zonder het protest van
zijn vriend af te wachten en lien nu
over de ruwe keien, waarmee de weg
hier bestraat was, naar de voordeur
van het huisje.
Squire Boatficld volgde hem met
tegenzin. Het. volgend oogenblik had
De Chuvasse de klink van bet poortje
opgetild, liep hot straatje over en
klopte luid op de voordeur.
Blijkbaar bestond er bij de bewo
ners van het huisje geen verlangen
tot geheimhouding of oproerigheid,
want nauwelijks was de echo van het
kloppen van Sir Marmaduke wegge
storven, of dc dour werd van binnen
door Richard Lambert geopend, die,
toen hij de twee heoxon op den drem
pel zag staan, onmiddellijk achteruit
stapte, om hen gelegenheid te geve»
te passeeren.
De oude Kwakerin en Richard wa
ren blijkbaar niet alleen. Twee dames
zaten op diezelfde stoelen met rechte
ruggen, waarop vijftig uur geleden
Adam Lambert en de Franschc- Trina
hun afspraak hadden gemaakt om
trent die noodlottige ontmoeting op
dexi rand van do rots
De rustelooz» ©ogen van Sir Mar
maduke omvatten met een oogopslag
alles wat er in die kleine kamer, die
hij van zoo lied nabij had gekond, te
zien was.
De lage deuropening, waardoor hij
altijd gedwongen was geweest bij het
binnentreden te bukken, de midden
tafel met de tinnen kandelaars er op,
de houten stoelen, die uit dankbaar
dus v .i^taau niet de mededeeling.dat
Royaards on de zijnen ons door hun
spel tijdens de vier bedrijven voort
durend in de feeststemming hfeklen
en dut het strijkorkestje vaxi den heer
Kriens er voor zorgde, dat die stenv-
ming er in do pauzes niet uitging.
Toen het scherm na hot laatst-j l»e
drijf weer opging, zag het er in liet
kaste©! Do la Seiglière heel wat min
der stijlvol uil en menigeen zal niet
ons, bij liet gezicht van al die zwart
gerokte heeren naast de zwierig-ge
kleed g markiezen en baronnen uit het
begin dor vorige eeuw, de opmerking
hebben gemaakt, dat de mode en de
smaak or in deze honderd jaar niet
bepaald op zijn vooruit gegaan. Wat
zou oen markies Do la Seiglière met
ziin kuiten als marmer" wel van on
ze tegenwoordige wijde, zwarte pan
talons hebben gezegd
Maar toen Willem Royaards ver
scheen, zagen wij niet meer in hom
den markies uit Sandeau's blijspel,
doch den jubileerenden kunstenaar,
voor wiens feest wij in den schouw
burg waren gekomen. Het publiek
juichte den ©minenten nrtist enthou
siast toe ©n het duurde een heelon tijd
vóórdat Mr. Robbers, de president
vun het llaarlemsche huldigixigscomi-
té. het woord kon nemen. De heer
Robbers sprak Royaards als volgt toe:
Do heer Robbers zei o.a.:
Wij beschouwen U. Willem Ro
yaards, als ecu figuur van beteeke-
nis in orrze vadenlandsche historie,
lettend op wat ge nu reods hebt tot
stand gebracht, en daarbij allereerst
op het feut, dat hot u gelukt is, dunk
zij uw kunstzin uw liefde voor liet
woord, en uw alles overwinnende
geestdrift, een groot aantal uwer
1 andgenooten de schoonheid van
Vondel te doen genieten, zijn we er
van overtuigd, dat ge gedurende on
afzienbare tij dien eon eere-plaats zult
blijven innemen Ln de ciTlti'urgeschïe-
denia van Nederland.
G© wordt bekoord door de taal van
den dichter, hoog© gedachten en
alorioe innig-menschel ijke sentimen
ten, in verzen geuit, ontroerden u,
gij hoordet de muziek ran uw stem,
exi, ge wordt verliefd op het mcoi go
zegde woord, waarvan de sclioonlie c
de kracht en de macht u verrukten.
En zóó ontstond in u de dxung, die
u dwong tot rusteloos streven, die
uw ziel dorstig, uw geest driftig
liiaid, en d e uw leven zal blijven be-
heersehen- de drang tot het deen le
ven, en geven van die schoonheid in
woorden, in verzen, en tot het uit
beelden van grootscho figuren in
maobtlgo drama's.
Weinigen hebben tot nog toe be
seft,. dot uw wce'rsl and sv erm og'-u,
zoowel 't phyaiek© als 't psychisch^
ontzagwekkend krachtig moest zijn,
gegeven de oindölooze reeks vun te-
leurstellingen, die ge te boven moest
komen en te hoven kwaaont!
en uw zoo zéér afmattende arbe d;
«n dat dit 'weerstamlsViei-mogen
voortdurend gevoed, ja in stand go-
houden inoest woxden door ontwik
keling van energie en van witskraoht.
Maar deze, uw zegetocht door Ne
derland «uit gij u. hoop ik, blijven
herinneren als één verblijdende veï--
rass'.ugl Ge l»ebt gezien, gehoord, ge
voeld, dat eindelijk uw werk waar
dering JKseft gevonden bij een klein*
menigte, dat de vonken, die uit liet
vuur van uw geestdrift gespat zijn,
toch voör een doetl zijn blijven voort-
gloeien 5n de geeeten van anderen;
zelfs hier en daar zóó fel en krachtig,
dat er een gloed uitstraalde, d e den
weg welken gij ging door de regionen
der kunst, verlichtte, en bewonde
ring wekte voor t door u gewrochte
en voor uw fiere kracht.
Wij zijn er van overtuigd, zoo zei
de ik, dat ge een eereplaats zult blij
ven innemen in de cultuurgescldede-
nis van Nederland; var. deze, onze
overtuiging wilden we doen hl ijken
dooi- een daad. Wij bieden u aan uw
doo'r Jan Toorop te schilderen por
tret, maar we geven tegelijkertijd
als onzen wensch to tonnen, dat dit
portret in de toekomst door U wor-
diu geschonken aan 's Rijks Verza
meling van Kunstwerken van Mo
derne Meesters. Niettemin hoj»en we
hartelijk, dat u, uw vrouw en uw
kinderen gedurende een lange reeks
ran jaren u zult mogen blijven ver
heugen ln 't ongestoord bezit van
uw beeltenis; geschilderd door een
kiULRtbrooder, dio reels méérmalen
loonde ©on vriend van u te zijn die
u hoogacht en eert, en die ons thans
ten duidelijkste en op oen zeer
edolaard.ge wijze heeft doen blij
heid voor de onvermoeide pogingen
van do Kwakerin glommen als spie
gels.
Alles was precies zooals het. enige
uren geleden geweest was, toen hij
zijn br&edgerouden hoed van de tatel
had genomen cn het huisje was uitge
gaan. Alles was precies zooals het ge
weest was, toen rijn jonge echtgenoo-
te hem over de tafel heen een loeren
portefeuille had toegeschoven; <le por
tefeuille, die het fortuin bevatte, dat
hij nog niet tot zijn eigen voordeel
had durven aanwenden.
Ja het was alles precies zoo; want
juist op dit oogenblik, nu hij daar in
de kamer stond, keek Sue hem bleek
eu zwijgend van over de tafel heen
recht in het gelaat. Eenige oogenblik
kon sprak niemand con woord. Squire
Bo.itfield voelde zich onuitsprekelijk
verlegen, overtuigd dat hij ongelegen
wam, zich vaag verbazend waarom
de atmosfeer in bet huisje zoo zwaar
on drukkend was.
Achter hem had Richard Lambert
bedaard de voordeur gesloten do
0:1de vrouw stond cp den achter
grond. do stofdoek, dien zij zoo ijverig
gebruikt liad, was uit haar hand ge-
vallen, toen do beide heeren zoo on
verwacht in haar huiskamer versche
nen.
(Wordt vervolgd).
