HAARLEM'S DAGBLAD.
TWEEDE BLAD,
DODERDAG 25 APRIL 1912
Buitenlaudsch Overzicht
De ondergang ran da
Titame.
't Ondorzock.
Het voortgawttfe verhoor floor
de Amerikaansche Staatscommissie
brengt meerdere bijzonderheden aatt
hel licht. Uit do verklaring van
officier der „Titame" zou blijken, dat
in de onmiddellijke nabijheid van het
zinkende schip zich een v r a c
bóotbovond, (lie op dn no od-
signalen der „Titan
geen acht sloeg.
De „Frankfurt" van de Norddeut-
sche Lloyd 't schip dat, men hield
voor de boot, die doorgevaren is, na
dat 't de hulproepen van de „Tita
nic* had opgevangen is te Bremen
aangekomen.
De kapitein verklaarde, dat hij
's nachts te. 12 1/2 uur de eerste hulp
roepen ontving. De „Titanic" deelde
hierin alleen mede, waar zij zich be
vond. Spoedig daarna kwam het
tweede telegram, waarin dringend
om hulp gevraagd werd. De kapitein
Btcomde loon naar de „Titanic11, die
140 zeemijlen verwijderd was. Een
uur later hield de telegrafische ver
binding op. Tegen 10 uur "Maandag
morgen kwam een groot© ijsberg van
50 M. hoogte en 300 M. lengt© in
zicht. Een der hellingen van den berg
was donker gekleund. Hier moet de
botsing geweest zijn met de „Titanic".
De „Frankfurt" kwam na 10 uur op
de plaats van de ramp. De snelheid
van 12 zeemijlen was verhoogd tot
13 1/2. Er kwam bericht, dat de „Car-
Eathia" de 22 booten meVschipbreuke-
ngen aan boord genomen had. Er
viel dus verder niets te helpen en
daarom hervatte de „Frankfurt" haar
koers, door ©en reusachtig ijsveld,
waarin meer dan 20 ijsbergen dreven,
stoomende.
De kapitein van de „Culifornian"
verklaarde, dat zijn ccliip minder
dan 20 mijlen van de „Titanic" ver
wijderd was, toen dat schip zonk
indien men het lot van
de „T i t a n i c" had gekend,
zouden alle pas sm g i e r s
gered z ij n.
De kapitein ontkende, dat de „Ca
lifornian" het stoomschip was, dat op
vijf mijlen afstand van de „Titanic"
voorbijstoomde, zonder op de noodsei
nen van dit schip acht te geven.' Inte
gendeel, hij Verklaarde „Omstreoks
10.30 in den avond van Zondag stoom
den wij in een onmetelijk ijsveld. Da
delijk werden de machines gestopt,
ooi het daglicht af i© wachten. Maar
mm het stoppen der machines steil
ten wij ook den stroom vcfor onze
draadlooz© telegrafie, die derhalve
met werkte, zoodat wij niet wisten,
dat de „Titanic" in nood was, vóórda t
wij het den volgenden morgen verna
men van de „Viigini,an". Toen. eerst
ginsen wij naai' liet' toonéol. van de
ram,,."
't Is zeker te betreuren, dat de
draadiooze telegrafie op do „Califor
nian" buiten werking gesteld werd.
Was dit niet gebeurd....
Ook de getuigenis van den ui tk ij li
man Fleet baarde veel opzien. Hij zei,
dat hij den ijsberg duidelijk had ge-
zie ;maar dat hij hem zeker vroeg
genoeg gezien zou hebben en ook op
tijd er voor hebben kunnen waar
schuwen, als hij rnaar een verrekijker
had gehad. In Southampton hadden
b;j het vertrek van de „Titanic" de
uitkijken aan den tweeden officier om
verrekijkers gevraagd, waarop deze
had geantwoord, dat er geen voor hen
beschikbaar waren.
Een ander officier verklaarde, dat
er tijdens de reis, wegens don wind,
niet met de reddingbooten geoefend
was
Een officier sprak beslist, tegen, dat
er den avond voor de botsing feest ge
vierd was, waardoor officieren en ma
trozen voor een deel dronken zouden
zijn geweest. Alles wus op post, zoo
zei hij.
Deze officier zei nog, dat men eerst,
niet aan ©en zoo ernstig ongeluk
dacht. Getuige kwam juist bij de
brug, toen <lc botsing plaats had, hij
kon even wal niet zien, wat er gebeurd
■was. De oudste officier zei„Wij zijn
in aanvaring geweest met een ijs
berg'. Men voelde slechts een lichten
schok, zoo licht zelfs, dat niemand
aan een ernstig ongeluk dacht De
eerste officier gaf onmiddellijk, nadat
de waterdicht© deuren gesloten wa
ren, last met volle kracht achteruit
te stoom en.
Al de officieren gingen daarop naar
het einde van de brug om den ijsberg
waai- te nemen, zij zagen hem slechts
flauwtjes. Hij stak ongeveer 30 voet
boven het water uit. Boxhall ging nu
naar het tussohendok om te zien waar
het schip beschadigd was. Hij vond
evenwel niets. De kapitein gelastte
daarop, dat men den timmerman zou
roepen om een onderzoek in te stellen;
deze kwam reeds mededeelen, dat liet.
schip water maakte. De vierde offi
cier begatezich daarna naar het mail-
ruim, waar de postzakken in het wa
ter dreven, terwijl de beambten aan
hel, werk waren.
't Verdere noodlottige verloop leemt
treffend voorgevoel.
Dc heer Moody, vroeger met den
de Dardanellen werd v.ain Turksche
zijde gemeld, dat oen Italiaansche
kruiser buiten gevecht gestald was,
een bericht, dat toen door de Ita
liaansche rogeenng ontkend weid.
Uit Italiaansche bron wordt ge
meld, dat een groote Turksche troe
penmacht met artillerie d© Italiaan
sche stellingen bij Boekames heeft
aangevallen. Na ©en hevig gevocht
van 2 uren sloegen de Italianen den
vijand af. Zij hadden 17 dooden en
70 gewonden. Onder de laatstem was
kapitein Blanchi.
De Turksöhc regeering spreekt 't be
richt tegen, dat de commandant En-
ver bay zou zijn overleden.
't Oproer In Marokko.
Volgens hetgeen de bladen thans
mededeelen omtrent het gebeurde te
Fez, kan geen twijfel meer bestaan of
men heeft te doen gehad met een goed
lvocr Hartley, den kapelmeester aan voorbereide, politieke beweging tegen
boord van de „Titanic", aan dc kapel de. Fransche overheersching.
op de „Mauritania" verbonden, ver-; De soldaten van den Makhzen over
telt, dial hij dezen op zekeren dag vielen hun instructeurs, en trokken
vroeg Wat zoudt ge wel doen als ge daarna de stad in, roepende, dat het
op een zinkend schip waart i nu tijd was de Franschen weg te ja-
Ik zou, was hét antwoord, mijn mu- j gen, De bevolking, en niet het minst
zikanten bijeen roepen en hen laten de vrouwen, juichten do oproerlingen
spelen
Nu bijv. „Nader, mijn God, bij
U dat zon zeker bij de omstandighe
den zeer passend zijn.
overal geestdriftig toe.
Thans weet men, dat de Fransche
verliezen bedragen 68 dooden, o.w. 15
officieren, 40 soldaten en '13 burgers.
De heer Hartley dacht toen zeker alsmede 70 gewonden, o.w. 4 officie-
niet, dat hij ooit in de noodzakelijk- ren. Het aantal vermoorde Joden
heid zou komen, deze hymne onder wordt op minstens vijftig geschat.
zoo ernstig©' omstandigheden te laten
spelen.
VOOR DE SLACHTOFFERS.
Ten behoeve van de nagelaten be
trekkingen der slachtoffers en
Te Fez. is nu de staat van beleg af
gekondigd.
Thans is de'rust er weer ten deele
teruggekeerd.
De berichten door dc Alliance Israé-
m eiviuii'Kuu mor sjucmiiuers oil va.ii r,
deze slachtoffers zelf is thans reeds lillik,.
meer dan 170,000 p. st. bijeengebracht,
het Londensche Lord-may orsfonds al
leen. wijst reeds een bedrag van
'105,000 p. st, aan.
do plundering van de Joodsche wijk
en schilderen in sombere kleuren de
ellende en het gebrek der overleven
den, ten getale van ongeveer 10.000.
De Alliance heeft voor eerste hulp
10.000 fres. gezonden; het bestuur doet
een beroep op allen, tot hot verleenen
van financicelen Steun.
Scherpe criliek wordt geoefend op
de houding der Fransche militaire au
toriteiten.
In de Kamer is ook al een interpel
latie aangekondigd.
Omtrent de heldhaftige verdediging
en den vreeselijken dood van drie der
vier Fransche beambten van den post
voor draadlooze telegrafie worden
thans nog do volgende bijzonderheden
bekend.
Tegen één uur 's middags rukten
een groot aantal Marokkanen van al
le kanten tegen het posthuis op, maar
zij moesten telkens afdeinzen door 't
goed onderhouden.revolvervuur der
vier jonge mannen.
Lr aan wanhopend, do Fransche be-
i«»n*ambten te overmeesteren, klommen
UG oorlog lUSSGlien Italië enTurkije eenige Marokkanen langs de achter-
Uit Konstantinopei wordt per tel©-zijde van het huis op het terras,
gram gemeld, dat het aantel in de lia-maakten een gat in de zoldering en
vers stilliggende schepen 94 bedraagt, j trachtten zoo in het huis Finnen te
Nog steeds zijn de, Darduuoiicn, gxslo- dringen. Nogmaals genoodzaakt om
ten eh is niet hét verwijderen der zee- 1c wijken, wierpen zij brandende.
D© reddingsmiddelen
op de booten.
In bijna alle landen worden thans
maatregelen genomen om de red
dingsmiddelen op de groote zeebooten
te vorbeteren. Er is zelfs sprake van
een internationale conferentie daar
toe.
De stokers van de „Olympic" 't
zusterschip van de „Titanic", ook van
de White Star Lino hebben ge
staakt zij weigeren te vertrekken,
wijl zij niet. tevreden zijn met de op
vouwbare reddingbooten, die aan
boord zijn gebracht.
D© „Olympic" heeft te .Southamp
ton het anker laten vallen en kan niet
naai New-York vertrekken, vóórdat
200 stekers zijn aangeworven, of be
tere reddingbooten zijn opgenomen,
't Laatste lijkt ons 't best©
ijlen nog geen begin gemaakt, inte
gendeel, hun aantal is zelfs vermeer
derd.
Do reederijen hebben nog geen en
kel bericht ontvangen, wanneer de
Dardanellen weer voor hel verkeer
opengesteld zullen worden.
Ons ministerie van buitenlandsche
zaken heeft een telegram ontvangen,
dat de weer-openstellmg der Darda
nellen togen 't ©inde der week waar
schijnlijk wordt geacht.
Dc Italiaansche regeoring bewaart
het diepste stilzwijgen over de even
tueel© plannen en bewegingen der
vloot.
Het eskader van de Aegeïsclie Zee is
gesplitst in twee divisies. Het schijnt,
dut een van deze naar de Italiaan
sche wateren (Tarente) zal terugkee-
rer. de andere divisie blijft in den
Archipel kruisen en wordt op ver
schillende punten gesignaleerd. De
Italiaansche schepen blijven ©venwel
inhoofdzaak in de omgeving van
Sa,mos en Rhod.es, zoodat men mag
aannemen, dat de Italianen op deze
beide eilanden het oog gevestigd hou
den?
Uit, Athene seint men, dat bij het
eiland Eivboca, een paar mijlen ten
zuiden van de heven, een oorlogs
schip ankerde, zonder vlag, dat door
een torpedojager gesleept en door
vier andere torpedoboolen begeleid
werd. Boven de waterlinie vertoonde
dit schip een groot gat,
't Schip is waarschijnlijk de „Wa-
rese". Reeds onmiddellijk na dc be
schieting van het fort Koem Kale bij
De afgevaardigde Erzberger had do
keizerlijk© kabinetsorder over de ducl-
zaak-Sandeh scherp- georitiseerd. Hij
noemde die order ©en schande voor
het Duitsche volle.
Dj minister van oorlog, von Hee-
ringen, antwoordde daarop, dat hoe
ren, die om religieuse redenen niet
duelleeren willen, niet waardig zijn
officier te worden of le blijven. Hier
op ontstond zoo'n storm van veront
waardiging, dat de minister onmoge
lijk verder kon spreken.
Do afgevaardigde Paasche merkte,
toen d© stilte teruggekeerd was, op.
dat, de minister van oorlog wel be-
speuixl zal he-bben, hoe weinig hij ge
sproken had in deri geest van liet
Duitsche volk.
UIT DE ENGELSCHE
POLITIEK.
In het Engelsche Lagerhuis heeft,
minister Mc Kenna liet wetsontwerp
tot scheiding van kerk en staat
Wales ingediend.
Binnenland
stukken hout door het gat naar bene
den en stortten hier vervolgens petror
leum uit.
Nu werd de toestand der belegerden
onhoudbaar; zij moesten voor de vlam
men en den rook terugwijken. De Ma-'
rokkanen konden nu het huis binnen
dringen en een afschuwelijke strijd
ontspon zich te midden der vlammen.
Drie der ongelukkige beambten
stortten op het brandende hout neder,
door kogels en dolksteken doodelijk
gewond, cle vierde, inziende, dat iede
re tegenstand verder nutteloos was, j
trachtte zelfmoord te plegen, door zich
met zijn revolver een kogel in het
hoofd te schieten, maar het schot ket
ste. Daar de brand echter toenam en
de Marokkanen meenden, dat zij vier
lijkeu achterlieten, trokken zij zich te
rug.
Ilalf verstikt door den rook slaag
de dfe vierde beambte er in te vluch
ten, terwijl de lijken zijner kamera
den door de vlammen verteerd wer
den.
Allerlei.
FRANKRIJK EN SPANJE.
In haar nieuwe nota aan Spanjë
handhaaft de Fransche regeering
haai- oorspronkelijke eischen betref
fende Marokko, zoodat de onderhan
delingen opnieuw op het doode punt
zijn geraakt.
RUMOER IN DEN DUITSCHEN
RIJKSDAG
Gisterenavond is liet in den Rijks
dag bij de beraadslagingen ovei de
leger- en vlootwetten tot groot rumoer
gekomen.
EERSTE KAMER.
Na/dat gisteren de wetsontwerpen
tot vaststelling van het slot der reke
ning van Curacao over 1908, en van
die voor Ned.-Indic, over hetzelfde
zoomede, in tegenwoordigheid,
van'den Regeeringscommissaris, Mr.
Gratama, de zoogenaamde Erfgooiers-
vvet, zonder debut of stemming wa
ren aangenomen, hield de Kamer zich
bezig met het bouwwelje, dat subsidie
verzekert aan de bijzondere scholen
lor de bouwkosten.
Het debat liep niet af en wordt he
den voortgezetdaarna komen de
Armemvot en de motie-Thooft aan de
orde.
Over het bouwwetje kunnen wij
kort zijn.
De hoeren Van der Feltz en Ferf
bestreden liet met klem van redenen,
de heeren Van der Biessen, Woltjor,
llovy. en Vun Lainsweerde verdedig
den het met warmte, evenals de Mi
nister van Binnenlandsche Zaken, de
heer Heemskerk.
Terwijl de bestrijders het ontwerp
praematuur vonden, omdat er geen
behoefte was aan meer steun voor het
bijzonder onderwijs en zij er over
klaagden, dat voor liet openbare na
genoeg niets tot verbetering geschiedt,
terwijl men voor het bijzondere meer
geld vraagt dan billijk en noodig is,
dat alzoo voortrekt, in strijd met
den géést der grondwet; terwijl zij
spraken van een run op de schat
kist', zelfs voor de bestaande scholen,
zoodat er geen sprake kan zijn
!i voorziening in een behoefte; ter
wijl zij betoogden, dal er een bedrei
ging in lav van ons onderwijs, door
het in 't leven roepen van kleine
schooltjes, bij gebrek aan voldoend
bekwaam personeel en vooral ook qm
'partijdige wijze, waarop iii de an-
i'c Kamer ©ver alle bezwaren was
sngcsiapt en aan de Begeering"
ineer was opgedrongen dan zij ge
vraagd had, deden de voorstan
ders, met den premier, uitkomen, dat
er inderdaad wel behoefte is aan meer:
cliolen op Clnistelijken grondslag; in
5 jaren waren er 397 bijgebouwden
er is nog gebrek aan vooral in de
groote steden. Men heeft daar geen
kleine schooltjes te vreezen en voor
voldoend personeel late men de bestu-
■en gerust zorgen.
Overigens, die kleine schooltjes
hebben ook 't openb. onderwijs noo
dig en, daarover klaagt men niet..
Waar de voorstanders der Christ.-
scholen (3289 met 328000 leerlingen)
178 millioen uit eigen zak hebben be
taald en voor de 16 millioen die zij t
Rijk per jaar sparen slechts 7 millioen
subsdie ontvangen, w'aar ze nog
steeds niet schuld en tekorten te kam
pen hebben, daar achtte men 't bil
lijk, rechtvaardig om meer subsidie
te geven, ook voor de bestaande scho
len, die steeds grooter behoeften heb
ben en voor de verhooging van het.
peil van het onderwijs.
Terwijl de hoer van der Feltz eon
lans brak voor 't deugdelijk openbaar
onderwijs, betoogden de verdedigers
der voordracht dat er zooveel aan de
goede verhouding tusschen 't onder
wijzend personeel en den eerbeid voor
het gezag bij het openbaar onderwijs
ontbrak.
De hoer Hovy riep voorts wijlen
Jhr. Alberda van Ekensteln tot ge
tuige voor de rechtmatigheid vi
meer gelijkstelling tusschen bijzonder
on openbaar onderwijs.
Overigens om die gelijkstelling
ging 't niet, lean het niet gaan voor
de grondwetsherziening, zeide de Mi
nister. Het doel was enkel om
moeielijkheden voor 't bijz. onderwijs
dat naast 't openbare recht van
staan heeft, te verminderep. Daarin
lag niets ongrondwettigs. De Min.
beweerd© ook voor 't openb. onder
wijs wel het een en ander te hebben
gedaan, maar de motie-Ter Laan kon
hij niet aanvaarden dat was een
politieke manoeuvre, die niet aan 't.
onderwijzend personeel zou zijn ten
goede gekomen.
Z.Exc. verdedigde zijn houding te
genover 't amend.-v. d. Molen c.s. dat
hij overnam, omdat het kon en billijk
scheen, maar ook wijl de oppositie
er aanleiding toe gaf.
Zooals gezegd heden wordt het
debat nog voortgezet.
Vermoedelijk gaat de Kamer van
daag weder uiteen.
PLAN 1913 TE AMSTERDAM.
Naar 't I-Ibld, verneemt, zal de
drukkerij-tentoonstelling, die in ver
band met het plan-1913 georganiseerd
wordt, gehouden worden in het Paleis
voor Volksvlijt. Het ligt in de bedoe
ling voor deze tentoonstelling, even
voor do scheepvaarttentoonstel
ling, een afzonderlijke vereeniging te
vormen.
DE REDDINGSMIDDELEN OP
NEDER.LANDSCHE SCHEPEN.
Uit een artikel in de „N. R. Ct."
blijkt, dat op de Batavier-booten (Ne
derland—Engeland) de booten van de
Rolt.erdamsche Lloyd en van de
maatschappij Nederland voldoende
reddingsbooten aanwezig zijn, om
alle passagiers en de bemanning op
te nemen.
De Holland—Amei'ika Lijn bericht,
dat de dezer dagen aan de „Frankf.
Zeitung" ontleende cijfers betreffende
de plaatsruimte in de reddingsbooten
onjuist zijn geweest. De Rotterdam
heeft 26 reddingsbooten aan boord, do
Nleuvv-Ainsterdani telt er 24, de Noor-
dam, de Rijndam en de Potsdam heb
ben er ieder 20. Gemiddeld biedt elke
boot ruimte om 70 menschen te ber
gen.
In vergelijking met de andere sche
pen in de transatlantische vaart zijn
de cijfers naar.de directie van de
HollandAmerika Lijn meldt gun
stig. De directie van de lijn is in ver
binding met de scheepvaart-inspectie,
om in overleg met haar na te gaan.
in hoeverre de capaciteit van de red
dingsmiddelen nog ware uit te brei
den.
I-IET BEZOEK VAN DE KONINGIN
EN DEN PRINS DF.R NEDER
LANDEN TÉ PARTJS.
Volgens de „Gazette dc ITollando"
is het programma van het bezoek van
H. M. de Koningin en Z K H den
Prins der Nederlanden in hoofdzaak
als volgt samengesteld
Zaterdag 1 Juni: Vertrek van Het
Loo omstreeks 8 uur. Aankomst te
Parijs, via Luik, omstreeks 5 uur.
Bezoek, aan president Fallxères op'
het Elysée. Ontvangst van het corps
diplomatique. Gala-diner op het Ely-
see. Gala-voorstelling in de Opéra.
Zondag 2 Juni: ln den voormiddag
godsdienstoefening in de Oratoi re-
kerk. Receptie op het Stadhuis. Dé
jeuner in de Nederlandscli© Legatie.
Rijtoer in liet Bois de Boulogne. Gala
diner in liet Ministerie van Buiten
landsche "Zaken.
Maandag 3 Juni: Bezoek aan het
paleis te Versailles. Revue -der troe
pen in het kamp bij Satory. Déjeuner
i het paleis te Versailles.
Terug naar Parijs,
Vertrek van Parijs te 4 uur. Aan
komst te Brussel te 8 uur, waar Z. M.
de Koning der Belgen H. M, zal ko
men begroeten, Aankomst op Het Loo
to 11 uur.
RAAD VAN STATE.
Naar men-verneemt, zal het lid van
den Raad van State, Mr. Harte van
Tecklenburg, zitting krijgen in de Af-
deelmg van dien Raad voor de ge
schillen van bestuur ter vervanging
den op zijn verzoek eervol ont
slagen Staatsraad Mr. Henny.
Onze Laciihoek
HOE HIJ OPPASSEN MOEST.
Schuldenaar (zijn schuldeischer op
straat tegenkomende) Aangenaam je
weer eens te ontmoeten. (Zijn snuif
doos te voorschijn halende: Een
snuifje, oude jongen
ÊGhuldeischer Dank jemaar laat
ons eerst eens je schuld verrokenen.
Dea vorigen keer ontsnapt© je op 't
oogenblik, dal ik niesde.
AL TE ONWAARSCHIJNLIJK.
Student (tot hospita) Neen, maar,
juffrouw, dat 's toch al te bar. Nou
blijf ik den heelen middag hier op de
kamer, om mijn odm in de waan te
brengen, dat ik ijverig studeer, en
nou ie komt, zegt u warempel, dat ik
niet thuis ben.
Hospita .- Ja, meneer. Wie kan dat
nou ook droomen 1
TEGEN DE TREK HONDEN WET.
In een te Amsterdam gehouden ver
gadering zijn, zoo meldt het „Hbld.",
de heeren Henri Koekenheim en J. G.
Heineman en mej. J. Muns benoemd
tot leden van een commissie, die aan
II. M. de Koningin, tijdens I-laar be
zoek aan Amsterdam, een adres zal
aanbieden, waarin intrekking van de
Trekhonden wet wordt verzocht, op
grond van de volkomen lichamelijke
ongeschiktheid voor trekhond voorde
meeste honden en het vele misbruik,
en vooral de mishandeling van trek
honden.
OPENLUCHT-MUSEUM
In een onder voorzitterschap van
den heer F. A. Hoefer te Ha item ge
houden vergadering, is besloten tot de
oprichting van dc vereeniging „Het
Openlucht-museum", dat te Arnhem
zal worden gevestigd, mits de gemeen-
een geschikt terrein afstaat.
Tot leden der commissie van vooA
bereiding werden benoemd de leden
van het comité, dat deze vei-gadering
belegd had, namelijk de heeren jhr.
J. Beelaerts van Blokland te Ooster
beek. B. F. S. von Brucken Fock te
Middelburg. Jos. Tb. Cuypers te Am
sterdam, J. J. van Dei use te Ensche
dé, V. R. IJ. Croesen te 's-Gravenha-
ge. A. van Erven Dorens te Zandvoort,
jhr. mr. J. A. Feith te Groningen, F.
A. Hoefer te Hattem, G. J. Landsmeer
Jzn. te Assen, J. P. van Lonkhuijzen
te Utrecht. R. P. J. Tutein Nolthenius
te Delft, mr. J. Nanninga Uitterdïjk
te Kampen, E. A. von Saber te Haar
lem, W. F. C. Schaap en dr. J. S. van
Veen. beiden te Arnhem.
DE HEVIGE BRAND BIJ AM
STERDAM.
Nader wordt uit Amsterdam gemeld,
dat de bekende uitspanningsplaats
„Halfweg het Kalfje" en de daarach
ter gelegen boerderij van de Vriës,
aan den Amstel, geheel in asch ge
legd zijn.
De brandweer van Nieuwer Amstel
as geheel onvoldoende voor dezen
grootën brand. Het schijnt, dat een
loodgieter met vuur bij het rieten dak
van de boerenwoning is geweest. Bei
de perceelen zijn verzekerd.
WERKSTAKING VAN
MEUBELMAKERS.
De staking der meubelmakers te
Joure is zoo goed als afgeloopen. De
meeste eischen der stakers zijn inge
willigd. Twee patroons hebben liet
contract nog niet geteekend. Bij heD
staken nog 6 knechts.
ZELFMOORD IN DE CEL.
Zekere W., gep. O.-I. militair, af
komstig uit Eindhoven, die gisteren
nacht door de politie te Ginneken was
ingerekend wegens dronkenschap,
heeft zich in de gevangenis opgehan
gen aan zijn in stukken gescheurd
boezeroen, dat bevestigd was aan een
tralie van het luchtgat. Men vond den
arrestant gistel-morgen dood in de
cel.
(Het Volk).
DE TARIEFWET.
De minister van financiën, die met
de commissie van voorbereiding voor
de Tariefwet de besprekingen heeft
voortgezet, wordt bij die conferentie
ter zijde gestaan door mr. A. Slote-
maker, voormalig inspecteur der di
recte belastingen.
Van Kunst Kunstesaara
XXXIX.
De Viecjaarlijksche, waarover wij
in een vorige kroniek eenige inleiden
de beschouwingen ten beste gaven is
nu sedert eene week geopend, en de
journalisten doen er hun werk. De
groote dagbladen gaven kilometers
verslag, De kunstreporters wandelen
systematisch van zaal 1 naar zaal 2,
dan naar zaal 3 enz. enz., en geven
hunne ervaringen als wasohlijstjcs,
die door moeder de. vrouw gecontro
leerd worden.
Hier ontbreekt een knoopje, daar is
een baadje gesprongen, giud3 is een
mouwtje niet goed helder gevvordeji.
Wij hebben ous voorgesteld over de
VierjaarlIjksche eenig meer samen
vattend critisch inzicht te vormen.
En daar wij bekennen moeten na een
tweetal bezoeken de massa nog niet
voldoende te overzien om een geor
dend oordeel af te geven, geven wij er
de voorkeur aan van een anderen
voorjaarssalon ditmaal iets te vertel
len. De Amsterdamsclie, ruim 1500
nummers omvattend, wat de schilde
rij en betreft alle dooréén gehangen
Bonder ander criterium dan de vraag,
wat elkaar mooi aanvulde is in
leder geval nog gedurende drie maan
den geopend, en wij hopen bij de vol
gende kroniek met onze aanteeke-
ningen gereed te zijn. De Antvverp-
sche want deze is het die wij be
doelen, de voorjaarstentoonstelling
van „Kunst van Heden", is nog
slechts éóne week geopend. Dat de
Antvverpsche expositie in de feestzaal
der stad, op de Meir, ingericht, on
danks haar veel geringer aantal in
zendingen méér eenheid is, dan haar
Amsferdamsohe zuster, moet echter
van 't hart. Zooveel hebben wij in
het Suasso-museum wel alvast ge
zien, dat wij het gemis vau een zeker
principe ln het samenbrengen van
zoovele kmistvverken voor óéne gele
genheid, niet kunnen goedpraten.
Doch daarover later.
Do Kunst van Heden is, inderdaad
wat de naam aanduidt, kunst die op
dit moment in'Belgié den toon aan-
geeft en een weerspiegeling is van <ïe
geestelijke strooming in dot land en
op dit oGgenblik. Eenige buitenland
sche invités sluiten zich daarbij aan
of staan in elk geval van het Belgi
sche werken niet zoo ver verwijderd.
Zooals Kunst van Heden tentoon
stellingen ieder voorjaar in de Schel-
destad organiseert, kunnen verschil
lende organisatoren daar een lesje
gaan nemen. De maat wordt daar
niet overschreden, de keuze geschiedt
met een zeker, logisch inzicht en
dientengevolge vermoeit het zien er
niet, al is niet eens alles van bijzon
dere kunstwaarde. Ik heb voor die
wijze van voorjaarssalon-inrichters
alle achting en vermoed tegen het ein
de onzer bespreking van de Vierjaar-
lijksche nog wel eens op bot Antwerp-
sche voorbeeld terug te zullen komen.
Doch ter zake. Kent ge Laermans?
Eugéne Laermans heeft ditmaal den
eer wand in beslag genomen. En ik
vond dat zoo belangrijk werk dat al
leen daardoor de tocht naar 't zuiden
mij scheen schadeloos gesteld. Mis
schien komt het werk ook in Holland
te zien. Het is van een eigenaardig
geestelijke houding, sterk nationaal
en tegelijk algemeen menschelljk. Het
heeft de kracht van Meuniers beel
den en heeft, het' typisch gezwoliene
en tragisch potsierlijke wat den
Vlaa.msehen boeren eigen is en wat
te voorschijn kwam als zij hunne Reu
zenfeesten vierden, en hunne aauge-
Icleede Reuzen door het dorp voerden.
Er is b.v. een schilderij „Het gevecht"
geheeten. Twee kerels vechtende
een heeft den ander bij den strot...
om een wouw; zij is op den grond
geworpen en wringt zich tusschen de
krachtvuisten van dien éénen, den
aanvallenden boer, die muurvast
staat als op twee 6teenen pijlers. Dat
alles heel sober, in weinig© maar ex
pressieve lijnen.
In da liggende worstelende vrou
wenfiguur is iets heel tragisch, iets
van een getrapte leeuwin tevens en
toch... ook iets onzegbaar komisch
zooals zo den kop omdraait, die ver
wrongen en verhard i6 als van Ka-
triju uit de Poppenkast.
Goed, en als ge die opmerking stil
letjes .glimlachend bij u zelf gemaakt
hebt, en ge ziet nog eens dan krijgt,
liet tragisch-sterke de overhand en
het kunstwerk blijft u bij als iets heel
fels, hevig gevoeld en primitief krach
tig gebeeld.
„Een kunstenaar, Laermans", zegt
ge dan.
Dezelfde hoedanigheden vindt go
sterk terug bij eene schets, de „Laat
ste Geloovigen" getiteld. Knoestig,
bonkig is dit work, knap zonder twij
fel van heel diepen zin soms, half bar-
baarsch haif onschuldig van uitdruk
kingswijze. Ilij typeert graag en
sterk. In „Winter", een schilderij
waar een moeder met kind op den
arm bij meneer dokter aanklopt, die
ze op zijn vloermat ontvangt terwijl
ge door de geopende deur heen het
yiaamsche landschap in sneeuwkleed
ziet, is de eharge er niet maar is do
typeering meesterlijk. Ik meen te Ber
gen op Zoom zag ik verleden jaar dit
zelfde werk. En het was me een ge
noegen het nog eens tegen t.e komen.
Laermans is geen realileitsiinpressio-
nist zooals ten onzent Israels of Breit-
ner. Hij heeft een eigen, buiten de
werkelijkheid staande kijk op de din
gen, het idec-achtige heeft er moer
vorm aangenomen dan de enkele wer
kelijkheid geven kon. Een bijzonder
man, ik herhaal het, wiens naam men
goed zal doen te onthouden.
Armand Rassenfossc, de Luikenaar,
eenigszins in het voetspoor van zijn
landgenoot Rops tredend, is een
gansch ander type. De realiteit van
de dingen trekt lxenx uitsluitend aan;
alleen is in de keuze zijner sujetten
zijn geestelijke geaardheid merkbaar.
Hij is het sterkst waar hij vrouwelijk
schoon in lijn en kleur kan geven.
Ilij doet dit gaarne en gul Vergelijkt
men hem met wat ten onzent naakt-
schilders vun professie prestoeren
dan valt de vergelijking voor hem.
niet ongunstig uit Het eomiteit der
Kunst van Heden ontving van hem
een twaalftal knap geschilderde, lich
telijk sensueelc olieverfstudies, heel
ver doorgevoerde studies wet is waar,
die de beschouwing alleszins waard
rijn.
Als derde Belg, die van'beteekenis is,
kan Fernand Kluioppf genoemd wor
den. Zijn geaardheid is verwant met
onzen Toorcip. Zijn teekeningen zijn
van een soms ragfijne techniek, zoo
als Toorop's vroegere kinderportretjes
eu potluod-teekeningen dit zijn kun
nen. Eenzelfde gevaar, dat van het
maniërisme?, bedreigt ook den Belgi
schen kunstenaar nu en dan. Er is
op de Vierjaarlijksche een groot schil
derij van hem, eenzelfde sujet behan
delend als de le Antwerpen ingezon
den teekening „Relikwie-kast". In de
schilderij komt net gemaniereerde
meer nog op den voorgrond door de
ietwat verweekelijkte factuur, dan op
de aquarel. Docli bijzonder treffend
zijn enkele teekenmgetjes van vrou
wenkopjes/waarvan de oogen u vast
houden eu als tot, herhaald bezien
dwingen.
Van mijne overige aanteekeningen
neem ik nog die over, aangaande een
groot werk van Marcel Jefferïes,
„Luchtbalfeeat" getiteld. Men hééft
van de Franschen bijzonderlijk aan
Vuillard ruimte gegund. En terecht
m. i., daar vele moderne Belgen uit
Vuillard's en Bonnard's potje
snoept hebben. Deze Jefferies b.v.
staat met zijn kunst op éénzelfde
plan. Zijn „Luchtbalfeest" is, van
zeer groote afmetingen, een geslaagd
werkstuk en in zijn wemeling van
kleuren in zonnelicht en boomen-
schaduw, zeer geslaagd.
Alweer met Hollanders vergelijkend,
kan men aan soortgelijke pogingen
van Monnikendam en Van Raalte,
van Maks en Gestel en Sluylers den
ken. Jefferies houdt het daarbij best
uit en is er niet de minste bij zelfs.
De te Brussel wonende Hollander
Willem Paerels tapt uit soortgelijk
vaatje. Er is in dit werk iets zorge
loos', iets nonchalants, dat mij voor-
Ieopig belet het bijzonderlijk te waar-
deeren.
Toch is het verre van onbelangrijk
als Prinet of Alice Ronner, hoe knap
de laatste ook zijn mag en als salon-
kunstenares bij onze Zuiderburen in
aanzien staat.
Meer van belang is Xavïer Mellery,
over wien ik wel eens schreef hij een
Pulehri-tentoonstelling. Zoo ook Ja
cob Smits, die echter op het. eerste ge
zicht, geen aangename kennismaking
lijkt. En al moge .Tames Ensor hier
niet sterk vertegenwoordigd wezen en
Baseleer wat aan vroeger werk gelijk
blijven, er is in Belgiö een kunst
productie, die Kunst van Heden is. en
die sterk ceuoeg is om als Kunst van
later beschouwd te worden.
J. II. DE B.
22 April 1912.
