Amsterdamsclie Kout
XXVII.
In het teeken van het on
derwijs. Een bioscop-
etrijd.
W- inden deze week in het leeken
van het onderwijs.
U t Jjcgon niet het ietwat sensatio-
ii oud. rlioud, dat wethouder Dc
Vi i id met de onderwijzers, rodac-
ti-i:r< ii vmi „Dc Volksschool", die 7.1.
7.U"h in (i.i blad over de hoofden had
de-i e^ton, op eene wijze die bij
d n v.rtiioiider niet door den heugel
kon. iï j dreigde met niet te zullen
t-1 r,.-.- ken voor ernstige maatre
gelen. indien op deze wijze werd
vi'ii
Nu v.rrcn zeer zeker de uitdruk-
km. i in de exemplaren van „Do
i -f MjfiV' ntet mnlsch. en gevraagd
ro r. den of de onderwijzers. In
hor '.i :>d tegen liet ambnlantismc
ziel» ru r se steeds moeten bedienen
v. .i -ooniijUhtden aan h. t adres
van I i .i;<!rh« hoofden.
Ik ior mij ga 't geval voorbij met
std/wi ii, omdat waarschijnlijk dit
co'ii' i geen vérstrekkende gevolgen
•i..1 i Mii-n. Ilei is zeer waarschijc-
idunkt nnj, dat de zaak bij deze
waai rhuwhig blijven zal.
Van bijzonder groote beteekenis
nonv. nieren ia hetgeen dc gehcele on-
<!ei .v ïi/.i rrbeweging in Amsterdam,
rn v.alii- .J bulten de hoofdstad óók
in sponning heeft gebracht; de regc-
1 ii.gr fk r oriderwijzei.-.alarissen cn al
wat daaraan verbonden is.
IV ^- iiieonteraad liC' ft daaraan be
at <1 Woensdagavond en Donderdag-
udildag. zonder echter bijzonder op te
schii u. zonder dat besluiten op dit
oog ri.hltk althans, van groots betee
k. ui er1 nomen zijn.
De hoofd/.ttken uit de voorstellen
w-in n: in de eerste plants natuurlijk
tb.- min una en maxima der salarissen
/•ui: do lijkstelling van ondcrwljzt-
n en onderwi'zors in calariëe-
rinvr en het laten vallen van dan eieeh
dat in I. bezit der honfdoete verplrch-
I ,d is voor benoembaarheid tot on-
d u w"/' i bi) 't openbaar lager onder-
«r-- ti Amsterdam.
En op deze laatste quaestïe den,
Ie de alerbeel" r.fhundeling gehokt.
Wal s olijks telling in calariéering
van sieuveiijke cn mannelijke onder
wind. achten betreft, die werd door
ti n lieer Klaas do Vries verdedigd.
IV: v.oisteller vond bij de stemmiug
i clii zijn partijgenooten (dc vrij-
zinni;;-democraten) cn dc socialisten
r.an zijn zijde. Allo andere raadsleden
zwichtten voor het argument, dat
een dergelijke gelijkstelling veel offers
zou vin gen van do gcmeentcschatkist.
Wan n In dit opzicht nu de vrijzin
nig, democraten en de sociaul-deinocra-
i ,i hot roerend eens. Donderdagmid
dag hebben dc beide fracties van ut-
I- rol links het vermakelijk aan don
slok gehad.
Dat was naar aanleiding van ae
motie-Klaas de Vrieo om B. en W. uit
I., nnoiligon te zijner tijd een vocr-
m»| to doe», waarbij het maximum
salaris voor de onderwijzers op 2153
Wordt gesteld.
Da f. oei aal-democraten vonden deze
mulle veel te vaag; hadden meer hou-
vn?t aan de. voorstellen van 11. en W.
en vielen de vrijzinnig-democraten
over deze vaagheid hard.
liet werd tusschon de democraten
van verschillende schakeering een fel
le strijd en het eind was, dat er vier
viaiziiinig democraten alleen bleven
staan tegenover allo andere raadsle
den.
Trouwens, de zitting van Donderdag
leverde, meer merkwaardigheden op.
iinogst merkwaardig wao de loop
dor discussies over liet voorst el-Den
J in-tog c.s., om den eisch van de hoofd
act-: te loten vallen.
De. voorstellers waren van oordcel,
dut het wcnschelijk is jeugdige, goede
onderwijskrachten, ook al hebben zo
de h'iofdocte niet, naar Amsterdam te
liulen. De keuze wordt dan ruimer.
Tel verzetten zich do sociaal-deruo-
Ciatvn teven dit voorstel, dat, naar z.j
l.Doflgden, genccl inging icgen hei
tu| iiii.--.ei- gevolgde biuisel e.i tiaar-
iui.de de voordraent van B. en Y7. Leu-
1, nr.i.il .iverhoop haalde.
De livvr Vau Kuijkuoï gaf C3 ~zn-
iidat de hoofdstad door li&i stol
len v.:u den hoofdacto-eisch het voor-
be< ld moest geven van cy behoorlijk3
o.i.vidnig der ojh1-.m".vijzers prfca ie
stellen
Dat ui gument lijkt wei wat nccl
zwak.
Zou het niet kunnen zijn, dat bier
cn ixldertjo onder het gras scliuilt.
Iniuieis. de voorstanders van do
hoofdfluoze school hebben als zeer
krachtig argument vooral in Au-
sterdam, waar nu over de tien jai
het be/it van do hoofd-acte voor de
oi telwijzers verplicht is het be
toog dat de onderwijzers precies do-
zelfdo bevoegdheid hebben als het
ilioofd en dezelfde examens hebben
gedaan
Dam in zou natuurlijk verandering
komen indien regel werd dat het
mcprondeel der onderwijzers alleen do
hulp acte had.
Waarmede de strijd tegen het om-
óulaiitisiuo in een andere phase zou
komen cn men doa toestand, zou kn_-
nen krijgen, dat ia den nagel dc hoef
den an scholen een hooger bevoegd
heid hadden dan de orklerwijzore.
De debatten bokldeu tot resultaat
dat een motie van den beer Klaas de
Vries werd aangeuomcu om, mvaroca
een zoo ingrijpend besluit te nevuec,
het oordeel te vragen van het ge
meentelijk schooltoezicht en de P.ijss-
inspèctie.
W at een Verstandig besluit van «Jeu
Baad was, want zoo zonder eeniftu
voorlichting van dc schoolcommis
sie en de rijks-inspectie ecu hcainlt
te nemen als door de heer en Den
Hertog c.s. gewenscht werd zou wel
wat al te overijld zijn geweest
't Merkwaardige geval vxö rich
voor «lat twee dor wethouder-s, de hse-
ron J iien Serrurior zich tegen hun.
collega van onderwijs Mr. S. de Vries
Cz. kantten.
De v. houder van onderwijs voel-,
de veel voor het voorstelden Hertog.
Hij hield or zelfs eon warm pleidooi
voor, en ziet. toen het op stemming
aankwani lieten zijn medo-wethou
ders, behalve de heer Del prat, hem
in den steek
Mr de Vries was woedend.
Maar zijn voorstellen moeten nu
op verdere behandeling wachten, tot
dat het advies van hierboven genoem
de autoriteiten over den hoofdacte-
eisch zal zijn verschenen en de Raad,
daardoor voorgelicht, een besluit zal
hebben genomen.
Ik heb al eens geschreven over het
schrikbarend aantal bioscopen in
Amsterdam. En tevens, dat zij go-ede
zaken doen.
Er zullen weer twee nieuwe bij
komen.
Heusch, het is ongelooflijk maar
waar.
Vlak bij Pathó en vlak bij de cine
ma ou den Hoüigenweg.
Er is oen grappige kant aan
geen omtrent deze aanstaande film
theaters mij tor oore kwam.
Een combinatie van diamanthan
delaren, verlokt door do hooge win
sten die door sommige bioscoop tiiea-
io rs worden gemaakt, had het plan
op gevat in de Kalverstraat een aan-
1 perceekn aan te knopen om daar
csn -bioscoop-theater 041 te richten.
Alles ging naar veri&ch, op... 'et
laatste dar noodig geoordeelde pec-
ceoleu na. Er waren, ik mean tien,
j-rveelen gekocht. Eet elfde wilde
men ook hJoban, doolt de elveiaut
..laarvan vroeg een zoo eec&rbi'.ant
hooge som, dat de combinatie ei riet
aan dacht en besloet liet dan maar
.tonder dat perceel te doen.
Toen het geval ruchtbaar werd, be
sloten andere diamanthandelaren 'tl
elfde perceel' ciüte que coüte macLti r
te worden.
Hetgeen geschiedde.
•,ïn nu wordt door l elde combina-
uo3 geweldig er achter heen gezeten
mi de vlak naast el!: .ar komende
1 loocoop-t'certers de „Cir.emo" «1 de
l.Ionnaie klaer te kr«;g:n. Ze schet
teren wederzijds tegen elkaar en bluf
fen c-p den /oorui'-gang van den bouw
eü de kansen van slagen.
De diamanthandelaars zijn iu twee
I. iiripsn verheeld. Do i.cune.. van de
..Claemo" en de mannen van dc
„Monnaie'.
AMSTERDAMMER.
Stadsnieuws
WERKLOOZENFONDS H. A. S.
Uit net erslag van h&t Weikioo-
•zenfonds van liet Haarl. Arbeiders
Secretariaat, dat gevormd wordt door
leden van b;j het H. A. S. aangesloten
vei-eeaigingen, welke zelf geen fonds
iu eigen beheer hebben, nemen wij
het volgende over
liet ledental steeg met 7 leden ge
durende het boekjaar 1 Mei 1911—30
April 1912 en bedraagt thans G6.
Aan contributie werd ontvangen
een bedrag van 355.88, terwijl de
uitkeeririgen bedroegen een som van
I G89.1C, als volgt verdeeld aan eigen
uitkeering 02.45, aan Gemeentelij-
lam bijslag f 286,65, totaal 609.10.
De uitkeering geschiedde aan 43
werklooze leden over 953 dagen.
De uitkeering, die over 5 maanden
loepen nJ. over November en Decem-
ber 1911 en Januari, Februari en
Maart 1912, bedroeg resp. per maand,
met inbegrip van gem. bijslag, ƒ115.35,
367.95, 243,40, ƒ142,40, 20, waar
uit blijkt, dat in de maand December
bet hoogste bedrag word uitgekeerd
en in de maand Maart het laagste.
BIOSCOOP MODERN.
De nieuwe bioscoop in de Barteljo-
risslraat krijgt den trek van het uit-
gaand publiek. De wandelaars loopen
er eens binnen, blijven een uurtje en
hervatten dan hun wandeling weer.
De beeldenreeksen die we Vrijdag
avond zagen waren prachtig. Daar
mee bedoelen we voornamelijk de zeer
fraaie natuuropnemingen en de fiim
van den man, dio verliefd is op do
prinses. Het bioscoopjournaal is a)s
altijd zeer actueel.
Het groote nummer van het doze-
vveeksche programma is de lüin
„Gliick auf", dat een mijnramp in
beeld brengt, waarbij twee ijverzuchti
ge mijnwerivcr8 om het leven komen.
Deze iilm laat niet na indruk ie ma
ken.
ZANGWEDSTRIJD VOOR KWAR
TETTEN TE BAARN.
Den 2en Pinksterdag werd de zang
wedstrijd voor kwartetten, uitge
schreven door Baarn's Mannenkoor,
voortgezet en geëindigd met twee af-
dec-lingen dubbelmaunenkwanetten.
Iu de 2e afdeeling waren ingeschre
ven niet minder dan 18 dubbclkwar-
teüen, die elk twee vrije nummers ten
gehoore moesten brengen. Deze afdee
ling vang des namiddags te 1 uur aan,
terwijl de regeling was getroffen, dat
vóór en na do pauze telkens 9 kwar
tetten optraden.
Des avonds te 7 uur was de eerste
afdeeling met 5 dubbeöcwartetten aan
d j beurt, waarin elk oen verplicht
nummer; „Matrozenlied" van Jacob
Hamei, moest zingen en een vrij num
mer.
Voor de 2e afdeeling waren 2 maal
4 prijzen en voor de hoogste afdeeling
4 prijzen uitgeloofd.
'Jen slotte had een eere-wedstrijd
plaats voor die kwartetten, welke een
Islen prijs verwierven, en als prijs
hiervoor bestemd een verguld zilveren
kruis, aangeboden door de gei neon te
Baarn. De jury, die evenzoo was sa
mengesteld ais bij het eerste gedeelte
van den wedstrijd, nL de hoeren C.
Andriessen, L. F. Brandts Buys, Ja
cob Hamel, W. Röbert en Fred. 3.
Roeske, had des namiddags tot voor
zitter den hoer Brandts Buys cu des
avonds den componist van het ver
plichts nummer, den heer Jacob Ha
mel.
Tweo Haarlemsche dubbelkwartet-
ten hadden voor de 2de afdeeling in
geschreven. nl. „Zang en Vriend
schap", onder directie van den heer
A. Smit en „Heinze" onder leiding
van den heer H. Berghuija.
Beide zongen na de pauze.
Over het algemeen is er door de
kwartetten uit de laagste afdceiingen
niet zeer voldoend werk golevecd, het-
goon ook liet oordcel der jury was,
die bij monde van den hoor L. F.
Brandts Buys zelfs verklaarde, dat
het 2de negental het or nog slechter
had afgebracht dan het eerste.
Den eersten prijs verwierf vóór do
pauzo: „Sine Nomine" \;m Utrecht,
met alge meen e slénuncn. Dit achttal
beschikt over prachtstommen, waar
mede dan ook wellicht verklaard
wordt de uitroep van oen ontevredene
in de zaal bij de uitspraak „Alle
maal solisten."
Onder directie van den heer Joh,
Winnubsl zong dit kwartet „Avo M.i-
ria" van Fr. Witt, en ,,In "t Woud"
van L. C. Kecreweer. Van dit acbtl ii
mag worden vermeld, dat het niei
vasten, romen orgeltoon en beschaaf
de uitspraak de/c beide nummer.;
kranig ten gehooro bracht.
Den 2on prijs verwierf „Euterpn"
u«t Schiedam, met algemeeoe stem
men, dat door eon der tenorzangers
geleid, voordroeg „I.lschbluem" van
A Gioson en „Ehre sei Gott" van M.
Ifauptmann. Wij vonden hot etiaem-
ble goed. de bassen vor tal zeer nutoi.
terwijl de zuiverheid weinig te won-
schen overliet, waanloor vooral het
tweede veekischende nummer met
zijn volle accoorden goexl tot zijn
recht kwam.
Met 41 stem bekwam „Vita Ntto-
va" van A'mstervlam onder leid mg
van den heer Bern. Gransjean don
3en pi ijs. Dit k wartet zong .,'t Geu: en-
vendel op don thuismarsch" van
Frc-i. J. Roeske, en „Morgenzonnc
van den dirigent. In het eerstgenoem
de mooie koorwerkjo was vc-l
schoons, maar het kwam ons voor,
dat liet al3 kuonverk gedachte -6t::k
geen gelukkige keuzo was voor slerJils
een achttal mannenstemmen, al wa
ren dit ook respectabele geluiden.
Het 2Je nummer genoot een vertol
king, als men verwachten mug van
zangers, die met voorliefde een werk
je van hun directeur zingen. De nog
vrij jeugdige componist belooft èn als
dirigent én als componist nog veel
voor «ie toonkunst.
Aan „Semper Animate" van Am
sterdam. onder leiding van den heer
L. Doortmont zingende, werd met
3—2 stemmen de 4de prijs toegek«md.
Dit kwartet zong „In 't Woud" van
K oer e weer en „Ontwaak sShoone
Zee" van Isr J. O lm an. Het gehoor
de bekoorde onS weinig, zoowel wat
nuanceering als ensemble betreft. Hot
was vrij middelmatig.
Vermelden we nog. dat twee der in-
gose.hrovenon lÜSt waren opgekomen
dat 'Ie met-b&kroonxle vrijwel onbe
duidend, zoo niet onvoldoende ge
noemd moeten wordon.
Wat nu aangaat het negental kwar
tetten, dat na de pauzo optrad. mo->
ten wij tot onzo teleurstelling mode-
el pelen, dat «le beide Haarlemmers
niet vermochten een prils to bokalen
'Tot waren „Zang en Vriendschap",
onder leiding van den heer Ant. Smit,
en „Heinze" onder directie van don
heer H. Berghuis. Het eerstgenoem
de achttal zong „Ecce quomoilo mo-
ritur" van J. Handl en ..Lischbloem"
van A. Gieson, en bezorgde beiden
nummers oen welluidende vertolking.
,,If|i>iinze" zong „Hymne aan den
Nacht" vun Beethoven en ,,Jesu dul-
cis memoria" van B. Kothe, en had
het behalve met de zuiverheid der
klanken ook met die der uitspraak te
kwaad, heide gaarno ter verzorging
en verbetering aan den verdienstel ij
lten dirigent opgedragen.
De eerste prijs kwam niet algemcc-
ne stommen aan „T. a. v. e. n. 11." uit
Amsterdam, directeur do heer P. v. d.
Roovaart. De nummers „Sandmaiui-
chen" en „Zondag op liet meer" van
Heinze werden door mooie stemmen
gloedvol cu fijn verzorgd voorgedra
gen.
Den tweeden prijs verwierf „Oridcr
Ons" uit Schiedam met 32 stemmen,
onder leiding van den lieer A. M. den
Draak. Dit achttal zong „Goeden
Nacht" van Roeske en „Vertrouwen"
van Fr. Abt. Een vrij goed ensemble
niet goede voordracht, dat zonder pre
tentie en dus natuurlijk zong. Wel
verdiend was dezo prijs voorzeker.
Aan „Harmonie" uit Tiel, directeur
do heer Alphons Vraiicken, kwam met
4—1 stem de 3e prijs. Dit stel zan
gers bezit goede stemmiddelon bene
vens een goeden directeur, maar eene
uitspraak, waarmee wij Nederlanders
boven het rivierke de Linge ons niet
wel vereenigen kunnen. Wij houden
b.v. ervxe g scherp en maken er geen
zachte k vun. Toch belooft dit kwartet
wat voor de toekomst.
Dc 4e prijs werd met 32 stemmen
gewonnen door „Amicitia" uit Hilver
sum, dat, geleid door den heer G M.
Berendsen, op voldoende wijze voor
droeg het meer genoemde „Ecce quo-
modo moritur" cn het eveneens reeds
genoemde „Goeden nacht". Hier en
dear liep de intonatie gevaar, waar
aan dc zwakke tusschenstemmen niet
onschuldig waren, maar als geheel
mocht het er wezen.
Tc ongeveer 6 uur genoten wij van
eene pauze, die gerekt werd tot 8 uur,
om dan voort te gaan met de hoogste
afdeeling dubbelmannen kwartetten.
Dc 5 mededingers vergastten ons op
eene wedergave van het verplicht
nummer „Matrozenlied" van Jacob
Hamel, dat werkelijk eene aanwinst
voor onze muziekiitteratuur mag ge
noemd worden. Het is een frisch, wol
aandoend werkje, los en pittig ge
schreven in uitnemende overeenstem
ming met den fieren tekst van Dr. J.
P. Heije. Het is opgedragen aan
„Baarn's Mannenkoor", door diens di
recteur, den heer lluwcl bovenge
noemd.
De Voorzitter van de jubileercndo
vereeniging huldigde later den heer
Hamel bij de aanbieding van een
prnchtigen lauwerkrans.
Met dit nummer en „Zondag op het
meer" van Heinze, behaalde .Euter
pe" van Amsterdum, onder leiding
van den lieer G. v. d. Pol, den Icn
prijs met 3—2 stemmen. Wederom
mooi materiaal en eene goede wel
verzorgde directie.
Den tweeden prijs kreeg „Euterpe"
uit Utrecht met 3—2 stemmen. Onder
directie van den heer Alphons Vran-
cken, zong dit kwartet als vrij num
mer „I11 't Woud" van Keoreweer. Na
de uitvcering van 't verplichte num
mer, waarmede „Euterpe" de rij der
concurreercndo kwartetten opende,
brak een luid gejubel los voor den
componist, waarbij zijne mede-jurylo
den door hunne gelukwenschen gaar
ne instemden en waarvoor de heer
Hamel dankend boog.
liet kwartet muntte vooral uit door
fi isschen klank en prachtigen samen
klank.
De 3e prijs was met 3—2 stemmen
voor „Ons Genoegen" van Koog aan
de Zaan, directeur do heer C. N. Ka
per Sz-i Ook dit was de moeite van
anr.h-.i.ran ten volle waard, èn in het
rpli-hl' nummer, maar vooral in 't
vrije mnmer „DeKleinste" vanJ. H.
Li;;-er. dat een v.arme voordracht ten
deel viel.
Het dubbelkwartet „Cöecila" uit
Am.-;', er dam, had onder leiding van
on zo 11 s t.idgen.iot, den heer N. H. An-
dri' S-jcn, zón ieu prijs wel verdiend,
n! were het slechts om het genot, dat
het den aanwezigen deed smaken met
zijn vrij nummer, het guitige „Die
Falsciie Popita" vnn Adolph Muller.
Ware de uitspraak in het algemeen
iets nn er beschaafd geweest, dan zou
de bek ruiling allicht nog iets hooger
geweest zijn.
Een toi gevoegde 4e prijs B viel ten
deel aan onze si «dgenooten, die te
z.men vormen liet dubbelkwartet
„Kunst na Arbeid eri dat onder lei
ding van don heer W. A. Kwantes op
/..-er verdienstelijke wijze zong. Als
vlekjes noemen wc eene zekere mat
heid van klank cu eenige onzekerheid
in bet verplichte nummer. Het vrije
nummer, hot veeleischcudc, gevoelige
nummer „Das Begrübniss der Rosé"
van A. Dregert, maakte, hoewel zeer
good gezongen, niet dien indruk, dien
het verdient N.clitans, wij z ju over
tuigd, dot de heer Kwantes, ook een
beproefd concoursdirigent, niet -ont
moedigd is.
Zoo nog eens alles nagaand, dan
blijven wij van meerling, dat de feest
gevende vereen iging „Baarn 's Man
nenkoor terecht met zelfvoldoening
op de afgeloopen feestelijkheden mag
terugzien; zij heeft bewezen in alle op
zichten een goede- gastvrouw te zijn.
O .k mag erkend worden, dat ver
getende hetgeen minder welluidend
was de kwartetzang er op vooruit
gaat en daarmede de toonkunst dus
gebaat is.
De dagen in Baarn doorgebracht
zijn ons daar, le midden der heerlijke
natuur, niet geweest tot last, maar
tot lust.
MR. D. FOCK OVER SLRINAMB.
Tor gelegenheid der jaarhjksche
vergari;?r;ng van <ien Raad van het
Koloniaal Museum te Haarlem, hield
Mr. I). FOCK. oud-gouverneur vaa
S irinatne, Zaterdagmiddag een voor
dracht over Suriname.
Mr Fock begon met de verzekering,
dat het hem aangenaam is, dat Tij
mede kan werken om de belangstel
ling voor Suriname te wekken. Be
langstelling is reeds opgewekt door
het tut stekende rapport van de Su-
T. 1 lame-commiss i e.
De stemming ten opzichte van Su
riname is niel gunstig, zelfs eonigs-
zins zwartgallig. Dat is te begrijpen;
iu de laatste jaren is geld in Suri-
naioo verloren.
Do kolonie lean zich zelf niet be
druipen en moet door liet moederland
gesteund worden.
Nederland is geroepen om alles te
doen, om do kolonie tot bloei te bren
gen.
Spreker meent dat dit gel a an kan
wordeu door de bevordering van den
landbouw.
Er wordt thans vooral verbouwd:
cacao, bacoven, rubber en koffie.
De ligging van de plantages, aan
do vruchtbare gronden langs de ri
vieren, is zeer gunstig.
Er zijn- evenwel moeilijkheden.
Daaronder behooron do enkele voor
komende plantenziekten, alsook de
moeilijkheden met het verkrijgen van
geschikte werkkrachten en (te water-
keering. Deze moeilijkheden zijn
evenwel niet zoo zwaar, dat men den
landbouw niet tot bloei zou kunnen
bréngen.
Het gouvernement steunt de pogin
gen tot bestrijding der plantenziek
ten.
De droogte van dit jaar heeft scha
de aan do cultuur toegebracht, maar
de verwachting is, dat de grond door
do droogte veel verbeterd is. Vroeger
is waargenomen, dat een bijzonder
droog jaar gevolgd wordt <!cor bui
tengewoon vruchtbare jure
I>3 Panama-nekte iu do bacoven
was een ramp voor de kolonie. Toch
hoopte spieker, dat het nog gelukken
zal een goed bestrijdiugsm.ddcl le
vinden.
Bovendien ls liet mogen gelukken
een bacoven-soort (de Congo-soort)
to vinden, die niet gevoeLig is voor de
ziekte.
Spreker herinnerde breedvoerig
aan de houding van onze regeering,
ten opzichte van de bacoven cultuur.
Do liquidatie der bacoven-cultuur
werd door spreker betreurd.
Gelukkig wordt do bacoven cultuur
toch nog van regeeringswege ge
steund. Ilot liquidatie-besluit heeft
evenwel liet nadeel gebracht, dat de
Amerikaansclw fruitcompagnie nu
ontslagen werd van haar contract,
om de Congo-bacoven tegen denzelf
den prijs op te koopen.
Men is in Nederland evenwel te
ruggeschrokken Yoor het ge\aar dat
er 4 V.- ïJtfllioen gulden verloren
zou kunnen worden.
Spreker verheugde zich over de be
richten, betreffende de oprichting
van een credieünstelling voor Suri
name, met deelneming der Ncder-
landsche regcering.
Zoo'n credietinstelling kan den
landbouw bevorderen.
De bezwaren betreffende de water-
keering kunnen voldoende opgeheven
worden. Ook Nederland kent deze
beswaren en ook hier zijn ze over
wonnen.
Met <le werkkrachten heeft men
moeilijkheden. De voorschotten voor
de negers in de balaita-industrie be
treurde spreker, die leiden tot onge-
wenscht© toestanden. Deze negers
willen evenwel niet aan den land
bouw werken.
Voor de planters moeten arbeiders
ingevoerd worden, uit Britsch-IndiS
of Java.
Do invoering dezer arbeiders ge
schiedt van gouvernementswege. De
planters moeten 3/5 van de trans
portkosten betalen.
De Suriuame-commlssle wil de
planters de geheels transportkosten
laten betalen. Daar is spreker tegen,
gezien de moeilijke tijden, die de
planters nu doormaken.
Het is gewêhscfjt, dat bet getal Ja-
vaansche arbeiders in Suriname ver
meerderd wordt, oendat het N-eder-
landache karakter behouden moet
worden.
Goed geleide Immigratie ls een
levensquaestie voor Suriname. Een
deskundig leider voor dit immigratie-
werk zou zeer gewenscht zijn. Hij
zou vooral kunnen ijveren, om ar
beiders in Suriname te lokken, die
11a do 5 contractjaren in het land
blijven wonen, want Suriname heeft
meer inwoners noodig.
Spreker wees op de moeilijkheden,
die een gevolg zijn van de samenstel
ling der bevolking. Regeeren is dan
ook moeilijk, zonder de plaatselijke
toestanden geheel te kennen. Daar
om is het niet gewenscht, dat de op-
perregeerlng in Nederland ingrijpt !n
de Surinaamsehe zaken. Dit Jaar is
bij do behandeling der begrooting in
de Tweede Kamer een verordening
op de ambtenaren aangenomen, die
in Suriname onder de negers veel
verbittering en ontstemming gewekt
heeft.
Onderwijs in Nederlandsch in Su
riname is zeer noodig. Het onderwijs
moet gereorganiseerd en meer prac-
tisch gemaakt worden.
Suriname moet door verbetering
van den economische n toestand tut
betore finaneieelo welvaart komen.
Maar tijdens de économische op
bloeiing moet de financieele steun
van het moederland niet verminderd
worden.
Splitsing van de Surinaamsehe be
groeting achtte spreker niet noodig.
De voorloopige vaststelling kan door
de koloniale Staten in Suriname ge
schieden, de eind vaststelling blijft
toch aafr de Nederlandache r&gee-
ring.
Een krachtig pleidooi leverde spre
ker voor de verbetering van het ge
halte van de ambtenaren in West-
IndiÖ. Zeer goede krachten zijn daar
noodig. Ook daarmee kan de kolonie
geholpen worden.
Spreker eindigde met de opmer
king, dat de pessimistische voorstel
lingen omtrent Suriname niet gewet
tigd zijn.
De voorzitter van den Raad, de
heer P .J. van Houten, dankte Mr.
Fock voor zijn schitterende rede.
Rubriek voor Vragen
Gcabonnoerden hebben het voorrecht,
/ragen op verschillend gebied, wits voor
beantwoording vatbaar, in te zenden bij de
Redactie van Haarlem's Dagblad, Groote
Houtstraat 63.
Alle antwoorden worden geheel kosteloos
gegeven en zoo spoedig mogelijk.
Aan vragen, die niet volledig naam cn
vroonplaats van den inzender vermelden
wordt geen aandacht geschonken.
VRAAG: Kunt u mij ook zeggen of
hier to Haarlem een agentschap is, van
Dürrkopf's rijwielen?
ANTWOORD: Dit is ons niet be
kend. Misschien een onzer lezers?
Vervolg Binnenland.
DIEFSTAL VAN RUIM ƒ7000.
Zaterdagavond ging de alleenwo
nende 72-jarige weduwe Poepjes met
haar hond een boodschap doen. Toen
zij even later in haar woning aan de
Nieuwe Teertuinen te Amsterdam
terugkeerde, vond zij de deur uiet al
leen geopend, maar de laden van haar
cabinet waren op de tafel geplaatst.
Zij begreep onmiddellijk, dat dieven
in haar huis waren geweest en riep
om nul». Een ijzeren kistje, inhouden
de 6000 aan waarde-papieren en
ƒ1100 aan contanten, was gestolen en,
bovendien hadden de dieven alles
ncd afgezocht en eenige gouden hor
loges, gouden kettingen, broches en
anlsrc sieraden meegenomen.
't Waren de spaarduitjes der wedu-
Dc dieven moeten zich door open-
sluiting toegang tot de woning heb
ben verschaft.
TITAANIJZER OP JAVA.
Enkele dagen geleden gaven we een
uittreksel van een brief van den heer
J. H. Muller, oud-voorzitter der com
missie van onderzoek.
Dc heer J. J. Loke schrijft als ant
woord up deze beschuldigingen, dat
ze ongegrond zijn en dat hij de zaak
in handen der Justitie heeft gegeven,
omdat hij zich in zijn eer en goeden
naam deer "t schrijven van den heer
M. echt te zijn aangeiasL
ERNSTIG AUTO-ONGELUK.
Zondagmiddag zou een Belgische fa
milie, man vrouw, moedor, zoon en
dochter, vergezeld van hun chauffeur,
fier auto een bezoek brengen aan Vo-
endam, toen bij den watermolen van
den polder Katvvcude nabij den Zce-
diik, een brugleuning werd aangere
den. De heer zelf zat aan het stuur
rad. De zoon, dochter en chaufcfur
werden uit het voertuig geslingerd,
dat ut hei polderwatcr terecht kwam.
Do bestuurder werd onder de auto
vandaan gehaald ca gaf geen teeken
vau loven meer; de echtgenoote werd
ernstig gewond aan de ribben. De
oude dame was ongedeerd. Het lijk
en de gewonde dame zijn naar Am
sterdam overgebracht.
PROF. Dr. A. NOORDTZIJ.
Het li bid. schrijft:
De Staatscourant bevat de benoe
ming van dr. A. Noordlzij, leeraar
aan het Gereformeerd Gymnasium to
Kampen, en lector aan do Theologi
sche School aldaar, tot gewoon hoog
leeraar in de faculteit der godgeleerd
heid aan ae Rijksunlversuelt ta
L't recht
Prof. NoordtzIJ zal onderwijs geven
in de geschiedenis van den Israëlioti-
schen godsdienst, Israëlietischo let
terkunde en uitlegging van het Oude
Testament.
De nieuwe hoogleeraar werd ?9
April 1871 te Kaïnpen geboren. Hij
bezocht het stedelijk gymnasium, stu
deerde aan de Leidsclie Hoogcschool
in de Oostersche ietteren en promo
veerde aldaar in 1896 op proefschrift
over „Het llebreeuwsche voorzetsel
El."
In het jaar volgend op zijn promo
tie, werd dr. Noordtzij benoemd lot
leeraar aan het 11 Januari 1897 in
zijn geboorteplaats geopende Gere
formeerd Gymnasium, aan welk gym
nasium hij les gaf in Hebreouwsch en
ook in Nederlandsch. In Januari 1903
werd dr. Noordtzij als lector verbon
den aan de Theologiscise School te
Kampen om llebreeuwsche archeolo
gie en aanverwante vakken te docee-
ren.
Een aantal werken werd door dr.
Noordtzij in het licht gegeven; daar
van trokken de aandacht „De Filistij
nen, hun afkomst en geschiedenis"
en een „Beknopte Hebreeuwsche
Spraakkunst". In het „Tijdschrift
voor Geref. Theologie", in „Theologi
sche Studiën" en in üet „Zeitschrift
ftir die A. T. Wissenschaft" versche
nen bovendien verschillende studiën
van zijn hand.
Prof. dr. A. Noordtzij is een zoon
van prof. M. Noordtzij, hoogleeraar
aan de Theologische School te Kam
pen.
UIT DEN TREIN GEVALLEN.
Nabij het station Rozendaal is uil
een naar Rotterdam vertrekkenden
trein een kindje gevallen van een
Russische laridverhuizersfamilie. De
moeder sprong het in haar angst na
en werd ernstig inwendig gekneusd.
Ook het kindje is verwond. Beiden
zijn per brancard naar het gasthuis te
Rozendaal overgebracht.
VERDRONKEN.
Te Voorschoten had een ongeluk
met dootielijken afloop plaats. Da
schuit van den kermisreiziger Boeren
uit Amsterdam, lag daar aan het ein
de van de Kerksloot bij den korenmo
len aan den Vliet. In een onbewaakt
oogenbilk is een meisje vau zeven
jaar in het water gevallen en jammer
lijk verdronken.
OVERREDEN.
Zaterdag ia te Berkel Euschot dé
wachter van de S.S. Schijven, bij een
overweg door een trein overreden en
zoodanig gewond, dat hij kort na het
ongeval overleed.
PROV. STATEN-VERKIEZING.
De Vrijz.-dem. kiesvereeniging stel
de in Amsterdam VI (vacature Mr.
Sillem) mr. dr. H. J. C. van Tienen.
De afdeeling van de S. D. A. P. heeft
candfdaat gesteld den heer E. Kupera.
DE MARINEWERF.
Minister Colijn bezocht Zaterdag
do Marinewerf en bezichtigde de ge-
heele inrichting. Daarna had in het
directiegebouw een conferentie plaats
tus3chen den minister, den directeur
der werf en don directeur der Ned.
Scheepsbouwmaatschappij, den lieer
Goedkoop, die verband hield mot c'e
quaestie van het overcompleet aan
werkkrachten op de Marinewerf.
Naar v.an welingelichte zijde verno
men wordt, heeft de conferentie zoo
danig resultaat gehad, dat de Minis
ter na afloop der conferentie aan do
vertegenwoordigers der werklieden
kon mededeelen, dat de mogelijkheid
bestond dat op de Marinewerf voor
particulier® rekening eon schip zou
worden gebouwd; dat vermoedelijk
i daaromtrent heden Dinsdag aan de
1 werklieden zekerheid zou worden
verschaft, en dat indien dezo onder
handelingen slaagden, het ontslag der
werklieden, althans voorlcopig geheel
1 zou zijn voorkomen.
ONZE NEUTRALITEIT,
't Fransche blad Figaro bevat een
interview met onzen minister van
buitenlandscho zaken, jhr. Van
Swinderen. Deze wees er op, dat er
vertrouwen moet bestaan tusschon
volken, daardoor worden misstanden
voorkomen.
Wijl in den laatsten tijd de betrek
kingen tusscben Frankrijk en Ne
derland weinig waren, begingen de
Franschen de dwaling niet te geloo-
ven aan de volkomen onafhankelijk
heid (de minister legde hierop groo-
ten nadruk) van Nederland. Zij be
schouwden Nederland als een soort
verlengstuk van het groote nabu
rige rijk.
Maar de Nederlanders zijn onaf
hankelijk; zij 7ïjn Hollanders en wil
len slechts Hollanders blijven. De
grondslag voor hun buiten!,uidsche
staatkunde is de meest volstrekte
neutraliteit. En het tand is streng
neutraal.
Voorts sprak de minister -ijn syn».
pathie voor Frankrijk uit.
Gemengd Nieuws
LUCH rSCP-JP VF.RON.-ELLKT.
Men meldt ens uit Leipzig:
Zaterdagmorgen e- i 6 uur arri
veerde alhier de Parsiv&l VI tot het
maken van een tocht.
Om 11 aur mankte men zich tot
een opstijging gereed, toen door een
plotselinge windvlaag het schip
ward gegrepen.
De bestuurder gaf onmiddellijk be
vel los te laten, welk hevel alten
opvolgden, behalve 1 soldaat
'Die soldaat werd tot op een hoogt»
