HAARLEM'S DAGBLAD.
VIERDE BLAD.
ZATERDAG 15 JUNI 1912
Amsterdamsche Kout
XXX.
De witte stad.
daarom zal ik niet schrijven over
ermaak? Er is immers ellende
aofg in do wereld.
Over het vermaak, dat, filosofisch
sproken stof biedt voor dagblad
lommen niet alleen, maar voor lij-
je boekdeolcn.
Over vermaak valt zoo knus en ge-
eglijk te fitosofeeien.
nij, welke uwe vermaken zijn
ik zal u zeggen wie gij zijt...
het diepzinnige vraagstuk van
overbodigheid en de schadelijkheid
r wereldsche genoegens, waarte-
jbover niet zonder succes wordt
jando gehouden, dat de geest af en
i het frisscho bad van oen ver-
laks-rces wel eens noodig heeft.
Ook. do vraag wat onschuldige ge-
Sgens en schuldige vermaken zijn.
Zie, over al deze vragen valt te fi-j
sofeeren tot in 't oneindige... ik zou
sast zeggen tot men het vermaak-
eken zelf zou vergeten.
Ik ben geen geweldig filosoof; acht
ij niet bevoegd in kwesties als hicr-
sven door mij aangestipt een oor-
tel to vellen en weusch noch, al
inr gelang van dat oordeel door
irtijeu ter eenre als oen philister,
ach door partijen ter andere als een
ubo) te worden beschouwd.
Eén ding is zoi-:er, een stad, die
rijs stelt op vraemdelingcnbezoek;
3 prijs stelt op do reputatie in den
eeindo, dat men er attrapties genoeg
indt om er mot genoegen eenige da
ta door to brengen, moet voor het
jotligc amusement zorgen.
Amsterdam is het in dit op-
icht. laten wij het maar gerust be-
treurig gesteld,
in den zomer reist moet geen
rroote steden bezoeken, zegt men,
sar terecht. Dan is het in de koelte
ian 'A bosch, aan strand of op de ber-
en beter.
Maar dat neeuit niet weg, dat voor
moesten het zomer-seizoen toch
tal reis seizocn is, en daar dienen
ok do grooto steden rekening niede
i houden.
In de groote steden moeten ook in
rfutièr plaatsen van amusement.
Bb.
Zooals ik zei, t is met Amsterdam
j leurig gesteld in dit opzicht. Veel
jjzonders op tooncelgebied is er niet
doen.
't Vrije toon eel in het Grand Thca-
j en het operette-gezelschap in het
lombrandt-lliéa'ter wordeii heel druk
izocht en verdienen ten volle den
ioji. Bioscoop-theaters en de intef
e Kineina-eolui' bij Carré. Zie-
inar de plaatsen waar schouwburg-
j «zoekendo nionschen heengaan.
Maar anders zou er ook heelemaal
niets zijn indien... do Witte btad er
l was, Marokko in Amsterdam,
en handig unpressario, de heer
Ji.jx \;mi Gelder, exploiteert m de
laandon Juni en Juli eon imitatie-
luroklurftnsche stad iu den tuin van
leis voor Volksvlijt.
Ik ben er goweost op een mooien
unidagtoon do witte stad loom lag
ii den zonnebrand.
Eigenaardig aspect.
Midden op t plein, dat door gebou-
mihgd wordt liggen lui do ka-
vlak bij de „doear", do tont
iöais de zwervende stammen der
Etdovniea gebruiken. Een beole fa
milie bivakkeert daarin. Aangezien
gt.ou Arajusch spreek, heb ik lion
i kannen iutemeweu lot welken
ai zij beh oor én, maar dat
'u l zijn, wijst ons reuk-orgauu
1 au», als wo wat dicht bij de lont
kinten.
Iu apathische indolentie liggen
loom uitgestrekt in iiet tentje, tuk op
oio goodU,o voorbijgangers
willen.
De kinderen zijn pracht-typen en
oek tie oude Arabier met zijn grijzen
baard, is zeker uit eihnolo-
gisch oogpunt, een merkwaardig spo-
vajj zijn uï. Dit, hoe onopge
merkt door hen, die in hoofdzaak
tuurlijk voor de „pret" koinen, is
hot ii-jkwaardigst van heel de witte
ad in Amsterdam,
liooi type ook is de sheik, met zijn
Dijzon gehuil, zwaieu baard in zijn
Hen boeruot6 en dan zijn voorts
voor den belangstellenden bezoeker"
ïiOg. interessant de stands van de
«miakers, wevers, pottenbakkers
tt-tuald rijvers.
erts allemaal pret met iu hoofd
tak „zuivere namaak Arabiek".
Op den middag lag, zooals ik zei,
a loonie rust onder een warme
tOIIKTZOll....
De Amsterdamsche Arabische da-
die de dorstige kelen laven, hut-
verveeld op de stoelen aan de
:!igc tafeltjes van de ledige café's.
een klein kringetje nieuwsgieri-
ertooudc op t plein voor de mos-
te: de slangenbezweerder zijn kun-
ii verderop klonk de eentonige
i. dio de onafscheidelijke en
isté begeleiding is van de „Ara-
sche dansen'
Wat bezoekers slenterden rond,
ivertuigd er van, dat het op den dag
niet ,.je ware" is.
Mo ar, 's avonds, ais de electrische
lichivn aangaan, die fantastische ef
fecten spelen, in den donkeren avond
en Amsterdammer en vreemdeling
kan twee kwartjes offeren, ja. dan
kar. het cr gezellig ziji».
En dan kan men naar hartelust
"eeren over den aard en
wezen van hot vermaak....
Zie de fatsoenlijke families, pa, ma
een paar zonen en dochters, hoe
j hun vermaak hier zoeken.
Eerst kijken, natuurlijk dat is
un wat die ócht-Marokkaan-
scho bezienswaardigheden zijn. Ver
geten wordt natuurlijk niet het kopje
koffie door een echten Arabier ge
schonken.
Geslenterd hier en daar, door de
„Sonk", de winkelstraat, langs de ca
fés en cabarets, waar de Arabische
dansen worden gedanst die Pa en Ma
minder gewenscht vinden en de lieele
familie neerstrijkt in de cabaret ar-
tistique, als vermaak van onschuldi
ger aard.
lleel anders maken b.v. een troepje
fuivende jongelui hun entrée.
Marokko, lak, daar hebben ze ma
ling aan.
Regerlecht gaat het naar de pret-
gelegenheden.
Die gaan ze in en uit en dan zoo
spoedig mogelijk naar 't Vroolijke
Rad, dat de eigenaardigheid heeft zoo
wel in 't kader van een oud-Holland-
sche als van een Marokkaansche stad
te passen, naar schiettenten, draai
molens
D a t is vermaak, zeggen ze.
En zoo zoekt ieder naar zijn aard
zijn pretje.
Er is ook veel zieligs voor wie on
der de pret-zoekendex. dat opmerken
wil.
Of is het niet zielig, de oude lee-
lijke vrouwen, die toch nog met eebt-
vrouwelijke behaagzucht de bezoekers
door haar dansen willen bekoren?
Of is het niet zielig om een caba
ret, met doeken bont versierd, waar
cie altisten naar hun vermogen de
menschen aangenaam willen bezig
houden, te zien bevolkt door een pluk
je fuivers, die op eeht Hoiiaridsch-on-
wellevende mauier op allerduide
lijkste wijze te kennen geven „dat ze
voor de pret uit zijn" en daaraan het
lecht outleenen, de menschen die er
oor hun broodje en waarlijk niet
voor hun pieizier staan te zingen, te
mogen uitlachen en beleedigen?
Is het niet zielig, het gesjouw te
zien met de kameelen, de arme die
ren, die daar moeten rondsjokken in
die omgeving
Maarwe zouden niet filosofee
ren en vermaak zoeken.
Welnu, laat het ons doen. Laat ons
i een der aardge Marokkaansche
tentjes ons biertje drinken onder de
verheuging der muziek van 't strijkje
o£ van de groote kapel; laat ons draai
en en vroolijk zijn bij 't Vroolijke
Rad, ons verpoozen in den cabaret, en
laten we eens de illusie genieten dat
de opwekkende muziek, het fantas
tisch licht en de bonte kleurenmenge
ling en de witte gebouwtjesMa-
rokkaansch zijn.
AMSTERDAMMER.
Binnenland
dien dienst naar Bronovo vervoerd,
waar het meisje overleden is
Later werd gemeld:
Het meisje is herkend door een ge
meente-werkman uit de Groeneslcyn-
itraat als zijn dochter. Zij was op 'n
gehuurd rijwiel een uurtje gaan toe
ren.
Door ooggetuigen is verklaard, dat
de koetsier san den wagen aan het
ongeluk geen schuld heeft.
STAATSRAAD ASSER.
De Hbld.-correspondent to Berlijn
seint
De juridische faculteit van de Ber-
lijnsche universiteit heeft mr. T. M.
C. Asser, lid van den Raad van State,
benoemd tot doctor honoris causa.
ZONDAGSRUST VOOR
APOTHEKERS.
In zijn antwoord op het voorloopig
érslag betreffende liet wetsontwerp
ot wijziging van de wet op de uitoe
fening van de artsenijbereidkunst, ton
behoeve van Zondagsrust voor apo
thekers, deelt de Minister van Bin-
r.c-nlandsche Zaken mede. dat ten be
hoeve van de IsraöUctischo apothe
kers alsnog een bepaling is toege
voegd om voor den Zondag en daar
mee gelijkgestelde dagen in de plaats
te doen treden de dagen door hun
kerkgenootschap als wckolijkschen
rustdag en kerkelijke feestdagen aan
genomen.
Behalve de omstandigheid, dat do
apothekers op drukke dagen als den
Nieuwjaarsdag en den verjaardag
van liet Hoofd van den Staat vaak
groote diensten bewijzen, gold voor
het niet opnemen van die dagen in
het ontwerp de overweging, dat ho
la ughebbenden blijkbaar niet bijzon
der btgeeren op die dagen hunne apo
theken te sluiten.
De Minister kan bezwaarlijk toege
ven, dat de nieuwe bepaling zou kun
nen leiden tot bevoorrechting van den
apotllteker, die het eerst een verzoek
oiu sluiting doet.
in Belgie bestaan geen wettelijke
bepalingen betreffende het overleg der
apothekers.
De iutrekkingsbevoegdheid is ook in
de gevallen, waarin het verlof moest
worden verleend, onmisbaar, juist ter
handhaving, waar noodig, van de go-
geven voorschriften.
ds. Tuinslra dank le betuigen voor
al hetgeen hij voor do Ned. Herv.
Kork to Boskoop doet en voor zijn
beslissing, aan de gemeente verbon
don to blijven..
CIIR. GEREF. KERK.
In de laatste week van Juli zal de
Synodo der Chr. Geref. Kerk te
Utrecht worden gehouden. O. m. zal
aan de orde komen de verplaatsing
van de Theologische School, thans
tijdelijk to "s-Gravenhage gevestigd.
Pers-Overzicht
VRIJliANDEI. ENTREURIGE
CIJFERS?
De oud-hooglceraar Mr. M. \V. F.
Treub, lid der Tweede Kamer, wijdt
i/de laatste aflevering van „Vragen
des Tijds' een opstal aan de ,,T re n-
r i g e c ij f e r s", welke voor eenigen
tijd te voorschijn zijn gehaald door de
Ta riefvereoniging, oin te bewijzen liet
gc-brek aan welvaart en arbeidsgele
genheid in Nederland en met dat doel
vergaderingen, waarin sprekers
van rechts den lof van het ontwerp-
Kolkrrtan zingen, door dezen niet
graagte in den tekst van hun lofzang
op de protectie worden ingelasclit. Be
doeld worden de cijfers der door de
Nederlandsche Commissarissen der
Koningin afgegeven nationaliteitsbe-
wijzen ten behoeve van landgenooten,
die zich voortdurend of tijdelijk in
Duitschland vestigen.
"in deze'bewijzen werden er afge
geven in
1900 44,617
1901: 31.547
1902: 14.494
1903.: 15.749
1904: 19.254
1905: 20.658
1906 30.385
Sport en Wedstrijden
NED. BOND YAN GEMEENTE
AMBTENAREN.
Do Nederlandsche bond van ge
meente-ambtenaren zal Woensdag
Augustus zijn jaarlijksche verga
dering te Zwolle houden.
Aan de orde komt een voorstel van
het bestuur tot oprichting van een
advies-bureau, dat ten doel zal heb
ben verbetering van de, gemeente-ad
ministratie en den burgerlijken stand
en liet geven van voorlichting op dat
ebled.
Verder komt in behandeling een
rapport van een bonds-commissie be
treffende het leerlingwezen in do
gemeente-administratie met daarop
;egronde bestuursvoorstellen. Voor
gesteld wordt naar verbetering te
streven van het bestaand examen van
de Nederlandsche vereeniging voor
gemeentebelangen, o.a. door daar
aan te doen voorafgaan een onder
zoek naar de algemeen© ontwikke
ling van de candidaten en verder om
anwege den bond een tweede vak
examen in te stellen.
Verder vermeldt de agenda o.m.
voorstellen van het bestuur in zake
het bureau vau plaatsing van tijde
lijke ambtenaren, het jaarboekje, het
hulpfonds, de bondsbibliotheek en de
oprichting van vacantieoorden.
CONGRES VOOR HANDENARBEID.
Het programma voor dit congres is
thans vastgesteld als volgt:
Donderdagavond, 12' September.
Receptie van de congresleden door
het gemeentebestuur van Amsterdam
ten stadhuize.
Vrijdag 13 September Voormiddag-
zitting. Opening door den voorzitter.
Onderwerp: do paedagogische. ethi
sche en maatschappelijke beteekenis
van den handenarbeid. Inleider: dr.
D. Bos, lid der Tweede Kamer.
Namiddagzitting. (Zoo noodig
voortzetting van het debat van de
voorraiddagzittrng}.
Onderwerp: De .handenarbeid in het
buitenland. Inleiders: De heer P. T.
\an der Meulen: Duitscliland en Zwit
serland; mej. J. A. Lugt: Engeland
en Amerika; de heer N. Broekhuysen:
De Scandinavische Rijken.
Zaterdag 14 Septembc-r. Voormïd-
dagzitting. Onderwerp: Welke vak
ken van handenarbeid moeten op de
verschillende scholen worden onder
wezen? Inleiders: De heeren KL de
Vries Szn. en 1L A. J. Baanders.
Namiddagzitting: Onderwerp: De
opleiding van de leerkrachten. In
leiders: De heeren D. Been en H.
Enno van Gelder
OVERREDEN,
Op den hoek van de Regentesselaan
in Den Haag is een ongeveer 18-jarig
meisje met een rijwiel tegen een
vrachtwagen aangereden, met het ge
volg, dat zij een achterwiel
zwaar beladen wagen over 't lichaam
kreeg. Nadat de dokter van den ge
meentelijken eersle-hulpdienst haar
ter plaatse geneeskundige hulp had
verleend, werd zij met de auto van
PAARDEN.
NEDERLANDSCHE OFFICIEREN
NAAR LONDEN.
Naar dc N. II. Ct. vernoemt, /uilen
luit. A. N. S. W, L. Cobliju, luit. H. P.
M. baron Van Voorst tot Voorst en
luit. 1\. W. G. baron Van Wassenaar
deelnemen aan het concours hippiquo
te Londen. Luit. Cobliju zal rijclen
lrèr.e van lux H. J. Rijssan, Queen
van luit. J A. Willinge Brantsma,
Black Tuddy van dr. E. C. A. II. .VI.
Beinelmans en Honey Suckle van dr.
Bemelmaus en luit. Coblijn.
Luit. baron Van Voost tot Voorst
zal uitkomen met Gravin Ada cu
dor met Powerful van ritm. J. A. van
Gellicum, terwijl luit. baron Van
Wassenaar op een der paarden in
den zadel zal zijn, om met dc beide
andere officieren deel te nemen als
team in den laudcmvedstrijd.
DE OLYMPISCHE SPELEN TE
STOCKHOLM.
Naar De Tel. verneemt, heeft Lcdc-
lioer thans bericht verhinderd te zijn
do reis naar Stockholm mee te ma
ken. Zeer waarschijnlijk zal nu Van
Eeck worden aangezocht.
Vanwege de medische commissie
au den N. V. B. zijn den spelers eeni
ge nuttige wenken en voorschriften
voor een doelmatige training toege
stuurd.
KORFBAL.
II. O. C. II—SWIFT. 1
Zondag a.s. zal deze .wedstrijd op
het cavalericterrein gespeeld worden.
De match vangt half zes aan. Hoogst
waarschijnlijk zal dit een zeer span
nende en interessante wedstrijd we
zen. H. O. C. komt minder sterk op en
zal misschien hard moeten werken,
wil het niet op eigen terrein door de
Zandvoorters verslagen w orden.
VLIEGEN.
DE CIRCUIT D'ANGERS.
Voor de rondvlucht Augcrs-Saumur-
Angers oj> Zondag en Maandag a.s.
zij ii 24 eendekkers en 10 tweedekkers
ingeschreven. In den snelheidswed
strijd starten o.a. Vedriues, Garros,
'labuteau, Bathiat, Helen, Vidart eu
Allart,
ROEIEN,
De jonge vier van Laga heeft giste
renavond tegen de jonge vier van Tri
ton geroeid, van de Hoornbrug naar
Delft eu met eon paar bootlengtou
gewonnen. Tijd: 7 mui. 9 sec.
1907
1908
1909
1910:
1911
48.018
32.496
26,826
30.304
33.606
Kerk en School
ACADEMISCHE EXAMENS.
Leiden. Geslaagd eind-examens Ne-
derl. Ind. dienst, de heeren Ch. tan
der Plas, F. II. G. Stein, J. C. Vergou
wen en P. E. van der Meer Mohr.
Groningen. Geslaagd voor eersto na
tuurkundig examen de heeren D. van
der Kooi en S. J. Perdok,
Geslaagd eerste natuurkundig exa
men mej. E. C. van der Walvoorbe
reidend examen geneeskunde mej. E.
Boelmans ter SpilL
DE BOSKOOPSCUE QUAES TIE.
Men schrijft aan ,,I)e NedexL
Nu ds. Tuinstra als rechtzinnig
predikant der Ned. Herv. Kerk to
Boskoop blijft, is in do Woensdag
gehouden vergadering van de leden
der Ned. Herv. Evangelisatie beslo
ten, do catechisatien, dio vanwege
dio vereeniging uitgaan, to doen
houden. De eensgezinde samenwer
king van de rechtzinnige leden dor
Ned. Herv. Kerk blijkt ook o.m. uit
het feit, dat do talrijke vergadering
met ahzemcene stemmen besloot, aan
Reeds de groote schommelingen in
deze cijfers doen vermoeden, dat zij,
zonder meer, als kenmerk voor het
aantal iu Duitschland tijdelijk werk
zoekenden, waarvoor onze protectio-
nisten die cijfers gebruiken, met
bruikbaar zijn. Zoo houdt de plotse
linge stijging in 1907, welke reeds in
1906 begint, voor een deel verband met
de toen heerschende economische cri
sis. Zij is echter hoofdzakelijk te ver
klaren uil het vestigingsverdrag van
29 October 1906, volgens hetwelk de
nationaliteitsbewijzen hun onbeperk-
ten geldigheidsduur verloren en om
<ie 5 jaren vernieuwd moeten worden,
met het govoig, dat olie blijvende of.
tijdelijk in Duitschland gevestigde
Nederlanders, voor zoover hun nauo-
nuliteitsbew ijs ouder was dun 5 jaren,
dit moesten doen vernieuwen. Mocht
dus 1912, gelijk te verwachten is, een
iu vergelijking niet 1911 hoog, maur
iu vergelijking tot 1907 laag cijier
uauwijzen, dan zal men duarm niet
eon ongunstig, maar een gunstig tee-
ken voor den trek naar Duitschland
hebben te zien.
Bovendien vergeten zij, die uiet
voorliefde met deze cijfers werken,
dat Uo natiohaiileitsbewijzen niet al
leen worden afgegeven aan hen, die
t ij d e 1 ij k in Duitschland werk zoe
ken, maar ook aan dio landgenooten,
die daar bij voortduring ver
blijven.
Men moet al een keol sterk ge-
klouixl protectionistisch bril logins ge
bruiken om uil liet feit, dat een zeker
aantal Nederlanders iu Duitschiaud
vertoeft, af te leiden dut het luer aan
arbeidsgelegenheid ontbreekt. Er ver
toeven ook Duitschers hier.
Heeft men iu het feit, dut er jaar
lijks tusschen 20 en 30 duizend Ne
derlanders in Duitschland guan wer
ken nu inderdaad te zien eenig toe
ken van gébrek aan welvaart?
Dat men op die vraag een toestem
mend antwoord zou moeten geven,
wordt al aanstonds onwaarschijnlijk,
omdat deze nationaliteitsbewijzen
voor een groot deel worden afgegeven
aan pluttelaiidsarbeiders, terwijl
toch wol niemand zal durven bewe
ren, dat onze landbouw in kwijnen
den toestand verkeert.
In do drukke tijden is er op het
platteland getrek aan werkkrachten.
En toch gaat er een aantal arbeiders
uit de grens-provinciön eu uit Fries
land geregeld tijdelijk werken in de
Duitsche mijuen eu landbouwbe
drijven.
Naar aanleiding van de cijfers der
in Nederland gevestigde Duitschers
waarop de Tarief vereeniging zich be
roept on die zij vergelijkt met de cij
fers der Nederlanders in Duitsch
land, zegt mr. Treub:
De cijfers op zich zelve zijn tame
lijk juist. Het aantal hier te lande
wonende Duitschers was op 31 De
cember 1889: 28.707, 1899. 31.365, 1909:
37.534. Dit cijfer klom dus tusschen
1889 en 1899 met 3158 en tusschen
1899 eu 1009 met 5669, dus bijna met
het dubbele. Blijvende in de lijn van
de Turiefvereeniging spreekt het zeer
voor do toeneming in welvaart en ar
beidsgelegenheid in het laatsto tien
tal jaren in ons vaderland, dat het
overschot van het aantal zich hiei
vestigende boven het aantal vertrek
kende Duitschers 80 pCt. grooter v
dan in het daaraan voorafgaand de
cennium. Bovendien zal liet ook aan
de l'ariefverteniging niet onbekend
zijn, dat wij hier te lando een instel
ling hebben, die naturalisatie heet en
dat Duitscho vrouwen, die met Ne
derlanders trouwen, daardoor onder
do Nederiandscho ingezetenen wor
den gerangschikt. En mlsschen weet
<le Tariefvereeniging zelfs ook wel,dat
onder hen, die zich hier laten natu-
raliseeren de Duitschers verreweg
het sterkst vertegenwoordigd zijn.
Ziet men deze beide factoren niet
over het hoofd, dan ziet men ook ter
stond in, dat het cijfer der hier te
lande wonende Duitschers lager moet
zijn dan dat der naar hier komende.
Van deze laatste toch vallen aldie-
genen af, die door naturalisatie of
door huwelijk het Nederlanderschap
verkrijgen.
in 1880 tot 1910, dus in de dertig
jaren van het protectionistisch tijd
perk nam de bevolking van het Duit
sche Rijk toe met 43.5 pCL. en van
Nederland met 46 pCt.
Dit beteekenet voor Duitschland
een nadeeiig saldo voor 1 miiiioen in
woners of 300.000 mannen in den leef
tijd, waarin gearbeid wordt. Toch
waarlijk een belangrijk verschil in
aanbod op de arbeidsmarkt.
Ziedaar reeds één factor dien de
protectionisten wel eens mochten1
overdenken.
Een tweede factor is het militaris
me. Indien de sterkte van het Duit
sche leger naar verhouding veel
grooter was dan die van het Neder
landsche, zou het m.a.w. aan de ar
beidsmarkt omstreeks 300.000 man
minder onttrekken dan het doet. De
ze beide factoren beleekenen voor
Nederland in deze verhouding op de
arbeidsmarkt 60.000 personen. De
jaarlijksche trek van 300XÏ00 man, die
tijdelijk in Duitschland arbeid zoe
ken bewijst allerminst dat Nederland
minder goed dan Duitschland in
staat zijn zou om zijn bevolking te
onderhouden. De bevolkingsdichtheid
nam in het dertig jarig tijdvak van
het protectionisme in Duitschlaiid en
den Vrijhandel in Nederland, daar
toe met 43.3, hier met 45.6 pCt. Niet
tegenstaande de veel grootere ar
beidsgelegenheid, die Ibet protectio
nisme in Duitschland, volgens de
protectionisten, zou hebben geopend,
is de gemiddelde bevolkingsdicht
heid hier te lande thans 47 1/2 pCt.
h o o g e r dan in Duitschland.
De welvaart van thaus is naar
mr. Treub aan het slot van zijn be
toog zegt niet uitsluitend aan de
gevolgde handelspolitiek te danken.
Ook hier gelijk steeds op maatschap
pelijk gebied, heeft een veelheid van
oorzaken de tegenwoordige welvaart
tot resultante gehad.
Maar tot die oorzaken behoort toch
stellig ook do door Nederland sedert
een halve eeuw gevolgde handelspoli
tiek; een politiek die haar wortels
heeft tot diep iu onze geschiedenis,
een politiek, die in de 17e eeuw, toen
de republiek dor Vereenigde Neder
landen in haar toepassing nog n
alleen stond dan ons Koninkrijk
thans, wonderen heeft gewrocht; een
politiek welker prijsgeven in de eer
ste helft der 19e eeuw hot land aller
eerst heeft doen verkwijnen en wel
ker herstel thans opnieuw welvaart
en opbloei gebracht heeft.
DE DEFENSIE-COMMISSIE.
De „Standaard" bespreekt in een
driestar, getiteld „De vloot hier", de
instelling der vlootcommissie, en
meent, dat het met die commissie best
zal murcbeeiem
„De ledenlijst nagaande", zoo
schrijft het blad, „onderkent men
althans niet aanstonds de namen van
hen, die aan de oplossing van dit ge
heel op zichzelf staand probleem hun
kracht zullen beproeven.
En toch moet ook wat dit punt be
treft, althans op gedeeltelijke oplos
sing van bet probleem gedoeld zijn.
Wel toch kan men de vlootverdediging
van ludiê, en de vloot hier, beide ge
heel op zichzelf met het oog op de
eischeu, die én Indië én onze kust
stelt, bezien en beoordéelen. Maar
vooreerst zij opgemerkt, dat de nood
liicr te lande schier nog meer nijpt,
dan van de vloot in Indië, en ten an
dere komt aanstonds ook thans weer
de vraag van bouw en reparatie te
beide. Zal voor de Oost gebouwd wor
den iu Indië, en zoo niet in Indië,
dan hier of in den vreemde Mis
schien zelfs zou men als derde vraag
er aan kunnen toevoegen, of het A
double usage geheel zal worden af
geschaft. Dusver was het a double
usage, d. w. z. dat eenzelfde schip
beurtelings in Indië en beurtelings
iüer dienst deed, regeL Vermoedelijk
zal thans met dien regel gebroken
worden. Maar zal dit breken finaal of
slechts ten deele zijn
We zijn dan ook benieuwd, hoe de
evolutie bij deze commissie zal toe
gaan. Het ontwerp-Kustverdediging.
hief een noodkreet aan over de ón-
verdeóigbaarheïd -van onze kust. Een
noodkreet, zooals geen regeering iaat
uitgaan, tenzij ze het vaste voorne
men heeft, onverwijld in den bestaan-
den misstand verbetering aan te
brengen. Dit is niet binnenskamers
gebleven. Door hei Vlissingsche inci
dent is er al spoedig een Europcesch
vraagstuk uit gegroeid. Zelfs valt
moeilijk te ontkennen, dat men van
Westersche zijde naar aanleiding
van dit ontwerp min of meer door
vrij hardhandig dreigement onze on
afhankelijkheid een oogenblik te na
is gekomen.
Dat de regeering ten deze vertra
ging ondervond, en ook, dat door het
aftreden van minister Weniholt zeke
re wijzigingen, voor wat onze kustver
dediging aangaat, onvermijdelijke
zullen blijken, lijdt geen tegenspraak.
Maar, hoe men de zaak ook wende of
keero, ook het vraagstuk van de
Vloot hier* blijft spoedeischend.
Men kan met officieel, ten aanhoo-
re van alle vloot-voerend© mogendhe
den, uitroepen, uitroepen orbi et ur-
biZooals 't nu staat, ïijn w© niet
meer in staat ons to verdedigen,
ligt onze kust blootom dan voorts
in zijn slatuiu te gaan wieden.
Vrij zeker kan men er dt:s op reko-
sn, dat de uiterst gewichtige aange
legenheid van de vloot hier, in ver
band niet onze kustverdediging, lego-
lijk met het Indisch vraagstuk een be
gin van oplossing zal vinden Alleen
maar. voor de geruststelling hier en
in 't buitenland, zal 't goed zijn, zoo
w© spoedig merken mogen, waar het
heengaat
Vergoot niet, aan het ontwerp-kust-
verdediging begint, naar meer dan
één fijnproever reeds opmerkt©, ui
schimmel te komen."
OP WEG NAAR DE
SAMENWERKING F
Onder dit opschrift schrijft da
N CrL
Nadat de heer Lieftinck, vrij-libe-
xaal, herstemmingseandidaat togen
een lid der rechterzijde voor de Pro
vinciale Staten in district VI te Am
sterdam. op ©en vraag van het be
stuur der Vrijzinnig-democratisch©
Vereeniging aldaar had geantwoord,
dat hij zich tegen de invoering van
algemeen kiesrecht niet verzet en
aan ©en recht van amendement voor
do Eerste Kamer als voorwaarde orn
in algemeen kiesrecht te bewilligen,
niet vasthoudt heeft de genoemd©
vereeniging besloten haar leden deel
neming aan de herstemming te ont
raden, omdat deze verklaring niet
voldoende is, immers „gec-n waarborg
biedt, dat men steeds streven zal, al
leen voorstanders van algemMt) kies
recht naar de Eerste Kamer a? to
•aardigen".
Daar begint dus het vrijzinnig-de
mocratische getiranniseer al tegen
degenen, met wie men naar het
gerucht gaat bij de stembus van
1913 zal moeten samenwerken
Wij geven in overweging, dat. als
aan vrijzinnig-democratische zijlede
zaak zóó wordt opgevat, men lï-rer
maar in eens van alle voor samenwer
king in aanmerking komenden, on-
derteekening eischt van het vrijzin
nig-democratische partij-prnjram.
Dan weet men dezerzijds tere loud,
waar men met de „samenwe:king"
aan toe zal zijn en kan men zich op
de noodzakelijke gevolgen eener wei
gering tijdig voorbereiden.
IIET GEBEURDE IN DE TWEEDE
KAMER.
De Kamer-overzichtschrijver van
„De Tijd" oordeelt:
Hoe men de zaak ook keert of
wendt, of men voor- of tegenstander
is van de amendementen-I.ohman
'n nieuw stelsel voor de uitvoering
der Ziektewet men znl moeten toe
geven, dat de afgevaardigde van
Goes Donderdag een figuur heeft ge
maakt als een... uit respect voor den
nestor der Kamer, die zijn grijze ha
ren met zooveel eere draagt, zullen
we de vergelijking maar niet volein
digen.
Maar 't was werkelijk bar.
De Overzichtschrijver van 't Alg.
Handelsblad schrijft over do zitting
'an Vrijdag:
Den heer Kuyper is de leiding nu
weer ontglipt Ilij maakte Vrijdag een
nog heel wat ongelukkiger figuur don
Donderdag de heer Lehman. En óók
dan de heer Nolens die voor 't eerst
sedert hij Kamerlid is, ter wille van
de politiek die hij anders zoo fijn
speelt, een trek heeft moeten halen
die niet van fijn spel getuigde. Zoo
wel de heer Nolens als de heer Loli
man zijn, to laat, tot de ontdekking
gekomen tot welk een gevaarlijk spöl
hun derde coalitie-.m.rtner hen ver
leid had. Ze konden toen niet meer
terug zonder hun distinctie te scha
den.
En dat hebben ze toch gedaan.
De behandeling van de Rudemvet,
die nu juist even ver is als heden
•óór 'acht dagen, wordt nu Dinsdag
voortgezet. Wordt artikel 1 van dat
ontwerp verworpen dan moet de Mi
nister de heele wet wel intrekken.
Maar dan zou hij, dunkt ons, aan zijn
eigen waardigheid verplicht zijn om,
die nieuwe r.ederlaag, heen to
gaan. En hetgeen thans gebeurd is
doet vermoeden dat de rechterzijde,
óók de fractie-Lohmau, alles wil
slikken, ook des noods wat zij totaal
verkeerd acht, om een crisis te voor
komen. Komt men dus door de behan
deling van de Radenwet heen. dan
zou men daarmee genaderd zijn lot
die van de Ziektewet waarop onder
anderen de amendementen-Roodhuij-
zen zijn ingediend, die... de Raden-
wel overbodig maken. En of de Ra
denwet er dan eigenlijk wel is of niet,
weet men niet want de twee eindstem
mingen zullen samen worden geliou-
den.
Doch de heer Lohman hc-tt giste
ren reeds gezinspeeld op het planne
tje dat wij onlangs vermeldden. Men
zou de Radenwet kunnen aannemen
de Ziektewet laten liggen daar
men die toch niet meer vóór de va-
cantie af krijgt.
En dan hoopt men wellicht in het
najaar do Ouderdomsverzekcring te
behandelen, de groote prijs in do
stembusloterij.
Het is mooi bedacht.
Maar de Ouderdomsverzekering
moet eerst voor behandeling gereed
zijn.
En wij herhalen dat wij dat voor t
najaar vrijwel onmogelijk achten.
Voorloopig sukkelt men dus doel
loos voort.
Wachtend op een gelukje... of een
ongelukje.
REGEERIN'GSCOMMISSARISSEN,
De „Tel." schrijft
Waar het ministerie ook in te kort
schiet, zeker niet in het benoemen vu©
