Do ambassadeurs te Rome hebben
aldaar een zelfde poging gedaan.
Een gerucht wil, dat Turkije gene
gen is de souvereiniteit van Italië
over Tripolis te erkennen. En dan de
door Italië bezette eilanden in de Ae-
geïsche zee?
De Fransche commissie van onder
zoek naar de bokende zaak van het
stoomschip „Caucase", geheel en op
allo punten in overeenstemming met
de Turkse he autoriteiten, doet in haar
rapport uitkomen, dat, naar uit het
onderzoek gebleken is, de batterijen
te Smyrna eerst schoten in de rich
ting van de „Caucase", toen deze zich
in do doorvaart temidden der mijnen
begaf, wijl zij meenden, dat de af
stand tusschen de „Caucase" en bet
sleepbootje te groot was geworden,
zoodat het stoomschip de doorvaart
niet zonder gevaar zou kunnen pas*
scercn.
De Russische vloot.
De Docma behandelde het wets
voorstel betreffende den aanbouw van
schepen voor de vloot in de jaren
11)12 tot 1916. De rapporteur van de
commissie van landsverdediging ver
klaarde, dat de gevraagde 502 milli-
oeri roebeis uoodig zijn. Voor den
bouw van 'n oorlogsvloot zijn 392 mil-
liocn roebels noodig en wel: 182 mill,
voor acht pantserkruisers. 8 lichte
kruisers, 184 millioen voor 72 torpedo
jagers 38 millioen voor 18 onderzee-
sclie booten. Bovendien zijn noodig
1Ü 100.000 roebels voor hulpschepen,
13,133.000 llbis voor drijvende haven
inrichtingen, 70.900.000 llbls. voor het
uitbreiden van de havens te Beval,
Kronsadt, Sveaborg, Sebastopol, Ni-
kolajeif en WTadiwostok. De geheele
havenuitbreiding kost 112 millioen
llbls. en zal in 1923 voltooid zijn.
In het vijfjarig budget zullen wor
den opgenomen: voor 1913 114 milli
oen llbls., voor de drie volgende ja
ren ieder 102 millioen, voor 1917 82
millioen llbls
De rapporteur wees er op, dat de
gc\raagde sommen kunnen worden
gedekt zonder leening.
Voorts beeft het departement van
marine 183 millioen noodig voor bet
voltooien van de in aanbouw zijnde
schepen. Het geheele bedrag zal in
vijf jaren 12S5-millioen beloopen.
Wat een geld!
De minister-president Kokowzef
hield een rede ter verdediging der
voorstellen. IIij zei o.a.:
„Rusland gaat niet op avonturen
u:t; iiet bedreigt niemand en wil nie
mand overvallen, maar het wil krach
tig zijn om zijn vreedzaam bestaan
te verzekeren.
„Leden van de Doema, doet uw
plicht door de noodige middelen voor
liet \lootprogram toe te staan, dan
zal ook het departement van marine
als de geheele regeering den plicht
tegenover vaderland en keizer kun
nen vervullen
Professor Miljoekof verklaarde dat
do kadettenparlij tegen deze uitbrei
ding van het vlootprogram en tegen
vastlegging van de volksvertegenwoor
diging voor jaren in de toekomst
door 't vaststellen van 5-jarige pro
grams, zou stemmen.
De voorstellen der regeering wer
den evenwel aangenomen, uitgezon
derd de 71 millioen voor de uitbrei
ding der havens.
Voorts werd een voorstel van den
Octobristenleider Goetsjkof aangeno
men, waarin aan de regeering wordt
gevraagd, dat zij zonder verwijl den
stand van de verdediging te land zal
onderzoeken, en de noodige kredieten
zal aanvragen om ook dit belangrijk
deel der P.ijksverdediging op de
vereisehle hoogte te brengen.
D8 strijd om do presidentsver
kiezing in de Vereenigde Staten
't Bleef zeer rumoerig toegaan in de
republikeinsche conventie te Chicago.
Soms duurde t rumoer45 minu
ten. De voorzitter moest eens zelfs de
vergadering schorsen, om weer wat
stille te kunnen verkrijgen.
Het hoogtepunt van de geestdrift
voor Roosevelt vormde do scène, ge
arrangeerd door de tooneelspcclster
Davis. Deze jongedame was op de ga-
le-rij van üe coiiventiezaal. Zij stond
van haar plaats op, zwaaide een
portret van Roosevelt in de lucht, en
wierp den gedelegeerden, die voor
Roosevelt gestemd waren, kushanden
toe. Hierna ontstond een paroxisme
van vreugdegejuich in het kamp van
Roosevelt, dat een half uur lang duur
de. Daarna werd de botoogende dame
van de galerij weggehaald en op
krachtige mannenscliouders door de
zaal naar de tribune gedragen.
Do beslissing over de betwiste ze
tels werd tenslotte onder toejui
ching van de Tpftianen in handen
van het comité voor de geloofsbrie
ven gesteld, waarna do conventie
verdaagd werd.
Er komen inlusschen allerlei ge
ruchten. Zelf3 werd er meegedeeld,
dot Roosevelt z'n nederlaag inzag en
z'n gedelegeerden van alle verplich
tingen ontslagen had. Later is dit ge
rucht evenwel beslist tegengesproken.
Verzekerd wordt voorts, dat de Roo-
sevcluanen de Conventie niet als gel
dig zullen beschouwen, tenzij de 78
ten onrechte als gekozen gedelegeer
den worden uitgesloten en vervangen
door partijgangers van Roosevelt.
De aanhangers van Roosevelt heb
ben evenwel ook besloten, om aan de
conventie te blijven deelnemen, tot
blijken zal dat dit onmogelijk langer
kan.
fntusschen moet de kans stijgen,
dut noch Roosevelt noch Taft tot
candidaat gekozen zullen worden,
maar een compromis-candidaat.
De conventie is Donderdagmiddag
verdaagd tot heden.
Over de democratische conventie te
Baltimore wordt geseind: Rechter
Parker, die reeds vroeger candidaat
-voor het presidentschap is geweest, is
door het voorbereidend comité geko
zen tot president van de democrati
sche Nationale Conventie, die de vol
gende week zal worden gehouden. De
verkiezing geschiedde evenwel niet
met algemcene stemmen.
Eb FransGii-SpaatisGhs Marokko
onManlollogeo.
Het invloedrijke Spaansche blad
Correspondancia Mililare
schrijft, sprekende over de Fransch-
Spaansche Marokko-onderhandelin-
gen:
Tot nog toe heeft de vriendschap
pelijke verhouding niet geleden. Wij
constateercn, dat, indien Frankrijk
ons zijn goeden wil toonde en bewij
zen gaf van loyauteit in do nakoming
van al zijn beloften (onze belangenge
meenschap, toch is zoo groot en onze
samenwerking in Afrika noodzake
lijk!) dan zou er een vaste vriend
schap kunnen ontstaan, niettegen
staande de moeilijkheden in het ver
leden; dan zou men de vruchten kun
nen plukken van onze entente. Maar
daarvoor is volstrekt noodig, dat
Frankrijk uit eigen beweging en eer
lijk, zouder zich te laten beïnvloeden
door eenigen druk van buiten, loont
ons aangenaam te willen zijn. Frank
rijk moet overtuigd zijn, dat, indien
ons een wederzijdsche vriendschap
zeer welkom en voordeelig zal zijn,
deze ook voor Frankrijk zelf van niet
te onderschatten belang is te achten.
Dit Marokko.
Bij Sefrou, dat enkele dagen geleden
was aangevallen door den stam der
Sidi-raha, is nu weer gevochten. Aan
Fransche zijde werden 6 man gedood,
27 gewond. De Marokkanen zijn njet
groote verliezen uiteengeslagen.
Een convooi uit Fez werd ter hoog
te van Ainobil overvallen door 159
man van den stam der Ouled Kiap,
waarbij 14 Franschcn gekwetst wer
den.
Tijdens den aanval op het convooi
bestookte een andere groep van Ouled
Kiap Fransche ruiters, die liuxi paar
den drenkten. De Franschen leden
eenige verliezen.
Dezer dagen rukte een bataljon op
uit het Fransche kamp bij Gouraud
en joeg den vijand op de vlucht.
Allsrlel.
UIT OOSTENRIJK-HONGARIJE.
De Oostenrijksche Kamer van Af
gevaardigden zette de tweede lezing
van hot wetsontwerp op do legerher-
vorming' voort.
Allo sprekers, behalve de socialis
ten, verklaarden zich voor het ont
werp.
De Keizer verklaarde om redenen
van staatkundigen aard het verzoek
van den Oostenjijkschen minister
Duglosz, om ontheven te worden van
zijii ambt, niet te kunnen inwilli
gen en verzekerde hem van zijn ver
trouwen.
PORTUGEESCHE MONAR
CHISTEN.
Pa via Couceir^o, de leider der Portu-
goesehe royalisten, is door het ge
rechtshof te Oporto, bij verstek, on
der aanneming van verzachtende om
standigheden wegens de diensten,
door hom als officier bewezen, tot
G jaren tuchthuisstraf of vei'barining
voor den tijd van 10 jaren veroordeeld
en terzelfder tijd werden 18 van zijn
aanhangers, eveneens bij verstek, te
Lissabon wegens deelneming aan de
monarchistische ongeregeldheden te
Vinhaes op 5 October, tot 10 jaren
tuchthuisstraf en langdurige verban
ning veroordeeld.
UIT MONTENEGRO.
De ministercrisis is opgelost. Het
nieuwe ministerie is al weer ge
vormd.
UIT CHINA.
De gemengde brigade te Moekdun is
aan liet muilen geslagen. Een gehee-
Jen nacht werd er in het wilde op los
geschoten.
Een groot aantal banken en juvve-
Jierswinkels werden leeg geplunderd
en in brand gestoken; honderden hui
zen werden verwoest, de eigendom
men van buitenlanders zijn angstval
lig ontzien.
De vrouwen en kinderen zochten
een schuilplaats in het Engelsche con
suiaat.
Donderdag was het rustig in de
stad; de winkels bicven evenwel ge
sloten en aan de poorten van de stad
zijn sterke wachten opgesteld.
Binnenland
TWEEDE KAMER.
Bij de voortzetting der discussie
over art. 3 van de Radenwet (arbei
ders in dienst van een onderneming)
en het amendement-Patijn (ieder die
in loondienst arbeid verricht als var-
zekeriiigsplichtige aan te wijzen)
ging het gisteren nu en dan nog eens
warm toe. Na een uitvoerige repliek
van den heer Duys, die vooral bleef
aandringen op duidelijke aanwijzing
van wat de Minister met art 16 be
oogde (bevoegdheid voor de Raden
van Arbeid oin den kring der verze
kerden uit te breiden) bestreden de
heeran Vau Idsinga, Nolens en Loh-
maii het amendement. De eerste vond
heel do basis van art. 3 verkeerd en
daarom wilde bij de categorieën van
verzekerden op dien grondslag niet
uitbreiden. Do heer Nolens had tegen
de opneming van de inwonende
dienstboden vooral waarom het
grootcudeels gaat niet zoo veel be
zwaar vond die zelfs geraden, wijl
art. 1638 ij B. W. (arbeidscontract)
niet genoeg geeft, maar hij wilde deze
categorieën van verzekerden met in
Raden-, inaar wel in de Ziekteverze
keringswet opuemen, om ze niet te
doen deelnemen aan de verkiezing
van de leden der arbeidsraden. Dat
was ook liet hoofdmotief van den heer
Lobman tegen het amendement. Als
men de meesters en meesteressen
met de dienstboden dwong samen op
te gaan naar de stembus voor de
verkiezing van de raden, vreesde bij
nog meer uiteenrukken van het ge-
Daartegen kwam de heer Scha,per
met verontwaardiging op. Bij het ar
beidscontract verwees de lieer Loh-
man voor do zieke dienstboden naar
do Ziekteverzekering en nu kwam hij
met zijn bezwaar voor het gezin.
Dat heb ik niet gezegd, riep
de heer Lobman.
Het is wèl waar antwoordde
do heer Schaper en als gij het niet
weet, zijt ge kindsch. Het was noodig
dit te zeggen liet land moest weten
wat do heer Loliman docd en wat hij
in zijn schild voert
Tegen dezen uitval kwam, na raad
pleging van Öe stenografische aan-!
teekenlngen, de Voorzitter op. Hij
verzocht den heer Schaper, do tegen-
werping van kindschheid tegenover
oen medelid nog wol een man, dio
onlangs zoo helder van geest zijn
75aten verjaaidag vierde, in te trek
ken.
Maar de heor Schaper dacht er
niet over. Hij had slechts onderstel-
lendorwijze gesproken en hij had van
„dien man" al zooveel te hooren ge
kregen, dat hij geen woord terug
nam.
Toch bleef do Voorzitter op intrek
king dor beleediging aandringen,
hoewel de heer IToelstra meende,
dat de gebezigde onderstelling nog
do gunstigste was.
Vertrouwende dat de Kamer "t mot
hem eens was, sloot de president hot
incident.
Bij de voortgezette discussie sprak
do heer Patijn later nog er over,
moenende dat de heer Schaper onge
lijk had, wijl de heer Lobman had ge
zegd de dienstboden in do ziektewet
(naar zijn stelsel) wèl te willen op
nemen. En van die gelegenheid
maakte de heer Lohman nog gebruik
om, mot het stenogram in de hand- te
bewijzen, dat de heer Schaper een
leugen had gezegd.
Dat woord „leugen" nam de heer
Lohman aan 't slot der zitting terug
en veranderde het in „onjuistheid"
Toen verklaarde ook de heer Seka-
por zijn grievende uiting van
kindschheid terug to nemen, waar
iedereen overtuigd was van da groo
te scherpzinnigheid van den geach-
ten afgevaardigde van Goes. (Ap
plaus).
Zoo eindigde 't incident tot aller be-
vrediging.
In zijn antwoord aan de onder
scheidene sprekei-s verklaarde Minis
ter Talina, dat hij in de Radenwot
een wijziging zou brengen nopens hun
bevoegdheid (art. 16a in verband
met art. 49), maar bij zou het recht
doen behouden, om den kring der ver
zekerden uit te breiden. Voor dienst
boden en hen, die niet bij oen onder
neming arbeiden, ging liet ovenwol
niet. Het amend, puste du3 niet in 't
systeem der wetwilde men dat niet,
dan had men tegen art. 1 moeten
stemmen. De Minister wilde gaarne
bij art 16 over uitbreiding van den
kiïng der verzekexden spreken, maar
niet bij de organisatie van de Raden.
Door alle werkgevers en dienstboden
er in te brengen, maakt© men van de
Raden iets anders dan hij zich voor
stelde.
Dus onaannemelijk vroeg de heer
Duys.
Dat zei de Minister niet. Hij wilde
zich zijn gedragslijn na de beslissing
geheel voorbehouden.
Na nog eenige god aoh ten wisseling
met den heer Patijn werd het debat
over diens amend, en al. 1 van art. 3
gosloten.
Toon volgde de discussie over het
amend.-Duys c. s., om bij de uitzon
deringen te doen vervallen dengene,
wiens dienstbeschikking voor minder
dan 4 dagen is aangegaan en korter
dan 4 dogen duurt, alzoo ook de
losse werklieden in de verzekering
op te nemen. De heor Duys lichtte dit
uitvoerig toe.
Bij den grooten omvang, die de dis
cussies nog steeds namen, heeft de
voorzitter het plan aangekondigd, om
vandaag voor te stellen de zittingen
van Woensdag aanst. af des morgens
te 10 uur aan te vangen.
MINISTER COLIJN IN EEN
ONDERZEEBOOT.
Op het programma van het twee-
daagsche bezoek van den tijdelijken
minister van Marine aan de inlich
tingen en de vloot te Nieuwediep,
staat ook een tocht onder water op
een onderzeesche boot.
BALDADIGHEID DER JEUGD.
De Minister van Binnenl. Zaken
heeft de commissarissen in de onder
scheidene provinciën uitgenoodigd,
den burgemeestei-s te verzoeken de
noodige maatregelen te nemen, die
kunnen leiden tot beteugeling van
hel brutale en onheusche optreden
der jeugd tegenover vreemdelingen,
iets. waarop het Centraal Bureau v.
Vreemdelingenverkeer onlangs heeft
gewezon.
HET IIAAGSCHE TELEFOON
TARIEF,
Te 's-Gravenhage heeft het gemeen
teraadslid S. Vas Dias een voorstel
ingediend, om B. en \V. uit te noodi-
ger. het telefoontarief zoodanig ie
wijzigen, dat alleen de oproeper sn
«.iet levens de opgeroepen© w>r het
gevoeide gesprek behoeft te betalen.
TENTOONSTELLING DE VROUW.
1813-1913.
Te Amsterdam (Damrak 2830) is
thans een tentoonstellingsbureau ge
vestigd. Verschillende commissies zijn
voor de tentoonstelling benoemd.,
DE GRONINGSCHE
EXAMENQUAESTIE.
„De Avp." meldt, dat de hoogleera-
,en Symons (Dnitsch), Kern (En-
geisch) en Salverda de Grave
(Fronsch) ter audiëntie zijn geweest
bij minister Heemskerk in verband
mot de bekende ©xamen-quoestie.
VERDRONKEN.
Te Utrecht is een 6-jarig jongetje
Ibij 't spelen bij de Roodebrug in de
Vecht geraakt en verdronken.
Te Warmond is een 3-jarig dochter-
tjo van II. K. verdronken.
„DE HOOP".
Het Hospita al-Kerkschip „De IIoop"
heeft weer zee gekozen.
DE DAMREBOUWING TE
AMSTERDAM.
Op een vraag van den heer Posthu
mus Meyjos deelde de wethouder
Delprat in den gemeenteraad mede,
dat een rapport is ingekomen van -I©
Kcadhius-Dam-commissie, waarin
deze zich lijnrecht verklaart tegen het
uitschi'ijvon van prijsvragen voor de
bebouwing der Damterreinen. \lleen
dan, wanneer de bouwer zeil een
piijsvraag wil uitschrijven, zou de
commissie willen, dat de gemeente
eventueel financieéleu steun verleex.
de.
DE RUYTER GEëERD.
30 officieren en cadetten van het
Noorsche oorlogsschip „Trithjof", dat
ti tns te Amsterdam vertoeft, heb
ben een krans op 't graf van De Ruy-
tër gelegd.
De Maatschappij van Nijverheid
in Delit.
De Maatschappij van Nijverheid is,
hoewel ze haar vasten zetel heeft te
I-iaarJem, een trekvogel wat haar
jaarvergaderingen betreft. Precies als
de beoefenaars van de nijverheid
zelf, dio immers ook niet op één plaats
kunnen blijveu, maar de wereld (loor
zwerven, om zaken te doen en zelf
fi'isch te blijven. Eu zoo heeft dan de
vei'slaggever in de laatste jaren, als
algevaaidigcle van het departement
Haarlem, jaarvergaderingen meege
maakt te Leidon, Nijmegen, Haarlem
en zich nu opgemaakt naar het stede
ke Delft, waar ditmaal de nïjvei-heids-
belangen zullen besproken worden.
Grappenmakers hebben wel be
weerd, dat Delft met zijn ruim 32000
zielen gelijk staat met zijn merkwaar
digste bijzonderheid, het praalgraf
van Willem den Zwijger, maar die
vergelijking met een graf is onbillijk.
Het is waar: als de twaalfhonderd
studenten in techniek, die Delft rijk
is, met vancanlie zijn gegaan en dus
meerendeels de stad ontruimd heb
ben, dan kan het er stil zijn langs de
eigenaardige smalle grachten en op
de typische Markt met haar prachtig
stadhuis. Maar aan den dood doet de
omgeving toch niet denken. En met
belangstelling koken dan ook vele af
gevaardigden, die al in den middag
binnen waren gekomen, naar de vele
karakteristieke geveltjes, voordat zij
de stap opnamen naar het hotel „De
Oude Doelen", waar een aller-onoffi-
cieelste maaltijd hen wachtte. Daar
was nog geen enkel ernstig onder
werp aan de orde, maar wel werd ge
bruik gemaakt van de goede gelegen
heid om op bekende oude gezichten
af te stevenen en daarbij behooronde
handen te drukken en met nieuwe fi
guren kennis te maken, volgens den
goeden, ouden regel, dat in de verga
ringen van Nijverheid iedereen ieder
een kent.
Er was juist nog tijd genoeg, om
daarna te gaan nuar een andere zaal
van den Stads Doelen, waar het de
partement Delft zijn gasten zou ont
vangen. De heer E. G. Verkade, vroe
ger een van de firmanten van de be
kende Zaansche brood- en koekfa-
bi'iek, nu directeur van de Delftsche
gist- en spiritusfabriek, is er voorzit
ter van en hij voerde er dan ook hot
woord, om aan directeuren, dona
teurs, afgevaardigden en leden, zooals
zij in klassieke volgorde zijn gerang
schikt, het welkom toe te roepen. Hij
vertelde ons, dat Delft een belang
rijke mai'ktplaats is, noemde de Delft
sche boter, de veemax'kt, het aarde
werk, de fabrieken van sigaren, sla
olie, gist en gedistilleerd, lijm en ge
latine, bier, flesschen, vei'f, geschil
derd glas, de inlichtingen voor metaal
bewerking, de technische hoogeschool
en de koninklijke grafkelder.
H©t schijnt wel, dat d© bierbrouwe
rij van ouds een belangrijk vale ge
weest is, want spreker wist er een
versje van te citeeron
Dit s Delft, de derde Stadt, ver-
maekelijk gelegen,
Die overvloeit van volck, van nee-
ring en van zegen,
Een stadt daer weivaerl is en die
liaer leckere bieren,
Met groot© menichte door Neerland
kan vertieren.
Do voorzitter van de Maatschappij,
Prof. Kraus, prees in zijn antwoord
Delft, dat de theorie der nijverheid
vindt in de inrichtingen ter opleiding
en <Le practijk in belangrijke indus
trieel© ondernemingen. En daarop
gingen we, in de opgewekte stem
ming, di© den man van zaken ken
merkt, zoodra hij eens een paar da
gen uit de dagielxjksch© beslommerin
gen wezen mag, naar het Stadhuis,
om daar, volgens de goede, oude ge
woonte, door het gerneeintebestuur te
worden ontvangen.
Wel is in den loop van d© jaren aan
dit gebouw, dat nu bijna dri© ©euwen
oud is, meei-malen de schennend©
hand geslagen en menig fraai onder
deel voor luttel golds verkocht, maar
de voornaamheid van hot geh©el
hooft geen Vandaal er aan kunnen
ontnomen en de fraaie zalen met xne-
niig beroemd stuk van Mierevelt ma-
lcon ©on grooten indruk. In d© verga
derzaal van B. en W., waar Hugo d©
Groot zijn geestig gezicht naar de be
zoekers wendde, werden zij door het
gemeentebestuur ontvangen ©n toe
gesproken door den' burgemeester,
Mr. van don Berg, die in een uitvoe
rige rede de geschiedenis en d© betee-
konis der Maatschappij schetste, ©en
woord wijdde aan de Delftsche nijver
heid ©n de bezoekers hartelijk welkom
heette.
Prof. Kraus antwoordde op deze
toespraak niet gemakkelijke welspre
kendheid en met ©en glas eerewijn
werden al deze vriendelijke woorden
bezegeld.
Wèl 'heeft bet departement Delft
werk vain de ontvangst gemaakt. Het
zorgde voor muziek op de Groote
Mai'kjt, die o. a. een Industrie-
m a r s c h uitvoerde, voor sigaren,
op welker bandjes de portretten van
bekend© personen uit d© Maatschap
pij waren gedrukt, voor een gids van
Delft, die alles bevat, wat men over
de stad kan verlangen to weten. En
bot bereidt voor Vrijdagmiddag ©sn
auto-tocht voor door het Westland,
die kranig zijn zal. Minstens dertig
wagens nemen er aan doel en de tocht
eindigt in Scbeveningen, waar de
hongorigóÉ hun middagmaal vinden
zullen.
„Coming ©vents cast their shadows
before", citeerde een van de gasten
aan het maal vau Donderdagmiddag,
toen hij een van de afgevaardigden
van Haarlem, den beer Van Hasselt
te Heemstede, zag zitten op do eere
plaats, naast den voorzitter van het
ontvangend© departement. Ophanden
gebeurtenissen kondigen zichzelf aan.
Want men fluistert, dat de heor Van
Hasselt, di© op de voordracht staat
als lid van liet hoofdbestuur, bestemd
is om Prof. Kraus als algemeen
voorzitter op te volgen
Een vroegere voorzitter werd her
dacht door zijn portret in het pro
gramma van de vergadering: Mr.
Joh. Enschedé namelijk.
-De avond werd besloten mot een bij
eenkomst in de Studenten-Socieloit,
waar de studenten voor een bowl en
een aardig atijkje gezorgd hadden.
Hedenmorgen werd d© 135st© alge
meen© vergadering geopend door dien
voorzitter, Prof. Kraus,
Deze ving, na d© gebruikelijke ver
welkoming, aan met de herinnering
aan hot overlijden van Mr. Joh. En
schedé, dl© veel in het belang van liet
departement Haarlem en van de
Maatschappij hoeft gedaan.
„Toen Mr Joh. Enschedé verleden
jaar te Haarlem als voorzitter van
ons afscheid nam, hebben wij ons
gevleid hem spoedig opnieuw xnet
dit ainbt to kunnen bekloedon, over
tuigd als wij waren, dat do leiding
van de zaken oazer Maatschappij in
geen betere handen kon berusten,
overtuigd xxls wij waren, dat de lei
ding van de zaken onzer Maatschap
pij bezwaarlijk een voorzitter zou
kunnen vinden, die wanner voor
haar voelde en de algemeen© nijver
heidsbelangen op onbaatzuchtiger
wijze diende.
Dit heeft niet mogen zijn..
Enschedé is ons plotseling komen
te ontvallen."
Na herinnerd t© hebben aan de
woorden, door hem bij de begrafenis
te Haarlem gesproken, deelde de
voorzitter nxee, dat wijlen Mr. En
schedé een legaat aan de Maatschap
pij geschonken heeft. „Ook daarvoor
zij hier een woord van weemoedigen
dank aan zijn nagedachtenis ge
bracht", zoo zei de voorzitter.
Hierna hield de voorzitter een rede
over het arbeidsveld van den in
genieur. Vooral besprak hij de oplei
ding der Delftsche ingenieurs. Daar
bij kwam hij tot de volgende stel
lingen
1. Het is wen schel ijk, bij den aan
staanden ingenieur in liet algemeen
aan te kweeken economischen zin,
hem er van te doordringen, dat zijn
arbeid als regel ten doel heeft om op
de meest economische wijz© in een
bepaalde behoefte te voorzien of
nieuw kapitaal te kweeken.
2. De instelling van een cursus voor
handelsingenieur, op zich zelf zeer
gewcnscht, ook met het oog op onze
consulair© vertegenwoordiging, en
met geringe uitbreiding van leer
krachten aan d© Technisch© Hooge
school to bereiken, zal er toe bijdra
gen ook bij andere categorieën van
studenten den economischen zin aan
te kweeken, die tegenwoordig vaak
tevergeefs bij hen wordt gezocht.
3. Opdat het onderwijs zich zoo
mogelijk aanpasse aan de behoefte
onzer industrie, moet er, zooals Prof.
De Vooys het in zijn openingsrede
vex-loden jaar nog eens duidelijk heeft
laten hooren, een krachtig en nauw
verband aanwezig zijn tusschen de
industrie en het terrein voor de tech
nische studie, de Technisch© Hooge
school.
In zijn toelichting zoi de voorzitter
nog o.a,
Het spijt mij het te moeten zeggen,
maar er worden onder onze heden-
daagsch© ingenieurs nog velen aan-
getioffen, die voor de economie
eener zaak, op zijn zachtst gespro
ken, niet veel gevoelen er zijn er,
die de studio van de economische zij
de van ©en technisch vraagstuk nau
welijks tot hun competentie rekenen,
althans haar bij voorkeur aan ande
ren overlaten.
Van zulke ingenieurs, die begroo
ting en kosten geen essentieel onder
deel achten van hun ontwerp of van
hun fabrikaat, kan de nijverheid uit
den aard der zaak niet gediend zijn.
Het is daar niet voldoende, dat be
hoorlijke aandacht wordt geschonken
aan de deugdelijkheid van wat wordt,
voortgebracht, aan het rendement
der machines, aan juist© loon verhou
dingen en aan maatregelen in het
belang van de levende werkkrachten,
kortom aan alles wat de ingenieur in
engeren zin mocht rekenen als wel
tot zijn ressort te behooren. Van
overwegend belang voor het finan
cieel welslagen der onderneming zul
len veelal zijn liet aankoopem op het
gunstige oogenblik van grondstoffen,
het zich verzekeren van geregelden
afzet, van bet fabrikaat tegen loonen-
den prijs en andere factoren, die men
niet kan beheerschen zonder daar
voor de noodige kennis te hebben
vergaard of beter nog, zonder den
daarvoor noodigen economischen zin
bij zich te hebben aangekweekt.
Waar deze niet aanwezig is, is ook do
geschiktheid voor het leiderschap van
een bedrijf of van een industrieel©
onderneming niet voorbanden.
Aan de Technische Hoogeschool nu
werd vroeger zoo goed als niets en
thans nog niet genoeg gedaan om bij
de aanstaande ingenieurs dien zin
aan te kweeken. Men ontwerpt, maar
geeft zich meestal geen rekenschap
van de kosten, komt daardoor zelden
tot het besef van den innigen samen
hang tusschen ontwerp en begrooting
en blijft vreemd aan het begrip van
rentabiliteit. Wel worden daar, voor
al sedert de omzetting in 1905 van do
Polytechnische" School in Technisch©
Hoogeschool, verschillende vakken
onderwezen, die administratieve- en
handelskennis kunnen bijbrengen,
zooals boekhouden, bedrijfsleer, han
delsrecht, aardrijkskunde, geschiede
nis, maar er ontbreekt het cement,
dat hot onderwijs in di© vakken be
hoorlijk samenvoegt, ten einde een
categorie van ingenieurs aan te
kwccken, waarnaar in onze heden-
daagsche maatschappij meermalen
te vergeefs wordt oitgerten, te vreten
commercieel ontwikkelde technici, of
wel technisch ontwikkelde handels
mannen, aan wie men, na volbrachte
studie, een diploma kan uitreiken van
ingenieur-koopman of van handels
ingenieur, „ingenieur-commercial"
op het voorbeeld van onzo zuidelijke
naburen, of hoe men hem anders zou
willen noemen.
Ik denk hier onder meer aan het
InWftut commercial et industrial du
Hainaut, dat in 1899 te Mons werd
opgelicht, en aan de Ecole de com
merce de Solvay, die sedert 1903 een
onderdeel vormt van de Universiteit
te Brussel. Aan die beide instellingen
tracht men den jongen man zoo goed
mogelijk voor te bereiden voor het
groot© zakenleven. Men geeft hem
daar stelselmatig onderricht in wis
kunde, in natuurkunde, in techni
sche, handels- en economische weten
schappen en voorts in algemeen© we
tenschappen, als geschiedenis, socio
logie, hygiëne, enz, Na een vierjarige
studie lean dan het diploma worden
verkregen van ingénieur commer
cial.
Spreker eindigde: Staat mij toe om,
in verband met de omstandigheid,
dat wij te Delft zijn samengekomen,
op de laatste van mijn stellingen den
klemtoon te leggen en nog eens t©
onderstrepen dat het, zoowel voor
onze nijverheid als voor onze Techni
sche Hoogeschool, van onbereken
baar nut is, dat tusschen beiden een
krachtig en nauw vei'band bestaal.
In de latere jaren is zoodanig ver
band allengs wel gelegd, maar het
laat nog te wenschen over.
Ongetwijfeld 'kan het voel krachti
ger worden.
Persoonlijke verbindingen kunnen
veel daartoe bijdragen.
Vleien wij ons daarom, dat liot
vergaderen van de Maatschappij van
Nijverheid binnen Delft tevens bevor
derlijk moge zijn aan bet schoppen
van nieuwe rotaties, ten bate van de
Technische Hoogeschool, ten hut©
onzer nijverheid. (Applaus).
BRANDEN.
T© Gastel is gisteren de boerderij
van C. van Steen geheel afgebrand,
alleen het ve© heeft men kunnen red
den. Hef verbrande is laag verze
kerd.
Op vermoeden van brandstichting
is de broeder van d©n eigenaar door
de maréchaussee gearresteerd.
Vermoedelijk door het hoetloopen
der machine ontstond gistermiddag
ongeveer halfzes brand in de machi
nekamer van de stoomtimmerfabriek
der firma Van Houtum, aan de Vaart
te Hilversum. Door het krachtig op
treden der brandweer, bleef het vuur
tot d© machinekamer beperkt, doch
deze brandde geheel uit D© machines
hebben echter niet veel geleden. Men
hoopt over een paar dagen het be
drijf. waaraan ongeveer 100 werklie
den verbonden zijn, op den ouden
voet vooxt te zetten. Verzekering dekt
do schade.
Maandagnamiddag, tijdens afwe
zigheid van den huurder, brandde aan
de Steeg te Leunen (limb.) de boeixlo-
rij van G. Niessen, bewoond door K
geheel af. Alles verbrandde: 1 paard,
4 koeien, 2 pmken, 1 varken met 9
biggon, 1 dragend varkeu en de go-
gehoele inboedel. Verzekoring dekt de
schad».
GEVALLEN.
Een vierjarig kindje viel uit de 3de
verdieping van een huis aan de De
W ttenkadc te Amsterdam op straat.
Ir.wending gekneusd en met een go-
bit/ken arm is het opgenomen.
PROF. L. E. J. BROUWER.
De gemeenteraad van Amsterdim
benoemde tot buitengewoon hoog
leer a ar in de wiskunde aan de gom
universiteit Prof dr. L. E. J. Brou
wer, Dc benoemd© is 30 jaar.
DE BURGEMEESTER VAN AMERS
FOORT.
Te Amersfoort circuleert een adres
aan de Koningin, waarin II. M. ver
zocht wordt, te benoemen tot burge
meester van Amersfoort den heer W.
H. E. Vrijdag, le-luitenant der bere
den artillerie.
„ONZE VLOOT".
Na eene lezing van de luieren H. M.
v. Bemmelen en H. Quispel, leden van
bet hoofdbestuur der Nederlandsche
vereeniglng „Onze Vloot", gaven zich
56 leden voor een op te richten afdee-
ling Middelburg op.
DE VERWERPING DER BAKKERS
WET.
't Bureau voor de R. K. Vakorgani
satie en de Federatie van de dioce
sane volksbonden en werklicdenver-
eenigingen heeft eon motie aangeno
men, waarin de verwerping van d©
Bakkerswet ernstig word! betreurd
ien aan de regeering verzocht wordt
't afgestemd© wetsontwerp weer in te
dienen.
'T CONFLICT TE ENSCHED6.
is nog onveranderd. De 600 stakers
zij li vermeerderd met 400 uitgoslote-
ne, die niet kunnen werken door d©
stopzetting der spinnerij.
DEFENSIE-COMMISSIE,
't Hbld. meldt:
De chef van den generalen staf,
luit.-generaal Snijders, verlaat heden
met drie weken verlof zijn stand
plaats 's-Gravenhage.
Aangezien deze opperofficier lid is
van de onlangs ingesteld© staatscom
missie voor de verdediging, wordt 't
al meer en meer zeker dat dit college
net vóór de helft van Juli met zijn
werkzaamheden zal aanvangen.
BRUTALE AANRANDING.
Aan liet Gedempte Zuiderdiep ta
Groningen heeft gisternacht een zoor
brutale aanranding plaats gohad.
Drie personen, die daar iiepeu te
wandelen werden, zonder ©enige aan
leiding, aangevallen en gemolesteerd
door 3 personen, die meermalen met
de politio in aanraking zijn geweest.
Eén der drie aangevallenoji nam de
