ben uit eigen beweging verklaard, B.
op den weg gezien te hebben.
Op verzoek van den verdediger ver
klaart get. nog, hoe de politiehonden
hebben geloopen.
De deskundige dr. De Voogt heeft
het lijkje geschouwd. Hij is tot de
overtuiging gekomen, dat liet meisje
door verstikking en wel door wor
ging is gestorven. Van schending
z;jii geen sporen gevonden. GeL ver
klaart, dat de verstikking binnen 2
minuten kan hebben plaats gehad.
Op de kleertjes is niets bijzonders ge
vonden.
De vader A. J. Hartjes verklaart
omstreeks half vier op 18 Februari
zijn dochtertje te hebben uitgestuurd.
De afstand, dien ze moest loopen, was
ongeveer 10 minuten. Toen het kind
Met terugkwam, is hij met onderen
gaan zoeken, o.a. met den wachtmees
ter en den veldwactiler met een hond.
Get. heeft mee achter den mijt ge
zocht, doch daar niets gezien. Nu hij
achteraf gehoord heeft, dat het lijkje
stijf tegen den mijt lag, acht hij het
ook wel mogelijk, dat het er reeds
's avonds, te voren lag. Omstreeks vier
uur wandelde hij met zijn vrouw in
het bosch; terwijl hij naar het hout
weg waren, dat door bekl. Is aangege
ven. Zij allen vorklaren pertinent, dat
de bekL daar toen niet was.
Bekl. wordt gewezen op het onhoud
bare van zijn verklarii g. Hij kan nie
mand noemen, dien hij op zijn weg
gezien heeft
Vrouw Keuben verklaart, dat op een
Zondag na den moord B. bij haar in
huis was. Er kwamen toen een paar
marechaussees op het huis af en toen
bekl. dit zag, is hij naar den deel ge
gaan en heeft zich daar in bot stroo
verborgen.
Hij zeïde toen, als ze naar hem
vroegen, moest men zeggen, dat hij
er niet was. Toen ze voorbijgingen,
zeide hij, dat hij eens thuis zou gaan onderzoek beeft geleid, zoo nauw k.
ragen, of ze daar om hem geweest rig, dat welhaast op de minuut
Dan bespreekt do ambtenaar liet' Sorcker betoogt, "dat er In deze zaakj
•vinden van het lijkje. Het lijkje ver- te voel op den schijn wordt gelet, en
toonde Sporen van verwurging, dit vnn hel hierin nf tresrhied tfi
ook later bloek juist te zijn.
Spreker wijst or op, dat ten slotte een raadsel blijft, hoe die man er toe voor dea
de aandacht viel op dezen beklaagde gekomen zou zijn, zonder eenige aan- R«<uctie *ieh
Niet alleen de Justitie kwam daarop leiding het kind te vermoorden,
doch ook de publiek© meening wees Spreker wil niet wijzen in de richting
j van de schuld van Hartje», maar toch
■olko-1 wil hij opmerken, dat de officier van
*rd^ just
B als den dader aan.
Spreker beeft nu dan ook de
men overtni-rtng, dat B. de moo
INGEZONDEN te Parijs geboren eu haalde zijn bre-
wat dat dit van het begin nf geschied fs. 1 V*n iusexonden utukkxn, geplaatst of vet den 8sten September 1911. Van
Vorder zegt pleiter, dat het voor hem "»|ot gepl»at«t, wordt de kopie d#n Insendtr meet af aan was hij aan de vliegfa-
- -wet terorRegeven. brick van Moraiic verbonden. In
hond deier rubriek .telt de ri, 19J2 maaklc hi) naam düur den
net Mueprekelyk. i pUmery-bckcr tc Winnen, door va»
Villa-Coublay naar Biarritz tusschen
zonsopgang cn zonsondi rgaii.u tc »sio-
justitie al bet bew
aal inza-
j ,,v -V. nr,g eenmuai mogt-n iiocKen
Mane Hartjes is en wel op Ike B. prachtig zou kunnen gebruik -ri1 «taande regelen In uw blad op te
Haarlem, 9 Juli 1912.
Geachte Redactie.
Mijnheer de redacteur, zouden w
n nog eenmaal mogen
de volgende gronden, die sprekei
der wil ontwikkelen.
Vooraf wenscht spreker een woord
van hulde te brengen aan den rechter
commissaris ,dio zoo minutieus
waren.
President: Bekl, wat was de reden,
dat je wegkroop; was dit je kwade
geweten?
Bekl.: Ik was bang, dat ze weer om
mij kwamen en ik wilde met mijn
beste kleeren niet mee.
President: Maar waarom zouden zo
om jou komen?
Bekl.: Ze hadden mij al driemaal
gehaald.
Getuige Hendrikus Sprong heeft in
keek, dat daar lag, liep zijn vrouw j bet begin van dit jaar Hartjes ge-
naar een hooger punt op eenige pas- waarschuwd, om wanneer B. in de
sen afstand, om naar Marietje uit te j nabijheid was op zijn kinderen te eigenaardigheden van beklaagde";
zien. Ze zeide toen: Er komt juist op passen, omreden hetgeen reeds vroe- karakter na, ooi dan te komen tot de
den weg iemand aan per fiets Die gei. mej; g was gebeurd en omdat verschillende tegenstrijdige verkla-
persoon is hen echter niet gepasseerd,hij bem zoo vaak in de dennen zag. ringen van zijn dagverdeeling.
.i i -- Do ambtenaar betoogt, dat het on-
weg
kon worden vastgesteld, wanneer de
moord was gepleegd, en wie op de
plaats des misdnjfs waren geweest
lie gronden, door spreker bedoeld,
zijn: Jo. beklaagde's antecedenten;
2e zijn aard 3e. het feit van het me-
dedeelen van zijn wederwaardighe
den oi) 18 Februari, waarbij hij her
haaldelijk op leugens werd betrapt.
Dan releveert spreker, hoe beklaag
de voor eenige jaren onzedelijke han
delingen met een meisje heeft ge
pleegd. Hier was een zelfde geval.
Verder gaat spreker verschillende
wel hoorden ze even later een rijtuig J Ook de broer Joh. W. Sprong er-
over den weggaan. Get is reeds eens kent Hartjes gewaarschuwd te heb- mogelijk is, dot beklaagde den
door zekeren Sprong gewaarschuwd ben. Beiden wilden aanvankelijk aan I gevolgd is. dien hij aangaf,
voor B. met het oog op zijn kinderen.den recliter-commissaris niet beken- Dan komt spreker aan de verkla-
Ilij heeft daar niet verder acht op ge-1 neni dat zy Hartjes gewaarschuwd r;ng Vfm juffr0uw Gottmann, uit Em-
slagen. I hadden. imerik. Hij wijst or op, dat deze ge-
Get vrouw Hartjes verklaart, dat j Qe officier vraagt, waarom 4dït was, tuigo een man met een slappen hoed
met Maria Lichtmis haar dochtertje 1 0{ zy bang waren voor een pok slaag j or, jK-eft gezien. Op "denzelfden tijd
Aleida verteld had, dat zij door een :%an b? (zien vader en moeder Hartjes een
persoon was aangesproken, die haar Getuigen ontkennen dit. (Beklaag- man daar jl0t bosch ingaan, die niet
geld bood om mee het bosch in te de zjt ondertusschen te lachen waar-jmeer tevoorschijn kwam. Tegelijker-
gaan. Op 18 Februari is hc-t dochter-voor de president hem waarschuwt. J jyd jg volgens getuigen deze beklaag-
tja Maria uitgestuurd om boodschap-Hy wyst hem er op, dat hij. die voor;de uit de j^-berg van Ten Benzei go-
pen te doen. Zij maakten zich met zuik een ernstig misdrijf terechtgaan op de fiets
dadelijk ongerust toen ze met dade- staatf Wel wat ernstiger kan zijn.) Spreker meent dan ook, dat n le
lijk terugkwam omdat ze meenden, Theodorus Schut wordt als get. a ma„d andors dan beklaagde in
dat het kind bleef spelen, daar ze décharge gehoora. Den 18en Februari I dat kl<>ipe s(nkje bosch door al deze
huppelend van huis was gegaan we- 6 uur is Hartjes bij hem gckomen. tui bedoeld, kan geweest zijn en
gons een nieuw schort dat ze voor- Qet. heeft mee gezocht; get. wilde ook i de daad hceft gopiee,„d
had. Met haar man is ze toen een onder wat heide zoeken. Hartjes zei-1 Komwv'o tot. het opzet van de daad,
wandeling m het bosch gaan maken, de toen: Laat maar; t is daar pa» wijst Spreker er opdat men hier te
Om vier uur zag ze van een hoogte neergelegd. De politiehond heeft klom du>n h{,eft ,pet voorwaardelijk
bi] ien Benzei een man op de fietspenSp0ren gevolgd in het bouwland; t De mful moest begrijpen, wan-
sprmgen, die in hun richting kwam. -t was een spoor van een half versie-neer hij hol kind de k<?el dicht kneep,
Ze bleef nog een poosje staan, maar ten klomp. j dat dit den dood moe st veroorzaken,
de man kwam met. 1-lij moest dus in Hartjes was op klompen. De km- Doktor De Voogt heeft uitdrukkelijk
het bosch gebleven zijn anders had deren van Hartjes zijn nog een paar verkiaai.d dat do dood reeds na één
zc htm moeten zien. In het gedeelte dagen bij hem in huis geweest. Hij i,„„
van net bosch, waar de man bleef, Weet niet, of er toen nog over dezen
was ook de houtmijt. Toen ze op weg m0m-d gesproken is.
naar huis gingen hoorden ze een rij- Tijdens dit verhoor zijn vader en
tuig over den weg gaan. Later heeft m0eder Hartjes niet in de rechtszaal,
zij haar oudsten zoon gestuurd naar Qet. Jansen (4 decharge) verklaart
Ten Henzei, doch deze zeide, dat "ie-1 gehoord te hebben, dal de vrouw van
mand Marietje had gezien. Ze is toen i eeu neo{ van Hartjes verklaarde, dat
zelf gegaan en zag toen een man de vader bel zelf gedaan had. Hij
dwars over den weg gaan. Bij Ten heeft toen Hartjes gewaarschuwd. De
Benzol ze den ze toen, dat Marietje i vrouw zeide toen, dat ze dadelijk de
er geweest was en ook weer het bosch poljlie Wilde waarschuwen, HarLjes
i> ocffaaii was 7.u meent dat de -
Zij meent, dat de zci toen; Wacht maar tot morgenoch-
n gegaan
n:an. dien zij den weg over zag ste
ken een fiets onder den arm droeg.
Ze kon den man niet herkennen,
't as neg vrij licht
De 13-jarige Theo Tèn Benzei ver
klaart !8 Februari om 4 uur aan Ma
rietje Hartjes lucifers te hebben ver
kocht.
Getuige Johanna Sonderen zag om
streeks 4 uur Marietje Hartjes uit
den winkel van Ten Benzei komen
met een pakje lucifers in de hand.
Een oogenblik later ging iemand in
dezelfde richting als het meisje, op
een rijwiel hard rijdende.
Gel. Wilhelminn Teu Benzjl, oud 22
jaar, heeft op IS Februari omstreeks 4
uur aan B. een glas bier gegeven. Er
waren toen nog twee Emraeriksche
heeren, die ze kerde. 13. zat zóó, dat
hij het gezicht naar buiten had. B.
ging spoedig weg. Hij 1 ad een fiets bij
zich. elke richting, of lnj ging, weet
ze niet. Het staat haar voor, dat er
nog iemand iu net café w as, doch dat
w eet ze juiet zeker meer imsschisu
hij al weg; hij had een fiets bij
zich.
Mej. Gottman uit Emmerich heeft cp
13 Februari met haar vader en 1 aar
zuster gereden in een rijtuig niet twee
paarden. Omstreeks 4 uur 20 minuten
zagen ze in het busch een man staan) hij B. vroeg, wat dat was, deze zeide:
met een fiets aan de hand en een Er is een moord gepleegd op Marietje
kind voor hem. liet kind droeg een'
tend, dan moet je toch het begrafenis-
geld balen.
Get. was er bij, dat Hartjes door de
politie gehoord werd Hij kreeg den
indruk, dat vrouw Hartjes ongerust
was.
Johanna Balgooi (get. 4 décharge)
zegt, dat toen ze met Hartjes over de
zaak sprak en ze zeide, dat het zoo
gelukkig was, dat ze den dader (toen
maals was D. aangehouden) hadden,
Hartjes zeide: Laat zc mij maar straf
fen.
Hartjes heeft verklaard gezegd te
hebben: laat zo hem mij maar ge
ven, dan zai ik hem wel straffen.
Getuige 4 décharge Voortjes heeft
bij Hartjes gewoond en Is meermalen
er van getuige geweest, dat Hartjes
zijn kinderen te hardhandig bestrafte.
Eenmaal was hij er getuige van, dat
hij een zijner jongens zoo vreeselijk
met een touw sloeg, dat hij er zich in
mengde en zeide: houd toch op; je
slaat den jongen dood.
Op een vraag vun den officier zegt
getuige, dat hij na den moord met B.
samenwerkende, er marechaussees
ruode jurk en een wit schort't was
een klem kind, jonger dan 10 jaar. De
mail was donker gesleed en droeg een
slappen hoed. Man en kind gingen
dieper het bosch in. De man Jij kt in
postuur op beklaagde het gezicht van
den man heeft ze niet gezien.
De verdediger vraagt, nee get. later
de plaats heeft teruggevonden. Ze
zegt dat ze later door de politie in de
nabijheid is gebracht eu dat ze toen
clou zijweg heeft aangewezen. Getuige
herinnert zich niet, of de deur bij Ten
Benzei open was en of er fietsen bij
het huis stonden.
Aleida Hartjes, oucl 14 jaar, kent
beklaagde niet. Ze verklaart met Ma
ria Lichtmis door een msu te zijn aan
gesproken. Liaze man lijkt goed op ba
klaagde. Ze vreesde, dat de niuu naar
jviide slaan eu daarom is ze op den
loop gegaan.
Gei ii J. Jansen verklaart, dat nij
c»p ie Februari van Kolder naar Didarn
gereden rs. Hij passeerde de herberg
Ten Beuzel, waar hij beklaagde
zitten. Bekl. zat niet het gezicht naar
de dear tu. deze stend open. Gel. heeft
ine; bekl. er over* gesproken, dat hij
hem in net café liad zien zitten, het
geen li ij toegaf.
Get. vrouw Volman heelt Marietje
bij len Benzei zien ingaan. Zij heift
cok een rijtuig toen het bosch in zien
gaan. Een man op een fiets, volgms
een meisje van Vleit beklaagde, pas-
geerde hen bij de kerk en later bij Ten
Beuzel weer.
De 13-jarige Grada Vielt heeft op 18
Februari, even nadat zo uit de kerk.
waren, bekl. op de fiets gezien. Bij Ten
Benzei zag ze Marietje Hartjes in
gaan. 't Was toen ongeveer kwart
over vier.
Daar thans verschil bestaat tus-
schen eenige minuten voor vier of
over vier maakt de vvacl tmeester de
vrouw opmerkzaam, dat ze aanvanke
lijk heeft verklaard eenige minuten
vóór 4 uur, doch de vrouw blijft er bij,
dat het over vier was. Later zagen ze
B nog eens op de fiets voorbijgaan.
Beid. heeft o. a. verklaard, uat hij
van de heiberg van Ten Benzei uit
öen grintweg neeft gevolgd.
Verschillende getuigen worden
gehoord, die allen op het bew uste tijd
stip ongeveer op bet gedeelte van den
Hartjes.
Getuige v roeg toen was hij daarme
de te maken hud, B. zeide toen: Daar
van zullen ze mij ook wel weer be
schuldigen: ze zullen den jongen (doe
lende op zich zelf) wel komen halen.
Hierna wordon eenige getuigen ge
hoord in verband met het aan den be
klaagde in de tweede plaats ten laste
gelogde: openbare schennis van de eer-
baarheid. Dit geschiedt met gesloten
deuren.
Na heropening van de zitting wordt
de beklaagde nogimaals gehoord. Hij
blijft bij zijn ontkentenis en zegt zioh
het tweede feit niet te herinneren.
Hierna komt de officier van justitie
aan het woord. Z. E. A. gaat in het
kort de zaak na, waarna hij aan de
marechaussee en de politie en vooral
aan den brigade-commandant eerst
warme hulde brengt.
Spreker herinnert aan de critiek,
die de justitie vooral in deze zaak
heeft ondervonden. Spr. wenscht er
op te wijzen, met hoeveel moeilijkhe
den de justitie heeft le kampen gehad.
Eenerzijds heeft ze gewillige getuigen,
die alles vertellen wat ze later niet
staande kunnen houden, anderzijds
zijn er getuigen zoo stompzinnig, dat
ei' niets begrijj>elijks uit te krijgen is,
en dat ze onwillig zijn.
Zeifa de moeder komt nog eerst de
zen dag met een belangrijke aanwij
zing, die ze nooit vroeger noemde.
Is het dan wonder, dat de justitie
op een verkeerd spoor is gekomen
Hoofdzakelijk ook door de vergissing
van mej. Gottmann, uit Emmerik.
Ook al door de onverschilligheid
van de ouders kwam men op den va
der dit kwam ook al door de ver
klaring van de kinderen, die blijk
baar de boosheid van den vader op
een anderen dag hebben verward met
dia op 18 Februari.
Spreker zal daar thans niet verder
over spreken alleen wil hij wel zeg
gen, dat hij voor zich overtuigd is,
dat de vader den moord niet gedaan
heeft. Ook de rechtbank is zeker wel
dezelfde meening toegedaan.
minuut kon ontstaan zijn.
Dan geldt nog als aanwijzing liet
gedrag van den beklaagde na den
moord. De Officier wijst op zijn ge
sprek met getuige Voortjes, tegen
wien hij zoicle ,,ze zullen mij wel
weer houden Ook wees bij op zijn
i het hooi kruipen bij get. Kenten.
Ten slotte raagt spreker voor beide
feiten tegen beklragde v ij f t i e n
ïar gevangenisstraf-
De verdediger, mr. J. R. H. van
Scbaik, 70trfdnt deze zaak bet gehee-
le land in beroering heeft gebracht.
Twee geruchtmakende arrestaties
hadden er plaatsdie van Derksen
en Hartjes. Toen zag men in, te heb
ben misgetast, en mei groote belang
stelling heeft uien tegemoet gezien,
wat er nu met dezen derden verdach
te zou gebeuren. Tal van personen in
Beek gelooven niet aan de schuld van
dozen beklaagde.
Daarna releveert pleiter uitvoerig
het verloop van deze zaak, opmerken
de tevens, dat de zaak B. niet op
zich zelf staat.
Dan wijst spreker er op, hoe men
de aandacht op B. heeft gevestigd als
de dader. Men had geer. aanwijzingen
tegen hem, maar men wist alleen, dat
hij op den morgen van den moord
zich schuldig had gemaakt aan onze
delijke handelingen. Toen heeft men
gezegd dat is een gemeene kerel, la
ten we eens onderzoeken, wat hij dien
dog heeft uitgevoerd.
Verder wijst pleiter er op, dat toen
men getuigeu ging hcoreu in verbond
mot de zaak-B., het misdrijf vier we
ken geleden gepleegd was. Alles en
vooral kleinigheden stonden toen Mj
de verschillende gi tuigen niet meer
zoo vast.
Spreker wil daarmede geenszins een
blaam werpen op de politï6 of justitie:
integendeel, ook zijnerzijds wenscht
pleiter hulde te brengen aan het ern
stige onderzoek van justitie en politie.
Dan wijst spr. op de eigenaardig
heid, dat de getuigen het niet eens zijn
over den tijd, waarin B. in het caié
Ten Benzei is geweest De tijdsbepa
ling loopt zelfs meer dan een kwartier
uiteen.
Komende tot de quaestie, dat zoove
la menschen hebben verklaard B. niet
op den grintweg te hebben gezien,
welken B. volgens eigen bewering zou
gegaan zijn, zegt pleiter, gaarne te
willen aannemen, dat de getuigen de
waarheid zeggen* maar ligt daarin nu
opgesloten, dat B. er ook niet geweest
is
Beklaagde had geen notitie genomen
van degenen, die hij ontmoette, even
min de verschillende pei-sonen van
hem. I s het daarom zoo vreemd, dat
B. zich niet meer herinnert, wie hij
daar zag In verband met de vele ver
klaringen van kinderen, wijst spreker
op de geringe waarde van het getuige
nis door kinderen.
Komende tot het essentieele feit,
wijst spreker er op, dat vrouw Hart
jes en vrouw Clera een fietsrijder in
hei l>osch hebben gezien, maar dat
bet B. was, kunnen ze niet verklaren.
Vrouw Hartjes heeft iemand uit het
café van Ten Benze' zien komen, maar
gen Hartjes. Als men dat wil, kun
men met eenig combinatievermogen
evenveel materieel vinden tegen Hart
jes als tegen B.
Weliswaar is B. op leugens betrapt.
Doch hebben ook niet vele getuigen
eerst anders verklaard dan thans
Aan de hand van een boekje, geti
teld ,,La petite Rocque", wijst - reker
op de waarde van aanwijzingen.
Pleiter geeft toe er blijft hier een
onbevredigend gevoeL Maar, zegt hij,
even zeker als een hoogere hand het
arme vermoorde schepseltje gelukkig
zal maken, even zeker zal een wieken
de hand den schuldige straffen.
Pleiter vraagt onmiddellijke invrij-
heidsstolling van h:-klaagde.
ij holds telling van bekl. wordt
geweigerd.
MOORD TE UDHN.
Gisteren werd voor net Bossche Hof
de zaak behandeld tegen Johannes
an Vught, 35 jaar, lar.dbouwor te
üden, die wegens het opzettelijk van
vun Johanna van
der ielen, zijn dienstbode, door de
Bossche Rechtbank was veroordeeld
tot een gevangenisstraf van vijftien
jaar.
Ais gctui^on-v.coLuudigöji waren op
geroepen dr. J. Caspane te 'a-Bosch
'r. P. F. Peters te Uden en prof. dr.
Spionck ie Utrecht.
Als verdediger trad op mr. L. van
Heyst te '8-Bosch..
Piol. Spiv.j is vaji meaning, dat
de dood van het slachtoffer is veroor
zaakt door wurging. Prof, F.ykman,
Us getuige ti décharge,
aclit den dood niet veroorzaakt door
wurging, doca dom toedoen van com
plicaties, daar het niet aannemelijk
is, dat een jong meisje na de wur
ging nog een ii^U uur zou leven om
daarna nog ten gevolge dier wurging
te sterven wvr-r.N bier net geval was.
De dood kan even goed Hel gevolg zijn
der gepleegde mishandeling.
Caspane bujU oij zijn vroeger
afgelegde verktéumg, dat de doodsoor
zaak is een complicatie van wupging
en stomp geweld np het hoofd. Dr.
Peters acht w. - kkiug door wurging
de hoofdoorzaak van den dood.
Beklaagde blijft zijn onschuld vol
houden. Hij was wel alleen in den
6tal, doch vond de versiapene daar
liggen De verwuiging is met de litik-
Bche liand geschied. Beklaagde is
link- Getuigen hebben gezien, dat be
klaagde het hoofd van let stervende
meisje tegen den muur kwakte.
De adv.-gen., mr. Tak. acht. al is de
algemeene opinie ook tegen beklaag
de, het wettig en overtuigend bewijs
dat hier doodslag zou zijn gepleegd,
niet bewezen. De verklaringen der des
kundigen staan lïjr-rrcht tegenover
elkaar. Wel staat vast. dat beklaagde
n slachtoflor zwaar heelt mishan
deld en licnameiijk letsel neeft toege
bracht ten gevolge waarvan zij over
leed. Opzettelijk van het leven beroo-
ven i6 tiier niet bewezen. Derhalve
vraagt bij vernietiging van het vonnis
der rechtbank en veroordeeling tot
vier jaar gevangenisstraf.
De verdediger, mr. Vun Heyst,
pleitte voor vernietiging van de aan
klacht, wegens poging tot doodslag,
en vrijspraak, daar niets wettig en
overtuigend bewezen is.
DE ZAAK-BOEKHOUT.
Het verzoek van G. J. Boekhout, ora
voorloopig in vrijheid te worden ge
steld, is door iiet gerechtshof te Am
sterdam van de hand gewezeu, meldt
„De TeL".
Pers-Overzicht
DE UllBtUvlDING DER R- H. B.-
SCHOLBN IN DE 3TATEN-
GENERAAL.
Op 21 Juni j.l. (Hand. blz. 2815
vlgg.) heentte de Tweede Kamer, zon
der hoofdelijke stemming, hare goed
keuring aan een, bij de supplctoire
begroeting voorgesteld, postje, dat
oigcrischijülijk van weinig gewicht,
maar inderdaad niet zonder belang
is schrijft Dr. P. J. M. van Gils in
,,Do Tijd'Dat heette „Art, 115 bis.
Uitbreiding der R. H. B.-scholen met
3-jari-gon cursus te Meppol en Win
terswijk tot scholen mot vijfjarigen
cursus f 3400."
Dat, zoeal8 de Minister vroeger
schroef, die scholen in de toekomst
jaarlijks respectievelijk 7000 4 9000 on
6000 4 6000 gld. meer zullen kosten,
dat dus de f 3400 feitelijk heel ander e
bedragen vertegenwoordigen, zij aan
gestipt.
Veider veroorlove men ons de vol-
get.de feiten te constateeren
lo. De Minister heeft zijn stand
punt, namelijk geen unnrerding van
Hijfis li. B. S. ie bevorderen vóór de
behandeling van het Ineenschake-
hi.gsrapport, prijs gegeven.
2o. De Minister werd hemelhoog
geprezen door leden van aiieriel lin
ke: -fracties den heer Rink „was het
bijzonder welkom.... een welgemeend
compliment te maken"; de heer Lim
burg meende, dat „alle warme voor
standers van het middelbaar onder-
i dank.
van ons ingt
gen.
Bedel nam onlangs nog doel
j hot Circuit d Anjou. Hij was een
de weinigen, die op den eersten
•ondanks het sieente weer, -vert
li luj moest op 1 K.M. van Avt
zonden stuk, door den lieer Do Ro>y, een noodlanding maken
bakkerspatroon alhier, in het num-
van gisteren, trof het ons, dat ge
noemde patroon inplants van op del
door ons aangevoerde feiten, flink en j
afdoende te antwoordenvoor len dag
is gekomen als iemand, die zich niet
GYMNASTIEK.
DB NEDEHLANDbCÜK TURNERS
TE BAbLL.
Ncdei
Koloniën
verdedigen kan. en niettemin toch wat te Basel vertoeven, kregen in den
zeggen wil. wedstrijd den eersten pnjS, benevens
W ij zullen er daarom nlot veel op een cerelinl Vour de oo buitenland-
zeggen, alleen willen wij er op wijzen, sche vereenigingen waren \our den
dat de heer De Itooy de ergste Zon- besten algcmeeiicn indruk 3 eerelm-
dagsbabker was, die zelfs Zondags- ten beschikbaar gesteld Holland
middags versch brood bakte, om dit kwam, schrijft de 'iel., hiervoor het
legen een uur of vijf to kunnen ver- eerst iu aanmerking,
koopen.
De heer De Rooy zegt „Dat de de
póthouders van de Broodfabriek de
andere patroons dwingen ook op Zon
dag te gaan bakken" en ook wij keu
ren ten sterkste af d.- concurrentie op
deze wijze door de Broodfabriek aan
de andere bakkerspatroons aange
daan, maar niettemin is dit geen 1e-
den voor den heer De R'oy, om zich
hierop te beroepen wij kunnen er ge
lukkig op wijzen, dat het m^erendeel
der patroons den Zondagarbe>d weert.
Want naast de Broodfubriek tn den
heer Dc Rooy, zijn bet slechts de pa
troons de heeren J. Smit, 11 Franken
Jr.. H. Carela en D de Dood, waar
ook Zondags gewerkt wordt.
Ten slotte onze erkentelijkheid voor
de vroegtijdige w ïarechuwing van den
heer De Rooy, dat hij Zondag weer zal
gaan bakken.
Wij zullen natuurlijk uiot met pos
ten ophouden vóór wij de volkomen
zekerheid hebben, dat hij den heer De
Rooy des Zondags niet meer versch
brood gebakken of bezorgd wordt.
Naast een woord van dank voor de
eeds betoonde medewerking, vragen
vij daarvoor de liulp van de zijde van
het publiek.
Wij voor ons hebben thans de gele
genheid, die maatregelen te treffen,
v/elke onze actie tegen het Zondig-
ken ten goede zullen komen, hoe-
wij het betwijfelen of die in het
laelang des hoeren De Rooy zulrin
zijn, nog minder, dat het zijn bedoe
ling was, dat zulks de uitwerking van
rijn dieigenient zal wezen.
Maar evenals in ons vorig ingezon
den stuk zeggen wij ook nu de heer
De Rooy wü, dat hel zoo geschiedt,
ons goed, wij zullen niet rusten, vóór
tiet Zondags bakken tot het verleden
behoort.
Namens de afdeeling ..Haarlem"
Alg. Ned. Bond van Arb. in het Bak
kersbedrijf.
A. STIJNTJES,
Secretaris.
Kerk ea Schooi
VERZET OP MI-.NDANAU.
De correspondent van de N. R. CL
te Batavia seint:
De bewoners van het eiland Men-
dauau hebben geweigerd, heerendien
sten te verrichten; 120 zijn er in hech
tenis genomen, c» er zullen er eerst
daags nog 160 worden gevangen ge-
noipeu.
Tusschen de eilandbewoners eu het
bestuur heerscht een ernstige span
ning.
De redaction teekcut hierbij aan:
Het eiland Mendanau behoort tot
het district Tandjoengpaudan der
zelfstandige assistent-residentie Bil-
liton.
De heerendiéuslen iu de assistent
residentie Billiton zijn geregeld bij
St 1899 No. 273 en Bijbl. uo. 5438. Zij
mogen alloon gevorderd worden voor
het aanleggen of bouwen, zoomede 't
herstellen en onderhouden van groo-
vegeu en belangrijke binnenwe
gen, van de daarin gelegen bruggen
en duikers (met uitzondering van do
brugen en duikers op de hoofdplaats
•an liet gewest); het herstellen en on
derhouden van de thans in gebruik
ijnde waterwegen; liet bouwen, her
stellen en onderhouden vaD de dis
trictsgevangenissen; het vervoeren
land van gouvernemeuts-goede-
ren en -gelden, zoover dit niet door
aannemers geschiedt; iiet, onder zeke
re voorwaarden, overbrengen van
brieven en het vervoeren van perso
en troepen op inarsch ea van
hunne goederen.
Het maximum aantal dagen dat per
jaar van een heerendienstplichtige in
de assistent-residentie Billiton mag
gevorderd worden is 24.
SCHOLEN MET DEN BIJBEL IN
LIMBURG.
De kerkeraad der Ned. Hervormde
gemeente te Heerlen is voornemens 'n
of meer scholen met den Bijbel te
bouwen om aan de vele stemmen uit
de gemeente gehoor te geven.
Door de toenemende industrie ln
de mijnstreek, met Heerlen als mid
delpunt, komen er de laatste jaren
zeer veel gezinnen van boven den
Moerdijk, waaronder veel Protestan
ten, waarvan de kinderen allen naar
de Openbare Kathol eke school gaan.
De eenige school met den Bijbel in
Limburg, te Sittard. ligt te ver van
het centrum, zoodat daarvan geen of
weinig gebruik gemaakt wordt door
kinderen uit deze omgeving.
Daar de kerkelijke gemeente Heer-
nKerkrade zeven burgerlijke
meenten omvat, en de meeste Pro
testanten tot de gemeente Heerlen be-
hooren, zijn er dus een massa kinde
ren verstoken van Christelijk onder
wijs, zooals de N. H. Kerkeraad dat
gaarne den kinderen zag gegeven
Het aantal leerplichtige Protestant-
sche kinderen bedraagt alleen reeds
oor de burgerlijke gemeente Heerlen
pi.m. 220 en voor de buitenposten een
even groot aantal De kerkeraad vindt
het nu den juisten tijd om tot stich
ting van één of meer scholen met den
Bijbel over te gaan, en wil daarom
een Vereeniging stichten voor Chris
telijk onderwijs met voorloopig de
kerkeraadsleden als leden.
Men wil te Heerlen een Chr. M. U.
O. school bouwen voor 160 leerlin
gen en op een der buitenposten een
Chr. lagere school voor 60 leerlingen,
welke laatste tevens als Evangelisa-
tiepost zal moeten dienst doen.
(Stand.)
dit B.. kon dit seen ander zijn ?iwy3 Ln ons land de Regeering dank-
Spreker onderwerpt de getuigenis van
vrouw Hartjes aan een ernstige cri
tiek. Hij meent, dat ze niet alles zoo
nauwkeurig kan gezien hebben.
Ook wijst pleiter op de weinige be
trouwbaarheid van de verklaring van
mej'. Gottmann, uit Emmerich, die
eerst uit vijf personen Derksen als de
dader aanwees en, later op haar dwa
ling gewezen, daarop is teruggekomen
en nu zegt, dut de beklaagde overeen
komt met den man, dien ze zag.
Dat beklaagde in de woning van
Keuben wegvluchtte onder het stroo,
dat is niet zoo'n w wider. Pleiter wil
geenszins beweren, dat bekl. een brave
jongen is, en acht het niet onmogelijk,
dat hij bcvrc-csd was. Moet hij daar
om de moonlenaar van Marie Hartjes
zijn
Ook de andere antecedenten
bekl. wil spreker wel erkennen, maar
wat doet dit toe aan het bewijs in deze
zaak
baar zullen zijn"de heer Sniidt uitte
zijn „groot genoegen"do heer
S meen ge was „zoer dankbaar" de
heer Ter Laan vond het een geluk,
„dal de Minister zijn vroeger stand
punt heeft laten varen".
Tegenover deze verdacht klinkende
loftuitingen timeo Danaos
wend van de Redhterzijde geen woord
haar goedkeuring aan zal hechten.
3o. De Minister zegde niet onduide
lijk conversie van nog meerdere drie
jarige II. B. Scholen in 5-jarige toe.
Al heeft dus de Tweede Kamer lie
wetsontwerp aangenomen, toch le
ven wij nog in de hoop, dat de Eerste
Kamer er maar niet zonder meer
haar goedkeuring zal hechten.
De schrijver meent namelijk, dat
als dit wetsontwerp wet geworden is,
dez« wet uitstel zoo niet afstel vun de
verhoogirtg der subsidien voor de bij
zonder© confessloivvele II. B. Scholen
zal veroorzaken.
Spert en Wedstrijden
MILITAIRE LUCHTVAART.
Na ruim 2 jaren werkzaam te zijn
geweest, heeft de commissie, belast
met het onderzoek naar den huldigen
stand der militaire luchtvaart, aan
den minister van Oorlog rapport uit
gebracht en, volgens „Het Centrum",
het aanschaffen voorgesteld van: een
Kabelvlieger, een Kabelballonafdee-
ling met twee vliegerbailons en een
vrijen ballon, instrumenten, enz.,
het Ned. motorluchtschip „Duindigt"
in gebruik te nemen, twee vliegtoe
stellen met twee leertocstcllen, een en
ander vergezeld van een voorloopige
organisatie van het personeel.
liet blad acht deze voorziening
verre van voldoende.
BEDEL.
Gisterenmorgen om 7.30 uur geraak
te te Mourmelon de aviateur Bedel,
die met zijn eendekkcr kwam van
Ydla-Coübiay, toen liii neerstreek
om te landen, verward in dc tele
graafdraden. Het toestel tuimelde en
hij was op slag dood.
Gemengd Nieuws
HET GEHEIM VAN SêVRES.
Tot nu toe was de geheele mstmo
tie gebaseerd op de verklaringen van
Rosiue Lalisse, eeu oude dienstbode
a n het echtpaar Clerc, Wanneer men
echter bedenkt, dat de rechter vijf uur
noodig had. om deze verklaringen van
Ros ine Lalisse los te krijgen, is het
niet te verwonderen, dat zij, althans
wat sommige bijzor derheden betreft,
in twijfel worden getrokken. Eerst
toen men haar gezegd nad, dat Rosa
line Lalisse alles had verteld, kwam
de tong van mevrouw Clerc los.
Zij wees Paratt als den b-tdrijvce
der misdaad aan eu alles, het koopen
der revolver, zijn tegenwoordigheid
op de villa, enzscheen eau te tronen
dat dit waar was. Maar Paratt, die
zichzelf bi; den rechter van instruc
tie heeft aangegeven, beweert in staat
te zijn, zijn onschuld le bewijzen. Ook
heeft zij Noliet van medeplichtigheid
beschuldigd, welke deze ten eeuemale
ontkent. Meu vraagt rich echter af. 1
mevrouw Clerc het giootste gedeelte
van de verantwoordelijkheid de: mis
daad tracht al te schuiven op ouschul-
digon, om het spoor van den werkelij-
keu dader af te leiden. Z.ij, die de in
structie lelden, schijnen hetzelfde te
denken, want er is bevel gegeven den
lecraar in het Engelsch, die herhaal
delijk in de villa van het echtpaar
Clerc kwam, en, nu den inoord niets
meer van zich heeft laten weten, op
te sporen. Rosine Lilisse vertelde van
hem, dat hij een man van 30- 4 35 ja
rigen ieeflijd is, grcot en ©enigszins
corpulent. Hij heeft een kuap, glad ge
schoren gelaat, zwarte haren £ii een
ietwat Japunsch uiterlijk. Elke week
kwam hij Pij mevrouw Clerc uejeunee-
ren, terwijl haar echtgenoot op z:ja
kantoor te Parijs was. Na het ontbijt
ging zij met den leeraar uit. Niet al
leen Rosine Lalisse heeft dezeu man
te Sèvres opgemerkt, maar velschil
lende inwoners hebben hem met me
vrouw Clerc zien wat deler,. Mevrouw
Clerc zeide eerst, dat hij Faniiieu neet-
te later noemde zij hem André en nu
weer beweert zij. dat hij den naam An
dré Sarlïss drar.gt. Waar hij woont,
zegt zij niet te weten.
Rosine Lalisse heeft Paratt ten slot
te als de misdadiger aangewszen,
omdat zij, naar haar zeggen, mevrouw
Clerc zijn naam had hooreu uitspie
ken. Zij heeft Paratt echter niet zieu
schieten. Alleen heeft zij mevrouw
Clerc na het lossen van het schot hco
reu zeggen „Miji Leer Paratt, gij
moet heengaan, want mijn man ia
niet gedood".
Burgerlijke Stand
SCHOTEN.
GETROUWD:
G. Klooster en W. Vos; H H. Spol
ders en M. Kor».
BEVALLEN:
A. Goddo—pieters z. M. J. van
Wort—van Egmond d. M. van Mout-
foort—Rodenburg z.
