Haarlem's Dagblad | 1912 | 4 september 1912 | pagina 9

HIAARLEM'S DAGBLAD.

DBRDE BEAD.

WOENSDAG 4 SEPTEMBER 1912

Binnenland

HET GESCHENK VOOR DE
I KONINGIN,

filet geschenk, dat Prins Hendrik
Ln je Koningin op haar verjaardag
„uk. bestaat uit tweo groote an-
laadsteenen vazen op hardstee-
Co voetstukken. Do Prins kocht de-
te Amsterdam. Zc zijn ongeveer
jO jaren oud en door kunstkenners
Crestaureerd. Ze staan nu vóór het
Lir, eenigc meters buiten het hek,
Lr vroeger de groote lantaarns
jonden.

LIT DE STAATSCOURANT,
f pij koninklijk besluit is goedge-
Cerd dat J. J- Nieuwenhuysen, bur-
der gem. Limmen, is bc-
end tot secr. dier gemeente.
|Tj; verlof verleend tot het aannemon
juderscheidingsteekenen achter
pne namen vermeld, aan jhr. mr.
„van Bronkhorst Sandherg, te 's-Gra
IJnliagc, referend. bij den Raad van
Blak. en mr. M. P. D. baron van Syt-
na, te Oldobroek, burgem. van
oornspük, beiden de versierselen
„i pere-ridder der .Tohanniter-orde;
r li. W. Methorst, te 's-Gravenhage,
r van het Ceutr. Bureau voor de
Jütieflek, de versierselen van offi-
Eer der orde van de Kroon van Italië;
j. Schuurman Jw.-zn,. te 's-Graven-
gc, de versierselen van officier der
je van de Kroon van Rumenië; J.
Etrheijen, te Rijkevoort, oud-burgem.,
E I', F Hermans, te Rotterdam, en
|H. J. Stieger, te Goes, het kruis „Pro
Ecclesia et Pontifice".

let ing. van Oct. aan J. Bo-
fthe, op verzoek, eervol ontslag ver
leend als leeraar aan de R. li. B. S.
L Leeuwarden.

I Bij besch. v. d. Min. van Oorlog, ad
Rui. van marine, is luit. t. z. 2de kl.
Ij baron van Haersolle van Haerst,
Kipl, in de directie der marine te
Mmiterdam, met 5 dezer op non-act.
sstcld.

RIDDERORDEN.

f Bij gelegenheid van den verjaar
dag der Koningin zijn 279personen
JfoJecoreerd (afgezien van do eere-
Imedailles) tegen 253 het vorig jaar.
■Gerekend naar de departementen,
■vanwaar hot voorstel, tot hun onder-
"sclieiding uitgaat, zijn zo to rang
schikken (de cijfers tussehon haakjes
ilicbben op liet vorige jaar betrek
king)
Bui ten land sche Zaken 20 (17)
BiunenlaniLsche Zaken 69 (59)
Justitie 10 vl3)
Oorlog 27 (24)
Jlanne 14 114)
Koloniën 67 (64)
Landb. Nijvorh. en Handel 36 (30)
I Financiën 17 (17)
I Waterstaat 19 (15)

KEN ZËEUWSCTIE
1 TENTOONSTELLING.

I In do te Middelburg gehouden ver-
nader iug van de commissie voor het
Iciganiseeren eener tentoonstelling in

1513 werd uiteenzetting gegeven hoe

men zich de tentoonstelling denkt.
■Voor Zeeland was de keus gevallen op
■de schilderachtige Zocuwsche kleeder-
I drachten zoowel uit den tegenwoordi-
I gen als den verleden tijd. Daarnaast
K worden verlangd meubelen en voor-
I werpen voor huiselijk gebruik. Men
■wenscht voorts te doen uitoefenen
I Zeeuwsche volkskunst, weer te geven
I Zeeuwsciie gebruiken als ringrijden,
I gaaischieten enz., zang- en muziekvor-
I ccmgiiigen in gewestelijk uostuum.
I Zvo mogelijk zal de tentoonstelling
look dienstbaar, worden gemaakt aan
I de industrie, als oester- en bloembol-
I leateelt.

VOOR DE BIOSCOOP.

De politie aan de overzijde van het
IJ bij Amsterdam, die onlangs door
I haar optreden tegen paartjes aan de
I dijkgluoiingen sommigen ergerde,

blijktnagemaakte politie geweest

I to zijn, die voor een bioscoop-vcrtoo-
ping opnemingen deedi

Als wij buiten iets zien gebeuren,
mogen wij tegenwoordig niet verzui-
I men, ons al te vragen: Is het wel
I echt?

(N. v. d. D.)

NED. MELKHYGIONISCHE VER
EEN 1GING.
Do Nederlandsche Melkhygienische
V.reen. hield to Scheveningen Jiare

vergadering onder voorzitterschap
van den heer Th. IJ. A. Diephuis.

Door den heer De Boer van Haar
lem werd namens de Commissie van
Bedrijfscontróle rapport uitgebracht.

Naar aanleiding van hei rapport
wees de Voorzitter op de wensche-
lijkheid om, waar ook in deze aan
gelegenheid verwijzing van den een
naar den ander valt op te merken,
te blijven hameren op het aambeeld
om ten slotte iets te bereiken.

Door den heer TL Beer te Arnhem
werd vervolgens ingeleid het onder
werp: het melkonderzoek aan de melk
inrichtingen.

Hierna hield de heer dr. F. II. van
der Laan, directeur aan den Gemeen
telijken Keuringsdienst te Groningen
eene lezing o\er: „het aantoonon van
melk van uierzieke koeien."

VOOR T LEVEN ONGELUKKIG.

Gistermiddag is het 4-jarig zoontje
'van R., te Zwijndrecht, dat daar op
de rails van de Rotterdamse])© tram
speelde, onder een leegen wagen go-
raakt, die door zijn makkertjes in be
weging was gebracht. Het linker
armpje wend afgereden en beide bee-
nen zijn gekneusd. In zeer zorgwek-
kenden toestand is het jongentje naar
liet ziekenhuis te Dordrecht gebracht.

EEN BOTSING TUSSCIIEN TWEE
HUZAREN.

Bij de gisteren in de Melickerheide
bij Roermond gehouden regiments
oefeningen door het 2de regiment hu
zaren kwamen twee in vollen ren
over de heide voorthollende paarden
met elkaar in botsing. Het paard van
den trompetter Riemsdijk, uit Tiel,
werd daarbij gedood. De trompetter
kreeg ernstige inwendige kneuzingen;
hij werd naar de kliniek te Roermond
overgebracht De andere huzaar
un er zonder letsel afdiens paard
weid vrij emslig verwond.

KOFFTF. OF THEE?

Men meldt, dat aan de militairen
van liet garnizoen te Assen geduren
de de maand September in plaats van
koffie thee wordt verstrekt.

Daarna zal wonden beslist, of de
proefneming -zal worden bestendigd.

Mr. S. DE VRIES Czn.

Maandagnüddag is de wethouder
voor het Onderwijs te Amsterdam,
mr. S. de Vries Czn., aldaar gearri
veerd.

De toestand van den heer De Vries

zoo meldt de Tel. van dien
aard, dat hij zich slechts met moeite
kan voortbewegen, wijl het ontwrich
te been slechts uiterst langzaam tot
den normalen toestand terugkeert.
Voor het overige zich volkomen op
gewekt gevoelende, heeft de wethou
der zijne werkzaamheden ten stad-
hnize heden ten deele hervat.

Het zal echter nog een i gen tijd du
ren voor liet hem mogelijk is, de
drukke bezigheden van hot wethou
derschap in vollen omvang het hoofd
te bieden.

LEGER DES HEILS.

Zondag zal door het Leger des
Heils in het Paleis voor Volksvlijt te
Amsterdam een gedenkdienst wor
den gehouden voor wijlen generaal
Booth. Eene zaugbrigade zal bijzon
dere liederen zingen en door een
muziekkorps treurmuziek worden
gegeven. Voorts zullen, verschillende
uitspraken eu uittreksels uit ge
schriften van den generaal in herin
nering worden gebracht. Ook zullen
liederen, door den generaal gemaakt,
in deze samenkomst gezongen wor
den.

WEDEROM EEN GEVAL VAN A'NI-
LINEVERGIFTIGING DOOR

SCHOEN ZW A RTS EL.

De gevallen van aniliiieiergiftiging
door schoen/zwartsel worden wèl.
veelvuldig. Thans publiceert de heer
Rcdrigues Pereira in het Ned. Tijd
schrift voor Geneesk. wéér eon geval.
Ditmaal betrof het een kind van
2 1/2 jaar. Volgens de mededeeling

der moeder was het kind plotseling
slaperig geworden, terwijl de huids
kleur lijkblauw werd. Gebraakt had
het kind niet, eri ook van stuipen
had de moeder niets gemerkt.

Toen de heer Pereira het kind voor
het eerst zag, was de huidskleur nog
livide-cyanotisch, ook de slaperigheid
was nog duidelijk merkbaar. Temjpe-
ratuursverhooging bestond er niet.
De pols was frequent; aan de vege
tatieve organen was echter geen en
kele afwijking vast te stellen.

Gedachtig aan do nog zoo kort ge
leden beschreven gevallen van ani
line-vergiftiging, vroeg hij do moo
der, of het kind soms pas geverfde
schoentjes had gedragen, waarop hij
ten antwoord kreeg, dat het kind
dien morgen, god uren da een paar
uur, schoentjes gedragen had, die 3
dagen te voren zwart geverfd wa
ren. Op het verzoek van den genees
heer bracht de moeder later 't flesch-
je met de gebruikte kleurstof on die
bleek te zijn „Panlherschwaree".

De lichaamstemperatuur van het
patiëntje, steeg dienzelfden avond tol
39.9 gr. en was den volgenden mor
gen nog 39.2 gr., terwijl de huids
kleur toen weer normaal geworden
was. 's Middags was ook do tempe
ratuur weer normaal. Een dag later
was eb bij het kind geen enkel ver
schijnsel van de*Hloorgemaakte ver
giftiging waar te nemen.

AUTO-ONGELUK.

Maandagavond had te Voendarh
een ongeluk plaats met een automo
biel vaü den heer E. R. uit Win
schoten. De auto, waarin de heer E.
R. en nog een passagier zaten, stoot
te tegen een paal der electrische
straatverlichting. De inzittenden
werden er uit geslingerd. De heer R.
kreeg een hoofd kwetsuur en wonden
aan den rug. De automobiel is ver
nield,

STOOMSCHIP GESTRAND.

Het Duïtsche stoomschip „Tortia",
van Riga met bestemming naar Jlar-
lingen, is nabij Pol lend aan aan den
grond geraakt.

Met drie lichters "werd reeds uit
het stoomschip gelost; het is echter
nog niet vlot gekomen.

DE ZAAK-BOREL.

Naar aanleiding van het bericht,
dat de heer Hugenholtz in de Twee-,
do Kamer den Minister van Koloniën
heoft geïnterpelleerd over de zaak-
Borel, heeft laatstgenoemde bij den
directeur van justitie een.,,moinorie"
n gediend met verzoek dit stuk aun
den Gouverneur-Generaal en aan
den Minister van Koloniën over te
leggen.

DE „HOLLAND" NAAR JAPAN.

Het pantserdekschip „Holland" on
zer zeemacht, dat thans te Sjanghai
vertoeft, zal naar Yokohama vertrek
ken. in verband met de begrafenis
an den Keizer van Japan.

BRUTAAL!

Gisterenochtend is uit het gebouw
van het Paleis Van Justitie aan het
Korte Voorhout te 's-Gravenhage het
rijwiel gestolen van eCb advocaat, die
zich voor ambtsbezigheden in dat
gebouw bevond.

EEN KNAAP VERMIST.

Te Amsterdam wordt vermist de"13-
jarig© Cornells Johannes Raadsheer,
die Zaterdagmorgen 6 uur de ouder
lijke woning aan de Jacob van Len-
nepkade hééft verlaten om naar zijn
werk te gaan aan de Kuiperstraat,
waar hij niet is gekomen. Zijn ouders
vreezen, dat hem een ongeluk over
komen is.

GEVALLEN.

De ongehuwde schilder Jac. Hölt-
gcn9 te Venlo is in een in aanbouw
zijnd liuis door een open luik geval
len. Hij kwam op een vooruitstekend
stuk hout terecht en overleed spoedig
daarna.

VERDRONKEN.
Te Drimmelen (N.-B.) is de visscher
W. Prinsen bij het ophalen van net
ten verdronken.

BRANDEN.
Te Oosterhessclen (Dr.) Is de behui
zing van den lieer J. Elving Ilzn. af
gebrand. Ook de oogst, drie varkens
en een geit zijn verbrand.

SLAGERSGEZELLEN TE
AMSTERDAM.
De Amsterdamscbe Slogoi-sgezellen-
vereoniging „U. E. S." beeft tot de
patroons het verzoek gericht

lo. Om van 1 October af geen werk
te laten verrichten vara Zaterdag
avond 11 uur tot Maandagmorgen
'voor Israëlietische werkgevers geldt
Eulks van Vrijdag bij het begin van
den Sabbath tot Zondagmorgen)

2o. Indien de patroons rneenen, dat
werkzaamheden noodig zijn, b.v. bij
noodzakelijke leveranties, den gezel
len daarvoor 40 cent voor elk werkuur
te betalen. Het antwoord wordt vóór
of op 22 September tegemoet gezien.

EEN FESTIVAL MET HINDER
NISSEN.

Zondag en Maandag gaf het door
het tentoonstellingscoinité te Bergen-
op-Zoom georganiseerde festival heel
wat drukte in de geheele stad, daar
de dertig deelnemende gezelschappen
een uitvoering gaven.

Waar het bier geen wedstrijd gold,
konden er geen prijzen behaald wor
den, maar moesten de door liet comi
té uitgeloofde geldprijzen worden ver
loot. Dit laat de wet echter tegen
woordig in ons land niet meer toe. En
daarom ging genoemd comité per auto
even naar liet naburige Belgische
Putte, waar bedoelde verloting onge
deerd plaats had.

GEEN OPLICHTER.

Gisteren deelden wij mede, dat in
Wageningen en omstreken, een .als
politiebeambte gekleed persoon rond
ging. die zich Spelder noemde en
voorgaf gemeente-veldwachter in
Wesizaan te zijn, onder voorwendsel
dat hij een kind had op oen Christe
lijk gymnasium, doch de kosten der
opleiding niet bestrijden kon. Bij een
van pohtie-wege ingesteld onderzoek
bleek, dat iemand van dien naam te
Westzaan onbekend was.

Uit Noord-liolland boven het IJ
schrijft men nu aan het „HbM."

„Te Oost- (dus niet te West-)zaanis
wel een veldwachter Spelder. Iiij
heeft oen zoon, die te Doetinchem
wordt opgeleid voor predikant. Ook
in deze streken beeft bij vroeger, ook
in uniform, om ondersteuning aan
geklopt."

BRIEVEN VOOR MILITAIREN IN

DE LEGERPLAATSEN.
De directeur-generaal der poste
rijen en telegraphie noodigt belang
hebbend eft uit, om op de brieven en
andere stukken, bestemd voor de mi
litairen, die van 5—26 Sept. a.s. in
de legerplaats bij Harderwijk en van
1019 Sept. in de legerplaats bij
Zeist zullen vertoeven, als plaats van
bestemming te vermelden, resp. Le
gerplaats bij Harderwijk en Leger
plaats bij Zeist.

NEDERLANDSCH OP LUIKSCHE

SCHOLEN.

Het „Ilbld." schrijft

Op het Nederlandsch Taal- en Let
terkundig Congres te Antwerpen
werd gewezen op de geringe resulta
ten van Nederlandsche scholen in
België. Met name heeft dr. Vrijdaghs
geklaagd over de weinige vruchten,
niet het onderwijs in onze taal in
Waalsch België verkregen.

Naar aanleiding hiervan zendt men
ons een schrijven, waaruit blijkt, dat
dit tekort ook wel door onderwijzers
in het Waalsche gebied wordt ge
voeld. De directeur eener middelbare
school te Luik heeft een gelukkig mid
del gevonden, om verbetering te krij
gen. Hij richtte zich tot het bestuur
der correspondentie-afdeeling van den
Amsterdamschen- R. B. S. bond, met
bet verzoek, of de leden dezer club
met eenigen zijner leerlingen (25) in
briefwisseling wilden treden. De Luik-
sche jongens zouden dan in het Ne
derlandsch schrijven, terwijl van hier
uit de brieven in het Fransch zouden
gesteld worden.

Natuurlijk werd hierop gaarne in

gegaan, zoodat nu reeds een drukke
correspondentie tusschen de jonge
Walen en de jongo Nederlanders ge
voerd wordt. De Belgen wijzen hun
Hollandsche vrienden op de door hen
gemaakte fouten, de Nederlandsche
kameraden toonon de HoHondseh-
schrijvende Walen hun feilen. Het
voordeel is aan beide kanten.

Zoo helpen jonge Nederlanders de
jeugdige Belgen in het Walenland
aan goed Nederlandsch, waardoor de
zen ongetwijfeld onze taal veel meer
zullen gaan waardceren dan tot nu
toe liet geval was.

liet komt ons voor, dat 'het gelukkig
voorbeeld van den Luikschen school
leider zeer wel voor navolging vat
baar is. Natuurlijk zullen de leden
der Amsterdarnsche H. B. S. corres
pondentie-afdeeling, wier voorzitter,
de heer Ed. K. do Jong, ons hot bo
venstaande mededeelde, niet in brief
wisseling kunnen treden met alle leer
lingen van alle scholen in België.
Doch wanneer zich ook in andere
plaatsen clubjes vormen met gelijk
doel, zou men een nuttig propaganda
middel voor het zuiver Nederlandsch
in België hebben gewonnen.

ONVOORZICHTIG.

Zendagavond sprongen te Weurt
drie jongens op de tram Maas en
Waal. Terwijl de 14-jarige W. Jan
sen naar den conducteur uitzag,
kwam hij met het lioofd in aanraking
met een langs den weg staanden
boom. Hij kreeg daarbij een zoo ern
stige verwonding, dat hij na enkele
oogenblikken overleed.

DJE DAM-P.ElïOUVVTNG TE
AMSTERDAM.

Reeds ln het vorige jaar werd door
den architect Willem Hoffmann to Nij
megen, namens een Nijmeegsch-Am-
sterdamsch corsortium een plan bij
de gemeente ingediend, tot het hou
wen van een hclcl-café-restauranl op
den hoek van Vijgendam en Rokin.
De Raadhuis-Dam-cominissie, in wel
ker handen hel plan was gesteld,
maakte geen bezwaar den architect
toe te laten, doch verklaarde in een
dezer dagen aan den architect toege
zonden schrijven de voorkeur te
geven aan een bebouwing van dien
hoek met winkethuizen gelijkslraats
en daarboven kantoorlokalen. Daar
de urchitect hiertegen bezwaar maak
te, zijn thans de onderhandelingen
met dit consortium afgesprongen.

(Ilbld.)

STAKING VAN

MEUBELMAKERS.

Gisteren is er onder de meubelma
kers van de meubelfabriek Modern te
Amsterdam, een staking uitgebroken
wegens het ontslag aan een drietal
werklieden gegeven. De staking omvat
35 man.

Kerk en School

NED. HERV. KERK.
Beroepen te Hoogeloon c a. de heer
O. W K. van der Veen, cand. te
Utrecht; te Lith c a. (toez.) ds. H.
G. Botermans, te Gennep.

/angenomen het beroep te Klevers-
kerke op Walcheren (toez.) de heer J.
if. Semmelink, cand te Ambt-Doe-
tinchero.

GEREFORMEERDE KERKEN.
Beroepen te Hoogkerk (Gr.) ds. G.
Kerssies te Wolvega; te Langerak
bez. de Lek, de heer B. van Ilulsema,
cand te Nijeveen.

Letteren en Kunst

LOUIS BOUWMEESTER EN DE
BIOSCOOP.

Mcd heeft Louis Bouwmeester zijn
optreden voor de fiim verweten.

„Ik ben geen man van de pen", zoo
stelt hfj zich in „Het Yad." te weer,
„en daarom is het voor mij gevaarlijk
te antwoorden op de hu'haalde aan
vallen der pers betreffende mijn mede
werking bij de filmopnemingen der
bioscoop der heeren Nóggeratli toch
is de drang in mij te groot om 't stil
zwijgen te bewaren.

Ik heb een voorliefde voor de bios
coop, vooral omdat de vertooningen
er van m. i. hoogst leerrijk kunuen
zijn, inzonderheid voor jongelui, die
zich aan de tooneelspeelkunst willen
wijden. Men ziet bewegende en blijven
de beelden. Een tooneelvertoonlng is
voorbijgaanden aard, een bios-

coopvertooning blijft. Wie van onze
tooneelspelers zo- niet gaarne een
vertooning van onzen grooten Andri-s
Snoek willen zien telkens en telk .-ns
zien, om een voorbeeld te nemen aan
zijn grootsche bewegingenWelko
tooncëlspelers zou /.iet gaarne een
gen lot voorbeeld te nemen de stan
den en bewegingen van een Wattier,
een Kleine Gortman en andere doo-
den en no^ levende talentvolle vrou
wen Had ik een stem in den raad,
de Tooneelschoo' schafte zich onmid
dellijk een kamer-bioscoop aan, (en
einde de leerlingen in staat te stellen
zich de bewegirgen van groote arties
ten, eigen te- maker of tot leiddraad
te nemen voor hun studiën.

„Mijn jongste opneming voor de
bioscoop was er een van uedipus. Ge-
looft u niet met mij. dat een vertno-
ning, daarvan nuttig zal zijn voor de
jongeren Al was het maar alleen om
hun te doen zien, hoe zij het niet moe-
ton doen, dan had het toch zijn nutti
ge zijde."

Uit het verdere lichten wij nog dit:

„Geloof niet, geachte heer, dat ik
blind ben voor de schaduwzijde der
bioscoopvertoon ingen, maar hebben
wij dan tegenwoordig niet een zede-
lijkheidswet, die tegen olie stoutighe
den waakt en vindt 11 het inderdaad
zoo vreeselïjk. dat ik een krankzinnige
trachtte uit te heelden? Wanneer ik
Koning Lear heb laten zien. was
hoogstwaarschijrJijk de beoordeeling
heel anders geweest, en bij slot van re
kening komt het op hetzelfde neer da
een doet mal met zijn dochters en den
nar, de andere is krankzinnig, omdat
men hem onschuldig veroordeeld
heeft. Ik hoop, dot uw verslaggever bij
het zien van de film van Oedipus min
der vooringenomen is

Tot slot van mijn zeker te laDg be
toog. nog dit Waar een Sara Bern
hardt, een Mcunet Sully, Beerbohm
en andere wereldberoemdheden zich
niet voor schr amden, behoef ik mij
toch zeker niet to schamen."

„HET INDISCH TOON EEL".

Naar wordt medegedeeld, bestaat
het gezelschap van dc onlangs opge
richte narunlooze vennootschap „Hot
Indisch Tooneel", directeuren J. G.
W. Homcyer en Louis Bouwmeester
Jr., uit de dames Marie van Wester
hoven, Tilly Lus, Mevr. Bouwmces-
ter-Sandberg, J. Bourette, Paula de
Waart, HulsmanRuys, J. Meyer, en
de heeren Louis Bouwmeester Jr.,
Chr. de la Mar, Adr. de Munck, Cor
Ruys, M Hulsman, Joh. de Wind,
F. Benoist

Regie M van Westerhoven, deco
raties G. Dullé.

Het gezelschap vertrekt Dinsdag 10
September a.s. naar Indië.

FREIHERR VON SPF.IDEL.

In München is in den leeftijd vau
54 jaar overleden de goneraal-inton-
dant van het koninklijk hof-theater
eu de hof-opera, Albert Freiherr von
SpeideL

Rechtszaken

EEN TREURIGE ZAAK.

Voor de Amsterdarnsche rechtbank
stond een 23-jarige venter terecht, be
klaagd op 13 Mei een rijwiel uit een
woning aan het Singel en op 15 Mei
een rijwiel uit een perceel aan de
Raadhuisstraat ontvreemd te hebben,
een en ander onder de verzwarende
omstandigheid van herhaling van
misdrijf.

De zuak tegen dezen beklaagde zou
reeds veel vroeger behandeld zijn ge
worden. als de ziekte, waaraan hij lij
dende is, het niet verhinderd had.

Strompelend, ondersteund door den

eldwachter, die hem geleidde, kwam
beklaagde de rechtszaal binnen.

Gevraagd of hij bekende wat hem
ten laste was gelegd, gaf hij een ont
kennend antwoord.

De president merkte toen op, dot
belcl. meer in zijn belang zou hande
len, wanneer hij maar ruiterlijk be-
keudo, vooral in den ziekelijken toe
stand, waarin hij verkeerde.

Het O. M. wees er op, dat bekl. ook
nog op 3 Mei een rijwiel en op 4 Mei
een jas wegnam, diefstallen, die niét
ten laste zijn gelegd. Hij bedreef dus
kort na elkaar vier diefstallen. Eisch,

Van Kunst en Kunstenaar»

XLVIII.

Nog over enkele nieuwe aanwinsten
van jiet Suasso-iuuseum te Amster
dam wilde ik eene korte aanteckening
Hinken. Bespraken wij een vorig maal
de eigenlijke „stedelijke" schilderijen,
thans moge even een blik geslagen
I worden in de zaal, waar het jongst
I verkregen eigendom der "Vereomging
I to: enz., enz., bijeengehangen is.
Wanneer ik daarvan eeuig werk van
don te Aerdeiihout wouenden Hon-
g'iarschen schilder Oscar Mcndlik
vermeld, benevens ©en groot werk van
j den te vroeg gestorven Van de Wall
Peine, dan heb ik mij tegenover deze
teide artisten naar behooren gekvve-
t'.'ii, aangezien tot een. diepgaande be-
schouwing beider werk geen aanlei
ding geeft. Anders staat het daaren-
tegoii met twee andere werken, die
Uier zijn voorgehangen De circus
jongen van Philpot. bekend van de
Viei jaarlijksche, en een aquarel van
Vincent van Gogli, een gezicht op Pa
rijs voorstellend. Deze beide werken
i slaan zoo eigenaardig lijnrecht tegen-
ovv-r elkaar, dat het op zichzelf al een
i curieus feit is, dat beide tegelijkertijd
1 Éénzelfde verzameling verrijken. Zij
vertegenwoordigen ieder voor zich oen
inzicht in kunst, een principe, waar
omheen juist de strijd der modernen
gestreden wordt. Als zoodanig is de
Urecde kijk der bestuurders van de
Vereeniging te loven, die voor een
museum-collectie koopend, dan ook
naar representatieve typen omzien.

De Circusjongen van Philpot is een
Werk, waarvan de charme geheel op

het uiterlijk gebaseerd is. liet is tech
nisch knap werk en de man die het
maakte moet zijn métier wel goed
meester zijn. Het is tot op zekere
hoogte aantrekkelijk voor hel. oog, het
„charmeert", al zal voor velen de pose
van het jonge mensch wel wat hinder
lijk wezen. De kleur is vloeiend en bet
geheel is van een vlotte genoeglijkheid
die velen aantrekt. Men zou tot
Whistler moeten gaan, zoo men al
deze werkelijk niet te .versmaden
eigenschappen in hun prachtigste ont
plooiing zou willen bewonderen. En
daar Whistier wel haast niet meer te
Ia-ijgen is, is het niet kwaad een ver
wanten geest, zij het een minder broe
der, in ecu openbare verzameling ge
plaatst te zien. Te meer waar deze
Philpot een vrij goed staal is van de
moderne Engelsc.li--Amerikaansc.lie
peinturo, die op technische vaardig
heid en uiterlijke behaaglijkheid zoo
groote waarde pleegt te leggon. Per
soonlijk zou liet mijn smaak niet zijn,
doch kunstcritisch is dit inzicht na
tuurlijk oven goed te aanvaarden, als
het andere, meer van do jongeren
uitgaande, dat op de innerlijkheid van
hei werk meer Iet dan op de uiterlijke
aangenaamheid van een voorstelling.
En in dien zin is de aquarel van Van
Gogh wol juist Phil pot's tegenvoeter.
Wie Van Gogh's werk gezien heeft,
iweet dat bij dezen van een aangena
me voordracht nu juist gewoonlijk
weinig sprake ia. To chnrmeeren is
hem nooit doel geweest. Integendeel
stoot .hij af door vaak opzettelijke ver-
waarloozing van wat anderen als
hoofdzaak beschouwen de uiterlijke
verzorging van zijn schilderwerk.
Waar hij het meest zich zelf is en het
minst onder herinneringen aan wt-

derer werk te Lijden heeft, is hij pijn
lijk bruut soms in zijn maling hebben
aan wat de conventie van een schil-

«torij pleegt te eischenen toch,

uien ga nu eens rustig de proef ne
men of dit quasi onverzorgde werk u
niet meer te vertellen heeft, dan het
zoo perfect .geschilderd eïreus-don-
Juantje van Mr. Philpot. En nu hoeft
men helaas van Van Gogh volstrekt
niet diens inevst typischon arbeid in
deze zaal gehangen. Een olieverf
schilderij uit diezelfde periode ware
wellicht nog meer representatief ge
weest. En had men er één van de
grootte van de Philpot kunnen beko
men. dan had men nog treffender ver
gelijkingen kunnen maken. Doch men
is tegen het on-convontioneolo van
Van Gogh nog immer sterk gekant-en
men schijnt door een te expressief
staal van zijn kunst het publiek niet
te hebben willen prikkelen. Enfin, de
aquarel is, voor Van Gogh's vóórlaat
ste werkjaar, een mooi specimen en
men kan over hare aanwezigheid in
het Gemeentelijk Museum slechts ver
heugd zijn.

Daar bijna geen enkele stad het
buiten eene „muscumsfrage" stellen
kan, is hol niet meer dan logisch, dat
Amsterdam zich de weelde van eon
aantal dezer quaesttes veroorlooft. De
eigenaardige toestand in het Ge
meente-museum, waarop ik in een
voorgaand kroniekje doelde, is eene
quoestton in don dop. Bij het Rijks
museum op do Stadhouderskade is de
quaestion al zéér brülante.

Zal het Rijksmuseum worden uit
gebouwd Zal tiet niet verder uitge
breid worden De Regeering des
Lands wenscht het, omdat do heer
Drucker het wenscht. De Stadsraad

wil wel zooals de Landsregeering hc-t
wil, doch zal zich nog definitief moe
ten uitspreken. De architect wil den
verderen uitbouw wel weer maken,
als hem de opdracht daartoe gedaan
wordt, doch 'hij wenscht de verdere
verantwoordelijkheid voor de ontsie
ring van eigen schepping niet te dra
gen. De hoor Druckor staat blijkbaar
op zijn stuk. Hij schonk liet Rijk reeds
veel. en zal nog meer schenken als....
ja, enfin, als het Regeeringsadvios
gevolgd wordt. En iutusschen geeft
ïe-ieiven raad, heeft iedereen zijn
weuschon, al nnar zijn aard en zijn
eigen stokpaardje.

Voorwaar, het is in een moeilijk
parket, 3at .•Amsterdam door den heer
Drucker gezet is. Bouw een nieuw
Rijksmuseum, uitsluitend voor mo
derne kunst, zegt de een, on vraagt er
niet bij, of dat wel met 'sheeren
Drucker's wenschen strookt.

Maak ruimte in do historische af-
deeling van het Rijksmuseum, zegt
een tweede. Zet de geheele maritieme
affaire op straat en sticht een Neder-
laiidsch Marine-museum, zegt num
mer drie.

De heer Dr. Jan Veth, de zeer
scherpzinnige schrijver en schilder,
geeft cone oplossing aan de hand en
zocht dl e in het schiften van den schil
derijen-voorraad. Maak do provincia
le musea gelukkig, oordeelt hij, met
alles wat niet op zeker kunstpeil
staat of waarvan de vertegenwoordi
ging met één exemplaar ruim vol
doende is. Sóh'iften, schiften, des
noods door eene commissie van vier
verschillende geaaide personen. Alle
schilderijen, die dan drie van de vier
stemmen „tegen" op zich vereeni
gen, gaan in depót of in magazijn of

do provincie in. Natuurlijk erkent de
hoer Veth de moeilijkheid, dio in de
bepalingen gelogen is, waaronder ge
heele collecties indertijd door 't Rijk
aanvaard zijn. Collecties die in haar
geheel blijven moeten en waarvan
geen enkel stuk de verzameling ver
laten ma£.

Ja, dat i s natuurlijk vervelend,
die servituten, die off legaten gelegd
worden. Maarhm, zijn we eigen
lijk niet juist bezig met wederom een
ontzagwekkende ruimte te vullen roet
een momenteel prachtig ge
schenk, waaraan echter ook alweer
het servituut van bij mekaar blijven
verbonden is? Deze laatste overwe
ging is niet van den schërpeinnigen
Dr. Veth, wat mij verwondert. Wij
kunnen het ons wel haast niet voor
stellen, maarzou het absoluut

onmogelijk zijn, dat er over b.v. vijf
tig jaar vveér eens een commissie van
vier benoemd zou worden, waarvan
er drie waren tegen het behouden in
het Rijksmuseum van zeven Pog-
gonbeek-aquarellen bijvoorbeeld En
er twee of hoogstens drie typische sta
len ruim voldoende vonden voor eene
goeie overzichtelijke verzameling als
het Rijksmuseum toch zijn moet. Hoe
jammer, dat de heer Drucker wel niet
geneigd zal zijn, reeds thans zulk een
commissie van vier overbodig te ma
ken, door zelf persoonlijk zijne schat
ten te schiften en nog meerdere ste
den gelukkig te maken. Dan was do
ruimte van thans'in het Rijksmuseum
wellicht voldoende en zouden b.v.
Dordtsch museum, Teyler's museum
te Haarlem, 't Gvoningsch museum, 't
Friesch museum alle en een iegelijk
voor zich den mïlden gever dank
weten.

Een andere zaak is nog deze. De
heer Drucker zegt, of Iaat zegen: geef
mij de ruimte iu het Rijksmuseum en
ige krijgt nog een schat aan prachtige
dingen meer van mij present. Nie
mand zal zoo dwaas zijn, bij den te
gen woordigen stand der handels
waarde van het geschonkene, de vor
stelijkheid van het geschenk te Jx>-
knihhetah. Wat de heer Drucker aan
waarde wegschenkt.... de cenige qua-
iificatie er voor is inderdaad vorste
lijk. Toch doet het ons een klein bceije
komisch aan, dat men g-;en oogenblik
gevraagd heeft wat men dan wel
nog verder krijgen zou, als het mu-
seunigebouw verder verbouwd werd.
Althans, wij laaen daarover nergens
iets an do gemeenteraad, die over de
zaak te beslissen krijgt, zou dat toch
wol mogen woten, daar het zijn oor
deel zou kunnen beïnvloeden. Wij bete
ben ons afgevraagd, welke van do
beide oorzaken dier onwetendheid
omtrent hetgeen nog komen gaat,
hier aanwezig kon zijn. Of het blind
vertrouwen in den heer Drucker, ól
de echt Hollandsclie zucht van
„neem wat ge krijgen kunt".

Do Amsterdarnsche „Museumsfroge"
■zal ook wel weer opgelost worden.
Doch het kan interessant zijn, liet
verdere beloop te volgen en de stille
kracht in strijd te zien met de ver
schillende openlijk uitgesproken in
zichten. Moge de oplossing, zoo niet
alten bevredigen, toch velen van nut
zijn.

J. H. DE BOIS.

2 September f912.