DERDE BLAD
Zaterdag 5 October 1912
Maildienst naar Ned.
Oost Indië.
De verzending vau brieven enz.
beeft deze week plaats als volgt:
Over Genua, Woensdag 9 October.
(Laatste busliohbing 3 u. 25 min. 's-
morgeus).
Voorloopige verzending reeds den
vorigen dog, vóórmiddags 11 u. 15 m.
Over Brind'isi, Vrijdag 11 October.
(Laatste buslic/Miug 12 u. 30 s nam.)
Behahe correspondentie voor Atjeh
en Onderboori gbdden, Sumatra's
Oostkust, Paleinbang, Riouw, Baul.a,
Billrton en Borneo, alleen d e, wcike
van een desbetreffende aanwijzing
is voorzien.
Over Amsterdam, met de zoogen.
Zeepost, Zaterdag 12 October.
(Laatste buslichting 3 u. 25 m. s mor
gens).
Het port van met deze gelegenheid
te zenden brieven bedraagt 5 cent per
20 gram, dat der briefkaarten 2 1/2 ct.
per stuk, en dat van drukwerk 2 cent
per 50 gram.
Om nog met deze gelegenheid te
kunnen worden verzonden, moeten
postpakketten Vrijdag vóór 9.30 "s av.
ten postkantore zijn bezorgd.
Mededeeling.
Velen onzer lezers zullen zeker met
Ingenomenhed kennis nemen van het
Kon. Besluit van 25 Mei 1912, no. 45,
waarbij is bepaald, dat het port van
postpakketten voor Engeland met in
gang van 1 October bedraagt:
Voor pakketten tot 1 K.G. f 0.50.
Voor pakketten van 1 tot 3 K.G.
f 0.70.
Voor pakketten van 3 tot 5 K.G.,
f 0.95.
Bij wijze van proef is sedert 1 Oc
tober de gelegenheid o^er.ges'eld zoo
gen. dringende"' pnkke'ten naar
Dnitschland te vereenden.
De afzender plaiike daartoe op
pakket en adreskaart een strook ge
kleurd papier, waarop in duidelijke
zwarte letters met inkt het
wuord „dringend". De kosten bedra
gen. bei.ialve het gewone port, f 0.G0,
te betalen door afzender of geadres-
eerde.
N.B. Indien het verlangen daartoe
aan de Redactie wordt bekend ge
maakt, zal het versch 1 tusschen „ex
pres" en „dringend" do volgende
week worden uiteengezet.
OM ONS HEEN
No. 1596
Coöperatie in Automobielen
en Jachtgeweren.
Een aantal gefortuneerde heeren
hebben, zooals men m ons vorig num
mer heeft kr.r.neu lezen, een coöpera
tieve vereeniging Sportbelang
opgericht, die aan hare leden voordee-
len wil verschaffen, ontstaande uit
een gemeenschappelijken aankoop,
zooveel mogelijk direct bij de fabrie
ken, van automobielen en jachtgewe
ren.
De coöperatie treedt in de laatste ja
ren in zóóveel vormen op, dat wij ons
over weinig meer verbazen, maar
coöperatie in deze kringen en voor de
ze artikelen is toch wel verwonderlijk.
Coöperatie ontstond in die maatschap
pelijke categorieën, waar men van een
beperkt inkomen leven moest en door
samenwerking kans zag, dingen van
dagelijksche behoefte goedkooper te
krijgen en, misschien gelegenheid te
hebben tot aankoop van dingen, die
men anders' zoo niet krijgen kon. Ue
verbruiks-coöj'eratie is een staaltje
fan ttuasi ui Kuusisnaar8
L.
De stad Düsseldorf biedt tot Decem
ber u.s. baron bezoekers een buiten
gemeen kunstgenot, in haai' gemeen
telijk museum, aimers nu met zoo
bijsier belangrijk voor hen die niet
speciaal ue Uussridorfer-school van
huog kunslbelung aciilen, is de ver
zameling van uen Buctapester mae-
ceeu Maiczcll von Neines ais tijdelijk
bruikleen ten toon gesteld.
Wij hebben dezen beer Von Nemes
reeds d:t. voorjaar, op de veiling van
hei Weber-inuseum, te Berlijn ont
moet. Eenigo van de hoogste bedra
gen. daar besteed, kwamen op zi5n
naam Ie slaun en nu werd verleden
week juist weer uit Parijs bericht, dat
dezelfue rijke meneer van een groote
vai: Dijck, die aan de firma Knoedior
behoorde, voor een millioen francs de
eigenaar geworden was. Dergelijke
verzamelaars kent Amerika er ver
scheidene. Tegenover een Mr. Wide-
ner, een Pierpont Morgan, een Frick,
staat zelfs do heer Von Neines nog,
als een aankomend knaapje tegenover
den volwassen man. Doch voor Euro
pa is de hoer Von Nemes onder de al-
lereersten te tellen en qualitatief, wat
de goede keuze aangaat, die zijn col
lectie verraadt, behoeft hij vermoede
lijk niet zoo heel ver uit te wijken
voor de Amerikaansche vleesch-, pe
troleum- of spekmagnalen. Wanneer
«nen in het veen ia. ziet men op geen
van het eerste, de coöperatieve wo
ningbouw van het tweede.
Maar coöperatie voor weelde-artike-
len is nieuw. Zoo mogen toch jacht
geweren en automobielen nog altijd
beeten, al zei ook een geestige Fransch-
man, dat de auto niet meer is een
sport, maar een transport. Ais
vervoermiddel is hij nog altijd eenige
malen duurder, dan de fiets op korte
en de spoortrein op lai.ge afstanden.
Onze Fransoos is dus bezweken voor
den mooieu klank >an zijn vergelij
king spoals hel meer gaat, maar juist
is die niet. Jachtgeweer en auto, het
staat vast, zijn artikelen vau weelde
en nu is het wat vreemd, dat iemand,
die een luxe-artikel bezitten wil, ver
mindering zoekt vai. den prijs, liet
klinkt misschien vreemd, maar waar
is het toch, dat voor velen de aan
trekkingskracht van woelde-arükelon
juist schuilt in den hoogen prijs. Meer
nog dan bij andere diugeu blijkt dat
bij edelgesteenten. Wie zou nog dia
manten willen dragen, als ze niet veel
geld kostten Geen sterveling. Daar
om is er iets tegei strijdigs in het ver
krijgen van Luxewaar tot vermin
derden prijs.
Laat ik daaraan dadelijk toevoegen,
dat naar mijn inzicht de nieuw ge
stichte vereeniging in "t geheel geen
coöperatie bedoelt, althans niet in den
zin, die aan dat woord gehecht wordt.
Coöperatie heeft in den regel tot doel
het gezamenlijk aankoopen (of ver
vaardigen) van een en hetzelfde arti
kel, dat daarna tot den laagst mogelij-
ken prijs aan de ltden uitverkocht
wordt. Het vervaardigen komt voor Lij
de coöperatieve bakkerij, het oankoo-
pen, om een zeer eenvoudig voorbeeld
te nemen, bij een brandstof-coopera-
tie. Het voordeel zit dan in de gelijk
soortigheid der benoodigde artikelen,
want wanneer onder de leden der
brandstof-coöperatie de een deze en de
ander gene scort van brandstof
wenschle, zou het voordc-el gering we
zen of totaal verdwijnen.
Hoe staat het nu met den coöpera
tieven aankoop van automobielen?
Zullen veertig of dertig heeren in een
en dezelfde buitenlandsche fabriek
gaan koopen V Dat gelooft toch nie
mand. Een ander genoegen van luxe
artikelen liet immers in de verg e-
1 ij k i n g. Reed iedereen een Spijker,
een Charron of een Mercedes, dan zou
het plezier er weldra af wezen. De
veelsoortigheid houdt er <ie liefhebbe
rij in. Dat weet ieder, die wel eens
naast den eigenaar in diens auto zat
Maar als er geen sprake kan wezen
van een grooten, gezamenlijken in
koop bij één en dezelfde fabriek, dan
is hier ook al geen zuivere coöperatie
meer, maar eenvoudig een vereeni
ging tot het goedkooper verkrijgen van
automobielen.
De jachtgeweren laat ik rusten, daar
heb ik geen kijk op en mogelijk is het,
dat daarvoor éé.i enkel merk het bes
te en eenige is. maar voor de auto's
gaat dat niet op. Automobilisten zelf
zullen moeten erkennen, dat de eerste
klasse merken elkaar maar weinig
ontloopen en dat de keus ten slotte
afhangt van ondergeschikte eigen
schoppen een vc rm van carosserie,
de manier waarop de kap is aange
bracht en zoo moer, niet van het voor
naamste onderdeel, den motor. Eerste
klasse auto's hebben dien alle goed.
Goedkooper willen de leden van de
vereenigin-; dus hun wagens hebben
en in hun circulaire geven zij daarvan
de reden op de handelaars verdienen
20 a 30 procent en meer en dat vinden
zij te veel.
Eerlijk gezegd kan ik deze winst nu
niet zoo buitengewoon vinden. Omdat
ze niet netto is. Daarvan moet af het
personeel, dikwijh uren afgestaan om
den kooper te leeren rijden, de recla
me, menige tegemoetkoming in den
vorm van extra korting of onderdee-
len, die voor weinig of niets er bijge
daan worden, daarvan zal ook menig
maal afmoeten een uitgaaf, die om
den lieven Yrede wii voor garantie
doorgaat, maar die de handeluar van
turfje. De lieer Nemes heeft reeds
vele musea gelukkig gemaakt door
min of meer bijzondere geschenken
aan te bieden, door zijn gehcele pri-
vé-collectie thans in Duitschland te
exposeeren, verplicht hij nog meerde
ren.
Het is een eigenaardig soort inen-
schen, deze groot-kunst-verzameiaais.
Er zijn er bij wien een koopmansach-
tige bijgedachte nooit vreemd is. Die,
wanneer zij hunne verzamelingen te
gen een mooiun prijs van de hand
kunnen doen, daarvoor wel te vinden
zijn. Na den verkoop beginnen zij
dan weer op nieuw.
Toen de zooveel furore makende
veiling Doifus te Parijs dezen zomer
achter den rug was, is uaar men
zegt, de heer Doifus van voren af aan
begonnen en koopt thans links en
rechts do beste moderne werken, die
hij krijgen kan. Zoo zijn ook den heer
Nemes al reeds meermalen commer-
cieele bijbedoelingen toegeschreven,
en hoorde Lk b.v. verzekeren dat door
hem de stille verwachting gekoesterd
wordt, dat de stad Düsseldorf zijn ge
heel museum zou aankoopen. Doch de
willekeurige bezoeker behoeft zich
gelukkig met deze geheele politiek
niet in te laten en profiteert in ie.icr
geval van het genot, dat een eenig-
mooio collectie hem bieden kan.
Eenig-rnooi en, wat nog belangrij
ker vaak is harmonieus. Er heeft,
eene leidende gedachte bij de vorming
ervan geheerscht ;de heer Nemes
heeft goede adviseurs gehad. Zoowel
bii de keuze der oude Vlamen en Hol
landers, als bij de modernen en zelfs
de fabriek niet vergoed krijgt. En dat
in doorsnee de automobielhandelaars
greote winsten maken is geen publieke
opiniewie daarvoor een maatschap
pij stichten wil, zal wel gauw gewaar
worden, dat hij niet zoo heel gemak
kelijk geld loskrijgt.
Er is meer. De handelaar die een
auto geleverd heeft, doet ter wilie van
de relatie en tot reclame van zijn
merk, allerlei dingen kosteloos of voor
weinig geld, die hij straks, wanneer
de wagen buiten hem om gekocht is,
zeker achterwege laten of duur bere
kenen zal.
Maai' zullen de samenwerkende hee
ren inderdaad hun wagens goedkooper
van de fabriek betrekken 7
Er schiet inij het verhaal te binnen
van een Bloemendaler, die in 't bui
tenland een auto ging bestellen bij een
fabriek, welke destijds 111 Nederland
nog geen agent bezat. Hij vond zich,
zei hij later zelf nogal gewichtig, dat
hij een bestelling kwam doen, maar
nauwelijks in de fabriek getreden voel
de hij zijn heteekenis geweldig slin
ken, omdat hij hoerde, hoeveel aulo's
daar eiken dag werden afgele
verd en begreep, hoe onbeduidend
daartegenover zijn bestelling.was.
Zoo is 't overal. De eerste klasse
fabrieken zijn groote lichamen, die
niet op een bestellinkje uit Nederland
zitten te wachten en bovendien nooit
anders zaken doen dan door tusschen-
komst van hun agent Zij wenschen
geen leveringen rechtstreeks aan par
ticulieren, niet al den last daaraan
verbonden va» kleinigheden, die moe
ten worden nagezien, een onderdeeltje,
dat pas gemaakt moet en al de andere
dingen, die de agent immers van hen
overneemt.
Van garantie sprak ik nog niet
eens. Die heeft alleen wat te bedui
den, wanneer de man die ze geeft in
de buurt woont, een garantie die over
de grens moet worden verkregen, heeft
niets te beduiden.
Het komt. meen ik, hierop neer, dat
de automobilisten, die zich hier ver
eenigen, de rol va» den tusschenman
onderschatten. Zij zullen hem, denk
ik. beter waardeeren, zoodra zij be
proeven hem uit te schakelen. En
daarom moet men hen in deze proef
neming rustig laten begaan.
Ze komen wel weerom. En een stuk
als dat van den hee- L. in d e Auto,
waarbij met boycot van de handela
ren gedreigd wordt, maakt, zou ik als
onpartijdig buitei.staander zeggen, de
zaak eer erger dan beter. Hard tegen
hard benadeelt beide partijen en
een boycot is in een tijd van scherpo
concurrentie een moeilijk ding, voor
al tegenover een groep gefortuneerde
personen.
Een ongezonde onderneming sterft
altijd haar eigen dood. Zonder bestrij
ding heel gauw, me1 bestrijding veel
langzamer, omdat men ze dan juist
met kunst en vliegwerk in 't leven
houden wil. Dit moeten de hande
laars, vóórdat zij tot represaille-maat
regelen overgaan wel bedenken. Hier
is feitelijk een quaestie van zelfver-
trouwen. Meent de tusschenhande-
laar, de agent, dat hij inderdaad een
nuttige positie inneemt, dan kan hij
ook rustig den sjioedigen terugkeer
van zijn clientèle verwachten.
Ik "durf hem. hoewel ik leek ben, die
toch wel voorspellen. De 6tichter van
deze vereeniging is blijkbaar geen
practisch man en dat er vrijwat leden
zijn, bewijst nog lang niet, dat zij
geestdrift voor zijn derkbeeld gevoe
len. Wie ervaring heeft op dit stuk
weet heel wel, dat menigeen van
een vereeniging lid wordt, alleen om
dat een vriend of kennis dat vraagt.
J. C. P.
Disiteafondsch Overzidit
De dreigende ooriog in
den Baikan.
't Belangrijkste in de Balkan-woe
lingen is, dat t als zeker kan wor
den aangenomen, dat
niodernsten. tieeft de vergeestelijkte
zijde van het kunstwerk meer dan tie
zuiver en uitsluitend picturale kant
er van gegolden. In geen particuliere
collectie is de lijn zoo zuiver getrok
ken, die van de typen uls Van Gogh
en Céranne terug loopt over Manet
en Goya naar den hartstochtelijken
Greco.
Met Goya en El Greco zijn de twee
zwaarte punten tevens van Nemos"
collectie genoemd. Deze laatste, pas
in de laatste tien jaar in den stroom
der moderne kunstinzichten meege
voerd. opgehaald uit een bijna verge
telheid. in ieder geval onttrokken aan
de nonchalance waarmede hij door
de kunsttheoretici van een vorig ras
behandeld was, is thans de meest ge
zochte vertegenwoordiger van dat ge
mis kunst, waarbij de nitspro-ken
zielsbeweging, het emotioneele van-
binnen-uit, met verwaarloozing vaak
van den uiterlijken vorm de eerst
te stelle voorwaarde is. Het is merk
waardig zooveel overeenkomst er In
de mensch-opvatting bij El Greco en
bij Vun Gogh bestaat. Toch ligt er
drie honderd jaar tusschen beider
scheppen. Domenicus Theotocopuli is
zijn familienaam en hij was ureten-
ser van geboorte.
Na veel zwervens kwam hij in Span
je terecht en vestigde zich te Toledo.
Hier werd hij bekend en kreeg hij den
korteren (bij)naara) van El Greco, den
Griek, uls hoedanig hij gemeenlijk
wordt aangeduid. Zijn levensjaren
vallen tussc-hen 1547 en 1614. Eerst mi
komt zijn arbeid tot zijn recht, eerst
nu, terwijl het inzicht dat tusschen
de vrede tusschen I t a li 8
en Turk ij e verzekerd is
Heelemaal in orde is 't zaakje nog
weJ niet, maar "t varkentje is toch op
een oor na gevild. De onderhande
laars zijn 't namelijk eens geworden
over de hoofdlijnen van 't vredesver
drag en zijn nu uit Zwitserland naar
hun landen teruggekeerd om "t ver
drag door hun regeeringen te laten
ratificeeren.
'tKomt dus in orde.
Turkije zal verklaren, dat 't ten
gevolge van den toestand op den Bal
kan niet langer in staat is Tripolis te
verdedigen en zal daarom aan dit
land autonomie verleenen. ilierop zal
Italië Tripolis voor geannexeerd ver
klaren, hetgeen Turkije stilzwijgend
zal laten geschieden.
Turkije krijgt van Italië een flinke
geldelijke schadeloosstelling, hoeveel
precies wordt nog niet bekend ge
maakt,
Ue oorlog tusschen Italië en Tur
kije behoort dus tot 't verleden.
Voor den Balkantwist is dit van
groot belang
Nu heeft Turkije de handen geheel
vnj om 't niet de kleine Balkan staten
klaar le spelen.
Daardoor is
't oorlogsgevaar in den
Balkan ook aan 't afnemen.
Turkije krijgt nu "t geheele leger en
de vloot weer ter beschikking en
't heeft veel geld.
En met geld kan men wonderen
doen, vooral in een duren modernen
oorlog.
De kleine Balkanstaten hebben een
ledige schatkist en heel weinig crc-
diet.
Door den vrede in Tripolis is Tur
kije nu voor de andere Balkanlanden
een veel geduchter vijand geworden
dun 't voor enkele dagen was.
'lis daarom niet onmogelijk dat ze
nu een toontje lager gaan zingen, "lis
de gewoonte van Servie, Montenegro
en Bulgarije orn alleen drukte en oor
logsrumoer le maken alsde vij
and tijdelijk in moeilijke omstandig
heden verkeert.
De Turkse he Vloot
De Turken zijn nu blij, een groot
gedeelte van hun vloot in den oorlog
tegen Italië gespaard te hebben. Nu
komt de marine hun goed van pas.
De vloot is uit de Dardanellen
waar ze wachtte uit vrees voor aan
vallen der Italianen naar Koiistau-
tinopel gekomen, om zoo noodig in
der. Balkan-oorlog in de Zwarte Zoe
de baas te spelen.
Want ter zee is Turkije in den Bal
kan-krijg heer en meester, wantin
het land der blinden is één-oog ko
ning 1
ouigarije heeft geen schepeu, die
tegenover de lurksehe vloot kunnen
worden gesteld. De geheele JJulguar-
8cho vloot bestaat uit une immer no
torpedobooien, een oude torpedu-avi-
su, twee lilcmc jacuteii en een ouue
kanonneerboot. Geen dier schepen is
gi ooter dan 900 ton.
De Turkscne vloot die weinig kon
uitvoeren vegen de moderne, groote,
goedgewapende Itahaanscne schepen
is onoverwinnelijk tegenover de zo
Uuigaarsclie flottielje; zij kan de ha
vens blok koeren en desnooas bumbar-
deoren en de geheele Bulgaarscue
kust beheerscheu. Bovendien kan
'Turkije, ouder bescherming van zijn
vloot, op de vele in den Gouden Hoorn
eu in de Zwarle Zee gelegen handels
vaartuigen bclungrijive iruepennius-
sa's naar de Bulgaarsclie kust ver-
De bemiddelingspogingen
der mogendheden.
Een officieus Duitscii blad sciirijft:
lerwijf in militaire Kringen m Ber
lijn ue opvatting neerscm, dal liet
te laai is om een cuninct tusscnen
lurkijeende Baikan-stalen le ver
mijden, en dat 'Turkije besloten heeit,
tliuns reeus uen sinju te beginnen,
die toen uvea- korter of langer tijd ko
men moet, was Vrijdag in diploma
tieke en zeer goed ïiiguncnte kruigeu
ecu stemming merkbaar, die bijna
door optimisme zich onderscheidde
vau de sleiimini/g der vorige dagen.
Wat uoou'ZakeiijK was, en m de laat
ste maanden volkomen outnrak, was
nu aanwezig, namelijk vastbera
den overeenstemming tus
schen de groote mogendhe
den. om gemeenschap pel ij k
op te treden.
Dus eindelijk 1
Over den vorm en den tijd van de
gemeenschappelijk te nemen slappen,
wordt vuorioopig nog liet zwijgen be
waard. Mocht het even wei gelukken,
de groote mogendheden er toe te be
wegen, dat zij officieel, formeel en
collectief ue garantie op zich nemen
voor bet doorvoeren der hervormin
gen, steeds door Turkije beioofd, dan
zal hel verwondering weaken, welk
argument uen Balkaii-siateu dan nog
overblijft voor den oorlog, wanneer
uiterlijk en innerlijk in kunst onder
scheidt zich baan breekt, en Van Gogh
boven Whistler, Redon boven Zorn
door de besten gesield wordt. Een be
langrijk denker als Maurice Barrês
is het, die eerst onlangs een werk over
den mysterieusen tooveuaar van To-
iwlc publiceerde. En kunstgeleerden
als Paul Lafoud en zoovele anderen
houden zich met den Griek bezig.
Niet mmder dan lien Greco's bevat
de Neines-verzameling. Zondert men
een enkel portret uit dan zijn liet,
naar de gewoonte van zijn tijd, bijbel-
sclie voorstellingen als de Annoucia-
tie en de Ontvangenis, verschillende
Heiligen en perioden uit het leven
van Christus Het is het mysterie van
groote kunst dat geopenbaard wordt:
in weerwil van misteekening en een
bijna gewelddadige overdaad van
kleur doet elk werk groolsch en mach
tig Er zoude eene aparte studio te
schrijven zijn, alleen over de handen
der figuren op Greco's schilderijen.
Zij zijn bizar en van een vreemde ge
kunstelde houding, het zou u niets
verwonderen zoo ge plotseling zes
vingers aan éciie hand zoudt zien en
toch... hoe sterk wordt door een nog
zoo verwrongen positie der vingers
een bepaalde zielstoestand gesugge
reerd.
En Greco's hevige Icieur-stellingen,
z'j hebben het hartstochtsrijke, op het
eerst aanvoelen verwarrende van mu
ziek van een ultra-modernen Richard
Strauss. Groote vlakken geel, rood en
blauw rennen op elkaar in, onder he
melluchten die in één stuk passie,
zware, drukkende accoorden van wit.
zij niet van hun kant zich schul
dig willen maken aan onrecht.
Tot zoover de spreektrompet der
Duitsche regeering.
We hopen, dat dit optimisme niet
beschaamd zal worden I
Uit Weenen wordt geseind, dat nu
zelfs tusschen de Balkan-vijanden
Rusland en Oostenrijk Hongarije
overeenstemming is verkregen.
Dit zou bewijzen, dat Oostenr.-Hong.
Rusland gerust heeft gesteld over
zijn bedoelingen, zelfs als Servië den
Sundjak Novibuzar binnenrukt. Rus
land daarentegen zou beloofd hebben
niet toe te stemmen in een gebieds
uitbreiding van Servië. Beide lan
den zullen zich dus in een
in o g e 1 ij k e oorlog van in
menging onthouden en ook
ijveren om den oorlog te
voorkomed
Het initiatie! tol het doen van voor
stellen aan de mogendheden, om aan
Rusland en Oosten rij k-Hongarije de
zorg voor de directe interventie op te
dragen, is van Frankrijk met toe
stemming van Rusland. De antwoor
den van Engeland en Duitschland
hierop worden spoedig verwacht.
Het daagt dus weer oen beetje in 't
O' «ten. «uk al schijnt het licht nog
niet overal.
Als de pogingen tot beni'W lir.g nu
maar niet le laat komen.
Ui' Konstantinopel wordt namelijk
gesoind
Een gerucht wil, dat de
Turksche regeering ver
klaard heeft, von geen h e-
middeling der mogendhe
den meer te willen weten.
Maar in dat geval kunnen de mo-
eend.heden ook nog Turkije dwin
gen, de interventie te dulden. Dat
zon de moei li ticheden evenwel verzwa
ren.
De oorlogszucht is nog niet bedwon
gen. vooral niet onder 't Turksche
volk.
De Turken worden nu ook
o orlogszuclitig.
Uit Konstantiuopel wordt geseind
Het station eu üe geheele omgeving
wemelt van soldaten. Voortdurend
vertrekken treinen mot materiaal en
tioetien. Ue stemming oer soldalen en
officieren is hoopvol. Br melden zich
veel vrijwilligers aari. De reservisten
iretcken juLxnenu door de stad, en de
geestdrift voor den oorlog stijgt hier
voortdurend. De studenten meldeu
een groote manifestatie. Zij trokken
door de straten met muziek en banie
ren. die het opschrift droegen
„V oór den oorlog 1"
Vijandige beluügingen hadden
plaats voor de gezantschappen van
Griekenland, Bulgarije, Servië en
Montenegro. De menigte schold: die
ven 1 moordenaars! enz.
Bij hun betooging in de straten van
Stamboel en Pera riepen de studen
ten Weg met Bulgarije Weg met
Servië Weg met Griekenland 1 Weg
met Montenegro Eri Leve Roeme
nië Leve Frankrijk 1 Leve Enge
land 1
De berichten over 't dooden van
Mohammedanen in Bulgarije en Ser-
vio verwekken in Turkije veel opwin
ding.
lieden, Zaterdag, zal een groote be-
tooging van alle partijen plaats heb
ben ten gunste van den oorlog. Het
Jong-Turksche comité publiceert een
manifest, waarin met bet oog op het
gevaar er op aangedrongen wordt,
dat iedereen zijn best zal doen, het
vaderland te beschermen. Alle Turk
sche bladen zijn vóór den oorlog.
Nu dringt zich de vraag op: zou
Turkije nog een oorlog willen voor
komen.
De Turksche minister van buiten
landsche zaken zei legen een Duitsch
journal'st
„Het gaat zoo niet langer. Wij wa
ren geduldig en hebben gewacht, of
het misschien anders zou worden. Nu
is ons geduld uilceput. Alleen is het
verschrikkelijk, dat
het geen oorlog, maar een
slachting zal worden,
want de verbittering is niet te be
schrijven. Wij zijn besloten, ons zoo
krachtig mogelijk te verdedigen. De
groote mogendheden hebben overal
op den Bafkan stappen gedaan tot ge
ruststelling. De kleine mogendheden
hebben evenwel hiernaar niet geluis
terd. Thans wachten wij de beslissing
af en dan
Toch hopen we, dat als 't er op aan
komt de Turken ook nog wel voor
een vredelievende oplossing te vinden
zijn. De Turksche regeerders zijn al
thans nog druk aan 't overleggen
met de diplomaten der groote mo
gendheden.
Zijn de Serviërs wel geest
driftig voor den
oorlog'?
Daarover wordt uit Belgrado ge
seind
De toestand is zeer ernstig, omdat i
met üiep-blauw loslaten.
Francesco de Goya is de tweede, in
aantal en belangrijkheid in Von Ne-
mes-verzomeling. Er is daar van hem
een geiieraalsportret, veel goud op
blauw, met een zoo nobele oplossing
dezer au fond prolzige effecten, dat
het portret u bijblijft als een der paar-
ien in deze schatkamer. Gasparini
heet de geportretteerde en even wel
luidend als die naam klinkt, even ele
gant lieeft Goya hem neergeborsteld.
Wij kennen Goya in Holland niet,
'k Geloof althans niet dat er eenig
schilderwerk van hem hier te vinden
is Misschien zijn er in het Prenten
kabinet eisen van hem. Er zijn par
ticulieren die zijn graphische vjriên:
„De verschrikkingen van den oorlog,
de Stierengevechten, de Spreekwoor
den" bezitten. Toch moet. wie de 19e
eeuw8ciie kunst wil begrijpen, zijn
studies bij den Spanjaard Goya, die
in het tweede decennium dier eeuw
zijn werkzaam leven eindigde, begin
nen.
Zonder hem. die zelf weer naar Ve
lasquez cn Rembrandt gezien had.
kan Manet niet verklaard worden en
zonder dezen weer worden ten onzent
kunstenaars als Breilner niet in ver
band tot de groote draad die door
alle kunst heenloopt gezien. Een en
kele Goya te bezitten is tegenwoordig
voor eon verzameling al een feit van
beieekeois: Nemes laat er hier vijf
zien.
Eén er van, een Carnaval, is een
prachtig staal van Goya's opvatting.
Er zit iets duivelsch in zijn figuren,
de Spanjaarden uit zijn tijd die met
Onze Lachhoek
HET DERDE GEVAL.
Rechter: is u gc-Lrouwd?
Beklaagde: Neenl
Rechter: Dus vrijgezel?
Beklaagde: Neenl
Rechter: Maar wat dan?
Beklaagde: Geëngageerd!
Uwe nieuwe chauffeur rijdt wer
kelijk uitstekend, mevrouw.
Niet waar? Eu toch was het hem
zeer moeilijk om een betrekking te
krijgen. De man beeft namelijk zoo'n
ongtilukbigen naam.
lioe heet hij dan?
Pauneman 1
AANGEBODEN DIENSTEN.
Dronken vriend heeft gebeld, dea
nachts twee uur. Mijnheer komt uil
het raacn.
Hei, wat is er?
Ben vun uw vensters staat open.
dank u, kunt u niet even zeg
gen, welk?
Dat waar U uitkijkt.
alle mannen van 18 tot 60 jaar, die in
staat zijn wapens te dragen, onder da
wapens geroeiien zijn. In enkele dee-
len van het land zijn de mannen zelfs
ouder dan 60 jaar. Het gevolg \an
dezo mobilisatie is, dat het vorkeer
volkomen stilstaat- In geheel Belgra
do waait maar één vlag, namelijk die
van het paleis des konings. De bevol
king beschouwt den toestand uls een
niet le vermijden kwaad, doch zonder
geestdrift voor den oorlog. Binnen
enkele dagen zal de beslissing over
oorlog of vrede vallen. Deze beslissing
ligt in Sofia. Eenice weken geleden
zei reeds een Servisch minister „Wij
richten ons naar Sofia. Slaan de Bul
garen er op los. dan doen wij mee
Nu wordt uit Servië geseind, dal
de toch al slappe oorlogsgeestdrift, dio
te Belgrado viel waar te nemen, nu
geheel verdwenen is.
Dal is meer dan teekenend!
En Servië ondervindt nu al de na
righeid van de crisis. Alle handel
staat stil, de prijs der levensmiddelen
is al met 100 en 150 gestegen.
De stemming in Bulgarije.
Uit Sofia wordt geseind
„Een paar duizend studenten, niet
militaire muziek aan het hoofd,
brachten den Griekschen en Servi-
schen gezanten en ook den gezanten
vu n de Triple Entente levendige ova
ties
't Geroep klonk: oorlog tegen de
Turken 1
De mobilisatie geschiedt in groote
orde en met de grootste snelheid on
der buitengewone geestdrift.
Alle zaken, banken en kantoren zijn
gesloten, hnndel en nijverheid staan
volkomen stil. Onder de soldaten en
officieren neemt de oorlogszuchtige
stemming toe. Van de bevolking ge
looft niemand meer aan de rnozeliik-
heid van een vredelievende oplossing
dn«r uiterventio der groote mogend
heden."
Do samenzwering der klei
ne Balkan-s taten.
De entente der kleine Balkan-stalen
moet als volgt luiden:
Wannee.r Turkije een der Balkun-
moueidheden aanvalt, dan moeten
■ook de drie andere onmiddellijk op-
treden. Macedonië moet de autonomie
krijgen met een eigen gouverneur en
een eigen leger, Epirus kornt in d«
sfeer \an Invloed van Griekenland,
Oixl-Serv-ë in die van Servië, terwijl
Bulgarije de bescherming over Mace
donië op zich neemt. De vier mogend
heden eischen de mvoering der bepa
ling van artikel 23 van het verdrag
van Berlijn voor Macedonia. Wan
neer Turkije niet dadelijk toestemt,
verklaren de Balkan-staten den oor
log. Bulgarije neemt op zich, 300.000
man, Servië 200.000, Griekenland cn
Macedonië ieder 80.000 man te leve
ren voor den Balkan-oorlog.
In Griekenland.
1GOOOU soldaten zijn uu onder d9
wapenen geroepen.
De kroonprins is als commandant
van 't leger naar de grenzen vertrok
ken. Bij zijn vertrek oracht de bevol
king bem een geestdriftige betooging,
Voor de Christenen in
Macedonië.
Het officieuse Servische blad Somo«
prava verklaart
Daar aile mogendheden het eens
zijn over de onverdraaglijkhetd vun
den toestand der Macedonische Chris
tenen en de noodzakelijkheid van
hervormingen, zal Servië met zijn ac
tio wachten tot de groote mogendhe
den bij Turkije stappen gedaan heb
ben en hun pogingen vruchteloos ge-
hun opgeplakte neuzen toch met een
zekere macabere grandezza feestvie
ren. Hij is in zijn dergelijke stukken
even hartstochtelijk als Greco; doch
hij is meer schilder, hij houdt gemak
kelijker evenwicht in zijn compositie.
Een Honoré Daumier moet van zijn
werk gesmuld hebben. Die Carnavals-
typen zullen we een vijftig jaar later
bij Daumier terug vinden.
Het vijftal schilderijen bij Nemes
is zeer uiteenloopend. Een groot stuk
met spelende jongens is bijzonder
knap werk, doch is niet zóó typisch-
Goya als de Carnaval. Het is alsof
hij in die jongens een moderniseering
van een Murillo heeft willen geven.
Van bijzondere Goya qualitetl is dan
echter weer een damesportret, me
vrouw Joaquina Cantado, voorstel
lend. Met bijna niets is dit fijn psy
chologische portret geschilderd; tcor-
we« gedoezeld uls met tastende vin
gers. zonder eenige penseelstreek. Er
is maar één schilder die dat ook zoo
voelde, ook zoo een portret in de zui
verste essence geven kon en van wien
een enkel portret naast dezen Goya
het uit zou houden: ik bedoel Jozef
Israels.
Na honderd jaar ontmoeten twee
exquise geesten elkaar, beiden in hun
sfeer nieuw-leven brengers. Kunststu
die wemelt van deze schijnbaar toe
vallige congruenties. Een volgend
maal nog iets over do rest der ver
zameling.
J. H. DE BOIS.
1 Octob. 1912.
