Husinr: Dagblad
gezondheid en het leven der arbei
ders. Zoo worden de werklieden en
hun vrouwen duur ontevredenheid te
gen het heerschende stelsel vervuld,
en is de 6ituatie der S. D. A. P. bij
den aanvang van den politieken
strijd zeer gunstig. (Applaus.)
Bij de komende verkiezingen gaat
het er ook om, om den staal te ont
trekken aan de burgerlijke klasse en
hem brengen in de macht van de ar
beiders. (Applaus.)
De burgerlijke klasse regeert goed
voor de S. D. A. P., d.w.z. zij regeert
slecht. De groote massa moet daarom
hoe langer hoe minder van deze
burgerlijke regeering hebben, ken
van dc belangrijkste oorzaken
daarvan is liet militarisme.
Het is revolution ueerend, wan
neer de arbeiders zien, dat het loon
van hun noesten vlijt, van hun
arbeid, van 's morgens vroeg tot des
avonds laat, wordt uitgegeven aan
het militarisme. Dat doet den arbei
ders de haren te berge rijzen. De
opdrijving der militaire uitgaven
gaai de laatste tien jaren met steeds
meer versnelden pas.
Het oorlogsgevaar is niet van de
lucht af. Steeds verkeert men in ang
stige spanning of niet de Europeesche
oorlog zal uitbreken, die onzen arbeid
van jaren zal verwoesten, misdaad zal
aanwakkeren e:i het maatschappelijk
leven brengt aan den rand van den
afgrond.
In Nederland zijn in vier jaren de
militaire uitgaven verhoogd van 40.7
millïoen lot 53.7 millïoen gulden (gesis
en gefluit). Oorlog vraagt 33 millioen
por jaar en minster Colijn heeft mee
gedeeld spoedig 40 millioen noodjg te
nebben (gefluit). Do persoonlijke las
ten stijgen. De lichtingen zijn versto kt
van 17.000 tot 33.000 man. Steeds Ko
men er nieuwe uitgaven. Thans wil
men komen met een voorstel om vier
dreadnoughtaar» tc bouwen, die elk
34 millioen gulden zullen kosten. (Ge
fluit.) Men vraagt zich af, of men be
zig is gek te worden. (Applaus.) Zoo
drijven de regeeringen de menschen
tot den strijd tegen, liet heerschende
stelsel. (Applaus.)
Maar er is een nieuwe mogendheid
opgestaan, een mogendheid, die zoo
groot is, dat zij in Frankrijk niet wo
nen zou kunnen het internationale
proletariaat. Die mogendheid heeft
zich te Bazel gemanifesteerd, terwijl
de gezanten der Europeesche mogend
heden aan het korkelen waren. De mi
litaire autoriteiten stelden te Bazel de
kazerne ter beschikking der soc.-demo
craten, om zich daar in te kwartieren
en de kerkelijke overheid stond den
grooten Munster, de oude kerk af aan
de sociaal-democraten, om er hun bij
eenkomsten te houden. (Applaus.)
De oorlog is ook een uitvloeisel van
het kapitalistisch stelsel, de concur
rentie van de groot-kapitalisten. au-
neer men de vredesleus tot meer wil
maken dan een edele leus, dan moet
men met het kapitalisme breken.
Het socïaal-demccratisme, dat men
een materialistisch stelsel noemt, heeft
gebroken met het kapitalisme. Daarom
kan het greote idealc-n najagen.
Overgaande tot dn verkiezingen zelf
merkt spr. op, dat er een sterk misha
gen groeiende is onder het volk tegen
de politiek van den dag. Men eisclit
groote staatkiu dige hervormingen. En
daarvan komt zoo goed als niets te
recht. Wanneer men daaraan al be
gint, geschiedt dit op een wijze, dat
de aardigheid er voor de arbeiders al
af is. 't Zijn hervormingen op een
koopje de ai l «eiders moeten de kos
ten voor een groot deel zelf betalen.
Dat bewijst de ouderdoms- en invali
diteitsverzekering.
Een van de eeiste eischen der arbei
ders is de tien-urigO arbeidsdag. Van
18SI7 af hebben de regeeringen met de
ze zaak allertreurigst gesold. Lely
heeft in dit opzicht Kuj per niets te ver
wijten en Tahna Veegens niet. Alle
partijen zijn sociaal en hebben o, zoo
veel over voor de arbeiders, als de
zen haar maar op 't kussen laten. An
ders komt liet socialisme en dan is t
uit met haar bevoorrechte positie. De
soc.-democratie maakt, dat alle burger
lijke partijen mot sociale maatregelen
komen. Zij overtreffen elkander er
zelfs mee. De geest van de arbeiders
wordt steeds vergiftigd door bangma
kerij met het rood-; spook.
Het moest niet mogelijk zijn, dal dc
arbeiders zich daardoor bang lieten
maken. Men hoeft maar onder de
Christelijke arbeiders den naam
Troelstra te noemen, of er gaat een
rilling door hurt harten. De burgerlij
ke partijen moeten zich aan dergelijke
dingen schuldig maken, óm hun wan
beheer te bemantelen. Deze vierjarige
periode zit me» in een vreeselijk ge
knoei met sociale hervormingen. In de
Christelijke arbeiderskringen zelfs
gaat men twijfelen, of de coalitie wel
in staat ia den werklieden te helpen.
In 1913 heeft men aan den eenen
kant de coalitie en aan den anderen
de vrijzinnige concentratie. Die twee
groepen zullen elkaar in de volgende
maanden heftig bestrijden. Als derde
partij staat de S. D. A. P.j die in dien
strijd sterker irioet trachten te wor
den. Over de coalitie zal spr., wegens
tijdgebrek, niet veel spreken. Dc zon
den der coalitie liggen open en bloot,
al tracht zij de schuld van zich af te
schuiven. Voorloopig laat spreker de
bestrijding der coalitie over aan de
sprekers der corcentratie, die zeker
ook hier te Haarlem de zonden der
coalitie in de schrilste kleuren zullen
alscnilderen. (Gelach.) Maar spr.
vraagt aan liet bestuur der 11 aar Ioni
sche afdeeling, om een vergadering te
beleggen, met een soc.-dem. Kamerlid
als spreker, om d© volgende vragen Ie
stellen Hoe staat het met de sociale
wetgeving Waarom staat het er zoo
slecht mee en wie draagt daarvan de
schuld V Men tracht den sociaal-demo
craten de schuld te geven van de on
vruchtbaarheid dezer wetgevende pe
riode. Maar dit gaat niet. Spreker geeft
toe, dat er obstructie is gevoerd, maal
ais de sociaal-democraten obstructie
voeren, komen zij er rond voor uit.
Mr. Troelstri spreekt verder over de
houding der sociaal democraten in de
Kamer bij de behandeling.der Pen
sioenwetten. De ouderdomspensioen
regeling kan men niet voor de arbei
ders acceptccren. Die behoort lietaald
worden uit den rijkdom, dien de arbei
ders voor de bezittende- klasseLobben
vergaderd. Waarom moet men dit
wetsontwerp er door jakkeren, waar
om durft de Regeering dit wetsontwerp
niet. de vuurproef der verkiezingen te
laten" doorstaa«.'? Omdat de Regeering
weet', dat men geen dwangverzeke
ring, maar Staatspensioen wil. Als
men daarover een volksstemming
hield, stemde het Nederlandsche volk
met groote meerderheid voor Staats
pensioen. Men zou binnen korten tijd
Staatspensioen kurmen hebben, als
Talma or maar niet zijn dwangverze
kering tusscben schoof.
Ten-slotte de vrijzinnige concentra
tie Daarvan weet men minder, dan
van de coalitie zij is een vrucht van
den jongsteu tijd. Men mag het den
drie vrijzinnige partijen niet kwalijk
nemen, dat zij tot gemeenschappelijk
handelen zijn gekomen. Zij konden
niet anders doen.
De reden ligt in het te verwachten
voorstel tot Grondwetsherziening de
zer Regeering. waardoor de grondsla
gen van den tegenwoordigen liberalen
staat worden aangetast, ten eerste ten
opzichte van de verhouding tusscl.cn
den Staat en liet Koningschap. Het Ko
ningschap der liberalen is 'slechts een
ornament van den liberalen slaat. In
ons Staatsgebouw is niet het Koning
schap, maar de Tweede Kamer, do
voornaamste hoeksteen. De huidige
Regeering nu wil Int Koningschap tot
den hoeksteen maken. D© beteekenis
van; het Parlement zal daardoor sterk
verminderd worden. Als de liberalen
daar tegenop komen, doen zij, wat ook
de sociaal-democratie zal doen Krijgt
de 'Regeerng haar zin. dan wordt ook
een stuk muclit der arbeiders weggeno
men.
In Duilschlozid is de parlementaire
toestand anders. Daarom hebben de 7
sociaal-democratische Kamerleden
hier meer macht aam de 100 sociaal
democratische Rijksdag-leden in
Duitschland. De concentratie is op hel
stuk vaii het behoud dei- parlementai
re macht niet geheel te vertrouwen.
Ilel vrijhandelstelssl is ook door de
liberalen gemaakt. Ook dit willen zij
trachten te behouden. Spreker criti-
seert thans de houding van de
vrij-liberaleai, die er voor zijn, om de
Tweede Kanier te verzwakken ten
v oordeel e van d© macht dei- Eerste
Kamer. De vrijzinnige concentratie is
iu haai- wezen hehoutJend de coali
tie is in haar wezen reactiomiuir. Zij
wil naar vóór 1848 terug, de lilieralen
willen den toestand van 1848 behou
den, maar zij zijn daaromtrent niet
consequent en te vertrouwen.
De sociaal-democraten hebben be
lang bij het behoud van de macht van
do Tweede Kamer en het vrijhandel-
stelsel. In dit opzicht zijn zij meer
behoudend dan de liberalen zelf. De
sociaal-democraten riioeten strijden
tegen de vermeerdering van den in
vloed der Eerste Kamer, die bedoeld
wordt -als tegenhanger van de resul
taten van liet algemeen Kiesrecht.
DERDE BLAD
Zaterdag 11 Januari 1913
RRaiSdiensi naar Nod.
Oost Sndië.
De verzending van brieven enz.
heeft deze week plaats als volgt:
Over Genua, Woensdag 15 Januari.
(Laaiste busliohting 3 u. 25 min. 's-
morgens).
Vuorloupige verzending reeds den
vorigen dag, vóórmiddags 11 u. 15 m.
Over Brindïsi, Vrijdag 17 Januari.
(Laatste buslichliiig 12 u. 30 s nam.)
Behalve correspondentie voor Atjeh
en Onderhoorigheden, Sumatra's
Oostkust, Palembang, Riouvv, Banka,
Billiton en Borneo, alleen die, welke
van een desbetreffende aanwijzing
is voorzien.
Over Amsterdam, met de zoogen.
•Zeepost, Zaterdag 18 Januari.
(Laatste buslichting 3 u. 25 m. 's mor
geus).
Het pori van met deze gelegenheid
te zenden brieven bedraagt 5 cent per
20 gram, dat der briefkaart"n 2 12 ct.
per stuk, en dat van drukwerk 2 cent
per 50 gram.
Om nog met deze gelegenheid te
kunnen worden verzonden, moeten
postpakketten Vrijdag vóór 9.30 's av.
ten postkantore zijn bezorgd.
Wij doen uitdrukkelijk opmerken,
dat bedoeld wordt de buslichting aan
het Hoofdpostkantoor in de Zijlstraat
to S
tb
o
t s
-g
s
In P
11
P O
<48
<2
2,35
m,
4.m,
3,25
m.
11.-
m.
6.40
m.
8.15 m.
1.05
a.
9.—
m.
10,40 m.
4 40
a.
1U.40 m. 12.— m.
11.35
in.
1.a.
12.20
a.
1.55 a.
5.40
a.
1.50
a.
10.—
a.
2,30
a.
5.10 a.
4.—
a.
6.a.
4.40
a.
10.30
a.
6.—
a.
12.10
m.
6.15
a.
7.45 a.
7.45
a.
7.55 m.
8.35
a
10.— a.
10,20 a. 11.55 a.
Buslichting te en voor I-Iaarlem:
6.40; 8.40; 12.20; 3.10; G.40, 8.30.
Aanvang der bestelling ui: 7.9.
12.45, 3.45, 7.—, 8.45.
3Rin:cüws
Mr. P. J. Troelgtra over den
politieken toestand.
De groote zaal van de „Vereenl-
ging" was gevuld met 1400 perso
nen. De zaal met mensch-aan-raensch
op de stoelen, op de galerij geen
plaatsje bezet en zelfs op het podium,
achter de bestuurstafel nog eenigc
rijen belangstellenden. Die anderhalf
duizend plaatsen waren al dagen van
te voren verkocht, zelfs tegen prijzen,
die het vijfvoud der entrees bedroe
gen.
Dat had de naam Troclstra gedaan 1
En liet publiek was enthousiast ge
stemd. Dat bleek al, toen dc heer
A. Nugtzaam bij zijn inleiding van
Mr. Troelstra sprak over een mobili
satie van liet kiezerskorps, die deze
vergadering bedoelde.
De heer Troelstra, die tusschen de
roode en witte vaandels op 't toonéel
verwelkomd was met een lang-aange-
houdon applaus en een daverend ge
zongen lied, begon ook met te spre
ken over de mobilisatie voor den
strijd van Juni. Maar daaraan vooraf
Haarlemmer Halletjes
EEN ZATERDAGAVONDPRAATJE.
Wat door de besturen van allerlei
groote gemeenten gevreesd werd, was
dan gebeurdhet aantal honden, niet
voldoende beperkt door hooge belas
tingen, was zóó toegenomen, dat de
maatschappij letterlijk met honden
overstroomd was. En erger nog: dc
menschen hadden hun gezag en macht
over do honden verloren en waren
door dezen onderworpen. Het was een
zonderlinge samenleving geworden:
de honden hadden een menschwaar-
dig bestaan gekregen en-de menschen
hadden een hondeleven. Verzet jegens
den oppermachligen hond leidde on
veranderlijk tot een flinken hap uit een
van de vleezigste gedeelten van den
menseh, waardoor langzamerhand het
hondengeslacht een allerbedenkelijk-
ste trek in menschenvleesch had ge
kregen.
Met de overmacht hadden de hon
den ook een grooten vooruitgang van
hun verstandelijke vermogens gekre
gen een hondengenie had een werk
tuig uitgevonden, waarop de hond
zich snel kan voortbewegen, zonder
den grond met zijn pooten te raken.
Er was nauwelijks een hond te vin
den, die niet „draaiwielde", zooals de
ze nieuwe beweging genoemd werd en
het eigenaardige was. dat sommige
hoeden, wanneer ze een langen toclit
gingen maken, een rnensch meena
men, die dan op een draf meeloopen
moest. Niet alleen jonge, sterke, vlug-
behoorde te gaan een inspectie, een
inspectie van de manschappen, maar
ook van het arsenaal. Daartoe over
gaande vergeleek spreker den toe
stand der S. D. A. P. van thans en vier
joar geleden bij de algemeene verkie
zingen. Toen telde de partij 9000 le
den, thans 15000. Toen waren er 100
soc.-democratische gemeenteraadsle
den, nu 150. In dit verband wenscht
spreker, onder luid applaus, den Haar-
lomschen arbeiders geluk met de
schitterende overwinning bij de laat
ste Raadsverkiezing. Bovendien is de
saamhoorigheid sterker geworden.
Voor vier jaren was er tweedracht, die
de partij met vrees den strijd tege
moet deed gaan. De partij heeft ech
ter orde op haar zaken gesteld. Eenige
elementen hebben de S. D. A. P. ver
laten, maar daarmee is niet een rich
ting uit de partij gezet; integendeel,
de Marxistische beweging kan thans
veel vruchtbaarder werken aan de
wetenschappelijke verdieping der- be
ginselen. Men is daar eenige twisl-
zoekendc elementen kwijt geraakt. De
verbetering van den geest in de S. D.
A. P. schrijft 'spreker toe aan het
nieuwe partijprogram, o.a. ten op
zichte van de bedrijfsconcentralie. In
de laatste jaren zijn het kleinbedrijf,
handel en industrie, meer en meer
aan het verminderen en neemt het
groot-bedrijf ten koste van bet klein
bedrijf tue. De onbemiddelde», de pro
letariërs, worden daarvan de dujie.
De beroepstelling van 1909 bewijst
de stelling, dat iiei grootbedrijf groeit
ten koste van het. kleinbedrijf. Daar
door is een der grondstellingen van
het partijprogram bewaarheid ge
worden. (Applaus.) De groot-industrie
neemt toe. in handel, nijverheid, en
verkeer waren in 1889 van alle werk
lieden van elke 10.000 arbeiders 4843
werkzaam; in 1899 5020; in 1910 5207.
Het aantal landbouw-arheiders nam
af van 3178 tot 2729 van
elke 10.U00 arbeiders. In de nijverheid
waren in 1889 73 pCt. van het geza
menlijk aantal werklieden en pa
troons arbeiders; in 1899 vormden de
arbeiders 70 pCt. en in 1909 78 pCt.
In den handel nam het aantal arbei
ders toe van 30 pCt. tot 32 en 34 pCt-
in de straks-genoemde jaren. In het
verkeer steeg het aantal arbeiders
van 72 toi 75 pCt. Dit zijn alle bewij
zen, dat de arbeiders-klasse groeit, dat
steeds meer arbeiders hun zelfstan
digheid kwijt raken. Het partijpro
gram had tot nu tue deze fout dat
landbouw-arbeiders en de andere
werklieden over één kam werden ge
schoren. Dit heeft de S. D. A. P. nu
veranderd. Nu de landbouw-arheiders
meer-en-tneer gaan behooren tot de
klasse der industriéele en andere ar
beiders, zullen zij ook hoe langer en
meer strijden gaan. om dezelfde voor
deden te behalen als de industrieele
werklieden met veel strijd en inspan
ning hebben verkregen. De verhou
ding tusschen de S.D.A.P. en de mo
derne vakbeweging is veel gunstiger
geworden. De vakvereenigingen zijn
niet langer bang om zich aan koud
water te branden. De S. D. A. P. en de
vakvereenigingen hebben beide bij die
betere verhouding gewonnen.
Voor een goede vakvereeniging is
noodig: ruim inzicht, internationaal
besef. enz. Die vindt men alleen bij
de sociaal-democratische vakvereeni
gingen. 'Neutrale vakvereenigingen
bestaan er niet. Het neutrale verbond,
uat onlangs is opgericht, is een vr
zinnig-democratisclic stichting.
liet ledeutal van het Vakverbond is
sinds 1909 van 3G.000 leden tot 56-000
gestegen.
Tot zoover de inspectie, thans
een verkenning van het terrein van
j den strijd. Jioe is de toestand der
arbeidersklasse? Voor ons helaas
goed, zegt spreker, want liet is onze
partij helaas altijd voordeelig, wan
neer het den arbeiders slecht gaat. De
toestand der arbeiders is niet vast, het
veert goed. Weliswaaar zijn de Ico
nen van sommige groepen verbeterd,
maar de duurte maakt den toestand
slecht. Wat men vroeger voor 1 krij
gen kon, moet men nu met 1.25 be
talen. Daarover wordt in Europa, in
Amerika en overal elders geklaagd.
Wat is de oorzaak daarvan? Spreker
antwoordt: Het kapitalistische stelsel.
De trusts drijven de prijzen op, dit
heeft de afgetreden President van de
Vereen. Staten, Taft, zelf geconsta
teerd. De woninghuren worden op
gedreven, doordat niet de gemeente en
andere publieke organen, maar de
grondspeculanten voor den woning
bouw zorgen. Dat de arbeiders meer
aan loon verdienen, gaat aan de hoo-
gore huur weg. Het duurdere leven
wordt dus veroorzaakt door het ka
pitalistische stelsel, dat overal winst'
uit wil maken, zelfs ten koste van de
ge kerels, maar ook menschen van
eenigen leeftijd moesten die tochten
meemaken en wanneer ze niet meer
konden volgen, moesten ze zich op
een ernstige bestraffing voorberei
den.
Zoo kwam het dezer dagen voor, dat
een wieldraaiende hond een meedra-
vonden menseh zoo had laten loopen,
dat hij, namelijk de menseh. neerviel
en niet verder kon. Nu kwamen me
delijdende honden opdagen, .die eerst
dachten dat de menseh dood was,
maar het geluk hadden, hem met wat
eten weer zoover op te fleuren, dat
hij met zijn baas-hond zijn weg kon
vervolgen. Toen het tweetal verder
ging, hieven de medelijdende honden
een geblaf aan, waaruit afkeuring
sprak aan hel adres van den hond
baas en tegelijk mededoogen met den
urmen mcasch.
De lezer begrijpt niet, waar deze on
zin naar toe moet, want onzin is het
natuurlijk; wat zou zoo'n verhaal
over hondenoverheersching en men-
schenslavernij anders kunnen wezen t
Maar hetzelfde wat in dit nonsens-
verhaal den meedravenden menseh
heette te zijn overkomen, is onlangs in
werkelijkheid een zijn menschelijken
baas achternarennenden hond ge
beurd. En de conclusie ligt er boven
op: dat het toch niet menschelijk is,
een trouw huisdier te wagen aan een
snelheids- en uithoudingsproef, waar
op hij niet berekend is.
Zoo zie je buiten op.straat vaak
dingen, waaraan ie ie ergert en an-1
dere die je genoegen doen. Tot de
laatste behoort, dat op de Turfmarkt
een duig van een vat door behendige
jongenshand geslingerd is om de
«laapmuts-achtige knop C,knoervel"
noemen ze dat, geloof ik) die boven op
onze reclamezuilen slaat, 't Staat
goed. 't is inderdaad een welkome af
wisseling van de Portland-eentonig
heid, die deze zuilen van boven ken
merkt en ik zou wel aan wie daar
over te zeggen hebben willen vragen,
of er geen leans is op uitbreiding van
dit schoone idee. Zou bijvoorbeeld een
gekleurd lint om den knoervel heen,
niet een aardig effect maken? Dc
kosten daaraan verbonden, zouden
ruimschoots vergoed worden door er
een signaal-systeem aan te verbinden,
dal op den reclame-zuil kan worden
aangeplakt. Zoo beteekent dan een
groen lint: 't wordt tijd weer eens
een termijn van uw belasting te beta
len; een rood: denkt u wel om de
aangifte voor de nationale militie
een blauw wil zeggenhoud in druk
ke straten toch vooral rechts en een
geelwees voorzichtig, fiets niet zon
der licht, of u is er bij.
Ik geef hier maar enkele voorbeel
den, die gemakkelijk kunnen ver
meerderd worden. Liever laat ik dat
aan anderen over en vertel wat mij
dezer dagen heeft gehinderd. Op het
groote grasveld vóór het Paviljoen
aan den oostkant, staat een villa, de
kleinste moet ik wel zeggen, die ik
van mijn leven ooit gezien heb ;ja, de
afmetingen zijn zóó bescheiden, dat
ze in den zomer wegkruipt tus
schen boomen en heesters en eerst in
't najaar voor den dag komt. Dan
sluit de bewoonster haar villa en ver
dwijnt, om pas in 't voorjaar weer te
keeren. want in den winter krijgt ze
geen bezoek in haar miniatuur bui
tenverblijf.
Als elk rechtgeaard buitenverblijf
heeft het ook een naam, maar een
eigenaardigen, die uit niets anders be
staat, dan uit twee letters: W. C.
Niet, dat de bewoonster Wilhelmina
Gornelissen heet, of als een uitgever
op zijn titelbladen doet, de eerste let
ters van een frissche, vaderlandsche
spreuk uitgestoken heeft, laat ons zeg
gen W eest C loeck, neen, die twee
letters beteekenen Water Closet en
door heel de wereld kent men de ver
korting W. C., die van Engelsche af
komst is en uilgesproken worden
ongeveer zoo :dübbel joo sic.
Nu vraag ik, waarom de gemeente
(want het is een stedelijke villa) er
zoo'n buitenlandsch uithangbord aan
gehangen heeft. In haar gemeentever
slag en gomeentebegrooting heeft men
niet den moed, ons met die Engel
sche termen aan boord te komen,
maar noemt daar het gebouw: ge
mak-en waschhuisje, wat zui
ver Nederlandsch, maar ietwat stijf is.
Ik zal niet nagaan, met welke an
dere namen het kleinste villatje in
den Hout al versierd zou kunnen wor
den, maar stel eenvoudigweg voor
Zekere Plaats, een aanwijzing,
die niemand in 't onzekere zal laten
en toch heehvat beter in onzen Haar
lemmerhout past, dan dat nuffiec
Het hervorroingsprogram «Ier con
oentratl© bc-sprekend, zegt Mr. Troel
stra, dat d© vrijzinnigen zonder de
algemeen-kiesréeht-leus geen kans
op succes zouden hebben bij de ver
kiezingen, van 1913. D© sociaal-demo
craten bobben t© zorgen, dat dit punt
van het. concentratie-program wordt
uitgevoerd, zooals het er staat
Om den middenstand te winnen, is
in het concentratie-program het roode i
spook ter sprake gebracht. Dit deert
den sociaal-democraten niet. Maar de
vrijzinnigen moeten wel )>e»grijpen,
dat zij nog niet van de sociaai-demo-
craten af zijn, wanneer de coalitie in
Juni in do minderheid komt. Wat zal
er dan gebeuren een zaken-ministe
rie der vrijzinnigen Een links-rechts
ministerie? Men zegt bij de rechter
zijde wanneer de concentratie wint,
dan wordt Troelstra minister. Maar
spreker legt de plechtige verklaring
af, da.t hij nog niet bereid is, zijn po
litieken dood te sten-en. (Applaus). De
sociaal-democraten kunnen niet re-
ge-eren met partijen, die liet militai
risme blijven 'handhaven, wij kunnen
geen deel uitmaken van eenige bur
gerlijke of liberale regeeringen, wij
kunnen nie>t meewerken met de
Stork's. Van Ileek's, Plate's en Kröl-
ler's. die om een staking van 20 men
schen honderden arbeiders op straat
werpen en tegen de stakers oorlogs
schepen in de Rotierdanische havens
halen. (Daverend applaus).
De sociaal-democraten moeten hun
schild rein houden, oin het -kapitalis
me tot den dood te }>ekam.pen. (Ap
plaus). Bit houdt niet in. dat men
geen steun kan bieden aan een bur
gerlijke regeering. Bij de Bakkers
wetten waren de sociaal-democrati
sche Kamerleden den arbeiders ge
trouw tot aan de coalitie. (Applaus).
Ten zogen van de arbeiders willen de
sociaa-l-democraten de burgerlijke
regeeringen steunen. Wij -willen van
onze eischen trachten te verwezenlij
ken, wat we binnen kunnen krijgen.
Wat op liet concentratie-program
voorkomt, is wat de sociaal-democra
ten in hun ontwerp tot grond wetsher
ziening hebben neergeschreven.
Ten opzichte van het militarisme
zijn de sociaal-democraten op zich
zelf aangewezen. Geen der andere
partijen durft daarin verandering
brengen. Staatspensioen willen de
vrijzinnigen geven, maar daarvoor
moeten de arbeiders w.eer een pen
sioen-belasting betalen.
Verder wijst, spreker op d© eischen
der sociaal-democraten, als de tien
urendag en uitbreiding van den leer
plichtigen leeftijd tot 14 jaar.
Concludoerende, zegt spreker, dat
deze verkiezingen moeten dienstbaar
gemaakt worden aan het behoud van
heteeert er goed is in dc huidige
Grondwet, aan de versterking van de
democratie door invoering in de
Grondwet van algemeen kiesrecht
voor mannen en vrouwen, aan de in
voering van bet Staatspensioen op
kosten van degenen, die het betalen
bunnen, eindelijk aan de vermeerde
ring A'an den invloed der sociaal
democraten, die sedert 1897 aan het
groeien is, aan een schitterende over
winning der sociaal-democratie (lang
durige toejuiching).
G c d ax h t e n w i s s e 1 i n g.
Na een pauze werd gelegenheid ge
geven tot debat. Daarvan werd ge
bruik gemaakt door de heeren Joh.
Visser en J. W i: n k o o p.
Vooral stelde mejuffr. S. M. Hoe
venaar eea. vraag. Mejuffrouw
Hoóvenaar dankte den -spreker, na
mens de vrouwen, voor zijn strijd
voor algemeen kiesrecht voor man
nen en vrouwen. Maar, als men geen
algemeen kiesrecht voor de vrouwen
kon krijgen, wat dan De vrouwen
zouden dan onvoldaan en bitter te
leurgesteld worden.
De heer Joh. V i s s e r kornt on
der veel gelach en geraas op het too-
neel. waarom de heer Nagtznam stil
te verzoekt. De heer Joh. Visser, spre
kende als Christen-arbeider, komt op
tegen het verwijt, dat de Christen
arbeiders het vuile werk zouden race
ten doen, om de heeren op het kussen
te houden. D© heer Troelstra vindt den
toestand op het oogenblik voor de
S- D. A. P- zoo goed. Waarom steu
nen de sociaal-democraten dan de
coalitie niet (Gelach). Een tweede
reden oni de coalitie-regeeriiig te be
houden is, dat zij zulke wetten maakt,
dat de sociaal-deniocratische Kamer
leden er vóór stemmen. Een derde re
den is, dat de sociaal-democraten toch
geen meerderheid kunnen verkrijgen.
Bii de herstemmingen zullen de so-
W. C. -
En nu staat ons binnenkort nog
iets te wachten, waarover we ons bij
het buiten wandelen zullen - kunnen
verheugen. Bij wijze van proef zal
het prikkeldraad, tot beveiliging van
grasvelden en bloemperken, vervan
gen worden door met klimop begroeid
bandijzer. Ziedaar een verbetering,
want er is nauwelijks iets tegenstrij-
digers denkbaar dan dat prikkeldraad
en groen en bloemen: het laatste heeft
iets zachts en liefelijks, het eerste ziet
er norscli, nijdig, onvriendelijk uit; 't
heeft zoo iets in zijn wezen van: „kom
maar hier, dan zal ik jc krabben".
Ook is er veel over geklaagd, dat
dames er haar japon en heeren er
hun jas aan scheurden, maar dat
houd ik voor een weinig overdreven
Zooals je bij een looneelleger dezelfde
zes man tien maal ziet voorbijtrekken,
zoodat het den indruk geeft; van een
groote menscbenmenigle. zoo ook cir
culeert. geloof ilc, één gescheurde ja
pon wel drie maanden lang door de
stadde. eene week duikt het ver
haal op in de gesprekken in 't wes
ten, veertien dagen later floep, ver
schijnt het onverwachts midden in
de noordelijke conversatie en vier da
gen naderhand zien we het zijn op
wachting maken in de familiekrin
gen van 't zuidwestende naam van
de juffrouw is alleen door hot voort
durend oververtellen tot onherken
baarheid veranderd en niemand zegt
er bij, dat ze sinds haar twaalfde jaar
een beetje kippig is geweest, omdat
dit den indruk zou bederven..
ciaal-democralen wel de liberalen
steunen. Spreker ontkent, dat de bur
gerlijk© economen de eischen der so
ciaal-democraten zouden beamen. De
heer Visser wijst op Prof. Treub.
Spreker betoogt, dat bescherming be
ter kun werken dan een vrijhandel-
stelsel. Op het congres der S. D. A. P.
Ie Leiden ging een stern op voor het
tarief. Het militarisme wordt door
de sociaal-democraten eenzijdig be
schouwd, want in elk geval worden
d© millioeu©n, voor oorlog en marine
uitgegeven, weer door dc arbeiders
verwerkt. (Gelach en gefluit). De oor
log, als eeii abstract ding, wordt door
iedereen veroordeeld, maar de sociaal
democraten prediken zelf den klassen
strijd.
Een-stem: Met zedelijke wa
pens.
Do lieer Visser: Niet met ze le
lijk©, maar mei bloedig© wapens,
want dc consequentie van den klas
senstrijd is een bloedig© strijd. Dal is
hetzelfde als een oorlog tusschen ver
schillende mogendheden. (Gesis).
Do heer Visser besluit met te bo
toogen, dat welk© regeering men wil
hebben, nlloen een sterke regeering,
een regeCring, die steunt op een ster
ke meerderheid, gewerischt is. En zulk
een vege8ring kan alleen de coalitie-
'regeering zijn. (Gefluit).
De heer J. W ij nkoop meent, dat
Mr. Troelstra te optimistisch is. liet ia
niet waar, dat alle arbeiders algemeen
kiesrecht willen. Spreker betreurt dit,
maar men moet het durven zien.
Troeistra vergist zich, alstiij denkt,
dat de concentratie algemeen kies
recht zul breDgea. Borgeeius is de
ziel der concentratie en hij heeft nog
nooit in zijn politieke leven het woord
algemeen kiesrecht gebruikt, dan
om de zaak te verraden.
Troclstra is een politieke illusio
nist. als hij de concentratie-mannen
opkamt. (Hevig gefluit).
De heer Nagtzaam verzoekt de
beantwoording aan Mr. Troelstrz
over te laten.
Onder hevig lawaai en geroep: Ga
weg!" zegt spr. dat hij tnïel begrijpt,
dal het schaamrood Mr. T. r.iet op de
kaken kwam, ioen hij sprak van de
getrouwheid der S. D. A. P. aan de
arbeiders. Is de S. D. A. P den ar
beiders getrouw?
Geschreeuw: Ja, ja.
Als h-et heftig lawaai bedaard is,
verwijt spreker Mr. Troclstra en de
zijnen, dat hij de aroeiders bij de zeo-
liedenstaking in den steek heeft ge
laten.
Weer ontstaat een (hevig lawaai en
het gegil „Ga weg!" herhaalt zich.
Als 't weer stil wordt, zegt de heer
W ij nkoop, dat te Deventer de
Marxisten de partii zijn uitgetrapt.
Geroep: Gelukkig' Goed zoo! Lek
ker!
D© lieer W ij n k o o p; Hou jo
-mond, hou je mond!
Dé heer W ij n k o o p verveld, dat
d© Marxisten uit de S. D. A. P. zijn
verwijderd, ómdat Troelstra en de
zijnen niet tegen Ihet Marxisme op
kunnen (aanhoudend lawaai en ge-
1 gd).
De heer W ij nkoop: Als hij 't wel
kan, waarom gaat hij dan niet in op
mijn aanbod tot het houden van een
debaluvond? (Hevig lawaai).
De li.eer W ij n k o o p protesteert er
tegen, dat Mr. T. gezegd heeft, dat
het Marxisme nu b f- r in de S. D. K.
P. tot zijn recht komt. Spr. zegt, dat
er niet ïueer over gesproken wordt.
De vroegere Marxisten doen niet an
ders dan Troelstra naloopen. (la
waai).
Verder verwijt de heer Wijnkoop
den heer Troelstra uit liet lib- ralisme
telkens dingen over te nemen, om
de S. D. A. P. te versterken, maar dit
gesdhiedt, omdat Troelstra den ge-
heelen politieken strijd niet wil en
toch iets wil binnenhalen.
Een luid hoera-geroep, gejuich en
gefluit weerklinkt, als de heer Wijn
koop eindigt.
Beantwoording.
Mr. T r o e 1 s t r a Mejuffrouw
Hooien aar beantwoordend, merkt op,
dat men nooit zijn zin gdaeel kan
krijgen. Om een vruchtbare politiek
te voeren, onoet men binnenhalen wat
Zoo weet je maar nooit of je een
verhaal vroeger al eens gehoord hebt
en, op het gebied van de letterkunde
zijn de geleerden het dan ook vrijwel
eens dut er geen nieuwe toestanden
meer in de romans uitgedacht kun
nen worden, en dat de vormen alleen
veranderen. Kon vroeger een schrijver
een sujet, dat hij uit den weg wou
ruimen, alleen doodmaken, door hem
in het water of onder een spoortrein
te laten vallen, tegenwoordig laten dc
auto en de vliegmachine allerlei
welkome wijzigingen toe. Dat er
niets nieuws onder de zon zou eijn,
is dan ook niet waar. Maar dat de his
torie zich herhaalt, is wel zeker. Nog
geen maand geleden is mij door een
deskundige verzekerd, dat de ver-
houwing van 't Stadhuis niet kan
plaats hebben, vóórdat dc Provincie,
een eigen vergaderzaal in den tuin
van het gouvernementsgebouw gezel
heeft.
En wat lees ik iu een vei-slag van
de Raadsvergadering van 31 Mei
1876:
„de heer del Court wenscht tc wo-
„ten, in hoever er waarschijnlijkheid
„is, dal bij het gouvernementsgebouw
„een Statenzaal zal worden gebouwd.
„Daarvan hangt grootelijks af, of hij
„aan de zaal van het Prinsenhof een
„andere bestemming zou willen ge-
„ven."
Dat is bijna 37 jaar geleden cn
vc-rdcr zijn we nog niet.
FIDELia
