TWEEDE BLAD
Donderdag 30 Januari 1913
Buitenlanrïsch Overzicht
O© Balkan-vulkaan.
't Antwoord van T u r k ij e
O J)
nota
Zeker, liet antwoord van de Turksche
legeering aan de mogendheden zal wol
afwijzend zijn.
Maar dit antwoord zal wel zoo
steld zijn, dat er een nieuwe nota op
volgen kan. Beslist „neen" zeggen
kan een Turk rm eenmaal liet, even
min als ,,ja". Hij houdt altoos een sla;
om den arm.
In alle Eurupeesche hoofdsteden is
men overtuigd, dat de nieuwe Turk
sche regeering al heel spoedig zal in
zien, dat ondei welke voorwaarden
ook de vrede moet worden gesloten.
De correspondent van de „Vossische
Zeitung" in konstantinopel vernam
uit kringen van de Porte, dat het ant
woord aan de groot© mogendheden
zoo luiden zal, dat de concessies, dooi
de Turksche onder handelaars in Lon
den gedaan, gehandhaafd wórden,
dat evenwel nieuwe concessies niet
gedaan zullen werden.
De Porte heeft besloten, voor hel
geval dit antwoord «oor de .{alkan-
bondgenooten verworpen wordt, een
autonomie van Adrianopel toe te
staan, maar te gelijkertijd te verkla
ren, dat dan van geen enkel eiland af
stand gedaan zal worden. Mocht ook
dit laatste aarbod. Adrianopel 'letref-
fende van de hand gewezen worden,
dan zal de Turksche regeering den
wapenstilstand opzeggen, alle man
nen van 30- tot 45-jsrigen leeftijd onder
de wapens roepen en een binnenland-
sche gedwongen leening sluiten, die
naar den vermogenstoestand per per
soon 1 tot 6 Turksche ponden zal be
dragen.
In het leger moet volkomen eensge
zindheid heerschen. De regeering acht
den binnenlan>scheii toestand zooveel
beter, dat zij de censuur, alleen be
perkt heeft tot militaire berichten.
De correspondent in Konstantinopel
van de „Berliner Morgenpost" deelt
evenwel mede, dat de stemming in
het leger niet zoo goed is als zijn col
lega wil doen voorkomen. Hij seinde
Toch gelooven we nog niet, dat 3e
•edesconferentie nu geheel is afge-
loopen. Door bemiddeling van de mo
gendheden zullen de gedelegeerden
toch nog wel eerst hun oordeel zeggen
over het Turksche antwoord op de
Eluropeescho nota. En daarover kan
dan weer onderhandeld worden, al is
t dan ook niet op een officieel© vredes
conferentie.
Bulgarije gaal intusschen den oor
log hervatten.
Do wapenstilstand wordt opgezegd
Bij besluit van den Bul-
gaarschen ministerraad
is aan het hoofdkwartier
opgedragen om Donder
dag— dus heden den wapen
stilstand op to zeggen.
De opperbevelhebber beeft een legor
der uitgevaardigd, waarin hij zegt
„Uit den loop der vredesonderhande
lingen blijkt, dat de vijand (de Turkej)
geen duimbreed wil afslaan /"an den w -
grond, door onze zegevierende legers: van het staatkundig evenwicht tenge-
veroverd. Zullen de Bulgaarscli© hel- vol ge van den oorlog, waardoor P.oe-
re eischen van Roemenië, 3aar over 3e
grensregeling reeds in beginsel was
beslist in de vorige besprekingen. In
die kringen acht men den eisch van
Roemenië tot afstand van een nog
grooter grondgebied, haast ongeloof
lijk en is men overtuigd, dat geen en
kele Bulgaarsche regeering en geen
enkel Bulgaarsch parlement toestem
ming zouden kunnen verleenen tot
den door Roemenië verlangden af
stand van gebied.
In het protocol eischt Roemenië een
grenslijn, lcopende van Toertookai
(een piwit aan den Donau, ongeveer 20
K.M. bewesten Silistria) tot Baltsjik
aan de Zwarte Zee, (omtrent 20 K.M.
ten noorden van Varna) Roemenië
verlangt tevens waarborgen voor de
autonomie van de scholen en kerken
der Koetzo-Walachen op Bulgaarsch
grondgebied.
Ter - verklaring wordt aangegeven,
dat Roemenië deze eischen stelt rnct
het oog op de belangrijke wijziging
den die beleediging, het roemrijke le
ger aangedaan, ongestraft laten
Bereidt u dus voor op nieuwe over
winningen en toont den vijand en de
geheel© svereld door uw omveerstaan-
baren moed, dat het Bulgaarsche
«Ierland aanspraak mag maken op
meer tegemoetkoming."
De ambassadeurs
conferentie.
De ambassadeurs hebben gistermid
dag weer vergaderd. Naar verzekerd
w ordt, liepen de besprekingen over do
meniö nadere waarborgen behoeft ter
verzekering van verdere vriendschap
pelijke betrekkingen tusschen dit land
en Bulgarije.
Het protocol deelt ook mede tot wel-
a- ke concessies Bulgarije bereid is.
an In de Roetneensche Kamer verklaar
de de minister-president, dat de onder
handelingen op vriendschappelijke
wijze worden voortgezet en de minis
ter-president hoopte de Kamer binnen
kort volledig te kunnen inlichten orer
den toestand, waarvoor de regeering
de gehcele verantwoordelijkheid aan-
Albaneesche quaestio en de financiec-' Vaardt.
i !e en economische problemen, die zich j jj0 Kamer nam met algeineene stern-
zullen voordoen in verband met den nien motie van vertrouwen in de
afstand van grondgebied door lurkijo rege-ering aan. De liberalen namen
evenwel geen deel aan deze stemming.
Allerlei.
De Franschen
Marokko.
Bii de inneming van Dar Anflous
Sf,r°die~eJïï; manenden 72 ee-
- - wond.
aan de geallieerden tengevolge van
den afloop van den oorlog.
Zou er niets gezegd zijn over de af
breking der vredesconferentie
Een leening voor Turkije.
De Porte ortvina een aanbod van
een groep
voor een mJllïoen Turksche ponden
schatkistbons in voorschot te zullen
nemen.
De minister van financiën deelde dit,
volgens de statuten, mede aan de Ot-
tomaansche bank zij heelt het recht
van voorkeur tegen dezelfde voor
waarden.
Do „Temps" verneemt uit Rome, dat
de Italiaansche regeering aan de
„Dette Ottoman©" heeft bericht, dat
50 millioen, bet aandeel van Tripolis
in de openbare schuld, direct te harer
beschikking zijn.
De Turksche vloot.
Uit Constanza werd aan liet „Berli-
Tageblatt" geseind „In Jong-
via Odassn. dat reeds Vrijdagavond in j Turksche kringen wordt medegedeeld,
een moskee te Stamboel een vergilde-1 dut spoedig een nieuwe operatie van
ring gehouden werd van conservatieve do Turksche vloot verwacht kan wor-
en liberale partijen, waarin geprutes- den. De minister van marine is dade
lijk na zijn benoeming naar de Darda-
nellen vertrokken om de oorlogssche
pen te inspecteeren. I-Iij .kwam in Kon
stantinopel terug en diende bij den mi
nisterraad een rapport in. Hij zal per-
soonlijk aan de actie deelnemen, en
trachten een beslissenden slag uit t©
lokken voor de e i 1 ande n- qu ae st io met
Griekenland.
De oorlogstoebereid
selen
worden ook in Turkije voortgezet.
De Turksche regimenten cavalerie,
die onlangs te Konstantinopel aan
kwamen, zijn Maandag naar Gallipoli
vertrokken.
De oorloistoebereidsclen worden met
koortsige haast voc-rtgezct.
Het Jong-Torksche comité zal over
gaan tot het stichten van de comité's
Can nationale defensie, met hot doel
de volkomen souvereiniteit van Tur
kije over Adrianopel en de eilanden to
behouden.
Tusschen Grieken en
Turken.
't Gevecht bij Bizani in Epirus duurt
nog voort eu is nog tot geen beslissing
gekomen.
D© Turken beweren, dat ze den Grie
ken een nederlaag hebben toegebracht
waarbij de Grieken tiüO man verloren.
Zal Roemenië Bulgarije
helpen?
De Pester Lloyd komt met 't wel wat
ïeerd werd tegen den moord op Na-
zim-pasja. Tegelijkertijd hielden dertig
officieren van de militaire liga een
vergadering over het gevangen nemen
van hun partijleider, den gewezen ko
lonel Sadik. Zij besloten, wanneer het
nocdig was, door terroristische maat
regelen het comité tot aftreden te
dwingen. In Sari Stefauo namen de
officieren een gelijkluidend besluit.
-Ontrent het gevecht in.het Tsjatald-
ja-l .ger tusschen Jong- en Oud-Turken
deelt deze correspondent mode, dat er
30 dooden en ireer dan 100 gewonden
vielen. De geworden zijn in Konstauti-
nopel aangekomen. Ook in de cadet
ten school ontstond een gevecht tus
schen officieren en cadetten, waarbij
twee dooden ea eerige gewonden vie
len.
Een Contra-revolutie?
Aan de „Temps' wordt uit Londen
geseind Volgens berichten uit Kon
stantinopel is er een contro-revolu-
tioiuiairc beweging guande, die geleid
wordt door Achuess AJbcek. Deze zou
aan liet hoofd van het éde legercorps
uit Tsjataldja naar Konstantinopel
zijn opgerukt.
Hedeuav oud zal 't Turksche ant
woord op de nota worden aangeboden.
De nota dor Balkan staten
aan Turkije.
Woensdagmiddag is de reeds aange
kondigde nota, van de gedelegeerden
1©r Vredesconferentie te Londen van
de Balkansiaten, aan den l urkschen omvaarschijnlïjk-künkende bericht via
gedelegeerde ter hand gesteld. "oenen, dat Bcemenié gerieigd zou
„Daar de gevolmachtigden van de zijn Bulgarije onder zekere voorwaar-
geaiiieerde staten sedert de schorsing den steun te verleenen tegen Turkije.
van de werkzaamheden der eonfiren- n„n.
tie gedurende drio weken terergeofs TUSSCÜCïï u06IH8flIB 611 Elli{]<li 1]8.
hebben gewacht op een antwoord der in een bijeenkomst tusschen don
Turksche gevelinachiigden op hun Rocmeensclien gezant en den Bulgaar-
laatste vraag eu daar de jongste ge- schen diplomaat Danef, is te Londen
beurtenissen te Konstantinopel, naar oen protocol opgesteld, waarin de we-
het hun voorkomt, de hoop om tot durzijdscho op valling omtrent de door
sluiting van de. vrede to geraken Roemenie gestelde eischen wordt weer-
heeft verijdeld, zien zij zich tut hun 1 gegeven. Dit protocol zal aan beide re-
diep leedwezen genoodzaakt te verkla- geeringeu worden toegezonden,
ren, dat de vredesonderhau-. Naar men verzekert, zullen dezen de
delingen, aangevangen op 16 De- te Londen aangevangen onderhande-
cember 1312, afgebroken zij n." lingen te Sofia en te Boecharest voort-
Men wh weten, dat de afbreking der zetten op den grondslag van dit pro-
onderhandolingen vooral op aandrin-tocok
gen van Bulgarije is geschied, dat 't In Bulgaarsche kringen heerscht
talmen moede was. groot© verontwaardiging over de nade-
Stadsnieuws
Reae van Esfca.
In d© groote zaal van h©t Bronge-
bouw heeft Woensdagavond mej. Van
der Vlies („Enka") gesproken vanwe
ge de afdeeling Haarlem der soc.-
dem. vrouwendub met het onder
werp: „De Vrouw, de Godsdienst en
het Socialisme".
Na een openingswoord van de pre
sidente der Soc.-Dem. Vrouwenclub,
mej. Poppe, verkrijgt mej. v. d
Vlies het woord.
Do vrouw is, zegt zij, in deu loop
der tijden als engel vereerd en als
duivel gevloekt. Maar wij weten heel
goed, dat wij te zwak zijn èn .voor
duivel èn voor engel.
Wij vrouwen staan critiseh tegen
over elkander, maar wij kunnen ook
eikaars wezen en leven indenken,
wat do man ten onzen opzichte niet
ikan. Waarin bestaat de vrouwe
lijkheid, en waarin uit zij zich?
De vrouwelijkheid is het verlangen
der vrouw, om uit de liefde te leven.
D.w.z.: baar verlangen om, met ver
zwakking van het egocentrische iu
haar. zich toe te wijden met haar go-
heeio wezen aan iets buiten haar.
Haar fijne gevoel voelt lichter den
nood en het lijden vo.n ©en ander, en
doet liaar al ter hu'lpe snellen als de
man nog aarzelend daar staat
wacht, De vrouw meet haar wezen
uitleven omdat het haar wezen is
zij kan niet anders!
Uit de vrouw is alle nieuwgeboren
leven, en zij heeft de taak dat jonge
leven op te voeden in ue sfeer der
liefde. Het gezin is de plaats, waar
die het meest en liet best tot haar
recht komt. En van dat gezin is de
vrouw de ziel, het middelpunt.
Toch op velerlei wijze kan de
vrouwelijkheid zich uilen. Vooral de
vrouw van onzen tijd vertoont zich in
velerlei karakter. Haar leven
is niet verarmd, want de vrouw kan
vrouw blijver., in welke betrekking zij
ook is, of zij het podium betreedt of
den vaan des opstands zwaait...
De maatschappelijke ontwikkeling
gaal onverbiddelijk haar gang, en
dat juist maakt het vrouwenleven
rijker. De vrouw ga^it 'haar eigen,
zelfgekozen weg in plaats van het
eeuwig steunen op anderen. En dat is
geeb levensverarming dat is le
vensverrijking!
De vrouw moge zich op mesr gebie
den thuis voelen dan vroeger zij is
gebleven do vrouw, wier verlangen
het is om uit de liefde te leven!
IIo© slaat nu de vrouw tegenover
deu godsdienst? Zoozeer als het in-
nerlijkst wezen der vrouw immer een
geheim voor den man blijft zoozeer
is dat de godsdienst voor den niet-
religieuzen mensch.
Er is een godsdienst, die bestaat uit
uiterlijkheden, uit religieuze manie
ren, waarbij het innerlijke ontbreekt.
Deze soort godsdienst heeft luttele
waarde, en sprs. heeft haar kortelings
tragi-komisch 'hooren verklaren in
een gezin waar de oudste zoon pas
geëngageerd was: Ja, wij bidden,
en danken tegenwoordig maar weel
bij 't eten, want bij Jan z'n meisje
doen z© 'i óók!
Over verschillende godsdiensten
kunnen we veel spreken,, maar over
religie ikunnen wij slechts stamelen,
—Religie, zegt dr. De J-Iartog, is
God beleven. En hij zegt. dat wèl. Wie
het mysterie vnn de religie heeft er
varen, die is zaJig, als Jezus Christus
was... Zij, die de religie kennen, zien
elkaar in de oogen eu begrijpen el
kaar.
De vrouw heet van oudsher gods-
dienstiger dau de man. Misschien
heeft de vreesachtigheid der vrouw
haai* gedreven naar dat, waar ze
bescherming zocht... Maar de vrouw,
met haar verlangen om uit de liefde
te leven, móest zich aangetrokken ge
voelen tot den godsdienst waarvan
de grondgedachte liefde is.
Zij voelde in den godsdienst de
golven van het aohterzienlijke over
zich heenslaan, en zij voelde zich
veilig t© midden dier golven, zij stond
daar met opgeheven hoofd omdat God
was met 'haar. In het vertrouwen op
haar God hebben door de eeuwen
heen tallooz© vrouwen een moeilijken
weg afgelegd van zware zelfverloo
chening en harde, eentonig© plicht.
Door en in den godsdienst ook hebben
zij groote dingen volbracht. Nog
steeds keert zij zich met weerzin af
van de plaats waar men haar den
godsdienst tracht te ontnemen. Daar
om keert zij zich af van het socialis
me, waarvan men haar geleerd heeft
dat het anti-christelijk is.
liet kapitalisme, het stelsel van
roof en uitbuiting ten kost© van de
naasten, dat moet wel liet ethische
wezen der vrouw ten ster leste prikke
len tot weerstand. Eu waaneer zij
dan ook dat kapitalisme begrijpt, zal
zij heftiger veelal Etrijden dan do
man. Maar zij slaat achter door haar
mindere intellectualiteit, door haar
gebrekkig© logica.
D© vrouw handelt sterker in
tuïtief dan de man, maar zij staat
stil bij feiten die haar onrecht schij
nen en; begrijpt den samenhang van
het geheel niet. Zoore1-, vrouwen zijn
aan .hersenarbeid niet gewend. En
sprs.heeft' het bij de glasblazerssta-
king te Schiedam gezien, dat bij de
vrouwen de tucht der organisatie ont
breekt,' dat zij veel minder inzicht
hecff dan de man en dat haar liaat
tegen den onderdrukker, tegen, den
onderkruiper, wild en ongetemd is.
Bij de mannen ook ontbreekt
nog veel. Lauwheid en oh w© te n'. he id
zijn er, en de ellendige verdeeldheid
in socialistische sekten brengt nog
zoo vaak de strijd op onze eig
nenplaats, terwijl.die daarbuiten op
het veld tegen de kapitalistische
burcht moest worden gevoerd! (Ap
plaus),
Maar tusschen de vrouw en -het so
cialisme staat overal de onwetend
heid haar inzicht in den weg, om
haar op te sluiten in engen kring. En
van al wat deze dernon tot de vrouw
spreekt is het schrikkelijk0te: lk
leid haar liefde op dwaalwegen!
Gij, mijne zusters, hebt gij dat niet
tallooz© malen op uw huisbezoek bij
Christelijke vrouwen ondervonden?
Neen zegt de Christelijke vrouw
ik kan dat socialisme niet aanvaar-
den, om mijn zelfswil en om mijner
ziele zaligheid.
En dan komt men aan met citaten
van Van der Goes, van Gorter, van
anderen die nooit het wezen van den
godsdienst hebben begrepen en daar
over nooit hadden moeten schrijver:!
Sprs. heeft do grootste achting en
eerbied voor wat die menseden haar
up ander terrein hebben geleerd, maar
kan hen niet vergeren dat zij haat
hebben gebracht tegen het socialism©
bij zoo menig© vrouw 'haat, waar
tegen nu gestreden moet worden.
Het socialisme zegt de onwe
tende vrouw rukt het gezin uiteen.
En zij ziet niet dat andere, dat i.et
gezin uiteenrukt: het kapitalisme.
Juist In hel socialisme zal het gezins
leven tot betere uiting komen dan
nu, omdat de vrouw er zich beter en
inniger in zal kunnen ontplooien.
Maar ook de man 'heeft dikwijls
schuld aan de on wetend ie :d dei-
vrouw omdat hij thuis niet spreekt
over hetgeen daar buiten gebeurt,
niet tracht bij ie brengen en uit te
leggen.
Dan betoogt mej. Van der Vlies de
noodzakelijkheid der meerdere kennis
bij velé socialisten van den Bijbel, die
geloof en waarheid en rechtvaardig
heid predikt. De oude Profeten heb-
bon getoornd juist tegen dat, wat het
kapitalisme ons aandoet!
Het is onze taak zegt sprs. om
het leger der Christenvrouwen aan
dat der socialistische toe te voegen.
De proletarische sooiaal-democrate
heeft te zijn een strijdster in de eer
ste plaats en de Christenvrouw
hoeft reeds geleerd, met 'haar God te
gen den vijand op te trekken. In de
wereld der Christelijke vrouwen «,n
jonge meisjes is een kloek en rein
idealisme, zooals ge wellicht in geen
enkelen anderen kring vindt. En dol
idealisme te winnen voor het socialis
me is dat geen heerlijke taak?
Daarom wij moeten den Christe-
lijken vrouwen en jongen meisjes het
kapitalisme schilderen in al zijn ver
schrikking, en het socialisme in al
zijn heerlijkheid...
En gij, mijne hoorders, hebt uw kin
deren te kweeken tot strijders en lij
ders voor het socialisme en het ge
loof. Heilig is uw roeping ea heiiïg
uwe taak! De groote legerscharen
trekken zich steeds meer te zamen
tegen de trolsehe kasteelen van het
kapitalisme. Als de strijd komt, dra
gen wij de helm der Hoop op -het
hoofd, het harnas der kennis aan
het lichaam. Zoo gaan wij voort, on
ze plaats innemende in het interna
tionale leger van hen, die strijden
voor het socialisme. Strijdt in de
kracht des geloofs, en dan zullen de
legerscharen des vijands u niet kun
nen overweldigen!
Sprs. eindigt onder daverend ap
plaus 'hare rede.
Debat.
Eerste debater is de heer J o h.
Vis se r, die begint met een woord
van waardeering voor de gloedvolle
wijze waarop mej. v. d. Vlies hare
denkbeelden heeft verdedigd. Spr.
meent evenwel dat de vrouw niet in
alle opzichten zichzelve het best kan
beoordeelen. Daarvoor staat zij te
dicht ibij het onderwerp. De man kan
over haar wezen en karakter beter
oordeel hebben.
Als de vrouw in de geschiedenis
krachtig op den voorgrond treedt,
dan bewezen die feiten een karakter-
scbaarschte bij de mannen. Het ver
schil in aanleg eri vermogen tusschen
man en vrouw heeft sprs. nog niet
genoeg op den voorgrond laten tre
den. Het zal zic'i steeds laten gelden,
en steeds bestaan.
Het verzet van Christelijke zijde
tegen het socialisme ligt niet in de
•hoofdzaak aan onwetendheid.
Er is een groo'ere en diepere
oorzaak, betoogt spreker en hij brengt
dat in verband met het groote ver
schil of men Jezus Christus erkent -ils
Gods Zoon of eenvoudig als een voor
treffelijk mensch, wiens voorterid aa-
voleing verdient.
De klassenstrijd houdt de Christe
lijk© vrouw van het socialism© af.
Dat is waar. Maar die strijd is niet
zoo eenvoudig, die bestaat in ver
schillenden vorm. En -het is een be
sliste omvaarr.eid, dat het voor den
patroon het vooröeel'gst zou zijn om
zooveel mogelijk de arbeiders uit te
buiten '.gelach en rumoer
Een Haarlemsen boe'sdrukkerspa-
troon die vei© verbeteringen voor zijn
personeel heeft ingevoerd, heeft zelf
erkend dat hij daarvan voordeel heeft
gehad.
Spreker vraagt zich rt, óf de S. D.
A. P. met Enka niet het paard van
Tro.e heeft binnengehaald (geld ch).
Het historisch material-sine slaat te
genover de beginre èn vaji het Chris
tendom (geroep: Gelukkig
wel!)
I De heer Van Delden meent, dat
alleen de Christen den arbeider uit
zijn nooden kdn helpen. Kan maar
net treurig© va.u het hedendaagsche
Christendom is juist, dat de Chris
tenen het uitleven in zichzelf en niet
rnededeelen aan anderen. Ook ons
Christelijk Ministerie van heden vol
doet niet aan zijn roeping. Het laat
de Vogel wet vóór de Bakkerswet
gaan, het leed der dieren vóór dat
der men schen! (applaus).
Juist omdat de sociaal-democratie
niet in God gelooft (geroep: N i et
w a a r!) daarom kan juist zij de liefde
niet prediken. Haar liefde is slechts
tijdelijk...
Onder gelach, gefluit en applau9
komt de lieer David Wijnkoop op het
tooneel.
De heer Nagtzaam verzoekt or
de, In liet belang van een goed debat.
De heer W ij n k o o p heeft nog
nooit zoo. iels bijgewoond als van
avond. Het is èl te bar, dat de ideeën
van Enka in de S. D. A. P. verkon
digd worden I Vroeger werd in de Ar
beiderspartij een ander© vrouw toege
juicht, nl. Roland Holst. Die ligt er
jiu uit, en deze is er in. (gefluit
n a p p 1 a u s).
De lieer Wijnkoop: Schei uit daar
mee, ik sta hier om mijn meening 'e
zeggen. Laat dat fluiten ©n applaus!
In de Hollandsche arbeiderspartij
worden helaas de ideeën van Enka
ingehaald! De geschiedenis toont dan
toch maar aan, dat de dichters en
de kunstenaars de vrouw minstens
even goed b©grepen hebben als zij
zelf! Maar spr. wil het niet over de
vrouw hebben, 'hij zegt dit alleen om
aa-n te teonen dat Enka zich vergist.
Hij bestrijdt de stelling dat zij dl©
niet godsdienstig zijn den godsdienst
niet zouden mogen beoordeelen. Dat
acht spr. onbeschaamd- Maar de ar
beiders hebben zich voor andere din
gen te interesseeren dan voor gods
dienst en Bijbel, zegt spreker-als-so-
ciaMst. Het is de groote klacht van d©
Belgisch© partijgenooten, dat de gods
dienst de vrouwen van het socialisme
afhoudt. Dat is niet de sterkte dier
vrouwen, dat is -hare zwakheid.
Den wetenschappelijken socialisten
kan het geen zier schelen of de dog
ma's waar zijn. Dat laat -hen koud.
D© lui y lor ie van hert Christendom
is dat hij die door een afwijkend©
rneening daarin tegen het kapitalis
me opstond, werd verketterd. Het
Christendom is een kapitalistisch stel
sel, en mevrouw Enka is een uilzon
dering. die niets te beteekenen heeft.
Belachelijk achrt spr. hel, dat men
om de Christelijke vrouwen te over
tuigen voor het socialisme. Bijbelken
nis moet bezitten. Weet je wat je
moet kennen? het werk van Kauts-
ky over den oorsprong van het Chris
tendom!
Enka heeft gesmaald op de secta-
rische socialisten, dus op de S. D. P.
Zij is zelf zoo sectarisch a s men
maar iemand kan denken en spreker
ontzegt 'haar het recht, zoo smalend
te sproken over het grootste in hef
socialisme: het Marxisme.
Wij zijn niet de propagandisten van
het Christendom, noch van 'het anti-
Christendom. We zeggen tegon de
arbeiders: het wezen der maatschap
pij moet je kennen... 'het historisch
matérialisme!
Als ooit de S. D. A. P. bewezeu
heeft, dat zij begint te worden reac
tionair (beweging) dan is 't door
dat optreden van Enka hier, van
avond, als lid der S. D. A. P.
Onder gejuich en applaus eindigt
de heer Wijnkoop
Repliek.
M e j. v. d. Vlies kost het eeniga
moeite, om na het vernietigende re
quisitoir van Wijnkoop haar aan
dacht bij de eerst© debaters te bepa
len. Toch zal zij dat natuurlijk doen.
De theologie heeft zich door de eeu
wen 'heen h©t reent van wetenschap
verworven. Daarvoor heeft sprs. de
grootst© belangstellingen zij wil daar-
I om met den heer Visser wel eens op
een theologische debatingclub ver
schillende quaesties bespreken.
Spreekster ioterumpeeri zichzeit
eenige malen, en roept dan dat zij
nooit in -haar leven ook maar in het
minst Wijnkoop in hel gevlei wil ko
men. Nooit! (daverend ge
juich). - Verder betoogt EDka,
dat vrijzinnige eai rechtzinnige
Christenen in zake e\ olutie en
wedergeboorte naast elkaar kunnen
I staan. Dat is haar pas gebleken ;n
haar polemiek met dr. van den Berg
van Eysinga, den vrijzinnigen Chris
ten die evenals zij, rechtzinnige, aau
i het socialisme vasthield.
Dat hel voor den patroon voordee-
lig is, om be'.ere arbeidsvoorwaarden
Fe u i S1 f ti
Daar hij een Elzasser van geboorte
was, sprak hij vrouw llolinson in 't
Duitsch aan, noemde haar naam en
blijds een landsman, zoo ze meende,
te ontmoeten, reikte zo hem dankbaar
de hand en gevoelde zich door dio
ontmoeting, ondanks 't leven en ge
woel om zich heen, vrijwel op haar
gemak.
Een gereed staand rijtuig bracht
haar in weinige minuten naar de wo
ning van den heer Barron.
Daar du advocaut de Duitsche taal
niet verstond, moest de jonge Elzasser
als tolk fungeeren.
Nu, ge ziji een moedige vrouw,
zei de lieer Barron tot haar, even
moedig eu fier als uw zoon en 't ver
heugt mij u hier te zien, ging hij voort,
haar vriendelijk de hand reikende.
Brengt ge goed nieuws mede? vroeg
de advocaat met uitvorschenden blik.
Vrouw Holmson baalde zonder een
enkel woord te spreken hare papieren
te voorscnijn eu stelde hem ooge.%.
bükkeliik het wettig afschrift ter
hand. Hij nam hiervan inzage en
overhandigde het ter vertaling aan
zijn tolk.
Deze vertolkte 't stuk in T Frausch
en de advocaat zat met de grootste
inspanning te luisteren, opdat hem
geen woord zou ontsnappen.
Toen de toik met lezen geëindigd
Was, zei de advocaat met een opge
ruimd gelaat tot vrouw Holmson:
Er is weder een steen weggeval
len van den muur, die uw zoon om
sluit. Wees maai- gerust, goede vrouw,
'k ben van de onschuld van uw zoon
in mijn binnenste ten Volle overtuigd;
't komt er nu maar op aan, afdoende
bewijzen te kunnen aanvoeren, opdal
de rechtbank openlijk kan verklaren,
dat hij onschuldig is; voor 't oogen
blik ziet de zaak er nog donker uit,
maar even goed ais er nu plotseling
een belangrijk licht voor ons oog op
gaat, hopen we door een nauwgezet
onderzoek nog meer lichtstralen te
ontdekken.
Ik vind 't zeer lief van u, me
neer. dat u mij moed inspreekt, ant
woordde vrouw Holmson, terwijl ze
door heete tranen lucht gaf aan haar
verkropt gemoed. Maar zeg mij nu
toch 6poedig, meneer «1e advocaat,
ging ze in de vreeselijkstc overspan
ning voort, zeg me nu toch. wat kan
ik thans doen om mijn zoon te hel
pen?
Ge hebt reeds meer gedaan, dan
ge weet, goede vrouw, om uw zoon
te helpen, want dit stuk is inderdaad
van groote waurde om zijn onschuld
mede te hulpen bewijzen. Op dit
oogenblik kunt ge verder niets doen,
muur ook slechts voor dit oogenblik,
want morgen kan wellicht uwe tegen
woordigheid voor ons van 't hoogste
belang zijn.
Mag ik mijn zoon niet even zien,
vroeg vrouw Holmson bevend, 'lc ver
lang er toch zoo naar hem even aan
mijn hart te drukken.
Het spijt me, moedertje, maar
dat is gedurende den tijd van preven
tieve gevaiigenschaj) streng verbo
den; niemand wordt toegelaten gedu-
rendo de instructie, dan de verdedi
ger en zij, welke tot do rechterlijke
macht behooren. lleb dus nog eenige
dagen geduld en spoedig hopen wo u,
uw zoon in de armen te voeren.
Met tranen in de oogen dankte
vrouw Holmson den advocaat voor
zijne bemoedigende woorden en zeide,
haar hand op haar hart leggende:
Ach, ge weet niet, meneer, hoe 'n
pijn ik daar heb.
Ja, goed© vrouw, brave moeder,
'k gevoel zeer goed, wat uw moeder
hart onder dat alles geleden heeft en
nog lijdt, maar met Gods hulp hopen
we u spoedig van dat lijdeD te ver
lossen, antwoordde de advocaat op
harlelijken toon. Maar, ging hij voort,
't zal u toch zeker groot genoegen
doen, mejuffrouw Moseck te zien en
te spreken?
Bertha I Is Bertha hier? vroeg ze
met de grootste verbazing.
Is u dat niet bekend? vroeg de
heer Barren, zich verwonderende,dat
ze hiervan niets wist
Neen, wc geloofden of dachten
ook mot, dat ze te zamon gevlucht wa
ren, ofschoon niemand wist, waaraan
't te moeten toeschrijven, dat ze juist
beiden terzelfder tijd verdwenen wa
ren. In zes maanden toch heb ik noch
van mijn zoon, noch van Bertha iets
De advocaat schudde 't hoofd en zat
'n oogenblik in gedachten. Eindelijk
wendde hij zich tot den tolk en zeidu:
Meneer Klister, u zult wel zoo goed
willen zijn, vrouw Holmson naar me
juffrouw Moseck te begeleiden un ver
der te zorgen voor een goed, fatsoen
lijk logies.
Hierop nam vrouw Holmson af
scheid van den voorkomenden advo
caat en vergezeld van den jongen
Duitscher richtte ze spoedig haar
schreden naai- de Rue Joubert.
NEGENDE HOOFDSTUK.
Bertha was juist bezig aan een zeer
moeilijk stopwerk, namelijk in een
servet; een defect geworden kers,
waaraan een museh pikte, tc herstel-
Jen. Ze zag er zeer bleek en afge
mat uit, om haar kleinen mond ver
toonde zich een melancholieke trek,
terwijl er een koortsachtige gejaagd
heid op haar gelaat lag uitgedrukt,
toen madame Colbran bij haar kwam
en eene Duitsche dame aanmeldde,
die Bertlia eenige oogenbhkken
we.'iecluc te spreken.
Eensklaiis hoorde ze met luider
stemme roepen, „Bertha!" en vrouw
Holmson, die in hare voortvarend
heid madame Colbran reeds gevolgd
was, stond voor baar.
Moeder Holmson moeder Holm
son! riep Bertha en vloog iiaar wee-
nend te gemoet, terwijl snikkend in
de armen viel der goede oude vrouw.
Over vrouw Holmson's gelaal
vloeiden geene tranen, hoewei er hon
derden in haar oogen glinsterden.
Bertha. vroeg ze op 'n zuchten
en gevoelvollen toon, Bertha, mijn
kind, zeg mij slechts, waarom zijtge
heimelijk met Johannes gevlucht?
Bertha was intusschen weer tot
zichzelve gekomen en'schepte moed.
Ze sloeg echter haar oogen neder,
want ze kon den forscheri, scherpen
blik van vrouw Holmson niet verdra
gen.
Ik wilde Johannes 's nachts niet
alleen naar buiten laten gaan, her
nam Bertha eenigszins bedeesd; ik
wilde hem bijstaan als hem iets
mocht overkomen: ik wist niet, dat hij
de kust wilde verlaten; 'k weigerde
dus heen te gaan; toen lichtte hij mij
ten slotte in de boot; deze voer zee
waarts in en zonder dat mij iets
hiervan bewust was, ontvluchtte ik
met hem. Dit is de waarachtige waar
heid, moeder, voegde ze er snikkend
bij.
Ik geloof u, mijn kind, was 't
eenige wat vrouw Iioimson hierop
antwoordde. Maar, mijn lieve Bertha,
er scheelt iets aan u, dat zie ik duide
lijk, "t is niet alleen 't ongeluk van
Johannes dat u drukt. neen, dat is
't niet alleen; ge ziet er zoo treurig,
zoo bleek uit, dat men u niet kan
aanzien, zonder diep medelijden met
u te gevoelen; ge liet'den moed nooit
spoedig zinken en nu staat moede
loosheid op uw gelaat te lezen. Wat
scheelt er toch aan, lief kind, wees
openhartig; wat is u overkomen, hoe
zijt ge zoo veranderd? Wilt ge nuj
dat niet zeggen, ge hadt vroeger geen
geheimen voor mij. Ze gaf zich
moeite Bertha in de oogen te zien,
doch deze bleef onbeweeglijk zitten;
men kon 't haar aanzien dat ze een
inwendigen strijd voerde. Eindelijk
vermande ze zich en vrouw Holmson
opnieuw om den hals vallende, her
nam ze schreiend: Moeder Holm
son, verg dat nu nog niet van mij;
heb nog een paar dagen geduld, dan
zult gij alles weten; voor u heb ik
geen geheimen en 't is alleen aan God
bekend, welken strijd ik in mijn bin
nenste voer.
Vrouw Holmson drukte 't meisje
aan haar hart, terwijl een traan van
innig medelijden en medegevoel langs
hare vermagerde kaken biggelde.
(Wordt vervoladi.
