pin heeft kur.nen samenwerken om le
niging to brongen aan deze anno
Friesche noodlijdenden. Het is mij een
blijde boodschap hier te kunnen me
deboelen, dat deze samenwerking ten
slotte tot goede resultaten geleid heeft
en dat voldoende geiden ingekomen
zijn, om den getroffenen zoodanigen
steun te gevet», dat zij goedsmoeds
hun werk weder kunnen opvatten.
Uit do juarverslagen bleek, etat
thans 21 vereenigingen bij den bond
zijn aangesloten. Er zijn 226 leden-
bc-gnnstigers.
De financieel© verslagen worden
goedgekeurd.
Door den raad van bestuur werd
o m. medegedeeld, dat de minister van
binnenlandsch© zaken op het verzoek
van den Bond tot instelling van pro
vinciale centrale coniilé's gunstig be
schikt heeft.
Op verzoek heeft de regeering daar
toe de regelen vastgesteld, bijna go-
heel conform het voorstel van Het
Oranje Kruis.
Besloten werd een onderzoek in te
steil en naar de wenschelijklieid van
het invoeren van een getuigschrift of
diploma voor hen, die mest vrucht het
onderwijs in eorste hulp bij ongeluk
ken gevolgd hebben.
Dr. Schram, van Utrecht, hield een
voordracht over zijn ervaringen 3n
den Balkanoorlog. Lichtbeelden ver
duidelijkten het gesprokene.
UIT DE STAATSCOURANT.
Bij koninklijk besluit is benoemd tot
burgem. der gom. Nuniiem, mr. Th.
J. li. Aquarius, id. der gem. ilaelen.
Is, mot ingang van l.Juli, voor den
lijd van zes maanden, tot hoofd van
den acLm. dienst bij de visscherij-in-
spectie benoemd J. A. Th. A. van Erp,
comm. bij het Dep. van Landb.
Door de arr.-rechtbank te Rotter
dam is ter vervulling eener vacature
van rechter in haar college opge
maakt de navolgende alphabetische
lijst van aanbeveling;
mr. A. W. Kist, rechter in de arr.-
rec'htbank te Breda; mr. C. M. de Kuy-
per, subst.-griff. bij de arr.-rechtbank
te Rotterdam; jhr. inr, dr. G. W. van
Vierssen Trip, redlUer in de arr.-
rechtbank te Dordrecht.
DE CRISIS.
De Ministerraad is gistermiddag in
buitengewone vergadering bijeenge
komen, in verband met den politieken
toestand, door den uitslag der Ka
merverkiezingen geschapen.
De Minister van Binnenlandsche
Zaken, president van den Minister
raad, begeeft zich heden naar 11. M.
de Koningin op hel Loo, ten einde
door II. M. te worden ontvangen.
TWEEDE-KAMERVERKIE
ZINGEN.
ROTTERDAM i en II. Naar de Tel.'
meldt, zal de heer Spiekman vrij zo-
ker voor Rotterdam il opteeren. De
sociaal-democraten zullen alsdan in
district 1 in zijn plaats stellen den
lieer A. W. ilcykoop, thans gemeen
teraadslid van Rotterdam.
De N. R. Ct. meldt:
Dr. D. Dos, herkozen tot lid van de
Tweede Kamer in Winschoten en ge
kozen in Groningen, verzoekt mee te
deeieu, dat nog geenszins vaststaat,
voor welk dezer heide districten hij
de benoeming zal aanvaarden. Dit
zal worden vastgesteld in gemeen
schappelijk overleg met do vrijzinnige
concentratie-Uiesyereenigingen in
Groningen ou Winschoten.
Men meldt, dat mr. M. Mendels
voor'het district Schoierland zitting
zal nemen.
kien meldt ons uit Leeuwarden:
Woensdagavond sprak rrir. P. J.
Troclslra voor een aanzienlijke me
nigte. Spr, noemde dezen dag een
der gelukkigste van zijn leven, en zei-
de dat hij zoo lang hij leeft of in
staat is het politieke leven mede te
leven, hoopt dit district niet te ver
liezen. Hij bracht in herinnering,
dat Leeuwarden de plaats is waar de
sociaal-democratische arbeid in Ne
derland begon. De coalitie moest het
verliezen, omdat zij tegen den geest
van den tijd en reactionair is. De
vrijzinnigen moeten echter in de soe.
democraten geen overloopers zien, en
de coalitie geen legen werkers, als 't
geldt het tot stand brengen van wet
ten in het belang der arbeiders. Spr.
Ontving een telegram van den lieer
Thomson „Eere den overwinnaar".
Spr. wil niets ten nadeele van den
heer Thomson zeggen, want hij
schrijft den vrijzinnigen de wending
ten gunste der sociaal-democraten
toe.
DE VERKIEZING VAN DEN
11EER ALBARDA.
Nu de heer J. W. Albarda als afge
vaardigde voor 't district Enschedé
gekozen is, zal menigeen reeds bij
zichzelf uitgemaakt hebben, dat hc-t
Kamerlidmaatschap en de functie
van directeur der Amsterdamsche ge
meentelijke arbeidsbeurs moeilijk te
vereenigen zijn.
't Geval zoohls het zich thans voor
doet is inderdaad een novum. Tot
dusver is het te Amsterdam althans
nog niet gebeurd, dat een directeur
van een gemeentelijken tak van
dienst, naar 't Binnenhof werd afge
vaardigd.
Toen (le heer Albarda zijn verkie-
zings-propaganda, waarvoor hij zijn
vacanlie gebruikte, begon, was de
uitslag van de Enschedésche stem
bus nog zeer onzeker; vandaar, dat
over de toekomst niets werd bepaald.
Toch zal 't er wel op uitdraaien, dat
voor kort of lang een nieuwe direc
teur voor de gemeentelijke arbeids
beurs wordt benoemd.
C.TeL")
BEROOV1NG?
DonderdagniorgenHieoft een kan-
toorlooper een aangeteekenden brief,
inhoudende f 200. van het postkantoor
te Asinterdam "gebaald. Toon hij zich
in de Korsjespoortsteeg bevond, liep
hom een vrouw tegen hot lijf, waarna
hij' tot de ontdekking kwam, dut hij
dcu aangeteekenden brief miste. De
vrouw ls aangehouden, doch op baar
is ii Iets bevonden, zoo meldt de N. R.
Ct.
VERKIEZINGSVARIA.
In het district Enschedé ia nog
drukker gestemd dan de vorige maal.
Er bleven nog geen 3 1/2 pet. der kie
zers thuis, zoo meldt de N. R. Ct.
OVERLEDEN.
Ds heer Tijmstra uit Kollum, het
slachtoffer van de botsing tusschen
zijn motorrijwiel en een auto, is
Woensdagavond in een ziekenhuis te
Leeuwarden overleden.
ONGELUKKEN.
Dc ..Tel." meldt
Het 5-jarig dochtertje van den ge
meentebode P. C. de Jongh. te Breda,
had het ongeluk van de trap te vallen,
terwijl ze speelde met een lampetkan.
De kan brak en door de scherven
werd de halsslagader doorgesneden,
tengevolge waarvan de kleine kort
daarop overleed. De ter hulp geroe
pen geneeskundige kon slechts den
dood constaleeren.
Een ruim 2-jarig kind van den land
bouwer II. Versteeg te Barneveld :s
in de beek geraakt en verdronken.
Donderdagmiddag geraakte de vijf
jarige Grietje Romeijn te water aan
de Driftlaan te Leiden. Het meisje
was eenige oogenbükken vermist en
werd daarna met dreggen opgevischt.
Getracht werd de levensgeesten op te
wekken. Dr. G. A. "de Br., van Leider
dorp, moest echter verklaren, dat het
leven geweken was, zoo meldt de
„Tel.".
De „N. R. Cl." meldt
Donderdagmiddag had vrouw B., in
haar woning op de Géd. Bolersloot te
Rotterdam, terwijl zij zelf een bood
schap ging doen, de 3-jarige C. II. B.
en een jongetje van 2 jaar alleen
thuis gelaten. Tijdens de afwezigheid
van de moeder is het meisje van 3
jaar in aanraking gekomen met een
brandend gascomfoor, dat op de ta
fel stond. Het kind raakte in brand en
werd door een knecht, die beneden
woont, levenloos op den vloer gevon
den.
Woensdag is de kersenplukker
A. O. te Werkhoven CU.) van zijn lad
der gevallen. Hij kwam mot het hoofd
op de onderste trede neer en is dood
blijven liggen. O. was gehuwd en. had
3 kinderen.
Tusschen de stations Ressen
Bemmel en Nijmegen is door een II.
S. M.-trein de timmerman J. overre
den en gedood.
Te Zoetei'woudc is de wagenma
ker C. II. Angenen per fiets te water
gereden en in den modder gestikt.
Te Eersel heeft de zoon van de
familie d. G., die uit den militairen
dienst was teruggekeerd, de onvoor
zichtigheid gehad, een meegebrachte
scherpe patroon af te slaan. De kogel
is hem in den buik gedrongen en een
zijner kameraden werd aan het been
gewond.
De zwaar gewonde d. G. is in het
ziekenhuis te Eindhoven, opgenomen.
Te Ochten is een driejarig doch
tertje van R. v. d. H. in een modder
sloot verdronken.
AANKLACHT WEGENS
MISHANDELING.
De „Tel." meldt
Een onderwijzer aan een school in
do Rapenburgerstraat te Amsterdam
diende de vorige week een dertien
jarigen jongen, die bij hem in de klas
zat, een pak slaag toe. Het feit, dat de
knaap wegens een ernstige ongesteld
heid naar het Wilhelrnina-Gasthuis
moest worden vervoerd, gaf den
ouders aanleiding, jegens den betrok
ken ondervvijzer een aanklacht we
gens mishandeling in te dienen.
De zaak wordt thans langs justitiee-
len weg onderzocht.
DE MOORDAANSLAG TE
's-GRAVENHAGE.
Omtrent den moordaanslag Woens
dagavond in de girlemastraat dooi
den gewezen brouwer der Z.-H. Bier
brouwerij gepleegd op den kuipers
baas dier brouwerij Polak wordt
door de „N. R. Ct." nader het volgen
de vernomen
De dader is een 55-jarig man van
ziekelijk lichaamsgestel. Hij is tot
dusver nimmer in aanraking geko
men met de justitie of politie. Woens
dagavond verkeerde hij in hoogst ze-
nuwachtigen toestand. Na den nacht
aan het politiecommissariaat te heb
ben doorgebracht, was hij Donder
dagmorgen tot kalmte gekomen. Aan
gezien ook de toestand van den ge
troffene zulks toeliet, is toen in liet
gemeenteziekenhuis een confrontatie
geweest tusschen dader en verwonde.
B. erkent geschoten le hebben, maar
ontkent de bedoeling gehad te heb
ben, P. te dooden.
De revolver, waarmede B. gescho
ten heeft, is van klein kaliber. Bij de
inbeslagneming bevonden er zich be
halve twee leege hulzen nog drie
scherpe patronen op.
De toestand van P., die zich aan
vankelijk zeer ernstig liet aanzien,
geeft ïharis alle hoop op herstel.
B. is ter beschikking van de justi
tie gesteld en naar het huis van be
waring overgebracht.
BRANDSTICHTING.
In verband mei den Woensdag te Di-
dam plaats gehad hebbenden brand
op de boerderij van mej. wed. Stark
is de zoon des huizes H. als vermoede
lijke dader naar een gesticht ge- j
bracht. Dit jongemensch n.L schijnt
in zijn ontoerekenbaarheid het huis
aangestoken te hebben, waardoor
ook hel naastbijstaaride pand van
den landbouwer Duits geheel af
brandde. Ook dit laatste was, af-
schoon laag, tegen brandschade ver
zekerd, zoo meldt de „Tel.".
Pers-Overzicht
DE PERS OVER DE HER
STEMMINGEN.
(Vervolg),
't Algemeen Handelsblad
(liberaal) schrijft in een nastukje r.og
over Ede, Ommen en Bergen op Zoom:
Maar wij moeten toch nog even op
de beteekenis der coalitie-nederlagen
juist in die districten wijzen, wijl
men anders niet volledig beseft hoe
scherp zich ons volk tegen de coalitie
politiek heeft uitgesproken.
Van de 9 zetels die de Christel ijk-
Historisclien van hun 13 behouden
hebben, worden twee vervuld door
Chr.-HisL partij is). En de twee zetels,
partijbestuur bestreden zijn en buiten
het partijverband staan (of bediooren
te staan; wij weten niet of do heer
Schimmelpenninck nog lid van de
Chr.-Hist. partij is.) En e twee zetels,
waarover al het gepraat on maanden
lang onderhandelen van de coaiisee-
ronde partijen goloopen heeft, die
maar niet „accord" kondon gaan over
Ede en Ommen, de struikelblokken
voor hei „politieke accoord" zijn
geen coalitie-districten meer.
De Nieuwe Courant (oud-
liberaal) schrijft:
Het is met ccn gevoel van getem
perde vreugde dat wij den uitslag de
zer verkiezingen beschouwen.
Deze overwinning geeft een duide
lijk geluid ten gunste van onze be
proefde vrijhandelspolitiek. Ilot is nu
voor de tweede maal, dal daarop een
ernstige aanslag beraamd is, voor de
tweede maal, dal bijna de hellende
weg der procetie werd betreden
gebrek aan tijd, een misrekening van
hot kabinet ©u zijn meerderheid, ver
hoedden slecfiiits den beslissenden
stap. En voor do tweede maal zeggen
de kiezers met overweldigenden
klank: neen. Dat het nu voor lange
jaren genoeg zij en. goed verstaan
worde dat het land van een opge
drongen bescherming zijner natuur
lijk bloeiende takken van welvaart
niets weten wil.
Ook over de sociale wetgeving,
waaraan minister Talma met zijn
gevolg van anti-revolutionnaire en
roomsch ^katholieke staatss oei ai islen
de arbeidende klassen langs den weg
van staatsdwang heeft willen onder
werpen, hebben deze verkiezingen von
nis geveld.
De tweede hoofdtrek van den stem-
busuHslag is de enorme winst der
sociaal-democratie. Dit tempert niet
slechts de voldoening over het ver
kregen©, maar zal vale goede vader
landers, ernstig verontrusten.
De derde hoofdtrek van deze ver
kiezingen noemdenwij reeds met in
genomenheid. Hot is aanzienlijke
versterking van de verbonden vrij
zinnige partijen juist aan dien kant
waar onze naaste geestverwanten hun
plaats hebben. I-Iieruil blijkt ten dui
delijkste, dat de vrijzinnige concen
tratie niet gelijk voorheen wel eens
gedacht en ook gezegd is, zich van
hun medewerking en geestverwant
schap spenen kan.
Ten slotte zegt hot blad:
Het laatste uur van het ministerie-
Heomsfkerk heeft thans geslagen. Wij
zien het met volle waardeering voor
de personen van verscheidene zijner
leden, ten wier aanzien wij onze ge
voelens nooit verborgen hebben
zonder leedwezen gaan. Doch te j.uis-,
ter tijd hebben, gelooven wij, de kie
zers aan de meerderheid, waarop dit
Kabinet steunde, een einde gemankt
om blijvend nadeel voor 's lands ge
wichtigste belangen van onderschei
den aard te verhoeden.
Over cle oplossing van de weldra te
verwachten ministerieele crisis en
haar diverse mogelijkheden, valt on
der den vollen indruk ven den her-
stemmingsdag niet te spreken. Die
oplossing zal buitengewoon moeilijk
zijn, dat staat vast, en waarschijnlijk
langdurig.
Het Vaderland (Unie-libe
raal;
Do Meiboom was te vroeg in de kap
gezet, llij ligt tegen den grond tus
schen de afbraak van het coalitie-huis
dat men reeds gereed waande voor
altijd. De coalitie heeft sind3 ruim
5 jaren het Nederlandsche volk op d©
grofste wijze doen gevoelen, dat zij
de meerderheid in do Staten-Generaal
'had en dat het een uit haar voortge
komen bewind was, dat over Neder
land regeerde, de Coalitie, <lie de
ééne helft van Nederland beschouw
de als het eigenlijko Nederlandsche
volk, en de andere helft als overwon
nen, die men niet te zeer behoefde te
omzien, of hoogstens als verdoolden
die bekeering en leiding van nood©
hadden.
De Coalitie heeft op de gevoeligste
wijze ondervonden, dat hare macht op
rotte zuilen stond, en dat het volk,
hetwelk zij stelselmatig tegen elkan
der had opgehitst, nog kraClit en een-
droc.litszïn genoeg bezat om als het
noodig was zijn eensgezindheid te
herwinnen, en den tempel van huiche
larij en partijgeest in puin te werpen.
Hot is een waar strafgericht ge
weest, dat over de Coalitie is los
gebarsten.
IletVolk (S. D. A. P.):
Wat Woensdag triomfeerde, was
allereerst de zaak van het Algemeen
Kiesrecht.
Er werd in de afgeloopc-n campag
ne afbreuk gedaan aan de coalitie
door d© anti-Kuyperiaansciie ortho
doxie. maar deze, och arme! zou de
regeering niet hebben omgezet. Er
werd een zeer actieve campagne ge
voerd tegen de Tariefwot. Ongetwij
feld 'heelt, zij een aandeel in de over
winning. Maar de verbluffende veran
dering die d© Tweede Kantor heeft on
dergaan, de sterke verschuiving niet
alleen naar links, maar in het bijzon
der naar de sociaal-democratie, is
allereerst veTOorzajakt door het on
stuimig opstuwen en het kloek beleid
van het lüesrecMleger. Indien de
concentratio-lieeren die in herstem
ming kwamen met een man van
rechts, niet zoo verstandig waren ge
weest om onomwonden den kiesrecht-
eisch der S. D. A. P. te aanvaarden,
de ni'.slag was niet verkregen, het
strijdbare deel der arbeidersklasse
had niet zijn organisatie, zijn dis
cipline, zijn slagvaardigheid gereed
ge'had, om hun de zege te bezorgen.
Zoo s'.erk als thans is de begeerte
naar do politiek© volwaardigheid in
de arbeidersklasse nimmer geweest;
hol politiek besef, het verzet tegen den
toestand van rechteloosheid was in de
arbeidersklasse nimmer zoo sterk, *n
het zal blijven groeien, het zal een
ernstige bedreiging worden vcor iede
re regeerir.g die do bestaande klasse-
bevoorrechting zou willen handha
ven, tot aan den arbeider als zoodanig
is recht gedaan.
De sociaal-democratische Kamer
fractie, de partij van achttien man,
spreekt en handelt niet alleen namens
de 144.375 kiezers die op 17 Juni hun
stem gaven aan de candidaten der S.
D. A. P., zij is de tolk en de kampioen
van mins;ons evenveel volwassen man
nen van Nederland, die door een
niammonistisch knuiselkiesreclit van
allen rechtstreekschen invloed op de
wetgeving zijl» verstoken, en die dat
onrecht voelen als onduldbaar!
Dit bepaalt de portie van onze par
tij in de nieuwe Kamer.
Indien er mocht optieden wat in het
gewone spiaakgebruik heet een zaken
kabinet, ccn regeering, wier cenig
doel is, te zorgen dat de belastinggel
den binnenkomen, en weer worden
uitgogeven, die nieuwe burgemeesters
benoemt waar oud© zijn uitgevallen,
do Zuidzee gaat droogmaken on zich
wijdt aan de bevaarbaarmaking van
do Maas, dam kan zij op den steun
van de sociaal-democratie niet reke
nen. Dan dient zoo'n kabinet door zijn
program zelf zich aan als een zaak
waarnemer van de bezittende klasse,
als een college dat blind is voor het
belangrijkste feil dat in dan jongslen
tijd in Nederland, heeft plaats gdliad:
de politieke rijpwording van de ver
drukte en reobtlooze massa. Dat groo-
to beschavingsverschijnsel, door onze
partij gewekt, en tot steeds sterker
leven gebracht, het moet wordon
erkend in onze staats-regeling. De
arbeider moet uit zijn politieke min
derwaardigheid worden verlost, ook
bij do wet. Wie poogt daaraan te ont
komen, poogt de vreedzame ontwik
keling der arbeidersklasse te versto
ren, hij is onze vijand!
Wij eisclien, als logiscfh gevolg van
onzen jaren langen kiesrechtstrijd, als
logisch gevolg van doze verkiezings
campagne, een kiesrechtministeriel
Wij eisclien een kiesrecht-ministe
rie, en van dat ministerie eisc'lïcn wij,
dat het een begin make met d© invoe
ring van het staatspensioen. DaL de
Invaliditeitswet zou warden inge
voerd, is ondenkbaar. Maar even on
denkbaar is, dat een nieuw kabinet
het pensioentje voor de oud© arbei
ders, dat een verkregen recht is, zou
to niet doen. Integendeel, hot moot
worden aangevuld, uitgebreid ook tot
hen die niot-lioonarbèiders waren, of
die niet konden voldoen aan Takna's
eisclien.
Deze beid© eisclien zijn liet logisch
gevolg van do slembusnitspraak. Wij
vertrouwen, dat de mannen die de
vorming van een kabinet op zich zul
len nemen, het politiek verstand zullen
bezitten, die eisclien loyaal te aan
vaarden.
Een vlugschrift-van dc Vereemi-
ging „Het Vrije Ruilverkeer" merkt
o.a. op inzake de Tariefwet-bestrij-
ding:
'Wij zien met voldoening op den on
zerzijds gevoerdem strijd terug. Wij
hebben dien strijd gevoerd met eer
lijke wapenen. Wij 'hebben nooit be
doeld te kwetsen doch alleen ie over
tuigen. Onze denkbeelden hebben in
gang gevonden bij alle lagen dor be
volking, ook bij velen, van wie onze
tegenstanders verwacltt hadden dat
zij om politieke redenen hunne in
stemming het zwijgen zouden opleg
gen. Het ma.g wel eens gezegd worden
hoe van die zijde onze argumenten,
dat bescherming moet leiden tot po
litiek zedenbederf, ten slotte met ze
kere voorliefde onderstreept werden.
De strijd is daardoor verhoogd tot een
strijd op zedelijk gebied.
Veroordeeld is do belasting, die
guêij rekening kan honden met draag
kracht, dio onevenredig zwaarder
drukt naar mate het gezin grooter, 't
inkomen kleiner is. Veroordeeld is de
begunstiging van enkelen, ten nadee
le van een vaol grooter aantal. Ver
oordeeld is de bescherming die door
verzwaring van de productie-voor
waarden een dnikkenden last zou
bobben gelegd op onzen land- en tuin
bouw. Veroordeeld Ls de tarief-poli
tiek, die moet voeren tot bedelen om
gunsten, die de deur zou openen voor
vriendendienst en corruptie op zede
lijk en politiek gebied. Het voorgestel-
do tarief heeft waarlijk genoegzaam
aangetoond op welk hellend vlak inen
ons wilde brengen.
De stembus heeft ten tweeden male
duidelijk gemaakt dat het Nederland-
scho volk wil volharden bij liet. stel
sel van vrijhandel dat ons tol welvaart
heeft gebracht, dit stelsel, kon 'het
zijn, tot vervolmaking wil brengen.
Ook zonder ons op politiek terrein te
bewegen wenschen wij, aan het einde
van don strijd gekomen, deze uit
spraak van de kiezers vast te leggen.
Hot goed recht daartoe latem wij ons
niet ontnemen.
Eu indien misschien later eene her
nieuwde poging gedaan, mocht wor
den om een© wijziging te brengen In
onze handelspolitiek, die in strijd zou
zijn met onze beste tradition, in strijd
met ons volkskarakter, dan zal ieder
bewindsman zich te herinneren heb
ben: Qui B'y frolte s'y pique.
D e T ij d (R.-K.)
De sociaal-democraten, zeer ver
sterkt in aantal afgevaardigden, aan
vaarden gten verantwoordelijkheid
voor de Regeering. De vrijzinnigen,
te machteloos, kunnen het niet, wa
gen geen „da capo" van het Ministe
rie-De Mee ;ter.
liet wekt nog verbazing, dat de
Rechterzijde na zóó lieftige bestrij
ding zóó sterk uit den strijd komen
kon, als het geval Is, met een Kamer-
minderhoid van -45 stemmen. Dit ge
tuigt toch van haar gezonde inner
lijke kracht.
Zij neemt met die zeer te waardeu
ren sterkte echter t.hans plaats in de
banken der oppositie.
Er zal nu een zaken-kabinet moeten
komen ds. Lieftinck Jieeft liet ge
zegd dat echter juist geen zaken
zal kunnen doen, als de S. D. A. P. en
haar trawanten thans geéischt heb
ben.
Da sociaal-democraten eisclien ge
weldige „zaken", uie do Rechterzijde
en ook de Eerste Kamer verwerpt. De
mannen Jer concentratie, die, met d©
herstemmingsbus vóór zich, ontrouw
geworden zijn aan het concentratie
program. worden, rustig voor vier
jaar in de Kamer zittende, wel weer
ontrouw aan hun beantwoording der
vier vragen van de S. D. A. P., met
pame over bet „onvervalschte".
Grondwetsherziening, in den geest
der sociaal-democraten, is onmoge
lijk. Aan twee derden der stemmen
ontbreekt bij de meest volstrekte ge
willigheid, lijdelijkheid en gebogen
heid vun de met 9 vrij-liboralen naar
Rechts verschoven concentratie nog
le veel.
Van politieke beteekenis kan niets
tot stand komen.
Dan zal er eenige tijd overheen
gaan, en niemand zal zich behoeven
te verwonderen, als de opnieuw, ge
lijk in 1908, ontredderde boedel, na
©en Kamer-ontbinding bijvoorbeeld,
weder door een Rechtsch kabinet zal
moeten worden aanvaard en overge
nomen.
De roeping, het Land te redden in
de uiterste verwarring, is zeker een
eervolle. Zij kan een hoogst verdien
stelijke zijn en een gelukkige, al is
's werelds loon dan ook ondank.
„Zelfs een onmondige in de poli
tiek", aldus de Maasbode (R.-K.)
„begrijpt, dat ©en eventueel linksche
regeering een voornaam steunpunt
zal zooken in de rood© partij, een der
drie groote partijen in het parlement.
Komt er oen linksche regeering, dan
eene, dio Troelstra's hooge goedkeu
ring heeft en weet te houden."
En dat heeft niet in de bedoeling ge
legen van de wijde kringen, die zich
door de concentratie-leugens hebben
laten misleiden. In de laatste dagen
was ©r reeds kentering te bemerken,
en drong eer. sterk besef door, dal
men om den tuin werd geleid. Maar
het bekcoringsproces had den noodi-
gon tijd niet en was pas aangevangen,
toen de stembus gesloten werd.
Vooral de vreesaclitigen voor de
Tarief wet en meer nog misschien de
misleide leden der Ned, I-lervormde
Kerk zullen reeds spoedig weer tot be
zinning gekomen zijn. Deze laatste
groep ziet nu het beste aan den ge
schapen toestand, dat zij de Ned. Her
vormde Kerk geen dienst bewezen
hebben. „Rome" heeft men niet ge
schaad, want óén zetel kan ons waar
lijk niet deren. Maar protestantsche
mannen, vele leden der „bedreigde"
kerlc zelve, hebben de misleiden doen
tuimelen. En er is plaats gemaakt
voor principieel© tegenstanders der
„bedreigde" Hervormde Kerk.
Thans is het lo laat. Doch niet ge
heel. Verre vandaar. M ij zijn gesla
gen, omdat we niet machtig genoeg
waren in leugens en in geld, zooals
de concentratie. Maar krachtig zijn
we gebleven. Ouzo trouwe kern. die
ons nimmer verlaat, is een groote
kracht gebleken. Voor de cijfers, die
verschillenden onzer candidaten heb
ben behaald, kan onze tegenstander
niet dan eerbied hobban. .Verscheidene
districten wachten weer op rechtsch©
candidaten.
Voor liet herstel onzer oude positie
is noodig het achterhalen van al den
schandelijken laster, die over ons is
uitgestort. Dat zal de tijd op zich ne
men. Lang behoeft di© niot te zijn,
omdat de uiterst donkere, onontwar
bare toestand, waarin thans ons land
is geraakt, luide spreken zal tegen
hel opzweepingsbedrijf der stervende
vrijzinnigheid.
Wat de toekomst ons brongen zal,
kan niet anders zijn dan een voor ons
land gevaarlijke, onrustige verwar
ring. Deze kan zich in minder© of
meerder© tempo's afwikkelen maar
in het eind moet ze voeren naar een
nieuw, sterk rechtsch bewind.
Alles is in dezen toestand mogelijk.
Maar dat een nieuw, sterk rechtsch
bewind ten slotte door de kiezers zal
worden weergeroepon, is zeker.
De Residentiebode (R.-K
had nog een stille hoop gekoesterd,
dat de uilslag anders geweest zou
zijn. Zij had liet oog gevestigd op de
volgende factoren
Ten eerste het opschuiven van de
vrijzinnig© concentratie naar de so
ciaal-democratie. Wij vertrouwden,
dat de oogen der kleurlocze midden
stof zouden opengaan en dat zij zich
van de roode bondgenoolen zou af
wenden. Vooral toen de uitslag dei
Staten -erkiezingeri in verschillende
gewesten dat opschuiven naar links
duidelijk signaleerde.
De andere factor, welke ons hoop
deed koesteren op een ommekeer in do
gemoederen, was de verklaring van
verschillende Hervormde predikanten
die, beducht voor de kentering naar
rood, onomwonden adviseerden rechts
te stemmen. Helaas, dat hun oogen
niet eerder zijn opengegaan. Zij zijn
eigenlijk degenen, di© de glazen heb
ben ingegooid en daar spijt van had
den, nog vóór de scherven waren weg
geveegd. Wat zij vooral het meest
geducht hebben, is geschied.
Is de tegenslag groot voor Rechts,
hij had, meent het blad, toch nog
grooter kunnen zijn.
Wij ten minst© geven de voorkeur
aan een minderheid van 45 boven ©en
meerderheid van 51, behaald met de
medewerking van 2 min of meer wil
de elementen. Behalve dat, is er nóg
een overweging, die ons tot troost kan
verstrekken.
D© Rechtsche minderheid is wel
©ens minder geweest en wanneer wij
onzen tegenspoed met Christenmoed
dragen, zal hij ona niet tot bescha
ming, maar tot loutering strekken.
Een concentratie-kabinet komt er
niet, zegt De Gelderlander
(Kalk.) Wel een zakenkabinet: Kleur
loos, maar toch zeker wel met een
heel vrijzinnig tintje.
We gelooven tenminste niet. dat
één man van Rechts zich zal laten
vinden om mee te helpen een toestond
te ontwarren, waarvoor de Concen-
tratie alleen de verantwoordelijkheid
heeft te dragen.
Rechts is nog altijd ©en sterke min
derheid. Het zie toe, dat geen recht
sche belangen worden geschaad.
Aaneengesloten vormt het een
kracht, waarmee el?© Rcgeeving reke
ning zal hebben te houden F.en meer
derheid brengt verplichtingen tree oni
positieven arbeid te verrichten, maar
onze rechtsche Kamerleden ook
niet vergeten, dat dc minderheid de
zware verplichting hooft orn zooveel
mogelijk de totstandkoming van alios
te verhinderen wat in strijd is mót
onze christelijke beginselen, opdat
wanneer een betere toekomst zal zijn
gedaagd, onz© handen niét worden
gebonden door wat thans door tegen
standers zal worden tot stand ge
bracht
Bitter teleurgesteld is De Rotte r-
dammer (anti-rev.), die op Zwolle,
Ridderkerk, Lc-iden en Middelburg
groote verwachtingen gebouwd had.
Waarheen en wat nu vraagt het
blad.
Nu reeds mag worden vastgesteld,
dat in vele districten het tariefspook
zijn afschilkwekkende macht heeft
geoefend. Door de leidende geesten,
die zoo langen tijd aan universiteit,
hoogere burgerschool en in de pers
den toon hebben aangegeven, is Neer
land vervrijhandelanrd. Bij maar al
te velen vindt gretig ingang het hart
verheffende „Het is vrijhandel, liet
blijft vrijhandel, het blijft vrijhandel
boven. En al wie geen vrijhandelaar
is. dien stoppen we in den oven."
Daarnevens lieeft het anti-papism©
sommigen van de rechterzijde afkce-
rig gemaakt.
Bovonal echter heeft de dierbare
liefde, welke menig concentratie-man
rnet grooto luidruchtigheid voor do
Hervormde Kerk aan den dag legde,
sommige bezwaarde harten voor links
verteederd. Met de benoeming Aan
prof. Noortzij aan de Rijks-Universi
teit te Utrecht vooral wist men won
deren tot stand te brengen.
Op het eind zagen enkele Hervorm
de voormannen het roekeloos en ge
wetenloos spel in, dat gespeeld werd.
Nog lieten zij hun waarschuwend
woord hooren. maar de verleiding
had reeds te diep ingevreten, dan dat
een kcering der geesten mogelijk wos.
Gemeenlijk is een kort tijdsverloop
tusschen den stemdag en Iierslem-
mingsdag voor ons verkieslijk, omdat
de linkerzijde in die periode ongekend
booze hartstochten weet te ontkete
nen. Thans was bij eerste stemming
reeds alles op haren en snaren gezet,
hadden wij 'nu langor respijt gehad,
dan zou met meer kracht de mislei
ding der schare hebben kunnen wor
den afgewend.
Het ministerie-Heemskerk zal, meent
„De Rott.", ongetwijfeld zijn onlsl ïg
aanbieden. Al zou zij hel verdedig
baar achten, dat een Kabinet, aan liet
bewind gekomen, toen de linkerzijde
meerderheid was cn onmachtig tot
regceren bleek, geen roden vond om
heon te gaan, nu dio linkerzijde we
derom meerderheid is en wederom de
gewettigde vrees voor machteloosheid
aanwezig is.
Evenwel om de beschuldiging van
verkeerden mnchllusl te ontgaan, zal
het Kabinet zijn portefeuilles ter be
schikking stellen, te meo.r omdat de
uitdrukkelijke verklaring -aangaande
de Tariefwet afgelegd, toch een spoe
dig conflict zou uitlokken.
Niet twijfelachtig is ook het „wat
nu?" ten aanzien van het nieuwe Ka
binet. Slechts één antwoord is moge
lijk aan dc mannen der concentratie
met de achttien sociaal-democraten :s
nu de leiding. Een concentratie-Kabi
net, al dan niet met de sociaal-demo
craten in hot. Ministerie, is de eenig
denkbar© oplossing.
Innig verbonden hebben sociaal
democraten cn vrijzinnigen gestreden.
Zij zochten elkaar in liefderijke op
offeringsgezindheid te overtreffen.
Zelfs toen reeds vast stond, dat ie
concentratie alleen niet de meerder
heid zou hebben, word door de S. D.
A. P. nog de eed van trouw op het
concentratie-vaandel afgeéischt van
de in herstemming komonde vrijzin
nigen. Alleen Van Foreest weigerde
te zweren, maar zelfs De Beaufort
kwam ten slotte nog aanstrompelen.
Het was dus met liet concentratie
manifest bloedig© ernst. Van Karne-
boek en Treub vielen reeds vóór d©
slag begon.
Welnu, hel behoort ernst te blijven.
Zedelijke lafheid zou het zijn, indien
thans de roode en rose spitsbroederen
zich aan de verantwoordelijkheid
zochten te onttrekken. Hun optreden
is in „de rechte lijn", of wilt ge, in
dezelfde kromme lijn. die bij den elec-
loralen strijd werd gevolgd.
Wat nu het is een vraag niet ol-
leen met betrekking tot de toekomsti
ge Kabinetsformatie, maar ook eeiio
Uie l>eslag legt op alles.
De nederlaag heeft de Standaard
(A.-R.) geenszins verrast. Het is im
mers reeds de derde maal, dat een
Kabinet van Rechts na korter of lan
ger bowindvoering, zich de teugels
ontglippen ziet. Dat het Kabinet dus
wijken moet voor een ander, waarvan
het karakter nog niet aan te geven is,
maar dat in elk geval links zal zijn, is
niets ongevoons.
Er is dus geen de minste oorzaak
voor verontmoediging, zoo men deza
nederlaag vergelijkt met die. welke Co
rechtschen in 19Ö7 en 1909 èn bij de
Statenverkiezing én bij die voor do
Kamer aan de linkerzijde hebben toe
gebracht.
De rechtsche partijen wachten in
kalmen ©rnst af wat do heeren Links
met den geschoten beer zullen uit
richten.
Wat we voorshands alken doen
kunnen, is den regel van het consli-
lueele staatsrecht in herinnering bren
gen, die ook nu zijn toepassing be
hoort te vinden.
Het zittend Kabinet is ten val ge
bracht, niet door een toevallige, maar
door een opzettelijk gewilde
combinalie.
Op zichzelf ware het zeer wel denk
baar, dat een Kabinet zijn meerder
heid verloor door tweeërlei gelijktijni-
gen aanval van twee geheel afzonder-
