GOUDEN VISIOENEN.
TWEEDE BLAD
Dinsdag 22 Juli 1913
OM ONS HEEN
No. 1790
De Lgta.
L
Hc-t wordt gewoon to, en een prac
tise!! voordcel ligt daar- wel ln, om
lange namen samen te vatten in een
klein woord, dat dan de voorletters
van do verschillende woorden bevat:
z00 be toekent 1 g t a Internationale
Grafische Tentoonstelling Amster
dam. Dio heclo titel is als een sleep
japon, waar do draagster niet goed
raad mee weet, het woord Igta daaren
tegen is gemakkelijk en handig; al
leen moet je maar zien het to oothou-
dcn- j-
't Is de derde tentoonstelling, die
dit jaar te Amsterdam gaande is; de
eerste was die van d e V r o u w, een
en al degelijkheid cn ernst, zonder
veel neiging tot pret en jool; de twee
de de En tos, welker bezoekers in
tegendeel veel vertellen van de genoe
gens die er te beleven zijn en wel wat
weinig van wat er geëxposeerd wordt,
hoe is de verdeeling van ernst en ple
zier op de Tgta? Voor zoover dat op'
dit oogenblik is na. to gaan, zou ik
zeggen, dat de omusementsafdceling
op bescheiden wijs is ingericht. Een
strijkje en een dn,g-bioscoop moeten de
pretlustigeh lokken, maar wat voor
vele mcnsclien een grooter aantrekke
lijkheid wezen zal is, dat tal van ma
chines er in beweging worden
voorgesteld. En de belangstelling van
het publiek voor het drukkersbedrijf
is over 't algemeen grooter, dan voor
andere speciale vakken, omdat bijna
iedereen wel eens met drukwerk te
maken heeft en bovendien de kunst
producten. platen en boeken, alge
meen c aandacht genieten.
Men kan dus van deze expositie
leggen, dat ze tweezijdig is, omdat er
de machine vertoond wordt, plus net
voortbrengsel, daarvan. Wel is het op
de Igta van onder opgehaald, want
zelfs de papiorfabricatie wordt er ver
toond, maar daar zelfs de zalen van
het Paleis voor een papiermachine
8 wel wat beperkt van ruimte zijn (al
thans wanneer er ook voor anderen
gelegenheid tot exposeëren blijven j
moet) is er een miniatuur-machine op
gesteld, die, of ill nicest mij bijzonder'
vergissen, wel een van de aantrekke
lijkste zaken op do tentoonstelling
worden zal. De Nedcrlandsche bezoe
kers zouden wellicht liever gehad heb
ben, dat een N c d e r 1 a n d s c h o
fabrikant deze machino vertoond had:
de naam van de firma, die vier groote
fabrieken bezit, komt van zelf op de
lippen. Evenwel, we moeten er in be
rusten, dat een Engelsviho fabrikant
deze aardige reclajno komt maken.
Dan komt het zetten. De vereeniging
voor de gezondheid in de graphische
vakken laat het voorheen en thans
zien, om te toonen, dat er in de in
richting van de drukkerijen heel wat
verbeterd werd. Jammer, dat zo wiet
ook het verschil in 1 o c a 1 i t e i t ken
toonen tusschen de drukkerij van vroe
ger en nu, want daar zat vooral een
groot deel van het kwaad in. En al
kan niet gezegd worden, dat het nu
overal nog ideaal is, de wettelijke
voorschriften hebben althans menige
krot-werkplaats onmogelijk gemaakt.
Moeten we zeggen, dat het zetten
voor- of achteruit gegaan is? Toen de
zetmachine voor 't eerst verscheen,
vond ze tegenstand genoeg. omdat hel
leek of op elke vier haudzettors drie
weldra werkloos zouden zijn; do tijd
heeft ook hier, als zoo vaak, compen
satie gegeven en het resultaat is dan
trjch, dat door de machine oen nieuwe
klasse van zetters is gevormd, van wie
vrijwat taalkennis en eenig technisch
inzicht wordt gevorderd en die een
veel hooger loon dan de handzetters
verdienen. De drio soorten van zet-
Feuilleton
Uit het Engelse h
van
DAVID CHFISTIE MURRAY.
83) *F®
Toen klaagde hij weder dat zijn
pijp uit was, en nadat hij die, met
behulp van Sara, opnieuw had aan
gestoken, verzonk hij in een soort
van versuffing, cn zat te rooken zon
der iets te zien of aan iets te denken.
Er waren twee vensters in de ka
mer; het eene zag ovor do velden uit,
en het andere op liet tuinpad en Jiei
hek aan het einde daarvan. Ifet zij
venster werd beschaduwd door een
hoorn, en op dezen regenachtigen dag
was het daar wel wat donker. Sara
nam haar naaiwerk op en legde het
op de sofa, die voor het helderder ven
ster stond. Toen ging zij daar zitten,
en begon ijverig lo naaien. Grootva
der Round had eenige geriefelijkhe
den noodig, cn Sara had een ge
deelte van haar eigen vennogentje
opgeofferd om ilen familienaam van
de schande van een werkelijk bank
roet te redden, zoodat zij soms moei
te had om do tering naar de nering
machines, die de Tgta herbergt, wor-'
den dan ook niet meer zoo vijandig
aangekeken.
Twee duarvan zijn rcgel-zet en giet-
machines, de Linotype, waarop ook
Haarlem's Dagblad gezet wordt en do
Typograph, dio iets minder maar wel
wat beter produceert. Bcïdo machines
zetten en gieten geen lettors, maar
gohocle regels; de derde is een ma
chino, dio losse letters giet van papier-
strooken. Do lezer dio gaat kijken,
moot or maar eens naai' radon, welke
van do drio machines liun in eon
drukkerij do beslo voorkomt te zijn;
hot feit, dat do vakmannon dikwijls
grooto moeite hebben, een kous tus
schen do drie sjsternen to doen, zal
hen wellicht tot bcrfcheadenheid stem
men. En merkwaardig is het wel, dat
het zetsel voor ©en prachtwerk, of
zelfs maar voor een inooi book, nooit
van do machine, maar altijd van den
handzetlcr afkomstig is. In de typo
grafie, wordt, als overal, gezocht naar
steeds sneller pioüuctie, maar in 't al
gemeen geldt ook ddar de regel, dat
do snelheid van vervaardiging in om-
gekcerdo verhouding staat tot do
schoonheid van hot geproduceerde.
Huiverig ben ik er van een over
zicht te geven van de drukpersen, die
er to zien zijn. Daar komt meer tech
niek aan te pas, dan oen nicl-vakkun-
dig lezer wel ioleressoeren kon. Ik
zwijg dus van hot Amerika amjcho
systeem, waardoor liet mogelijk is,
do productie van een snelpers, dio
vroeger nooit boven do 1200 per uur
uitkwam, tot 1800, 2000, ja 2200
op to voeren; evenwel kan hiervan
vaak gezegd worden, dat do m a -
t h i n o er wol toe in staat was, doch
dat do bedienende persoon tot deze
snelheid niet komen kon. Lieden dio
wel eens een drukkerij bezochten,
herinneren zich nog wel, hoe er op de
pers een jongetje stond, dat met een
vaak wezenloos gezicht en een werk
tuiglijk gebaar altijd maar weer met
een vouwbeen een vel papier van een
stapel afschoof, en voor de knijpers
legde, die liet over den cylinder en den
drukvorm brachten. Niet altijd was
zoo'n inlegger voor opleiding tot druk
ker geschikt.; 't, gevolg daarvan was
wel eens gebrek aan inleggers en dit
gepaard aan de steeds vermeerderende
snelheid van do machine, leidde tot
de uitvinding van den aufomatischen
inlegger, een apparaat, dat aan de
machino verbonden wordt. Men kan
daardoor op do Igta snelpersen zien
loopen, schijnbuar zonder bediening,
als 't ware uit zich zelf, maar bij na:
done beschouwing merkt men toch den
drukker op, die de kieur controleert
(de inktregeling) en den vorm in '1 oog
houdt, ómdat liet wel voorkomt., dat
een gedeelte loswerkt, het wit rijst,
zooals de deskundige dat noemt.
Ook de rotatleirio.chine is op de
Igta aanwezig. Zij is. een werktuig,
dat do laatste schakel vormt in een
aantal bewerkingen/die ten doel heb
ben om den vlakken vorm door den
halfronden te vervangen. Elke leek
kan begrijpen, dat de heen cn weer
gaande beweging 'van een machine'
veel meer tijd kost, dan een draaien
de. Maar een drukvorm is natuurlijk
vlak, zoodat een roteereude, (draaien
de) beweging, alleen verkregen kan
worden, wanneer de drukvorm even
eens in ronden vorm gebracht is.
Daarom wordt een courant, zooals do
onze, met een groote oplage, niet van
den vorm zelf gedrukt, maar van een
matrijs, een speciaal vel papier, waar
in de vorm wordt ingeperst; deze ma
trijs wordt dan gelegd in een half
rond gielapparaat en dit \<>1 gegoten
met gesmolten lood; van de looden
plaat, die dan ontstaat en natuurlijk
bok halfrond' is, wordt dmv op de'
draaiende (rotatie) machine de cbu-
rant gedrukt. I-Iet is duidelijk dat
deze voorbereiding prelcies gebeuren
moet en tïjdroovend is, zoodat voor
kleinere oplagen een nieuwe soort van
drukpers ver-zonnen is, een machine,
waarop evenals bij de rotatiemachine,
het papier automatisch afgewikkeld
wordt, maar waarbij van den platten
vorm gedrukt wordt. Ook dit merk
waardige apparaat is op de tentoon
stelling te zien.
In een volgend artikel hoop ik iets
to zetten en hare toevlucht tot hare
naald moest nemen om in tekorten
l.c voorzien, die anders ernstig gewor
den zouden zijn. Zij was vlug en han
dig, cn haar handenarbeid droeg
meer tot het onderhoud van haar zel
ve en haar geknakten grootvader bij
dan iemand wist.
Onder het werken was zij in ge
peins verzonken. In hare verbeelding
was zij weder op dien zonnigen zo
merdag op het veld boven de Jacobs-
ladder, waar Clein zijne eigen verzen
voor haar opzeide, en haar vader, tot
dusverre ongezien, onder de heg in
do laan lag. Zij kwam naar hem toe,
en do stem van Clem klonk haar we
der in de ooren
„Een groene dreef, waardoor een
(beekje glijdt,
En zacht als de echo van der
(wateren strijd,
Die nableef in den engen schel-
(pen horen
Het verre luiden van den klooster-
(loren."
In zulke herinneringen verdiept,
hoorde zij liet tuinhclc opengaan. Dat
geluid was nu zeldzamer dan vroe
ger. Zij zag op, en een kreet van ver
rassing en verbazing ontsnapte haar,
want wie kwam daar nat en.Ver:
\vaaid aan? niemand, anders dan
grootvader Armstrong, die zij hieen-
mede te 'deelcn over andere onderdoo
ien van de expositie, o.a. over Haar.
Ionische firma's, die er ingezonden
hebbetn.
J. C. P.
Buitenlandsch Overzicht
Do Balkanvulkaan in
volle werking.
Bulgarije heeft eindelijk besloten
vredesonderhandelingen aan te knoo-
pcn. Zaterdag beproefde bet nog met
Roemenie alleen tot een overeen
komst te komen; het bood afstand aan
van de door Roemenië gewensclite
strook Turt.ukaja-Dobritsj Raltsjik.
Maar Roemenie weigerde beslist: het
antwoordde, alleen na gemeenschap
pelijke onderhandelingen, waaraan
allo Balkansiaten deelnemen, vreds
te willen sluiten.
Daarop heeft Bulgarije eindelijk
door den zuren appel bijtend, beslo
ten onderhandelaars naar Nisj te
zenden, waar de Servische premier
Pasjitsj en do Grieksche premier Vc-
nizelos reeds aanwezig zijn. De Bul-
gaarsche generaal Paprikof, verge-,
zcld d' nr den 'vussis-nen militairen
attaché re Sofia, en nveo adjudanten,
is to Nisj aangekomen.
De one erhan telingen kunnen begin
ncn. Maar de strijd zal worden voort
gezet tot de oiioernanuolingen tei.
uitte zijn gebracht. Griekenland er.
Servië vertrouwen Bulgarije niet veel
verder, dan zo het zien. Zij willen
eerst den wapenstilstand aangaan,
als Bulgarije de vredespreliminairei:
heeft aanvaard.
Het is nu zaak, dat do bondgenoo
ten geen te hoige eischen stellen, dat
Bulgarije niet weder tot zijn tactiek
van aarzelen en tre-.zelen overgaat
en dat de onderhandelaars te Nisj
spijkers met koppen slaan. Voor Bul
garije is dit vooral noodig. Door den
ultgelokten strijd met Servië en Grie
kenland, door het niet aanvaarden
van do Russische bemiddeling, lieeft
het niet alleen de bestreden en onbe
streden gebieden in Macedonië verlo
ren maar staat het op 't punt Thra-
cië en Adrianopel ook weer te verlie-
VV'ant de Turken hebben, zooals
men weet, Adrianopel hernomen.
Of de mogendheden Turkije zullen
toestaan Adrianopel te behouden is
een andere vraag.
De Romeinsche Tribuna schreef
even voor den val van Adrianopel:
,,Do internationale commissie voor
de vaststelling van da Turksch-Bul-
gu urscbe grens zal in de volgende
week te Konslantinopel bijeenkomen
en haar arbeid beginnen. Alle mo
gendheden hebben hun vertegenwoor
digers benoemd.
Dit zal voor Turkije niet zonder be-
teekenis zijn. De lijn Enos-Midia is
door de Londensche gezanlencoiifereh
tic vastgesteld en de mogendheden
kunnen niet toelaten, dat- dit besluit
wordt geschonden. Alle' mogendhe
den zijn het er dus over eens, dat zij
in ieder geval van Turkije erkenning
en eerbiediging moeten oischen van
deze grenslijn, die door do bemidde
laars is vastgesteld. Wanneer Turkije
dit niet wil inzien en haar troepen
naar Adrianopel wil laten oprukken,
dan zou tot een gemeenschappelijk op
treden worden besloten, om een afzon
derlijk optreden van Rusland, te voor
komen."
Voorloopig trekt men zich daar in
Turkije niet veel van aan. De Turken
zien mot uiterlijke kalmte, maar in
nerlijk welbehagen, hoe de Balkan-
staten elkaar vernietigen, en voorna
melijk de nederlagen van Bulgarije,
dat als de naastbijgelegen slaat te
vens als de grootste vijand wordt aan
gezien, doet hen van stil genoegen
grijnzen.
Ba lurkije heeft zidh opnieuw tot
den strijd uitgerust. Zij heeft alle offi
cieren onder de wapens geroepen; in
hel ministerie van oorlog heerscht we
der groote bewoging; paarden, ossen,
en buffels worden aangevoerd, wa
gens gerequireerd; het wemelt van of
ficieren. geneesheeren en ambtena
ren, voornamelijk van het westerleger
dat thans uit Albanië is teruggekeerd
en dat nu naar ïhracië wordt gezon
den»
Ean verzoek van Bulgarije en
Roemenie.
Koning Ferdinand heeft aan Koning
Carol een telegram gericht van den
volgenden inhoud:
„Het vurig venangen om voorgoed
een einde te maken aan den tcgci-
woordigen pijnlijken toestand, drijft
mij er toe, om mij nogmaals uit mijn
naam en uit naam van mijn rogeering
tot U. M. te wenden en u te verzoe
ken, vrede te sluiten. Door aldus te
handelen hebben wij volstrekt niet de
bedoeling oni van een eventueel gun
stige beschikking van U. M. op dit ver
zoek, gebruik te maken om den staat
van oorlog met Servië en Griekenland
te bestendigen. Integendeel, mijn re
geering koestert het vaste voornemen,
de dat honderd mijlen ver was. Zij
stond op om hem te verwelkomen.
Grootvader Armstrong 1 riep zij
uit. Welke goede wind heeft u hier
heen gewaaid? Zij trok hem de ka
mer binnen en kuste hem hartelijk.
De grijze man nam beide hare han
den in de zijne, hield zo vor van elk
ander, en begon elke hand vroolijk in
de zijne te schudden. Zijn gelaat
gloeide van den wind en den regen,
cn hij was een weinig buiten adem.
Ik geloof wel dat het een goede
wind is, mijn lieve, zeide hij. Ik ge
loof het wel, maar ik kan er nog niet
volkomen zeker van zijn. Hoe gaat
hel met mijnheer Round? vroeg hij,
de handen van zijn kleindochter los
latende en naar Ezechiël toetredende.
Iloo is 't, met jc? Ken je me nog, ke
rel? Ik geloof waarlijk dat do arme
man mij niet meer kent, Sara.
Straks zal hij u wel weer ken
nen, zeide zij. Hij slaapt met open oo-
gen, geloof ik de arme grootvader
Round I Laat mij u uw natte jas uit
trekken, en die bij het vuur in de keu
ken te drogen hangen. Waar komt gc
vandaan
Ik kom regelrecht uit Londen om
u te spreken, antwooi'dde Armstrong.
Om mij te spreken? vroeg zij,
met de natte jas in hare handen. Gij
komt opzettelijk om mij te spreken.
Ja, meisje. Breng die jas weg; eh
dan zullen aVo èens samen praten. Ik
om ten spoedigste met deze twee lan
den vrede te sluiten. Zij heeft dit be-
VveKen, door naar Nisj twee gedele
geerden te zenden, die met de meest,
uitgebreide volmachten in dezen'geest
zijn voorzien.
„Wanneer Servië en Griekenland
hierop hunnerzijds antwoorden, dat
zij met dezelfde wenschen zijn bezield)
dan is mijn regeering bereid onmid
dellijk de "vijandelijkheden te staken,
en tot een demobilisatie van het leger
over te gaan.
,.Zij gaf reeds alle waarborgen
cm is bereid nog meerdere te geven
die geëischt zouden klimmen worden
om blijk te géven van de oprechtheid
ha'rer bedoelingen en van de verkla
ring, die ik thans in haar naam af-
leg.
„Door deze gevoelens bezield, ver
zoek ik U. M. <len opmarscli van uwe
'troepen te doen slaken. Ik en mijn re
geering zullen in deze daad het geluk
kig voorteeken zien van een spoedige
hervatting van de vriendschap tus
schen onze volken, wier betrekkingen
gewijd zijn door zooveel herinneringen
en gemeenschappelijke belangen, en
waarvan de tijdelijke verbreking ons
zeer smart".
Uil Boecharest wordt nog geseind:
„Officieel wordt bevestigd, flat Bul
garije de vredesvoorwaarden aan
vaardde, door Roemenië gesteld, l>e-
treffeïule de grenslijn Tuskaja-Balls-
jik, en tevens toestemde om vredeson
derhandelingen aan te knoopen met
Servië en Griekenland aan welke be
sprekingen ook de Roemeniërs zullen
deelnemen".
Men verwacht nu een spoedige sta
king van den opmarsch der Rocine-
niërs, die reed3 Kanza genomen heb
ben en op weg zijn naar Ochrani,
Lootsja en Fiojau.
De houding van ie mogendheden
In een rede, te Birmingham gehou
den, zei de Engelsche minister-presi
dent Asquith, dat de mogendhe
den haar uiterste best d o en1
'om de s t r ij d e n d e p a r t ij o n
tot, een conferentie ni e t vre:
dëlieven de doeleinden te
bewegen. Een dergelijke conferen
tie is waarschijnlijk reeds in voorbe
reiding, en spreker geloofde, dat zij
een onmiddellijke staking
der vijandelijk heden zou
tengevolge hebben, benevens
een spoedige beslissing. Met liet oog
op dc plaats gehad hebbende gebeur
tenissen moeten echter, wat de strek
king der bepalingen betreft, de mo
gendheden haar oordeel nog opschor
ten.
Asquith voegde er bij, dat, wan
neer Turkije zich door
slee hte raadgevingen
zou laten leiden om te
handelen tegen de bepalin
gen van het tractaat, dit
1 an d z i c h gewaarschuwd
moet houden voor de gé-
volgen, daar do kwesties,
w.ë Ik e dan zullen onl
staan, na dee jig zullen-
z Ij ii voor zijn belangen.
Yan de oorlogsvelden.
D oT. urke n.
Uit Turktlshe bron. wordt official
gemeld, dat het station Loele Boergös
en de groote brug over de Ergena ge
nomen zijn. Het Turksohe leger heeft
Ozoon kooproe en. Babaseski bezet.
Van do inneming van Adrianopel
wou'dt in dit bericht nog niet gespro
ken. Toch is 't wel aan te nemen/dal,
de Turken Adrianopel weer in bezit
genomen hebben want in een tel gram
uit Sofia (dus uit Bulguarsehe bron)
wordt gemeld:
„Toendo Turksche troepen naar
Adrianopel oprukten, openden hun in
fanterie en artillerie het vuur op do
Bulgaarsclio detachementen, die «ion
spoorweg naar Loele Boergas bewaak
ten
De regeering richtte naar aanleiding
hiervan een protest tot de legaties der
mogendheden".
De Bulgaren erkennen dus dat do
Turken nabij Adrianopel de baas \va-
Uit Konslantinopel wordt nog ge
seind: ln de nabijheid van Loele
Boergas stiet een detachement Bul
garen op de Turksche troepen. De
Turken versloegen hun tegenstanders
na een kort gevecht. Eén officier, 100
soldaten en 7 Bulgaarsche comitadjis
wérden gevangen genomen. De voor-
waartsoho beweging wordt voortge
zet.''
Grieken en. Serviërs te;
gen de Bulgaren;
Uit Sofia wordt geseind: Serviërs
eh Grieken traden op 18 en 19 Juli
aanvallend op over bijna de geheele
gevechtslijn. Overal werden de aan
vallen afgeslagen.
Zondagavond werden aanvallen der
Serviërs afgeslagen in dc omstreken
van Kotcliana, waarbij do Serviërs
uanmerkelijke verliezen leden.
Twee Grieksche divisies, die de
Bulgaren aanvielen tusschen de
geloof wel dat het een goede wind is,
die mij hierheen gewaaid heeft, kind.
Breng die jas weg, en dan zal ik het
u zeggen. Zij gehoorzaamde hem, en
kwam in gespannen verwachting te
rug. Mijn zoon, zeido Ezeohiël, toen.
zij binnentrad, was de flinkste en
knapste man in Castle Barfield, Hij
heeft in zijn tijd veel gereisd, en kon
vreemde talen spreken. Of hij met
Franschen of Duitschers sprak, of
met de Zigeuners, die hier wel eens
kwamen, was hem eenerlei.
Hij spreekt zelden over iets an
ders dan over vader, zeide Sara, tot
antwoord op Armstrong's blik. Hij ver
zwakt bij den dag.
Heeft hij eene kwaal? vroeg Arm
strong fluisterend.
Neen, antwoordde zij. Do dokter
kómt nu en dan naar hem zien,
maar eigenlijk meer uil oude betrek
king. Hij zegt dat het niet lang met
hem zal duren, maar hij is niet ziek
en heeft geen pijn. Verval van krach
ten door ouderdom noemt de dokter
het.
Ja, zeide Armstrong, hij zal nu
ten naastenbij vijf-en-tachtig jaar
zijn. Annas oude man! Zijn aardsch
verdriet zal nu welhaast gedaan zijn,
cn ik betwijfel of zijn geest in de laat
ste oogenblikken wel -helder, zal wor
den. Ga zitten, meisje, ik heb u iets'
van liet grootste gewicht te zéggen.
i' 'Sara'-ham op de sofa bij het ven-
Stroumïtza en Petchcvo, werden ver
nietigd.
D o v 1 o t c ri.
De Bulgaarsche kruiser Nadjcsdn,
en de zes Bulgaarsche torpedobooten,
die lo Sebastopol op 12 dezer zijn bin-
nengeloopen, zijn ontwapend.
D e m o b i 1 is a 1 i e.
De Wecnsche correspondent van
liet .Berliner Tageblalt' seint: „Men
verwacht hier, dat Bulgarije de be-
lungrijksle voorwaarde voor liet be
gin der onderhandelingen zal aanne
men n.l. de demobilisatie van het le
ger, een oisch, die reeds vroeger ge
steld is. De inwilliging'van dézen
eisch 'door Bulgarije zal een waar
borg bieden voor zïjrt wensch om vre
de te sluiten.
Allerlei
Uit Mexico.
Uit Washington wordt geseind:
Hooggeplaatste ïëgeerings-ambteria-
ren hebben alarmeercnde berichten
ontvangen over een naderende crisis
in Mexico. Officieel werd van gezag
hebbende zijde vastgesteld, dat de
verwikkelingen van de komende twee
weken van buitengewoon belang zul
len zijn voor de regcering van lluer-
ta.
binnenland
DE KONINGIN NAAR MID
DELBURG.
To Middelburg is bericht ontvan
gen, dat do Koningin in de tweede
helft van Augustus een niet-officieel
bezoek aan de ten toonstelling vn.n
Zeëuwscbe kleederdlrnchten enz. zal
brengen.
De 8. D. A. P. en do crisis.
In de Zaterdag en Zondag gehou
den bijeenkomst der sociaal-democra
tische Kamerfractie, liet Partijbe
stuur der S. D. A. P. eii' de redactie
van „Hét Volk" is (zoools we reeds
in ons vorig nummer meiddén) het
voorstel van den kabinetsformateur
dr. Bos, tot het aanvaarden van drie
sociaal-democratische ministerporte
feuilles, afgewezen.
„Hel Volk" bevat over deze confe
rentie de volgende mededceling:
De Partijconferentie van j.l. Zater
dag werd bijgewoond door '21 partij-
genootc-n. Tegenwoordig waren het
Partijbestuur, de Kamerfractie (waar
van één lid verhinderd was) en be
halve de voorzitter, drie leden der re
dactie, van „Het Volk". De conferen
tie duurde van half 11 tot 6 uur en
van 8 tot 11 uur.
Behandeld werd dc vraag van dr.
D. Bos, aan wien door do Koningin
de opdracht tot kabinetsformatie is
gegeven, óf de S. D. A. P. bereid zou
zijn, mede te werken tol dè vorming
van een kabinet uit de geheele lin
kerzijde, door daarin zitting te ne
men,
Uit dc overgelegde correspondentie
tusschen dr. Bos en den voorzitter der
soc.-dè'm. Kamerfractie bleek, dat de
heer Bos voor de gewenschtë samen
werking een règeêringsprógrain had
'ontworpen,'flat. resultaat van de ge
houden verkiezingen, beschouwd
moet worden als het werkprogram
voor elke regeering, die op den
grondslagvan de uitspraak der. kie
zers.het bewind, aanvaardt.
Wat den aard der gevraagde sa-
meiwerking betreft, zoo bleek deze
bedoeld te zijn voor den tijd der ga
zamenlijke regeering, tusschen de
vrijzinnige partijen en de S. D. A. P-
in de regeering, in de Kamer en in
het land.
De nadere voorwaarden van die sa
menwerking (verdeeling der porte
feuilles, houding leu opzichte van ver
schillende vraagstukken, bégrootin-
gen eii gebeurlijkheden; onderlinge
verhouding in en buiten de Kamer)
zouden eerst ter sprake komen, nadat
de S. D. A. P. zich principieel tot sa
menwerking in een Jinksche regee
ring tér uitvoering van het overge
legde program had bereid verklaard.
Weigering zou ten gevolge hebben,
dat dé heer Bos dé hem gegeven op
dracht lot kabinetsformatie niet zou
kunnen aanvaarden.
De vraag, of die weigering ook zou
medebrengen, dat de vrijzinnige con-,
centratie alsdan van. hel vormen
eener regeering ter uitvoering van het
overgelegde program zou afzien, kon
niet worden- beantwoord, daar zij, in
de vrijzinnige concentratie-geen punt
van bespreking bad uitgemaakt, aan
gezien deze met dr. Bos instemt wat
de door hem beproefde wijze van op
lossing betreft.
De gevoelens onitront dit voorstel
waren verdeeld. Onder hen, die ge
neigd waren tot aanneming,wasééne
slrooming, die deze aanneming af
hankelijk stelde van de vervulling vari
nader te stellen voorwaarden omtrent
de vrijheid van beweging van soc.-
dem. ministers in het te vormen ka
binet, terwijl een tweede slrooming
ster plaats, en haar grootvader kwam
naast haar zitten en vatte beide hare
handen in de zijne. Hij zog er vroolijk
en opgewekt uit, en hoe zij ook aller
lei gissingen maakte, zij kon niet
vermoeden wat daar de reden van
kon zijn.
Ge moet weten, begon hij, dat
David kuntoorhediendo bij een effce
tenmukelaar is, in cone straat te Lon
den, die Gopthall Street heet. Onlangs
komt er bij dien effectenmakelaar een
heer, om te vragen of zijn oom al dan
niet, negen of tien jaar geleden dovi
zijne bemiddeling een zeker aantal
gouvernemcms-obligatièu, of aaiidee-
len, of weet ik hoe het heet, gekocht
heeft. Ik heb geen versland van zulke
zaken, on ge moot niet venvachten
dut ik als een bankier spreek, maar
ik zal u zoo wijs maken als ik zelf
hen. De reden waarom die heer dat
vroeg, was om een zekere som in de
Bank van Engeland tc beleggen, zoo
als ik begrijp, nieonende dat die som
vroeger door zijn oom aan het gou
vernement geleend was. Maak ik liet
u duidelijk, meisje, of hoe langer hoe
ncvelachtiger? Het wordt mij wel wat
duister als ik aan do bijzonderheden
kom, maar tot nu toe begrijp ik hei
wel.
Ik geloof, dat i'k het ook-wel be
grijp, zeide Sara, niet recht wetende
waar dio inleiding toe diende. Ik be
grijp het wel.
de noodigc- bewegingsvrijheid een van
zelf sprekend Iets cn daarom hel
stellen van nadere voorwaarden over
bodig achtte.
Onder hen, die het voorstel wilden
weigeren, was éénc slrooming, die de
ze weigering hiermede motiveerde,
dat de aanneming van het voorstel
door de vrijzinnigen niet was gesteld
als onmisbare voorwaarde voor de
uitvoering van hun program, zooals
dit door dr. Bos was geformuleerd. Dc
andere strooming echter verklaarde
zich ook in dat geval tegen de aanne
ming en wel op de gronden, hierna
te ontwikkelen.
Wal de''reden voor deze verschillen
de opvatting betreft,- zoo bestond or in
één opzicht eenstemmigheid in do
vergadering. Allen toch verklaarden,
zij het niet geheel op dezelfde gron
den, aan dc vorming van een vrijzin
nig ministerie, dat bereid was, met
vooraf omschreven steun der soc-
dcm. fractie het overgelegde program
uit te voeren, de voorkeur te geven
boven eön" ministerie uit de geheele
linkerzijde, als dc heer Bos wil. Over
de vraag evenwel, of bij afwijzing van
diens voorstel de kans op een derge
lijk ministerie bestond, liepen de mee
ningen uileen. Achtte een deel def
vergadering het, met het oog op de
houding der vrijzinnigen bij do ver
kiezingen en de herstemmingen on
denkbaar, dat zij zich van de uitvoe
ring van dat program zouden afma
ken, zoó'dra hun die door toegezegden
steun der Partij werd mogelijk ge
maakt daartegenover uitte men 'de
vrees, dat onze weigering door de vrij
liberalen zou worden gebruikt als een
voorwendsel, om het algemeen kies
recht niet in te voeren. Tegenover do
vrees, die ecnerzijds werd geuit, dat
door onze weigering het ouderdoms
pensioen in gevaar kon worden ge
bracht, werd anderzijds betoogd, dal
dit in élk geval is buitengesloten, om
dat het pensioen volgens art. 3CJ der
weUTaliria in eik geval op 3 Dcc. in
werking treedt en de meerderheid van
55 in de Kamer toch in geen geval
een initiatief-voorstel' der soc.-dem.
fractie om dat pensioen uit tc breiden,
in den geest van het amendement-
Borgesius, zou kunnen afwijzen, zon
der daarmede In flagranten strijd tv
komen mét de afgelegde beloften.
Vanwege de minderheid werd ver
der de vrees uitgesproken, dat er in
het geheel geen vrijzinnig kabinet tot
stand zou komen en dat daarmede de
uitvoering van het concentratie-pro
gram twijfelachtig zou worden, ol dat
het wegens de gebleken onmogelijk
heid om dc vrijzinnige en soc.-dem.
groepen in één regecring te combinee
ren, de rechterzijde spoedig zou ge
lukken, weer aan de regeering te ko
men en dat daarvan de verantwoor
delijkheid zou worden gelegd op on
ze Partij Hiertegenover wees de
meerderheid er op, dat zeer zeker on
ze Partij een zekere verantwoorde
lijkheid voor de uilvoering van ons
herstemmingsprograia op zich Heelt
geladen, een verantwoordelijkheid
die zij aanvaardt door zich ten op
zichte van een te vormen concentra-
tieregcering te willen verbinden tot
steun, zelfs voor militaire begrootin
gen, op voorwaarden en in den vorm
als dit door de nieuwe Kamerfractie
mét algemeene stemmen is besloten
eu aan de Koningin cn den kabinets
formateur is medegedeeld. Hiernaast
staat echter de verantwoordelijkheid
der vrijzinnigen zelve voor hun eigen
optreden, hun eigen program en de
door hen afgelegde beloften. Hun
strijd had ten doel do ontneming der
regeermacht aan dc rechterzijde; zij
hebben dus te zorgen, dat de rechter
zijde niet weer aan het roer komt,
iets wal trouwens met het oog op
hare minderheid, thans onmogelijk is
en wat, als het gebeurde, als gevolg
van de weigering der vrijzinnigen tot
aanvaarding eener op soc.-dem. mede
steunende regeering en van oen daar
uit voortvloeiende Kamer-ontbinding,
de vrijzinnigen, die thans de kans
hebben met onze hulp hun kracht van
regeere» en hervormen te toonen,
voor goed zou blameercn als een rich
ting, die niet w i 1 regeeren op do
eenig mogelijke wijze en die daardoor
tot regeeren onder de bestaande om
standigheden onbekwaam is.
Hét levensbelang der vrijzinnige
partijen zelve, zoo meende men dus,
zou hen verplichten, den door ons ge
boden steun te aanvaarden; deden zij
dit niet, dan zouden zij, en niet wjj,
de verantwoordelijkheid dragen voor
de daaruit voortvloeiende gevolgen.
En cenriiaal een vrijzinnige rogeeriiig
daar zijnde was hel hierover be
stond eenstemmigheid ondenkbaar,
dat deze iets anders zou kunnen doeu
dan hun program, zooals het door dr.
Bos ons is voorgelegd, uitvoeren. Om
deze reden meende dc meerderheid,
dat weigering van liet voorstel van
dr. Bos in elk geval zou leiden tot de
vorming eener regeoririg, die hetzelf
de program zou uitvoeren, doch met
meer kans van slagen dan bij vor
ming eener gemengd vrijzinnig-socia
listische regecring.
Goed dan, Er zijn misschien nog
wel klippen in het verschiet, hernam
Armstrong vroolijk, maar intussclien
zijn wij in kalm water. Die heer was
de eenige erfgenaam van zijn oom,
en had reden om uit eenig© aanteeke-
ningen van den ouden man tc moeten
opmaken dat hij op die wijze over
eene som geld beschikt had. I-lij ver
voegt zich bij David's patroon óm zich
daarvan te vergewissen. David ziet de
boeken uit dien lijd na, en vindt het
geboekt. liet heeft betrekking op eene
som van vijf duizend pond. eu de
heer heeft alle kans het geld te krij
gen. Nu weet ik zeker dat zoo n goed
hartig meisje als gij daar blij om zal
zijn.
Hij lachte, en schudde hare handen
zoo vroolijk dat zij niet minder kon
doen dan hem mei een glimlach te
antwoorden,
—Ik hoop, zeide zij, dat die lieer
zijn geld krijgt en er lang plezier van
mag hebben. Maar waarom verheugt
dat u zoo? Gij zïjt het toch niet? -- gij
hebt geen oom. Is het David? neen,
die heeft ook geen oom, en die heeft
ook alleen maar de boeken nagezien.!
O, grootvader, is liet Clem is hel de
arme Clem? O, als het Clem eens
was, zou ik werkelijk blij zijn.
(Wordt vervolgd).
