SsfJLEÏl ÖAGOL&Q
GOUDEN VISIOENEN.
TWEEDE BL&D
Woensdag 30 Juli 1013
Cs Gantscba Wareldtentooa-
stelilng.
VII. (Slot.)
Een der mooiste gebouwen op de
tentoonstellingsterreinen is dat van
Canada. En evenals in Brussel, heb
ben de Canadeezen er ook nu weer
kaus toe gezien om van hun expositie
iets moois en iets speciaals te maken.
llij die wordt aangelokt door het
.„Welcome" bij den ingang, en bin
nentreedt, vindt er spoedig veel dat
interessant is en op handige, „pak
kende" manier geëxposeerd. Een aar-
dig-gcënscèneerd landschap, met een
geschilderden achtergrond, herbergt
een groot aantal (opgezette) vertegen
woordigers der C.anadeesche fauna.
De dierenverzameling is van zeer uit
eenloopenden aard, en ais ze niet op
gezet waren en hier levend mochten
rondloopen, zou het vermoedelijk wel
spoedig op een algemeen gevecht uit
draaien. Nu kijken de geëxaoseerden
eikaar alleen maar glazig met hun
doode oogen aan, en blijven onver-
wrikbaar op huii plaatsen.
Dat doen ook een paar opgezette
bevers, die in een tweede landschapje!
rustig op een heuveltje zitten. Maar
die hebben ook hun levende collega's.
Beneden aan 't heuveltje, aan de oe
vers van een paar kleine bassins, zijn
er twee in de weer. Ze storen zich niet
in 't minst aan de rij toeschouwers
die steeds over de balustrades han
gen, maar wroeten en kruipen, dui
ken af en toe eens in 't water en glij
den met kalme staarlbewegingen
daarin voort, komen dan weer boven,
gaan „uit 't vuistje" een appel eten
en genieten algemeen e bewondering.
Blijkens de bijgevoegde mededeelin-
gen „nam de Bever plaats op het bla
zoen der ridders van Nova-Seotia
wanneer die ridderorde door Karei I,
koning van Engeland, in 1630 gescha
pen wierd hetzelfde teeken wierd
aanvaard als handelsmerk van Cana
da op vraag van Frontenac aan den
koning van Frankrijk in 1670."
in het derde landschap tuffen een
paar door elektriciteit gedreven kloinc
spoortjes rond. Ze glijden langs ber
gen, door tunnels, over bruggen, langs
„sappige weiden" en steden, en trek
ken wagens, vol graan geladen. Dit
landschapje bedoelt te geven „gedeel
telijke" zichten der sleden Port Ar
thur en Fort Williams (Oppermeer)
tij de monding van het net der Cana-
deesche inlandschc vaarten. Het graan
van N. W Canada wordt hier opge
stapeld in elevators (waarvan sommi
ge 7.5 niillioen schepels inhoud heb
ben) tot. de inscheping op de booten
kan geschieden.
Ook de miniatuur-elevators ontbre
ken in deze model-nijverheïdsstreek
niet.
Dit is dan alsmede het voornaamste
In het Canadeesche gebouw. En er zijn
nog enkele al'declingen, -waarover ik
niet heb geschreven. Zo.oals bv. het
paleis, waarin de voortbrengselen van
den Belgischen Congo en allerlei bij
zonderheden betreffende doze kolonie
zijn geëxposeerd, de inzendingen van
Amerika en Japan... Ja, van de laat-
sten valt anders niet erg veel te zeg
gen. Ze zijn ondergebracht in een
groot gebouw;dat een verzameling
van kleine exposities bevat, én waarin
een uitzondering overigens bij
het schilderen geen rekening is gehou
den met de kleuren dier exposities,
zoodat de kakelbonte stand van Japon
in schreeuwende tegenstelling is met
het hardblauw-en-wit van de zoldering
en de Slars-and-stripes van Amerika."
Oranje en helblauw verdragen elkaar
nu eenmaal niet best. De inzendingen
zijn inzendingen van firmanten op ve
lerlei gebied... meer is er eigenlijk
niet, van te- zeggen.
Maar ik mag'deze artikeltjes niet
eindigen zonder nog wat te hebben ge
schreven over het groote attractie-ter
rein, (lat zéker welverzorgd en aan
lokkelijk genoeg is, maar dat ik in de
eerste dagen vOn .Juli zoo schraal be
zocht vond.
Dat verdient het toch niet. Er zijn
alle aantrekkelijkheden van een deug
delijk attractie-terrein te vinden, en
langs den weg die erheen leidt rijen
zich ettelijke restaurants met gezelli
ge terrassen en baleons met „riante
uitzichten".
De „attracties'' liggen tussehen de
boomengroepen van een vriendelijk
park, en een groote vijver daarin is
tevens liet bassin van de beroemde
„walc-r-cnute", die ik wegens gebrek
aan belangstelling van de zijde der
tentoonstellingsbezoekers even zelden
F e u i 18 ©f si
Uithet lingelsch-
1 Van
DAVID CHP1ST1E MURRAY.
90)
Dan moeten wij er dadelijk heen
gaan, sprak de dame. Er komt
een sneeuwstorm opzetten. Hij is mis
schien in het gebergte verdwaald.
Wilt gij ons geleiden vroeg
de tolk. Nu? Dadelijk?
Neen, zeidc de khanjee, er
komt sneeuw. Zie, zij valt reeds. Over
twee uur is het avond.
De tolk bracht dit antwoord over.
Sara, sprak de grijze man,
wij moeten terstond voortgaan, meis
je. Het wordt nu een zaak vaii leven
of dood voor den jongen.
Ja, zeide zij, wij moeten
geen oogenbük verliezen. Er zijn hier
zeker wel mannen, die zich in het
gebergte durven wagen?
Honderd voor één, antwoord
de de dragoman maar zeer zeker
geen Grieken.
Haal dan mannen, hernam
,zij, op smeekenden loon. Haal lak-'
In werking heb gezien als de reus-
achtige „toboggan". Verder zijn er
vele en velerlei kramen en tenten;
men kan er zich laten electriseeren,
kieken en de toekomst laten voor1-
spellen.,..
Toeh was het er stil. Ik hoop, dat,
Augustus en September voor al die
ondernemers heter zullen worden,
want anders ziet het er voor hunne
heurzen droevig uit. De harmonie-
korpsen, die. verdienstelijk concer
teeren in 't attractiepark en op Oud-
Vlaanderen, verdienen ook zeker
meer belangstelling te genieten dan
in de meergenoemde tentoonstel-
lingsdagen voor hunne harmonischeI
klanken werd betoond.
En dan is er nog het Scnegaleesche
dorp, dat toch bij zoo schraal bezoek,
onmogelijk kan floréerén. „Les 150
iudigénes", die binnen een palen-
heining in een huttendorp achter het
attractieterrein wonen, zullen nog
eens op een goejen dag ertoe moeten
besluiten, om deu spèeialen entré'e-
prij's van hun woonplaats te verhoo-
genZe zien er héelemaal niet naar
uit, de zwarten, of ze voor zoo'n radi
calen maatregel bang zouden zijn. I
Bij voorbaat hebben zo hun „zachten
aandrang' naar „pourboires" al een
beetje versterkt.
De onschuldige vreemdeling-in-het-
negér!and, die na z'n entrée geofferd
te hebben het oord der zwarten be
treedt, wordt instantelij k omringd
door een legertje van diklippigo, wip-
neuzige jonge Senegaleezen, die het
kennelijk op zijn pecuniae voorzien
hebben en daarbij bijzonder vrijmoe
dig ta werk gaan. Eén lang, beehig
persoon, die het stamhoofd zou kun
nen wezen en mitsdien een dergelijk
optreden van „de hoop des dorps"
moest kunnen tegengaan, vindt dat
optreden integendeel aardig, en moe
digt het door een sympathise erend ge
ler ij seh aan.
Een méneer, op wiens huis „Petit
viol on" staat, speelt op een klein vi
ooltje een goedig deuntje, twee ande
ren zijn aan 't zijde-weven en ten
slotte is er een die op den tam-tam
een buitengewoon-eentonig lied speelt,
en 'ook al heel best geld gebruiken
kan. Er voor bedanken, na ontvangst,
doet hij principieel niet.
De Senegalees lijkt me geen prettig
mensch. Voorloopig is hij nog te on
opgevoed, laat teveel merken dat hij
het geld van anderen wil hébben,
heeft geen muzikaal gevoel en kleedt
zich slecht en onvoldoende.
Nielfcihm is hij 'een „attractie",
omdat-ie zoo'n rariteit op do wereld
tentoonstelling is.
Laat ik eindigen met de verzeke
ring, dat naar mijn ervaring een be
zoek van enkelo dagen aan deze
grootsch-opgezette en interessante ten
toonstelling volkomen de moeite loont,
en de verwachtingen niet beschaamt.
En laat ilc daarbij den wensch voegen,
dat de laatste maanden der Gentsehe
tentoonstelling voor haar zóo succes
vol mogen zijn, dat zij de eerste vol
komen goedmaken!
ROBERT. P.
Buitenlandse!) Overzicht
O© BaJIkarwuSkaara Sm
vo8B© working.
De actie tegen Turkye.
Op het telegram van koning, Carol
van. Roemenië, waarin de Turken ge
waarschuwd worden tegen het over
trekken va)) de lijn Enos—Midia ant
woordde de Sultan „dat de Turken
uit religieuse, militaire en ethnogra-
fische gronden van Thracio geen af
stand kunnen, doen."
Dit bericht wordt uit Koustantino-
pel bevestigd. Wat de Turken dus
thans doen is betzelfde wat zij in Ja
nuari op de conferentie te Londen de
den zich plaatsen op het standpunt
dat de Maritza de grenslijn zal zijn
tussehen Turkije en Bulgarije en dat
Adrianopel, „de heilige stad", aan
Turkije moet vallen.
Europa, dat dit standpunt in Janu-i
arï niet kon goedkeuven kan 't thans
evenmin.
Maar de mogendheden zijn nog
steeds niet eenstemmig over de wijze,
waarop zij dit aan Turkije zuilen
doen weten. De berichten uit -Kon-
stantinopel over een optreden der ge
zanten, te zamen of elk afzonderlijk,
zijn onjuist. De gezanten te Konstan-
tinopel hebben nóg geenerlei instruc
ties ontvangen, en moeten daarop
wachten, voordat zij.bij de Portekun-'
nen protesteeren. Zij kunnen geen in
structies krijgen zoolang de mogend
heden het over den te volgen weg
'niet eens zijn. E)i eerst Dinsdag
kwam de Londensche gezantschaps-
kels en lantarens. 'Laten we in het
rijtuig hout meenemen om vuur aan
te leggen. Hoe ver kunnen wij rij
den 1
Hoe ver kunnen wij naar den
poel aan den voet van Baba Konak
met het- rijtuig gaan vroeg de
dragoman.
Anderhalf uur, zeide de Griek
gemelijk.
Hij had klanten verwacht, én hij
kreeg niets anders dan vragen.,
Is de weg goed
Vrij goed.
Zeg hem, zeide de grijze man,
dat hij een zestal sterke knapen
laat roepen, die bereid zijn om met
ons haar liet gebergte 'te gaan. Beloof
ieder hunner een gouden lire. Zeg
hem dat hij er ook een krijgt als wij
binnen twintig minutc-h kunnen ver
trekken.
De dragoman vertolkte dit in het
Grieksch, en de Griek spoedde zicli
been zoo snel als hij kou,
Gij blijft hier om op ons te wach
ten, grootvader, zeide Sara. Wij
zullen hem vinden. Maar, en de
tranen sprongen haar in do oogen,
zijn hart zal gebroken wezen voordat
wij bij hein zijn.
11c blijf hier niet om op u to
wachten, -- antwoordde Armstrong;
maar ik ga met u mee. Denkt ,gc,1
dat ik zoo oud en zwak ben, dat ik
voor zoo iets niet een paar ureri kou-,
kan uitstaan?
conferentie veer bijeen, ,om over de
maatregelen tegen Turkije" te'beraad
slagen. Zijn die maatregelen e'chs
vastgesteld, dan zullen aan de ge
zanten te Konstantinopel instructies
voor bun optreden worden toegezon-1
dei);
En aangezien de gezanten te Lon
den nu juist niet getoond hebben,
vlug en afdoende te kunnen werken,
maar zij altoos lang op besliste aan
wijzingen hunner regeeringen raeteii
wachten, zal dit optreden van de mo
gendheden tegen Turkije ook wel niet
spoedig gebeuren,
'Daarop rekent men natuurlijk in)
Konslantinopcl. De Turksche regee
ring heeft altoos hoop op oneenighcid
tussehen de mogendheden, waardoor
de positie -voor de Porto gunstiger
wordt.'Sléchts wanneer Europa eens
gezind en eenswillend is, kan er van
de Porte geëischt worden, zich aan
■dien wil te onderwerpen. Maar' wat
kan van.de Portc worden verwacht,
als de mogendheden het zelf niet eens
zijn?
De conferentie tc Londen.
Naar vernomen wordt hebben de
ambassadeurs gisterenmiddag gedu
rende drie uren op het ministerie van'
buitcnJandsche zaken vergaderd,
waarna zij. uiteengingen tot Vrijdag
aanstaande.
De conferentie heeft de regeerings-
wijze van Albanië thans definitief ge
regeld. Het land zal bestuurd worden
door een vorst, die na verloop van zes
maanden aangewezen zal worden. In-
lusschen zal liét bestuur van Albanië
geregeld worden. Voor dit doel zonden
de mogendheden oen commissie van
conlröle uit, bestaande uit een. ver
tegenwoordiger van Albanië en een
van elk der mogendheden. Die com
missie zal zoo spoedig mogelijk in
Albanië bijeenkomen. Nadat zij zich
•dan op de hoogte heeft gesteld van.
■de reeds bestaande, elementen van
-stadsbestuur' "en andere'Vormen- van
beheer, zal zij aan de mogendheden
voorstellen doen omtrent de toekom
stige organisatie.
De gendarmerie zal staan onder be
vel van Zweedsche officieren. De mo
gendheden zullen de Zweedscho re-
gcei'ing verzoeken een hoofdofficier
aan te wijzen, die Üe commissie zal
begeleiden naar Albanië,1 teneinde
ddar na te gaan hoeveel officieren
noodig zijn.
De conferentie zal zich. Vrijdag, a.s.
bezighouden met de regeling der1
.grens van Zuid-AJbanië.
De quaestle van den opmarsch
der Turken werd niet behandeld in
de vergadering van Dinsdag, zij was
echter later het onderwerp der ge
sprekken.
Tegemoetkoming der Bulgaren.
Uit Sofia wordt aan de Temps" beT
richt: „Mén verneemt''pit Bulgaar-
sche bron,' dat Bulgarije; teneinde de
oplossing van de quaestic betreffende
Adrianppel te vergemakkelijken, be
reid zou zijn aan Turkije eenige con
cessies te doen, o.a. slechting van de
forten van Adrianopel, neutralisatie
van die stad, benoeming van een leer-,
kèï'ijk vertegenwoordiger van dén'Sul
tan, -en verleening van exterritorial)-
teit aan 'de Mohammedanen, vérbón.-;
den aan de moskeeën."
Maar daarmee zullen de Turkén
wel niet tevreden zijn.
Van fle oorlogsvelden»
Bulgaren en Serviërs.
De Bulgaren vechten nog met den
moed der wanhoop 1
Uit Belgradowordt aan den „Ber-:
liner Lokal-Anzeiger" geseind „De
Bulgaren doen haast bovênmensche--
lijke pogingen om door de Servische
stellingen heen te breken. Dag1en
nacht duren- de aanvallen op'de posi
ties der Serviërs voort. De Bulgaren
ontzien hun troepen niet. Ze hebben
alles op de been gebracht wat een ge
weer dragen kan, tot jongelingen van
17 jaar af. Bestormingen worden tot
tienmaal toe herhaald, steeds in ge-
dolen colonnes, die een zeer goed
mikpunt vormen voor het Servische
geweervuur en dat der niacliinegcwe.-
ren. Het is geen vechten meer, maar
een formeele slachting. De Bulgaren
hebben reeds-geruimen tijd bijna het
geheele leger alleen tegen Servië ge
concentreerd, orn op hen nog voor het
sluiten van. den vrede eenig succes .te
behalen. Daarom is deze oorlog zoo
vreeselijk' bloedig. Servië verloor tot
nu toe bij de 30.000 man aan doodên
en gewonden, Bulgarije meer dan.
driemaal zooveel, nagenoeg .100.000
man.
Uit Semlin wordt aan.de „National
Zoitung" geseind: „Detachementen
van het Servische leger hebben den
rechtervleugel van het Bulgaarsche
léger bij Pirot omsingeld en in den
rug ervan de spoorwéglijn Kustendil
—Sofia bezet. Aan het front wordt
met afwisselend geluk verwoed ge
streden, AJle pogingen der Bulgaren,
om de onophoudelijke aanvallender
Serviërs af te slaan, zijn zonder suc
ces gebleven."
GrootvaderHet zou dwaasheid
van u zijn om meo te gaan.
Dwaasheid of niet, ik ga mee',
hield Armstrong vol, en als ik niet
verder gaan kan, blijf ik waar ik ben,
maar zoolang ik nog een voet kan
verzetten rust ik niet voordat wij hem
levend of doöd gevonden' hebben.
Wat is. het voor een weg van
hier naar den poel ten zuiden' van
den Baba Konak vroeg de drago
man aan Athanas.
Opwaarts den muur van een buis
hoog, antwoordde Athanas, en
afwaarts den muur van een liuis
laag,
Hij zegt, vertolkte do drago
man, dó t liet geen'goed© weg is. Is
er een padvroeg hij.
Athanas, die geen kans zag om lelie-
gen of te "vérgr ooien, vergenoegde
ziel) met te knikken.
Zijt gij dien weg zelf wel eens go-
gaan
Twintigduizend maal, ant
woordde Athanas.
Kan eeh vrouw het doen
Athanas knikte weder.
De weg is niet goed, zeido de
tolk, maar li ij zegt dat hij ©r zelf
oen- paar malen is geweest, en (fat er
een begaanbaar pad is, niet te moei
lijk voor ©en vrouw.
't Is vanavond voor eene vrouw
niet- om te doen, zeide' Athanas,
en een vrouw kan het niet eer dóen
:dai> iia de voor-jaarsregèns.-
JJU Ween.cn wprdt 'aan de „Tagli-
cjie Rundschau" 'geseind „Volgens :'n
bericht uit Sofia is aan -de Kresna-
j)as een beslissende slag geléverd. -
In een extra-uitgave van het Boe-
charestcr blad „Min er va" wordt van
een grooten slag tussehen Serviërs en
Bulgaren bij Egri Palanka bericht.
Aaii beide zijden wérden groole ver
liezen geleden. De Bulgaren leden de
nederlaag."
De Grieken.
Uit Salonika wordt aan den „Berli
ner Lokal Anzeiger" - geseind „De
Griekschc troepen hebben de Bulga
ren, die zich naar Dsjocrnajahala in
groote wanorde terugtrekken, bijna
geheel ingesloten. Zelfs een gedeelte
Van de bagage van den genéralen staf,
met belangrijke teekenirigen en stuk
ken, viel in handen der Grieken."
Nader wordt geseind, dat de Grie
ken. den beslissenden slag wonnen.
De verliezen waren aan beide zijden
groot, maar de Bulgaren verloren "t
meest.
De Grieken hebben ook Ghiouniul-
djina bezet zonder tegenstand te ont
moeten.
De Roemcniêrs
trekken voorloopig niet verder op Bul
gaarse!) grondgebie'd.
Uit Boecharest wordt aan de „Vos-
sische Zeitung" geseind „Koning Ca
rol heeft hevel gegeven om' de Bul
gaarsche officieren, die zich op het
oogenblik in Targovista in krijgsge
vangenschap bevindpn. op hun woord
ivian eer dat zij niet meer aan den
oorlog zullen deelnemen, in vrijheid
te stellen."
De Turken
zetten den opmarsch op 't oud-Bul-
gaarsch gebied niet voort-
Met Adrianopel zijn ze dus tevre
den.
De Turksche kroonprins is te Adri
anopel aangekomen en daar plechtig
begroet. De prins richtte een dankbe
tuiging tot 'L leger, voor de herovering
van Adrianopel,
Binnenland
Briefwisseling in zake Se
Kabinetscrisis.
Wij laten het belangrijkste deel der
briefwisseling volgen inzake de kabi
netscrisis gevoerd tussehen dr. Bos
en-mr. Troelstra.
- - Op 12 Juli schreef dr. Bos aan Mr.
Troelstra
Door Hare Majesteit de Koningin is
mij dc opdracht gegeven -een nieuw
Ministerie samen te stellen, „gevormd
uit de geheele linkerzijde van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal",
derhalve uit vrijzinnigen en sociaal
democraten.
Alvorens deze. opdracht, welke ik in
beraad heb gehouden, te kunnen aan-
i vaarden, wensch ik mij er van te ver
zekeren, of de .partijen, welke de lin
kerzijde vormen, bereid zijn samen te
werken, ten einde de samenstelling
,vgjjL-een dergelijk Ministerie mógelijk
maken.
Het is met dit doel, dat ik mij wend
jot'U, als voorzitter van cle'Sóciaal-
'Democratische .Kamerfractie, ónder
mededeeling van .enkele, denkbeelden
o.ver. de grondslagen, waarop, deze sa-
menwerking zou kunnen tot stand ko-
-men.v
Het nieuwe Ministerie heeft een
beperkte taak te vervullen, bestaande
.in het tot stand brengen van die her
vormingen, welke de Vrijzinnige Con
centratie en de Sociaal-Democratische
Arbeiderspartij thans in de allereer
ste plaats wenschen 'en dat, voor zoo
ver daarover bij de laaLste al.gémec-
pe; verkiezingen eenstemmigheid is
.gebleken.
Deze hervormingen zijn
1.- Grondwetsherziening tot invoe
rring van het algemeen kiesrecht voor
mannen, zonder dat daarmede ge
paard gaat wijziging in de rechten
van de Eerste Kamer.
Wegneming van de belemmering,
welke in de Grondwet tegen de invoe
ring .van vrouwenkiesrecht is gelegen,
Ónder opneming van bepalingen,
waardoor wordt voorkomen, dat hij
de-regeling van het vrouwenkiesrecht
rechtstreeks of middellijk eischen van
.maatschappelijken welstand, worden
gesteld.
Wegneming van de beletselen tegèn
de verkiesbaarheid van de vrouw.
2. Uitbreiding van art. 369 der In
validiteitswet in den zin van'tamend.-
Bórgè'siüs-Drucker-Tydeman-, als voor
bereiding der verwezenlijking van dat
deel van het concentratie-manifest,
dat op de ouderdomsvoorziening be
trekking heeft.
- 3. Met het oog op dezen maatregel
zal aanvulling der geldmiddelen
hoofdzakelijk door vervanging van de
vermogens- en bedrijfsbelastingen
door een Rijksinkomstenbeiasting en
door wijziging der successiebelasting
noodig zijn. - Van tariefsherziening
Hierop gaf d© dragoman geen ant
woord, maar stapte het rijtuig uit
vroeg een glas mastica, en warmde
zijn handen en voeten bij het vuur.
Ik was bevreesd, zeide Arm
strong, dat wij nooit bij hèm zou
den komen. Wat heeft het ons vier
verdrietige dagen gekost om da( geld
te -leunen I Men zou gemeend hebben
dat toen die advertentie een week
lang dag aan dag in de Times"
stond en wij er reeds bijna onze laat
ste penny voor hadden uitgegeven en
er niemand opkwam, uwe rechtmati
ge aanspraak genoeg bewezen was.
IIo© zou ook iemand anders aan
spraak kunnen maken, daar gij het
eenige kind van uw vader zilt <R) hij
u alles wat hij op.de 'wereld bezat,
hoeft nagelaten ik geloof dat men-
schen, d)e geld, hebben, er meer
waarde aan hëcJiten da)) wie liet
niet -hebben, olschoon men zou kun
nen denken, dat. het tegendeel het ge
val zou zijn. Als wij terugkomen,
meisje, zult gij een groote en rijke
dame zijn. Verhard uw hart" nooit
tegen de beden der armen. Als ge
voor eene goede zaak kunt leenen,
wees' dan niet al te bevreesd uw'geld
niet terug te krijgen.
1-lij had wel-iets anders om over te
denken, maar hij wilde liever over
wat ook spreken, dan zijne gedachten
te laten verwijlen" "bij het Schrikbeeld,
dal zich telkens aan hem opdrong.
Die eenzame poel, had hij
worde afgeziep, Het bestaande ont
werp ingetrokken.
Bij de wijziging van de Grondwet
zal tevens 'de invoering van' eèn stel
sel van evenredige vertegenwoordi
ging moeten worden mogelijk ge
maakt en zooveel doenlijk worden be
vorderd.
In het voorgaande is, naar het mij
voorkomt, datgene opgenomen waar
van het bekend is, dat daarover waar
schijnlijk 'eenstemmigheid is te ver
krijgen.'Liét zal als de kern'van het
Regeeringsprogram kunnen worden
beschouwd, behoudens hetgeen nader
door-onderling overleg daarop mocht
worden gebracht. Dit program be
hoort echter in ieder geval niet meer
op te riemen dan strikt noodzakelijk
is, wijl 'partijen, die in beginsel tegen
over elkaar staan en elkaar onderling
bestrijden, slechts zóó lang baar on-
derlingen strijd kunnen staken als
voor het bereiken van een gemeen
schappelijk begeerlijk geacht doel
noodig. is.
Wat betreft de samenstelling van
een Ministerie doel ik u mede, dat bij
'mij geen' bezwaar bestaat,, dat. drie
sociaal-democraten voör een niiniste-
rieele portefeuille worden voorgedra
gen.
Daar het hier betreft de samenstel
ling van een Kabinet uit twee politie
ke organisaties, zult gij evenals ik het
op prijs stellen, dat de hoofdpunten
van de sari)enwerking schriftelijk wor
den vastgelegd.'Aangenaam zou het
mij daarom zijn schriftelijk uwe op
vatting to vernemen tdn aanzien van
de mogelijkheid om op deze grondsla
gen, waarvan natuurlijk door U ook
aanvullingen' of wijzigingen kunnen
worden voorgesteld, tot de vorming
van een Ministerie uit de geheele lin
kerzijde te geraken.
Eerst daarna zullen,naar mijne
meenihg, verschillende andere vragen
met vrucht kunnen worden overwo
gen. Daarvoor zal een mondelinge be
spreking de inleiding moeten vormen
Over tijd. en plaats treed ik dan gaar
ne met U in overleg.
In het bijzonder vestig ik reeds da-:
delijk iiwe aandacht onder meer op
de volgende punten
De houding van het Ministerie ten
aanzien van reeds aangenomen wet
ten voorts die ten aanzien van het
onderwijsvraagstuk, daaronder be
grepen de verbetering van de oplei
ding en salarieering der onderwij
zers.
De houding door de verschillende
partijen aan te nemeii ten aanzien
van (le begroetingen, meer in het bij
zonder die van Oorlog en Marine en
van de onderdeelen der Indische be
grooting, welke op de defensie be
trekking hebben.
De houding van de partijen onder
ling in het land bij verkiezingen, ge
durende het tijdperk der samenwer
king; zoowel als dió^van de samen
werkende groepen onderling en
tegenover het Ministerie bij onder
scheidene onderwerpen van dage-
lijkseh beleid.
Terwijl ik overtuigd ben, dat de
Vrijzinnige Concentratie zich met het
door mij" in dit schrijven ingenomen
standpunt vcreenïgt, kan ik niet na
laten met klem bij U aan te dringen
op samenwerking bij" do vorming van
het nieuwe Ministerie. De zoo lang
verbeide en door de partijen der lin
kerzijde .thans eenstemmig voorgesta
ne. hervormingen, waaraan ons land
behoefte heeft, zijn ten slotte door ge
meenschappelijke actie bij de verkie
zingen. onder ons bereik gebracht.
Daad van wijs beleid is het, thans de
ze hervormingen tot stand tc brengen
in zoo kort mogelijken tijd.
Bij' de1 vorming van een Ministerie
uit de geheele linkerzijde is dat mo-
geiijk.
Het zal mij aangenaam zijn als de
medewerking van U en Uwe staat
kundige vrienden voor dit doeL ie
verkrijgen is en daardoor de aan
vaarding van de opdracht mogelijk
wordt."
Op 14 Juli antwoordde Mr. Troel
stra o.a.
„Naar aanleiding van Uw heden
ontvangen schrijven, van 12 dezer heb
ik den secretaris onzer Partij ver
zocht, tegen a.s, Zaterdag een Confe
rentie van het Partijbestuur en de
Kamerfractie bijeen te roepen, orn
Uw schrijven te behandelen Boven-
dien zal op 27 Juli een- buitengewoon i
Congres' onzer Partij haar standpunt!
Le dien opzichte bepalen:
De vraag, waarvan ik'in Uw schrij
ven de hoodige toelichting mis, be
treft de opdracht tot bet vormen van
een gemengd vrijzinnig-socialistisch
kabinet zelf. U plaaiseride op formee-
len grondslag, zoudt'Gij U met.verwij
zing naar de Koninklijke opdracht
van nader ingaan op die vraag ont
slagen kunnen rekenen.
Van onze Partij kan evenwel niet
worden verwacht tol ue gewensclite
samenwerking in de regeering met
burgerlijke partijen, zoo geheel in
honderdmaal bij zich zéiyeix gezegd,
zou een gebroken hart, dat in een
zaamheid is, in verzoeking kunnen
brengen. Hij verdreef dit denk
beeld telkens, maar het liet zich niet
verdrijven, Die dagen van duister
nis, dacht Armstrong met ontzet
ting, toen zijn eigen hart tot hem
zeide wat' d© vrouw van. den geduldi-
gen lijder der- oudheid dezen toe
voegde 1
Wat kon Jiij in zulk een geval an
ders doen dan zijn hart met bevend
vertrouwen ten hemel heffen?
Monsieur, riep Sara dén
dragoman, toe, daar komen de
mannen aan. Kunnen wij brandhout
krijgen? Er zullen wel dorre takken
op de heuvels zijn. Als wij een groot
vuur konden aanieggen, zouden de
paarden misschien er bij kunnen
wachten als wij hen in de koude he
len staan zouden zij sterven. En kunt
gij ook'dekens krijgen? Die zijn mis
schien ook noodig.
tMadame, zeide d© dragoman,
alles wat gij vei langt zal geschie
den.
Dé khanjee kwam in de straat
aan, met een zestal druk gesticulea-
rende Turken. Een had een aangesto
ken fakkel in de hand, hoewel liet
nog maar schemering was, en al de
•anderen hadden fakkels in gereed
heid; De laatste toebereidselen wer
den gemaakt, de dragoman' klom
achlcióm het rijtuig,- en liet reisgezel-
strijd met haar karakter, haar verle
den en dé tót heden tussehen die par
tijen en ons bestaande verhouding
over te gaan, zonder overtuigd ta
worden van dc-noodzakelijkheid daar
van ter bereiking van het doel, tei
volvoering van de taak, door U mei
mijn volkomen instemming op blz. 2
en 3 van Uw schrijven uiteengezet.
liet daar ontwikkelde program Is
werkelijk te beschouwen als de zake
lijke grondslag voor elk ministerie,
dat thans wil regeeren, zooals die
door den afloop zelf der verkiezingen
is gelegd. Gij hadt echter, naar het
mij voorkomt, moeten aantoonen. dat
en waarom dit program alleen
kan worden uitgevoerd door eén ..mi
nisterie van de geheele linkerzijde".
Van ons tc eischen een tijdelijke sa
menwerking in de. regeering. in de
Kamer en „in het land", als Uw schrij
ven voorstelt, zonder voor dit abnor
male feit de absolute noodzakelijkheid
aan'té geven, komt mij voor een groo
te leemte in Uw voorstel te zijn, die
alsnog moet worden aangevuld, zal
ernstige overweging van dat voorstel
mogelijk zijn.
Hoezeer dit noodig is, zal U blijken',
als ik reeds bij voorbaat eenige be
denkingen noem, die het denkbeeld
der beoogde samenwerking bij mij
opwekt."
I-Iierna ontwikkelt Mr. Troel sir a
verschillende bezwaren, waarvan de
strekking reeds bekend geworden is.
door zijn artikelen in „Het Volk".
Hij vervolgt dan „Daarom heb ik
de Koningin als eerste poging tot op
lossing der crisis de vorming van een
gemengd burgerlijk kabinet, op de
basis en ter uitvoering van Uw pro
gram aangeraden. Mislukte dit wat
bij de door de verkiezingen ver
scherpte verhouding tussehen Con
centratie en Coalitie en het gebrek
aan groote, vooruitziende staatslieden
in ons land viel te vreezen, dan kwam
een kabinetsformatie aan dc beurt,
die de vrijzinnigen zou roepen aan do
regeering, ter uitvoering van hun pro
gram, dat zij nu eenmaal m. i. onder
geen voorwaarde onuitgevoerd kun
nen laten, evenmin als de soc.-dem.
Kamerfractie zich zou kunnen ont
trekken aan den plicht, om haar dc
uitvoering parlementair mogelijk ts
maken. Ik deelde I-I. M. dc termen mé
de, waaronder die steun, ook voor (le
militaire begrootingen, zou worden
verleend, volgens met algemeens
stemmen genomen besluit der Partij
conferentie van ons Partijbestuur en
onze nieuwe Kamerfractie. Een zoo
danige regeering zoude conflicten if»
het ministerie, uit het verschillend
standpunt van Uwe en onze partijen
noodwendig voortvloeiend, bespaard
blijven. Onze Kamerfractie en Partif
en de arbeiders zouden aan haar, alf
zuiver burgerlijke regeering, geen ei<
s'chen stellen, die zij aan een gemengd
socialistische regeering wèl zouden
stellen. Zij zou dér rechterzijde veel
minder punten van aanval bieden
dau een combinatie van vrijzinnigen
en sociaal-democraten. En van de
soc.-dem. fractie zou zij minstens den
zelfden steun ontvangen, dïe een ge
mengde regeering van haar zou ver
krijgen.
Eerst wanneer deze wijze van op
lossing der crisis hetzij om rnij thans
nóg onbekende zakelijke redenen,
hetzij wegens eventueelen door mij te
betreuren feiteiijken onwil der vrij
zinnigen om zonder soc.-dem. Minis
ters te regeeren, onmogelijk bleek
of indien de vrijzinnige)), om voor mij
even duistere, althans aan bet belang
der zaak vreemde reden, zouden wei
geren, hun eigen verkiezingsprogram
uit te voeren zonder het optreden van
soc.-dem. Ministers als conditio sine
qua non voor de uitvoering van het
door U medegedeelde program
slechts in-dat ondenkbare geval zou
dé vorming van dat meest zwakke,
minst homogene, meest aanvechtbare,
aan de meeste toevallen blootgestelde,
door zijn eigen samenstelling het
meest bemoeilijkte kabinet m- i. aan
de orde kunnen komen.
Dat voor U en Uwe vrienden (leze ge
vaarlijkste oplossing de eerst ge
wensclite blijkt te zijn, vereischt dus
de noodige opheldering, vooral tegen
óver onze Partij, die alleen door ter
men vod onvermijdelijke noodzakelijk
heid ter bereiking der genoemde her
vormingen zou kunnen worden bewo
gen, de in dezen voor "Haar beslissende
vraag: of in ons land in de ooliueka
situatie van hot oogenblik dat uitzon
deringsgeval bestaat, dat baar volgens
de resolutie van het Parijsche Congres
van 1900 den plicht zou opleggen/lij
delijk iu een burgerlijk Ministerie
plaats te nemen bevestigend te be
antwoorden. Met name zou ik dus ook
gaarne van u willen vernemen, of er
sprake is van een beslissing der vrij-"
zinnige partijen in den geest van het
laatstbedoelde geval van conditio sine
qua non.
Aangenaam zou liet mij verder zijn
van U temogen vernemen, welke por
tefeuilles gij voorloopig geschikt hadt
schop trok verder, De sneeuw viel
di:ht als een sluier, en binnen een
uur was de weg er zóó mede bedekt,
dat men alleen aan liet rinkelen van
de bellen der paarden kon hooren,
dat het rijtuig in beweging was. Een
half uur later was het donker, en do
fakkel bescheen woeste gedaanten,
dwarrelende sneeuwvlokken en don
kere bergwanden.
Eindelijk kwamen zij aan liet
smalle zijpad waarlangs Clem acht
uren vroeger was opgeldommen.
Gij zult vijf uren wegblijven,
zeide de voerman. Het zou voor de
paarden de dood zijn bier ie wachten.
Ik zal mar Oi'khaniè teruggaan,
maar als ik kan, kom ik weer hier.
Als ik hier niet kan terugkomen, zou
ik hier vandaan toch niet de helling
kunnen afrijden, en dan zou het mét
baten of ik al bleef wachten. En ais
ik bleef, zouden cle paarden sterven
van de kou.
De dragoman vertolkte dit, en
Armstrong en Sara moesten de waar
heid van deze bewering erkennen.
Gij moet teiuggaan, grootvader,
zeidc zij. Ik ben jong en sterk,
en met die mannen bon ik niet be
vreesd. Ik lean hot in hunne oogen
zien'dat zij moedig en braaf zijn. En
zij zijn met het gebergte bekend.
Ik ga waar g ij gaat, zeide
Armstrong stijfhoofdig, maar de
dragoman kwam tusschenbeidcn.
(Slot volgt)'.
